2000
|
|
Norbait gizaseme edo emakume dala adierazteko" pertsona eta kristaua"
|
itzak
erabiltzen ditugu. Au da, alako ez dala gauza soil edo abere uts bat bakarrik, adierazteko pertsona dala, kristau dala esan oi dugu.
|
|
—Are, Eduardo —erran zuen noizbait ere—, Anarekin mintzatu beharrekoez mintzatu eta hoa gero hire oporrengatik topa egitera —munduan den irriñorik gorrotagarriena agertu zuen— Ordu guti batzuk baizik ez dituk, baina har
|
itzak
enpresaren oparitzat.
|
|
—Lehengoan aholku bat eman nian eta bertze bat emanen diat gaur, dohainik eta lagunez lagun eman ere. Har
|
itzak
opor batzuk. Hire semearekin.
|
|
ETXABURU, Jose Mari Zeintzuk dira euskal
|
itzak
. 13 zk. (1960), 62 Amugitza dala ta. YAKINen geigarri I, 3 (1960), 5 Orixe’ri erantzuna. 14 zk. (1961), 59 Amugitza dala ta. 14 zk. (1961), 78... ez... baina... dala ta. 17 zk. (1964), 71 Euskeraren batasuna dala ta. 19 zk. (1965), 14 Eskutitza. 6 zk. (1958), 100 Mitxelena Elizalte Jaunari biotzez biotz. 11 zk. (1960), 77 Idazki agiri bati erantzunaz(" Aurraitz" ene adiskide onari,...
|
|
KAMIÑAZPI Zeintzuk dira euskal
|
itzak
. 13 zk. (1960), 62 Amugitza dala ta. YAKINen geigarri I, 3 (1960), 5 Orixe’ri erantzuna. 14 zk. (1961), 59 Amugitza dala ta. 14 zk. (1961), 78... ez... baina... dala ta. 17 zk. (1964), 71 Euskal joskera. 31/ 32 zk. (1968), 39 A. Berasaluze’rentzat. 3 zk. (1957), 160 Aita gurea dala ta, erantzun bidez! 3 zk. (1957), 162 Aitagurearen inguruan (Irigoyen Jaunarentzat eta A. Mendizabal’entzat).
|
|
" Gasteri sendua, euki gura badozu, begi aurrian guda bat jarri egijozu. Gari ta burni
|
itzak
Mussoliniren itzak. ¡ Entzun gura neukez entzun geure aberri onetan!" Baina, Lauaxetaren atzerakoitasun jeltzaleari 60 urteko tirakada emateko indarrik ez nuela iritzita, kontu horiek beste baterako utzi eta isilean euriari begira geratzea hobetsi nuen.
|
|
" Gasteri sendua, euki gura badozu, begi aurrian guda bat jarri egijozu. Gari ta burni itzak Mussoliniren
|
itzak
. ¡ Entzun gura neukez entzun geure aberri onetan!" Baina, Lauaxetaren atzerakoitasun jeltzaleari 60 urteko tirakada emateko indarrik ez nuela iritzita, kontu horiek beste baterako utzi eta isilean euriari begira geratzea hobetsi nuen.
|
|
" Behera? Laga
|
itzak
", esan zuen;" hiri zer dik horrek. Ez duk hire afera"; Xan zalantzan gelditu zen; egia zen, hura bere afera ez zela; hala ere, bere balizko inserzioari begira, zerbait egin zezan lagungarria zitekeen.
|
|
Lepamotzak, konfiantza gehiagoz: " Lau atera
|
itzak
", agindu zion.
|
2001
|
|
Ez praktikan erabiltzen, ez teorian ontzat ematen. Orra aren
|
itzak
gai oni buruz: `Ken ortik!
|
|
Guztiaren eskema laburbilduz, hauxe zioen Goenagak: " Argi ta garbi dira Kristo ezkontzaren bakartasunaren alde ta diborzioaren kontrako
|
itzak
. Kristo ezkontzaren betikortasunaren alde zegoen, eta agindu ori eman zien bere ikasleai.
|
|
36 Ikus Mitxelenaren beraren" Euskal
|
itzak
zein diren" eta" Euskaltzaindiaren agiria euskal itzei buruz" in Euskera, IV (1959), 206 eta 214 or., hurrenez hurren.
|
|
Beste zerbait ziren, ordea, garai hartako askorentzat eta batez ere orduko beati possidentes zirenen  tzat: nolabaiteko bizimodu nabarmena daramaten arlote alprojak(" Hoa, har ezak lizunkeriazko emaztea eta sor
|
itzak
lizunkeriazko seme alabak"), oihu eta garrasi herriz herri dabiltzan bazter nahastaileak.
|
|
"... orain baiño len, bear zan tokian, eta nere
|
itzak
beren argibide guztiakin paperean ezarrita, asko ta asko zezakean jaun aundi bati Erroman esanik utzi niona...".
|
2002
|
|
Eta gogotik asi zan bere lanean; sendo ekin eutson, ez iñoren aldetik goralpenak entzuteko asmuz, ez; entzun beren
|
itzak
: " Pozik emongo neuke neure bixitza ori gatik Aberrijari osasuna etortiarren iñork nire barri jakingo ez ba leuke be".
|
|
Orain euzko pizkundean gagozan ezkero, pizkunde orren diztirak ikututen dautse egun orretarako abeskiai be. Beraz, Agate deunaren abeskian, atalik garrantzidunenak bere bizitzako izparrak izango dira eta osagarritzat gauza ongarrietarako eskakizunak, aberri maitasun
|
itzak
eta azkenez, eskar emotea eta zori on opalbena.
|
|
Erri
|
itzak
: " Bizkaitarra" (Ekin, 128, 1934) 901
|
|
Iges egin euskun gizon zintzuaren oroipena, gaurdanik irakaspen jatorrena, jarraibiderik biribilena, eredu antzekotu nayezkoena bekigu. Azken arnasetan, erijo atzaparretan egoala" Jabier"" ek esan
|
itzak
ez dagiguzan ¡ Jaun goikua" ren! aztu aantzi.
|
|
Iragarki oneik daben baño euzkera erderatsuagorik eztogu sarri ikusi. Euzkel
|
itzak
ugari dira lerro orreitan, urrian, baña euzkel joskerarik ezta noizik beñian baño agiri.
|
|
Huertas (M.)" ek egiña da. Opal
|
itzak
onetara diño, euzkera utsian, lekeitiarren izketia besterik ezta ta:
|
|
Gure Erriaren bizitza ta etorkizuna, abertzaletasunaren asmo eta itxaropena yas ederrez azaldu (aipatu baño ez), zituanean zarradaz egozan entzulien gogoak. Epel egoana, biztu egin eben aren
|
itzak
; gartsuak ziranak yoran barriz indartu. A bai unearen gogoangarria!
|
|
Paris-en bizi zelarik, urteak joan ala, nabarmenago ta agiriago zetorren mutikoaren musikarako joera. Berberaren
|
itzak
dira, gaiñera: " Umetxotatik nintzan minbera musikarako, edozein musika muetarako.
|
|
Oi diralako puntuez ganera, amaierako berbak bere emon yakezan, bitarteko
|
itzak
bakotxak bete egizan, bertso bitan kanta kantari. Urrengo, lanbideak izan ziran euren eginkizunak:
|
|
San Martiñek, barriz, sakonago ekin deutsa. Eibartar idazle atsegingarri orren lana irakurri ala, doiñu zaharren otsa entzun dot nik bere, neure kolkoan, gunean, eta aren
|
itzak
, nireak be ba direala gomutauteko, lerro zahar oneik barriro jarten ditut emen. 1962 gnean, agertu nituan.
|
|
Eta orra. Berriki azaldu digute aldizkari batzuek,
|
itzak
Iparragirrerenak izan arren, doiñua ez zala ez Iparragirrerena, ta ez Altunarena.
|
|
Egun batzuetan iraun zuan, beraz, errian giputzak, eta Bittorenean jan, edan eta lo, eta Altunarenean entzun eta kantatu, andik aldegin zuanean ikasirik zeraman Iparragirrek munduan laister agertuko zuan kantu ederraren doiñua,
|
itzak
berbereak bait zituan.
|
|
Irakaslia" ren
|
itzak
ausnartu dagiguzan: euzkerea ilten ba" da abertzalerik eztalako ixango da...
|
|
1934 Erri
|
itzak
: " Bizkaitarra" (Ekin, 128, 1934) 901
|
|
Erri
|
itzak
: " Bizkaitarra" (Ekin, 128, 1934) 901
|
|
BELGUNTZAK. Aste onetan mixiñoetan gabiltz. Milen semiak dira belgundarijak eta ozte aundija erduten da euroen
|
itzak
entzutera.
|
|
Eskutitz bat aski gorrotoa eraikitzeko. Ire izkera berezkoa bedi,
|
itzak
oituak bañan xamurrak, gizartean oi bezala. Ire gutuna yaso nai ez badik, edota irakurri gabe itzultzen badik, ez etsi:
|
|
Hainbeste eguneko barauez ebainduta aurkitzen zan aurkitu ere alargun gazte hura, eta gudariaren
|
itzak
nolabait biotzean ukutuz edo, bere mirabeak bezala berak ere, gogotsu jan eta edan zuen gizakume gazte haren afaritik.
|
|
Bilatu
|
itzak
izkutuko poemak, edo oraindio sorketan direnak, bakar batek ezagututakoak, orri zuri garbien aitak giltzapean dauzkanak, bizar latzaren ukituak ximurtu ez dituenak:
|
|
– Horretan erratuta hago. Ez
|
itzak
nahastu apaltasuna eta ahulezia.
|
2003
|
|
–Aurrena ken
|
itzak
muki horiek, motel! –esan dio, zapia sudur azpitik maitekiro pasatuz.
|
|
–Ez
|
itzak
orain irakurri. Neuk laburtuko ditiat.
|
2004
|
|
" Bat, Patxi Parrat; bi, Patxi ipurdi; hiru, Patxik badu diru; lau, atsoak agurea nahi du; bost, klosk eta klosk; sei, etxe bete behi; zazpi, etxea bete zapi; zortzi, etxea bete zorri; bederatzi, etxea bete baratxuri; hamar, txakurrak marmar; hamaika, txakur zaharrak lukainka; hamabi, bota
|
itzak
platerera begi bi".
|
|
Har
|
itzak
luma ta orriak eta hator azkar Gezalara.
|
|
Bai. Har
|
itzak
hor. Armiarma sare horren gainean dituk.
|
|
Kontuz, gero! Eta nire zaharrak utz
|
itzak
bakean!
|
|
Orain min egin nahi al didak nire gurasoengatik gezurrak asmatuz? Bazekiat ezjakintasunak eta bihotzik ezak horrelako armak behar dituela aurrekoa izorratzeko, baina hire egia gezur hori defenditzeko ez
|
itzak
nire gurasoak sartu, faborez. Ni Beñatekin ez nengoan gustura, eta kito!
|
|
Eta gogotik asi zan bere lanean; sendo ekin eutson, ez iñoren aldetik goralpenak entzuteko asmuz, ez; entzun beren
|
itzak
: < < Pozik emongo neuke neure bixitza ori gatik Aberrijari osasuna etortiarren iñork nire barrí jakingo ez ba leuke be> >.
|
|
3) Gaur toki gutxitan esaten dan zerbait, baiña lehen zabalduago izan zana, obea da, nere ustez, beste esaera edo itz BERRI guziak baño. Naiago bear ditugu izan" kamiñu" edo" galtzara"
|
itzak
," bitzabal" edo oiek guziak baño.
|
|
a) Aita Villasante’kin guztiz bat, eta beronen
|
itzak
aipatuz," bi gauza bear ditugu: 1) euskera biziari eutsi:
|
|
Erderaz," propiedad del lenguaje". Ideiak adierazteko tresna dira
|
itzak
. Beraz, zorrotzago jakin danok itzen adiera, baliosago ere izkuntza.
|
|
1 Antziñako
|
itzak
aztertu, eta adiera berri eman. Ildo, esate baterako(" surco" erderaz)" estilo" biurtu nai du Orixe’k.
|
|
Baña sortutako itz oiek adiera edo sentidu berezirik ez ba dute, eta gaiena onartuta, ez dugu ezer aurreratu. Ideiak zorrozki eta zeatz azaltzeko tresna ez ba dira,
|
itzak
ez dira deus. " Igarobide" gonbazio baterako, ez da, nerekiko," método de paso" besterik.
|
|
Baña auxe dakusat baldintzat: moldatutako
|
itzak
garbi, eta zalantzarik gabe, ideia zorrozki adierazten ez ba du, itz orrek ez duela nahasteko baño balio.
|
|
3 Erderatiko
|
itzak
. Ona beste bide bat; eta, egia esan, iruetan segurena.
|
|
Zer ajola guri itz kultoen jatorria? Aita Villasante’ren
|
itzak
berriz aipatuz" bada gauza bat gure euskaltzaleak agi danez jakin nai ez dutena: izkuntza landu baten iztegian, gazteleran adibidez, badirela maillak, jeolojiak lurrean arkitzen dituen lur mailla oien iduriko.
|
|
izkuntza landu baten iztegian, gazteleran adibidez, badirela maillak, jeolojiak lurrean arkitzen dituen lur mailla oien iduriko. Azpi azpiko maillan dira gaztelera jatorraren
|
itzak
, Gaztelako erriarenak; baiña oien gaiñetik eldu dira gain maillakoak, gizon eskolatuek kultur bidez (por vía culta) sartu dituztenak, eta oiek maizenik griego eta latiñetik artuak izan dira". Zergatik ez euskeraren iztegian?
|
|
Erderatiko
|
itzak
euskera bizian
|
|
Erderatik
|
itzak
artu bearrean gera, beraz. Ots, nolatan egingo erabaki bear dugu bakarrik.
|
|
Leizarraga’k orain dala laureun urte irakatsi ziguna, eta Axular’ek artu zuena. Lehenengoak, zuek dakizuten bezela, kulturaren
|
itzak
aldatu gabe erabiltzen zituen euskeraz; bigarrenak berriz, askotan beintzat, euskeraren senaren arabera aldatuak. Bereala azalduko dizuet zergatik naiago dudan nik Axular’en bidea.
|
|
Gauza bat erakusten digu onek: sufijo ontan, edo soñu ontan, bizirik dugula oraindik euskal fonetika, eta orrengatik, euskal jenioak ortan bizirik dirauelako, aldatu egiten ditugula orrelako
|
itzak
, euskeratzean.
|
|
Enuke nai beintzat. Erderatiko
|
itzak
artu bear ditugun ezkero, ar ditzagun euskaldun jatorrak bezela, ots euskera bizian artu izan diran eran. Ontarako irizpide sendo bat bear dugu.
|
|
erdal kutsua toki guzietan sartu zaigu, eta erderaz pentsatzen dutenak uste dugun baño askozaz geiago dira. Kultura, esaterako, erderaren bidez artu dugu danok; eta azken baserrietan bizi diranak berak ere, errira jetxi ta erdel
|
itzak
eta joskerak atxikitzen zaizkie.
|
|
Azken menderarte, bada, euskerak artu zituen erdel itz asko, beretu egin zituela esan diteke. Gaur, ordea, erdal
|
itzak
eta joskerak dirala euskera irentsi ta beretu dutenak.
|
|
Erri jatorrean eta Literaturan zear etengabe ikusten diran orrelako
|
itzak
, ez dira iñola ere mordolloak, txit jatorrak baizik. Latiñeratik datozkigu noski.
|
|
Inglesak latiñeratik atxiki zaizkien
|
itzak
kentzen asiko ba lira, iztegiaren irurena galduko lukete. Ez dute egin.
|
|
Ots: euskera biziak beretu dituen
|
itzak
diran edo ez diran jakin.
|
|
Itz batek, ortaz, orain da gero, aspaldiko bere esanaia duke bakarrik, eta ez besterik. Aldakaitzak eta bizigabeak lirake
|
itzak
.
|
|
Ene aburuz, ordea, au ez da sekulan gertatu izkuntza batean ere, izaki ondo biziak bait dira
|
itzak
.
|
|
Gauzak aldatu ala, aiei dagozkien
|
itzak
ere adirazkai berriak artzen dituzte. Euskeran, ba, ala gertatu bear.
|
|
Eskualde batean edo batzutan erabiltzen diran
|
itzak
euskera osotuan besteri begiratu gabe sartu nai izatea, bidezko ez da. Obe da, noski, ia zokoratuta dagoen itz jator bat zuzpertzea, izkribu guzietan barreiatuz, erderatiko itz itsusia artzea baño.
|
|
" Eraman
|
itzak
kable hauek ere!" oihu egin zuen Sakik.
|
|
" Hi, kanpoan astin
|
itzak
botak!"
|
2005
|
|
Mussoliniren
|
itzak
barrenean sartuten yataz. Geure aberri onetzazkuak dira.
|
|
Irrasoyak be, itzaldi gurenak belarriratu daustez. Ludijak dardar dagi gixon orren
|
itzak
entzun ostian. jItalia aurrera dua! Etsai edo arerijuak daukoz ta [l] udiko aintzindari ixango da.
|
|
Gaztedi sendua, euki gura badozu, begi aurrian guda bat jarri egijozu. Gari ta burni
|
itzak
Mussoliniren itzak. jEntzun gura neukez entzun geure aberri onetan!
|
|
Gaztedi sendua, euki gura badozu, begi aurrian guda bat jarri egijozu. Gari ta burni itzak Mussoliniren
|
itzak
. jEntzun gura neukez entzun geure aberri onetan!
|
|
– Eta zuek hoberenak nonbaitik ere? Ireki
|
itzak
begiak, Sebas. Lantegia osoki herstera zihoazkik!
|
|
Burua apaltzen nian ez ikusteko, baina paraxutista batek jo eta bulkatzen ninduen: " Atxik
|
itzak
begiak zabalik mutxiko!".
|
|
Isilik! Ormazabal, ken
|
itzak
zapatak, piratak oinutsik ibiltzen gaituk!
|
|
" Apur
|
itzak
orain godaletak, urde zikina!".
|
|
" Ken
|
itzak
zapatak! Agudo!".
|
|
Laguna beti lagun! Erakuts
|
itzak
markak!".
|
|
– Ken
|
itzak
hemen bertan galtza horiek!
|
|
Abante, edo atzera, berdin dik, agudo Seoane! Jar
|
itzak
mila zaldiok irrintzika behingoan!
|
|
Inori begia kentzeko mokoa zaukak arranoak. Horregatik idazten diat, Fermintxo, matxina hadi, utz ezak Ternuako arrantza bertan behera, laja
|
itzak
sareak putzuan, egik total abaor, jo ezak La Rochellera, bila ezak Floren, hor nonbait ibili behar dik, basoan dik hark gordelekua, ezagutuko hau, Ziriakoren korazta bera daukaala esaten ditek denek, Frantzia handia duk baina ibai guztiak ditik nabigagarri eta hi pilotu onena haiz, galdegiok anaia, Hidalgo honi bizia kentzea zaila zagok eta eskaiok esateko nola akaba litekeen bederenik, baina leh... Ile beltzak egiten duen bristada, bai, horretaz pentsatu behar dut gau osoan, heriotzatu behar dituztenek horixe besterik ez omen zaukatek gogoan, ile bustiaren zuzia haragi zurian.
|
2006
|
|
Gerlan ari zen, papistekin, niretarren kontra. " Ohora
|
itzak
heure aita eta ama". Horra gure ministro Etxeberriren irakasgaia.
|
|
Jakingo al zuten haiek biek gurdiko ezkutalekuarena? Zaindu
|
itzak
gurdiko oholak, agindu zidan Bernatek. Zergatik niri?
|
|
Hodi bakarra ezerezean geratuko dela konturatu gaituk, arin urtu behar dituk eta denbora juxtua izango diagu hozten hasi aurretik –burua altxatu eta begiratu egin zidan. Kopeta zimurtu zuen agindua emateko– Zaindu
|
itzak
gurdiko oholak.
|
|
Irakatsi zidan: izan
|
itzak
lagunak ondoan, baina etsaiak are eta hurbilago". Hor daukat Toyota, kasinoko aparkalekuan.
|
|
" Euskal iztegiaren iturburuak" eta II. " Kultura
|
itzak
euskeraz". Luis Villasantek Joxe Azurmendiri eskatu zion, L. Mitxelenaren izenean," kulturako hitzei" buruz hitzaldia aurkezteko Biltzarrean:
|
|
Eta heuri ere, Martin, emango nikek pozik aholku bat, kasurik egingo ote duaneko itxaropenik batere banu: utzi ezak literatura, ez dakik eta hitz horrek zer esan nahi duen ere, utzi
|
itzak
behingoz idazteko kontu hauek, eta joan hadi Benidorm aldera eguzki pixka bat –edo puska bat– hartzera, bazaudek eta ondo antolatutako bidaia merkeak, hiretzako ezin aproposagoak.
|
|
Eta topatu zituela sinetsi. Lau urte eman zituen urtero haiek ikustera joatean, eta halako batean Moroni izeneko aingerua edo agertu zitzaion, eta esan," tauletan direnak Mormon profetaren idatziak dituk; ni haren mezularia nauk; bada, aldatu
|
itzak
ingelesera tauletan diren hitzak, neuk esango diat-eta horiek banan banan zer esan nahi duten". Eta Joseph Smithek ustezko hitz haiek ingelesera ekarri zituen.
|
2007
|
|
Bi zentroak alkarri, gaitezen juntatu. Ez erdaldun oien
|
itzak
artu214.
|
|
Erderazko
|
itzak
ez nastutzia ein dezagun alegiña.
|
|
Erderazko
|
itzak
ez nastutzea ein dezagun alegiña.
|
|
Danantzako det opa, lana ta pakea. Oraingoakin nua,
|
itzak
laguntzera. Aurrera Euskadi ta, euskaldun guziak.
|
|
Bañan alare
|
euskerazko
itzak zuk ortik356 bialtzian.
|
|
Baiñan erderazko
|
itzak
ez nastu debalde.
|
|
–Ken
|
itzak
hire esku zikin horiek nire gainetik, boltxebikea! –esan zion, kolpe batez eskua baztertuz?.
|
|
–Ken
|
itzak
hire atzaparrak nire gainetik! –oihu egin zion Dionik, eta gogor egin zuen atzera, alkandora urratuta bestearen eskuetan utziz.
|
|
Sukaldetik Dioniri eta Candiri entzuten zitzaien, lehen ez bezala nahiko animoso?. Eraman
|
itzak
Dioni eta Candi hirekin.
|
|
Bigarren proposamen bat interesanteagoa: " norberak idazten dituan lanetan erabilitako kultur
|
itzak
bildu eta artikuluarekin batera" bidaltzea; eta kultur iztegi arazoan eginda dagoen lana bildu eta besteak bezelaxe fitxatan Yakin en zuzendegira bidali. Ortarako zenbait liburu zar eta berri banatu ziran iakinlarion artean, baita an etzeudenen artean ere.
|
|
Irakurleria interesatu bat bilatu eta zabaldu gura bada, gaietan eskolako ikasgaien lanketa baztertu beharra dago, egungo gai bixiak tratatzeko; baina baita esposizio" eskolastikoa" ere, saio aldera jotzeko; eta, hirugarren, erraztu beharra egongo da euskara bera, euskal irakurlegoarentzat ulergarria izateko. Izan ere, erabiltzen diran
|
itzak
dira, batez ere, euskera biurritua egiten dutenak. Jakintza arazoa erabakiko bada, berriz, naitaez itz berriak erabili bearra dago.
|
|
Oraindik ere, guzioi, neuri ere bai aitortzen dizut, olako lotsa edo ematen dit erdal
|
itzak
erabiltzeak. Ez bear ez danean:
|
|
1) hileroko agerkari txiki bat sortzea(" Jakintxo"), aldizkaria arintzeko hizkuntzaren inguruko eztabaidak hara bideratuz; 2) garbi ala mordoilo eztabaida irtenbiderik gabeko zaku kalea gertatzen ari baitzen, hurrengo bilerak beste gai batzuen inguruan antolatzea(" urtean barrena pentsatuko dugu nola eta noiz billera ori egin"); 3) inkesta bat egitea irakurleen iritzi bila, besteren artean galdera hau ere egiten zela: " teknika eta kultura
|
itzak
euskeraz sortu bear ditugu, edo kanpokoak ere onartu?". Anekdota gisa gomuta daiteke, joera berriaren etsai amorratuenak (kalean, ez jakinlarien artean), beti ez eleganteak, EAJ PNVko edo inguruko jendea izan dela.
|