|
2000
|
|
|
Hainbat urtetan bizirik eta osasuntsu darrai bere 82 urterekin bizi eta nozitu dituen abenturek, ezustekoek, etsipenek eta desgraziek oro ez dute batere kikildu eta azkenaldi honetan egindako adierazpen batzuetan inoiz baino baikorrago zegoela adierazi zigun Euskal Herriaren egoerari buruzko galdera bati erantzunez, nahiz eta ikusitakoak eta ikasitakoak ziniko samar bilakatu omen duten bere burua. Liburua aho zabalik irakurtzen den horietakoa da, erabat harrituta uzten baikaitu lehen orrietatik,
|
ikusirik
zer nolako bizimodu barojianoa eraman behar izan duen patuak hala nahita noski. Izatez errebeldea eta outsider bat izan da:
|
|
|
Sakabanaketaren ostean preso askok libre behar zuten, baina ez zen gauzatu oposizioan zegoen Mayor Orejak hura eragotzi eta zikin jokatu zuelako. Irtenbide orokor bat lortzen ez zela
|
ikusirik
, gure asmoa presoen askapena lortzen joatea izan zen.
|
|
|
egiteko proposamena kaleratu bagenuen, baraualdian bertan atera ziren gaien garrantzia
|
ikusirik
eta kanpotik zetorren eztabaidarako grina somatu genuelako izan zen. Besteak beste, honako gai hauek atera ziren:
|
|
|
Deklinabideari eskaintzen zaion atala da luze eta zabalena. Toribio Etxebarria gaia nolabait lantzen hasi bazen ere, oraindik aztertzeko eta begiratzeko asko zegoela
|
ikusirik
, Imanolek kasuak banan bana eta sakonean jaso zituen. Deklinabidea lantzerako orduan Imanol koadro ezberdinetaz baliatzen da, eta hauen inguruko iruzkin eta adibide ugari ematen ditu.
|
|
|
Askotan gertatzen den moduan, Euskal Selekzioaren aldeko hitzak hortxe geratzen ziren, hitzetan. Azkenean berdinketa zelaian, bi eta bi, zein bulegoetan, selekzioari behar zuen bultzada ukatzen zitzaiola
|
ikusirik
.
|
|
|
Hori
|
ikusirik
ez da batere harritzeko indiar ekintzaile batek esan zuena Munduko Bankuaren aitzinean duela oso gutxi: " Zuek nahi duzuena da betiko gure egoera ekonomikoa, soziala eta kulturala hipotekatzea".
|
|
|
Bezperako gure solasaldiarengatik edo, atzerritarra eta guzti, niri ere mikroa luzatu dit. Lotsaz, ez dudala gehiegi esateko erantzun diot, hego ekialdea soilki
|
ikusirik
, itzultzeko asmoz nagoela, besteak beste Kodiak uhartea eta Aleutiarrak bisitatzeko, eta emaria eta hutsunea deus badago beharbada gero nabari nitzakeela. Aurora hura gogoan, Yukonek gehiago eskaini didala gehitu dut.
|
|
|
Lehenbizi ezkutuko leku honetan baselizatxo bat besterik altxatu ez bazen ere, oñatiarrek, arrasatearren laguntzaz bertaraino galtzada bat egin zuten, eta bide berriak lagundurik bertaratzen zen jende pila
|
ikusirik
, azkenean erlijio ordenak ere interesa jartzen hasi ziren.
|
|
|
Bestetik, inmigranteen etorrera Euskal Herrira izango dute eztabaidagai. " Gurera etorritako etorkin gehienek, euskara ez dela beharrezkoa
|
ikusirik
, bizkarra eman diote gure hizkuntzari, horrek euskaldunengan sortzen duen etsipenarekin, elkarbizitza kaltetzeraino. Gainera, oraingo egoera politiko petrala dela eta, abertzaleei etorkinak baztertu nahi izatea leporatu izan zaie.
|
|
|
AZKEN hilabeteetako euskal politikagin tzaren norabidea
|
ikusirik
, badirudi iragarrita zegoela HBk Eusko Legebiltzarrera ez joateko hartu duen erabakia. Batzar Nazionalaren erabakia izan da, dena den, eta orain herrietako batzarrek onetsi dute erabakiaren egokitasunaz.
|
|
|
Kuba euskal enpresa txiki eta ertainentzako merkatu oso berezia bihurtu da. Horrela nabarmentzen da SPRI Industri Sustapen eta Eraldaketarako Baltzuak 1998ko irailean Habanan ireki zuen bulegoak piztu duen interesa eta horren bidez abian jarri diren negozioak
|
ikusirik
. Bere jardueraren lehen urtean 43 lankidetza proiektu jaso zituen, eta horietako 16k Kuban zuten jatorria.
|
|
|
Ez dut uste hauteskunde kanpainan gaudenik, edo ez genuke izan behar behintzat. Sozialistok gobernu honen gidaritza kolokan dagoela eta legeak egiteko gaitasunik ez duela
|
ikusirik
bere etapa amaitutzat jo dugu; gobernu honek ez baitu gobernatzen, administratu besterik ez du egiten. Ibarretxe lehendakariak hauteskundeetako eguna ezagutarazi dezala espero dugu orain.
|
|
|
Hezkuntza beti izan da errejimen autoritarioen oinarri garrantzitsuetako bat, Franco eta Hitlerren errejimenetara begiratzea besterik ez dugu hau baieztatzeko. Gainera gaur egun ere Madrildik euskal irakaskuntzari ematen ari zaizkion astindua
|
ikusirik
, beraien boterea edo pentsamendu bakarra eskolen bidez ezarri nahia gero eta garbiago ageri zaigu. Zergatik ote?
|
|
|
AZKENALDIAN Historiak Madrilgo hainbat erakundetan sortu izan duen zalaparta
|
ikusirik
, garbi dago beraientzat tresna baliagarria suertatzen dela Espainiaren handitasuna lau haizetara zabaltzeko. Espainia bakarra hartzen dute kontuan, bere menpean hartzen dituen nazionalitate ezberdinak zanpatu nahian, hauen Historia ahantzi nahian.
|
|
|
" Txori batek, bere habia epelean dagoela, heldu berria den beste txori bati emandako erantzuna da, heldu berriak Orhi aldean eguzkiak bero jotzen duela eta hara joateko gonbitea luzatzen dio; kabi epelean dagoen txoriak, aldiz, iruzurra sumatzen du eta ezetz erantzuten dio" han izanik hona naiz" esanez. Alegia, Orhi aldean izana dela eta han berorik ez zuela
|
ikusirik
, bere habiara itzulia dela. Gerardo Markuletaren ustez, ordea, izenburuaren jatorria hori bada ere, izenburuan esaldiak beste esanahi bat hartzen du, hitz jolasa eginez, erbesteratuen paradoxa adieraziz, han egonik ere hemen daudela nolabait.
|
|
|
Gainera, narratarioari erreferentzia zuzena egiten zaio. Hau guztia
|
ikusirik
, bakarrizketa luze baten aurrean gaudela esan genezake. Gainera, narratzaileak eleberri psikologikoetan ohikoa den bezala, barne fokalizazioa darabil pertsonaiaren barne munduaren berri emateko.
|
|
|
Unzuetak aitortzen digunez, ez dute testuok zer
|
ikusirik
adimenarekin, bihotzarekin baizik, ideien interpretazioarekin ez, bai sentimenduenarekin.
|
|
|
Actuar culturalmente, para que esta línea se ensanche, debe ser la escogida como relativamente más eficaz?. Baina, azken mendeotako politika
|
ikusirik
eta Konstituzioa aldatu ezik, arriskuak hor daude, makiavelokeriaz baliatzen badira. Dena dela, horretarako biderik aukerakoena, gurasoei aukera ematea dela deritzat, eskola libreetan jarraitu nahi dutenei horretan utziaz.
|
|
|
T. Etxebarriak adiskide mina zuen Indalecio Prieto eta bere iritziak zer
|
ikusirik
izan zuen honek Errepublikaren garaian Euskal Herriarentzat autonomia defendatu eta bultzatze hartan.
|
|
|
Herri modura
|
ikusirik
, hau da, kultura jakina eta izaera bereizia oinarrizkogizataldetik eraiki dituen herri modura, ez gara behar bezain aske.
|
|
|
X. Larralde: Europak dakartzan aldaketa horiek estatuek ere sentitzen dituztela
|
ikusirik
, ni beldur naiz gero eta zailago izanen dela Paristik eta Madrildik autodeterminazio eskubidearen onarpena lortzea. Estatu frantziarrean jada sentitzendira mugimendu arrunt kezkagarriak.
|
|
|
Baina horrela gutiagobaitzuen berak jateko, azkenean aspertu zen eta senarrari salatu zion gauero laminaetortzen zela. Hurrengo gauean emazte jantzi zen senarra, eta supazterrean geratu zen.Lamina etorri eta zer edo zer igarri zuen, gizonaren bizarra
|
ikusirik
. Txitxiburruntziemateko eskatu eta, gizonak burruntzia berotu eta ahotik sartu zion.
|
|
|
Politiko batzuk oportunismo hutsean mugitzen direla garbi dago, eta gehiengoalortuta egiteko prest dauden horrek ez du zer
|
ikusirik
gutxiengoan izan zirelarikbotatako diskurtsoekin. Trebiñoko ordezkari demokratikoek ez dute hautuaren eskubiderik.
|
|
|
eta Sabino Arana Goiriren jokaera aztertuz, bien arteko paralelismoak (diferentzia nabarmenak badaudela, esan gabe doa) aurkituko ditugu. Adibidez, hark karlismoaren tradizioak Euskal Herriadesagertzera zeramala
|
ikusirik
, kritika zorrotza egin zion eta. Euskadi euskotarrenaberria da, enuntziatuan kondentsatu zuen euskal nazionalismoaren etorkizunerakoabiapuntua.
|
|
|
beste guztien gainetik askapen nazionala helburutzat hartzea. Batetik ETAk1967an bi helburu hartzen zituela, hots, klase askapena eta euskal nazioaren askapena, eta horretarako marxismoan oinarritzen zela
|
ikusirik
, eta, bestetik, marxismoa Europangainbehera zetorrela oharturik, nahiz eta garai hartako Euskal Herrian modakopentsaera zen, ETA uztea erabaki zuen. Txillar ezkerrekoa izan da, baina ez marxista; eta asmatu egin zuen, nahiz eta 1967an ia bakarrik gelditu eta bazter tua izan zen.
|
|
|
Iturri aldera eraman zuen begirada, elkarrizketa bukatzeko bezala, eta orduan, handik ezer garbirik aterako ez nuela
|
ikusirik
, erokeria bat egin nuen; zuzen zuzen etabesterik gabe, halaxe galdetu nion:
|
|
|
...go sekeretu bat fundatu genuela, edo eliza bat —Zientziaren Eliza—, baina ez zenuke pentsatu behar ezen gurea, stricto sensu, eliza bat izan zela, bere arauak eta bere egunorozko errituak zituena, edo gure xedea eta helburua atergabeko lana eta azpilana egitea zela, urbiaindarren artean gure sinesteen eta gure ideien hedatzeko eta propagatzeko... zeren eta osaba ez baitzen hain inozenta,
|
ikusirik
zein zen, erlijioneaz denaz bezainbatean, Urbiaingo eta Nafarroa osoko giroa, eta zeren baitzekien ezen egitekorik eta trabailurik aski izanen genuela, bertzenaz ere, geure untzi tipiaren nabigazioneari eta geure egiari eusten eta hartan irauten: gure elizak eta gure untzi tipiak, halatan, gehiago zuten, alde horretarik, izenetik izanetik baino...
|
|
|
Bertzenaz, guztien ahotan zebilen ezen jesuita misionestak jendearen baitarat iristeko —jendea beldurtzeko, jaun André? — dohain berezia zuela, eta bazirudiela ezen spirituak —beldurraren spirituak, jaun André? — ukitua zela, zeren joaiten zen herri guztietan uzten baitzuen jendea hunkiturik eta gogo aldaturik, halako suertez, non, misioneak akabatu bezain fite, ezin konta ahalekoak izaiten baitziren konfesionea solizitatzen zioten herritarrak, beren egunorozko desbidetik bidezko biderat egiteko asmotan. Nik ez dakit ba ote zuen hartan zer
|
ikusirik
pulpiturat eramaiten zuen burezurrak, huraxe zelako, hain zuzen ere, haren ohitura, baina baietz erranen nuke, zeren eta batzuetan burezurra bi eskuz hartu eta oihuka erraiten baitzuen: " Hona hemen, hona hemen bai, zuen etorkizuna, eta damu zaitezte, bada...!", erakusten zuelarik modu hartan ezen ezin hobeki mugitzen zituela teatroaren hariak, nola baitzegokion, hezkuntzaz eta ikaskuntzaz, jesuita bati.
|
|
|
—Zirkunstantzia bereziak dira eta, halatan, konfesione berezi bat egin dezakegu, konfesione jeneral bat, zeure bizitzako bekatu guztiak gogoan dituzula, baina haien etsaminatu gabe eta neuri erran gabe... —eta,
|
ikusirik
ezen aitak ez zuela ezetzik erraiten, segitu zuen—: Jar zaitez, bada, belauniko, erakutsi zeure damua eta zeure urrikimendua Jainkoari bekatu guztiengatik, labur baina bihotz bihotzetik, eta nik absolbazinoa emanen dizut.
|
|
|
—Kezkaturik nago, jauna, hauek guztiak
|
ikusirik
... —eta, airearen usnatzeko edo sudurrez hiru hatsaldi luze egiten zituela, erantsi zuen—:
|
|
|
Aita Bartolome Ziaurrizkoa zeritzan misionest ezaguna —zeina izan baitzen don Frantziskoren eta jaun Marcelen ondotik izan nuen hurrengo prezeptorea, azkena, eta zeinaz aitzinago luze solastatzeko parada izanen baitugu— Urbiainerat etorri lehen aldian, hunkiturik utzi zituen eliztarrak bere sermoi distiratsu haiekin, halako tailuz, non, konfesioneen eguna iritsi zenean, harekin nahi izan baitzuten urbiaindar guztiek, don Frantzisko bazter uzten zutela; zeren bi errenkada zeuden han: bata, aita Bartolomerekin aitortu nahi zutenena, luzea, inurriena baino luzeagoa; bertzea, don Frantziskorena, laburra, jondone Pedro Ermitauak bere haitzuloan hartzen zituen bisitariena baino laburragoa; ordea,
|
ikusirik
zein betilun ateratzen ziren aita Bartolomerekin konfesatzen zirenak, berehala iragan ziren errenkada luzean zeudenak don Frantziskorenerat, luze zena labur egiten zelarik, eta labur zena luze, minutu guti batzuen buruan. Eta, oroitzen ez badut ere don Frantziskok jarri zuen aurpegia, betilun imajinatzen dut alde batetik, ikusirik zer penitentzia zetorkion gainerat jende uholde harekin, baina baita betilunetik betargirat egiten ere bertzetik, loratzen zitzaiolarik, finean, ezpainetan, irri ezkutu bat, zeina izan baitzitekeen, hitzetarat bihurtua, apezak eliztarrei xuxendu komentario balizkoa, malizios bezain inozenta:
|
|
|
bata, aita Bartolomerekin aitortu nahi zutenena, luzea, inurriena baino luzeagoa; bertzea, don Frantziskorena, laburra, jondone Pedro Ermitauak bere haitzuloan hartzen zituen bisitariena baino laburragoa; ordea, ikusirik zein betilun ateratzen ziren aita Bartolomerekin konfesatzen zirenak, berehala iragan ziren errenkada luzean zeudenak don Frantziskorenerat, luze zena labur egiten zelarik, eta labur zena luze, minutu guti batzuen buruan. Eta, oroitzen ez badut ere don Frantziskok jarri zuen aurpegia, betilun imajinatzen dut alde batetik,
|
ikusirik
zer penitentzia zetorkion gainerat jende uholde harekin, baina baita betilunetik betargirat egiten ere bertzetik, loratzen zitzaiolarik, finean, ezpainetan, irri ezkutu bat, zeina izan baitzitekeen, hitzetarat bihurtua, apezak eliztarrei xuxendu komentario balizkoa, malizios bezain inozenta: " Zer?
|
|
|
" Mila mirakulu egin zenituen bizi izan zinen artean, eta egizu bat gehiago, egizu batto...", alferrik. Eta abuztuaren lehen eguna iritsi zen eta,
|
ikusirik
urbiaindarrek ezen herriko saindu patroinak ez zituela haien eskeak eta galdeak aintzakotzat hartzen, sainduz aldatzerat deliberatu ziren, egunean eguneko sainduari gomendatzen hasten zitzaizkiola, abuztuaren lehen egun hartan san Arkadiori; eta lehen egunari bigarrena jarraitu zitzaion, san Arakadiori san Eufronio, alferrik; eta egun bat bertze egun bati jarraitu zitzaion, eta saindu bat bertze ... Eta, euria goian behean ari zuela, mendi landetan bazkan ari ziren komarkako behi guztiak hurbildu ziren, halako batez, eliz ingururat.
|
|
|
—Bai, seme, gu zaldunak gaituk, nobleak, eta ez didak halakorik oroitarazi behar; izan ere, alde batetik, handitasunaren mendi gaina galdu duenak, nola galdu baitzuen gure familiak eta gure leinuak, Gaztelaren aurkako gerla maradikatu haien ondotik, ez dik mendi gaina baizik oroitzen; eta, bertzetik, umetarik ez diat bertzerik erakutsi... Baina ez diat uste horrek zer
|
ikusirik
duenik herriko apeza honat ekartzeko eta gure mutilei eskola batzuen emaiteko deliberamenduarekin... Eta zaldi eta astoen kontu horretan, seme, alde batetik arrazoin emaiten badiat ere, zalduna, deus ere bada, zaldi duna delako, eta bistan delako ezen zaldia astoa baino abere ederragoa eta airosagoa dela, eta, halatan, jende printzipalarendako egokiagoa, jakin ezak, bertzalde, zaldiak irrintzi egiten duela, eta astoak arrantza, eta ez dagoela alde handirik irrintzitik arrantzarat.
|
|
|
Berriro diotsuet: Mattinek eta Joanesek aski izanen dute, lehen urteetan, don Frantziskorekin; gero,
|
ikusirik
harekin nola konpontzen diren, erabakiko dugu zer egin; eta aitzinago, berriz, kolejio edo unibertsitateren baterat igorriko ditugu, nola nik egin bainuen zure senar Martinekin eta neure bertze seme Joanikotekin.
|
|
|
—Oilaskoa ederki hoztuko zaik, arinago jaten ez baduk... —erran zion osaba Joanikotek, etenaldi labur haietarik batean,
|
ikusirik
ezen berak akabatu zuela bere oilasko erdia eta nik neure osoa ere bai kasik, Pedrok bereari izterra baizik gihargabetu ez zion bitartean.
|
|
|
Zer gertatu ote zen bien artean? Baina galdegite haien gainetik bertze sentimendu bat errotu zitzaidan, zeren,
|
ikusirik
ezen Elbira modu hartan iraintzen zuela, defendatu egin beharra bainuen nola edo hala.
|
|
|
Aitortu nion Elbirarena, Elbira aipatu gabe; aitortu nizkion neure zalantza intelektualak, osaba Joanikoten izenik aipatu gabe: imajinazino handiko mutila nintzela, alegia, eta batzuetan heresiarekin zer
|
ikusirik
izan zezaketen pentsuak iragan zitzaizkidala burutik, guztiz nahasten nindutenak... eta aski nuela batzuetan norbaitek erraitea" Hau sinetsi behar duzu!", justuki kontrakoa pentsatzen hasteko, eta aita jesuitarekin berarekin ere halatsu gertatu izan zitzaidala behin baino gehiagotan... baina gauzak guztiz aldatu zirela ene erabaki haren ondoren, zeren eta, ene amaren otoitzen bidez, Jai...
|
|
|
Eta Antoniok hura ikusi, eta desgustu ikaragarria hartu zuen, zeren ikusten ari zenak ez baitzuen zer
|
ikusirik
Tomas Mororen liburuak erakutsi zionarekin. Eta, orduan, zigorra zerabilten gizon zuri haiei ibaiertzetik xuxentzen zitzaiela, erran zien:
|
|
|
—Jakizue ezen jaun Joanes Etxegoien naizela, nafarra naizela eta nafarrek ez dutela gezurrik erraiten, are gutiago Jainkoaren botereaz edo sainduen ahalaz ari direla. Adi egon, bada, zeren kontatuko baitizuet nola sendatu zuen Avilako Teresak gure aita —eta
|
ikusirik
ezen guztiek kasu egiten zidatela, nahiz eta zaldunek, artean, mesfidantzaz behatu, aitzina segitu nuen, hiztun onen antzera, hitzaren jabe—: Gure etxean oro zen ditxa eta oro zen zorion, harik eta egun batean aitari gaitz hura sartu zitzaion arte, ezin eriago jarri zuena eta ezin flakoago, betartea zurbil eta gorputz osoa hil hurran; haren begiak martiri batenak ziren, haren hatsa hauspo hautsi batena zen... eta han eta hemen garau gorri zornetsu batzuk bihitu zitzaizkion, guztioi goragalea eragiten zigutenak; eta ez zegoen, ez, hilik, baina, hilik ez zegoen arren, hila baino hilagoa zirudien, hatsa eta kiratsa zeriola; eta, hala, aita sendatzeko asmotan, etorri ziren hango eta hemengo medikuak, iragan ziren gure etxetik, eta ez zuten hura sendatzerik erdietsi; eta, hala eta halatan, lurraz eta lurreko faboreez etsirik geundèn egun batean, Urbiaindik iragan zen gizon bat —benedika dezala Jainkoak egin zigunagatik! —, erlikiontzi hau lepotik dilindaka zeramana; gizonak erraiten zuen ezen erlikiontzi hark santaren behatzezurrez zeuzkala —ezker oineko hatz lodikotearenak—, eta erran zigun ezen egun baten buruan sendatuko zuela berak aita, baldin harekin bakarrik uzten bazuten, bere erlikia harekin eta bere orazinoekin; hura entzun nuenean, ez nion sinetsi, zeren baitakizue nolakoak izaiten diren gauza hauek, eta zenbat gezurti eta engainati dagoen mundu honetan; eta, ikusirik hark ezen sinesgaitz agertzen nintzaiola, galdegin zidan:
|
|
|
Adi egon, bada, zeren kontatuko baitizuet nola sendatu zuen Avilako Teresak gure aita —eta ikusirik ezen guztiek kasu egiten zidatela, nahiz eta zaldunek, artean, mesfidantzaz behatu, aitzina segitu nuen, hiztun onen antzera, hitzaren jabe—: ...ezen erlikiontzi hark santaren behatzezurrez zeuzkala —ezker oineko hatz lodikotearenak—, eta erran zigun ezen egun baten buruan sendatuko zuela berak aita, baldin harekin bakarrik uzten bazuten, bere erlikia harekin eta bere orazinoekin; hura entzun nuenean, ez nion sinetsi, zeren baitakizue nolakoak izaiten diren gauza hauek, eta zenbat gezurti eta engainati dagoen mundu honetan; eta,
|
ikusirik
hark ezen sinesgaitz agertzen nintzaiola, galdegin zidan: " Mutila, ez didazu sinesten, baina erradazu:
|
|
|
Eta,
|
ikusirik
ezen audientzia adi adi nuela, orain gizon hilaren lau lagunei beha paratzen nintzela eta orain ate leihoetan nituen ikusleei, eta guztiei ere orain keinu eta orain zeinu egiten niela, erran nien: " Eta zer iduritzen zaizue zuei, fedegabeok:
|
|
|
Izua hezurretaraino sartu zitzaidan, eta, orduan, neure burua edo neure lepoa urka bilur hertsi baten barrenean
|
ikusirik
, denboraren irabazteagatik eta luzamendu baten erdiesteagatik edo, hitz haien erraiterat benturatu nintzen:
|
|
|
Eta, orduan, Antonio Ibarbiak,
|
ikusirik
ezen gauzak arras okertzen ari zirela, erran zion Avilakoari giristino zaharrak ginela, etorki onekoak, eta hala ginela kaputxinoen misionerat joaiteko asmotan... eta gomendiozko karta bat ere bageneramala, eta gure nahia eta gure desira ez zela nehor hiltzea, baina indiarren alde lan egitea, eta kontu hura guztia ahanztea; eta erakutsi zion gomendiozko karta, aita Zacaríasek skribatua, baina Av...
|
|
|
, zeren uste bainuen ezen poema hark lur bat eskaintzen ziola ene arima nekatuari eta lur hartarat egin behar nuela nola edo hala. Eta, pentsu haien hausnarrean nengoela,
|
ikusirik
amak ezen ez niola deus ere ihardesten, erantsi eta eratxiki zuen:
|
|
|
Erran diezadakezu, halarik ere, ezen skribatu ez zuen bertze liburu batez mintzatu zitzaigula Sarakoa eta, hala, ezin jujatu dugula hura, skribatu ez zuen liburu haren berri jakin gabe. Ordea,
|
ikusirik
lehenaren fruituak, zalantzarik ote duzu ezen Axularren balizko liburu hark ere bertze koadro ilun bat erakutsiko zigula ezinbertzez?
|
|
|
osaba Joanikot Emilianirenganat erakartzerat, guztiz alferrik... Eta, hargatik edo, osabaren alde senti nezakeèn amorioa eta estima, aldatuz joan zitzaidan apur bana... eta, aitzinago, neure buruari galdezka hasi nintzaion nola egon ahal izan nintzen gizon hartaz, isilean eta ezkutuan izan bazen ere, amorosturik,
|
ikusirik
haren hainbat jokamolde: haren umekeriak eta haren burugabekeriak, konparazione...
|
|
|
Eta ni, azkenean, haserretu egiten nintzaion, ulertzen ez nuenez gero nola na has zitezkeen zer
|
ikusirik
ez zuten bi mundu haiek —indiarrena, alde batetik; eta giristinoena, bertzetik— hain bidegabeki eta hain modu arbitrarioan.
|
|
|
Eta,
|
ikusirik
nola zetozen gizon haiek, zuzi izeki berrien argipean laztu, larritu eta asaldatu ginen, nola usoa aztorearen ikusteaz. Eta, nola aztorearen aztura eta usantza baita usoen atzemaitea, hala oldartu zitzaizkigun indiar horiak eta zazpi gizon zuriak gainerat, on edeki eta urrikigabeki.
|
|
|
‘Koadro hori bertzerik ez ote duzu bizitzan? ’ Guztiz serios ihardetsi nion: ‘Ama, Espainiarat joan nahi nuke, neure lehengusuaren ikusterat, zeren uste baitut ezen harekin ezkonduko naizela’ Harritu eta larritu zitzaidan ama, eta pentsatzen hasi zen eroturik ez ote nengoen, halako moldez, non koadroa gordetzea erabaki baitzuen; baina,
|
ikusirik
ezen erremedioak are okerrago jartzen ninduela eta apetitua ere galdu nuela, berriro eseki zuen koadroa bere tokian. Eta hala joan ziren egunak, eta joan zen urtebete hura, eta egun batean Simón de Osorio —ene osaba hura, kakao saltzailea zena eta Caracasen bizi zena—, ohi bezala, bisitan etorri zitzaigun; eta ni, hatsarrean, alegeratu egin nintzen, zeren hark eman baitziezadakeen, benturaz, neure lehengusu haren berri.
|
|
|
Eta bizkaitarrak, orduan,
|
ikusirik
ezen nekez menera zezakeela gipuzkoarra bere arrazoinekin, trufa egiteari ekin zion.
|
|
|
—Ez, ez da saindu baten erlikia, zeren ez baitut nehon aditu Erromak kanonizatu nauenik —eta,
|
ikusirik
ezen aita Zacarías ustekabean harrapatu nuela, argibideak eman nizkion—: Itsasoan behatza galdu nuen, eta kapitainak kutxa tipi hau erregalatu zidan, barrenean neure behatzezurrak zeuzkala...
|
|
|
Erran dizut ezen bakearen eta soseguaren xerka ibili nintzela, noiz eta indiarren lurraldetik etorri bainintzen, eta bakea eta sosegua ediren nuela, bai trabailuaren aldetik, don Venancioren etxean; bai neure adimenduaren aldetik ere, jende ikasi hartaz inguratzen nintzela eta liburuaren mundua berreskuratzen nuela; eta baita, finean, neure sentimenduen aldetik ere, Rosa de Osoriorekin ezkonduz gero. Eta hargatik guztiagatik sentitu izan nituen ordu arte hain urrun, benturaz, plantazioneko indiarren eta beltzen kantak eta dantzak, noiz eta haiek gauez itzartzen baininduten aldian behin, haien munduarekin zer
|
ikusirik
ez banu bezala... haien alde egon nintekeen arren, bertzalde.
|
|
|
" Eta...?" Eta erregeordeak bertze irri bat eskaini, eta erran zioan: " Zure demanda oso ere kontuan edukitzekoa iduritu zaigu, zeren eta,
|
ikusirik
zer arrakasta izan duzun zeure Laiotzako olarekin...", eta hara heldurik isildu egin zuan.
|
|
|
Hurrengo urtean, edo handik bi urterat, aitak ezpata erregalatu zidan neuri ere. Baina iragana nuen sukarra orduko, zeren bainekien ezen, Mattinen aurka, ezpatari gisa, beti nintzela galtzeko eta haren azpiko izaiteko,
|
ikusirik
nola moldatzen zen hura arma harekin, aitarekin edo administratzailearekin ibiltzen zenean, trebetasun handiz, eta zeren, lerro batzuk lehenago adierazi dizudan bezala, bainuen orduko bertze mundu bat, edo bertze mundu batzuk, prezeptore jaun Marcelen eta osaba Joanikoten eskutik zetozkidanak eta gero eta neureagoak sentitzen nituenak, eta bere mementuan erakutsiko dizkizudanak.
|
|
|
Eta, tiro egin aitzin, neurtzen zituen balaren pisua eta bolborarena; eta tiro egin ondoren, tiroaren luzea; eta datu guztiak neurtzen eta apuntatzen zituen paper batzuetan, zeinak gordetzen baitzituen arreta eta ardura handiz, zientziaren sekeretuak balira bezala. Eta aitak,
|
ikusirik
ikerketaren fruituak eta osabaren aitzinean harriturik behingoz, erraiten zion:
|
|
|
Pedro Huizik, Italiatik itzuli ondoren, amaren etxean egin zituen lehen egunak, baina, gero,
|
ikusirik
, alde batetik, ezen haren Ubarneko etxea Urbiaingo jauregitik urrun samar zegoela eta, beraz, trabailatzeko leku deserosoa izan zitekeela hura, batik bat zalantza baten aitzinean kontsultaren bat egin behar izaiten zuenean, edo koadroen batetik bertzerat garraiatzeko orduan; ikusirik, bertzetik, ezen osaba Joanikotek lehendabizikotik erakutsi zuela gaztetako lagun zaharra dorretxean hartzeko nahi... Osabak goian zuen bere studioa orduko, eta Pedro Huizirena beheko solairuko gela handian egokitu zuten, zeina goiti beheiti berritu baitzuten, Pedro lanari taxuz lot ahal zekion:
|
|
|
Pedro Huizik, Italiatik itzuli ondoren, amaren etxean egin zituen lehen egunak, baina, gero, ikusirik, alde batetik, ezen haren Ubarneko etxea Urbiaingo jauregitik urrun samar zegoela eta, beraz, trabailatzeko leku deserosoa izan zitekeela hura, batik bat zalantza baten aitzinean kontsultaren bat egin behar izaiten zuenean, edo koadroen batetik bertzerat garraiatzeko orduan;
|
ikusirik
, bertzetik, ezen osaba Joanikotek lehendabizikotik erakutsi zuela gaztetako lagun zaharra dorretxean hartzeko nahia eta desira, ez soilik hari lagundu nahi ziolako, baina pentsatzen zuelako ere modu ezin hobea izan zitekeela hura bere asmoen aitzinatzeko; eta ikusirik, finean, ezen Pedro Huizi bera ere akort zegoela, hatsarre hartan bai bederen, osabak pentsatzen zuenarekin; biak ala biak deliber... Osabak goian zuen bere studioa orduko, eta Pedro Huizirena beheko solairuko gela handian egokitu zuten, zeina goiti beheiti berritu baitzuten, Pedro lanari taxuz lot ahal zekion:
|
|
|
...batik bat zalantza baten aitzinean kontsultaren bat egin behar izaiten zuenean, edo koadroen batetik bertzerat garraiatzeko orduan; ikusirik, bertzetik, ezen osaba Joanikotek lehendabizikotik erakutsi zuela gaztetako lagun zaharra dorretxean hartzeko nahia eta desira, ez soilik hari lagundu nahi ziolako, baina pentsatzen zuelako ere modu ezin hobea izan zitekeela hura bere asmoen aitzinatzeko; eta
|
ikusirik
, finean, ezen Pedro Huizi bera ere akort zegoela, hatsarre hartan bai bederen, osabak pentsatzen zuenarekin; biak ala biak deliberatu ziren azkenean elkarrekin bizitzen jartzerat, osabaren dorretxean. Osabak goian zuen bere studioa orduko, eta Pedro Huizirena beheko solairuko gela handian egokitu zuten, zeina goiti beheiti berritu baitzuten, Pedro lanari taxuz lot ahal zekion:
|
|
|
Eta,
|
ikusirik
ezen osabak ez zuela deus ere egiten, erran nion:
|
|
|
Marrazkia egina zuen orduko, trazu bizi bezain kementsuz, eta pintura ere aski aitzinatua zuen, marrazkiaren bide beretik, bere pintzel urduria baterat eta bertzerat mugitzen zuela, baina ez nahas mahasean eta anabasa hutsean, zeren han lerro bakoitzak eta pintzelada bakoitzak intentzione jakin bat baitzuen, koadroa aitzina zihoan heinean aiseago eta nabariago hautemaiten zitzaiona. Ez, koadro hark ez zuen zer
|
ikusirik
bere anarterainoko koadroekin, guztiak hain neurtuak eta hain bide beretik eramanak; hain bizirik gabeak eta hain arimarik gabeak; hain bigunak eta hain indarrik gabeak; hain kalkulatuak eta hain studiatuak, baina hain urrunak eta hain zurrunak; pintzeladak hain elkarri josiak, eta koloreak eta formak hain arau hertsietarat makurtuak, non forma bakoitzaren harat honatak eta koloreen keinu bakoitz... Guztiz bertzelakoa zen, zinez, koadro hura:
|
|
|
Nahiago ohe gainean gelditu balitz, niregandik gertuago, baina ez nion guraria adierazi. Begi lepoak alde guztietara bihurtzen
|
ikusirik
bide ninduen, neure buruari egiten ari nintzaion galderari galderaz erantzun baitzion:
|
|
|
Laburtuz gero hark, egurra nik. Hogei urtetan alde egin zigun; ez nuen amaren negarrekin bat egin, hartarainoko denboran partzuer izan gintuen gelako nagusi bakar
|
ikusirik
neure burua. Izengoitia lehenago ezarria nion:
|
|
|
Irriñoak loratu zion berriz aho ingurua, herabe loratu ere, haren bisaia biziaren koloreaz tindatuz. Irribarrez
|
ikusirik
nuen lehenago, anaiarendako beti. Oraingo hau niretako zen, ordea, eta horrek anarteraino ohartu gabeko ñabardurak eransteaz gain —mazelen tolesdura liraina, ezpainen luzapen xarmanta—, halako irrealtasuna zekarkion egoerari.
|
|
|
Duela hamalau hamabortz urte, egunkariko idazmakina zaharrak tramankulu sasi-jakintsu horiekin ordezkatu zituztenean, jendea berotzera saiatu nintzen, aldaketaren kontra. Tailerretako batzuek baizik ez zidaten aintzat hartu, beren lanpostuak kolokan
|
ikusirik
. Lehenago ohartu ez banintzen, orduan ikasi nuen ez nintzela Vladimir Ilitx izateko sortu.
|
|
|
Egundaino
|
ikusirik
ez nizkion betaurreko batzuk jantzi —arruntak, bere ohiko beltz ispiludunak barik— eta irakurtzen hasi zen esku artean zituen paperetatik:
|
|
|
Ni haiek bezain mertzenario izan nintekeen, edo gehiago. Eta, egiaz, hain harri eta zur gelditu ziren horrenbeste errai eta horrenbeste odol
|
ikusirik
, non hilarenganako oinazezko edo elkartasunezko edota maitasunezko keinurik egiteko kemenik gabe gelditu baitziren, edo nireganako gorrotozkorik nahiz gaitzespenekorik gabe. Menderatuta neuzkan; ez zitzaidan, ordea, oraindik garaipenik ospatzea komeni.
|
|
|
Sinets al zitekeen, benetan, titi bizkarroi mintzo entzumen xurgatzaile haiena? Supituan, Ana Morena han goran eserita
|
ikusirik
, erruki izara batek estali zituen nire begi argi unatuak, eta irribarre sortzez garbi bat egin zen nire ezpainetan, irribarre elkarkidetasunezko bat nolabait adierazteko; ezen, Ana Morenaren amarruaz jabetzearekin batera, ohartu bainintzen emakume haren ausardiak gehiago balio zuela, inondik ere, ustezko memoria eidetikoak baino, mila aldiz gehiago gainera; ausardia behar zen, gero, gezur txiki h... Eta dagoeneko harrapatua zutela jakinik ere, ez al zen, bada, urkamendira igo, inoiz ez ahazteko moduko sendotasun harroz!
|
|
|
Eta nik ez ezik, beste jende batzuek ere bai. Ezen, ustezko harritzarra tankera hartan erori eta ez zela txikitu
|
ikusirik
, ikusle batek eta bik eta hiruk programaren faltsukeria salatu zuten, eta biluzik, larru gorritan, sarreraren dirua itzultzea eskatu zuten. Hiru dohakabe atzipetu haiekin zer egin zuten ez dut dagoeneko oroimen garbirik, baina ez nintzateke oso oker ibiliko baieztatuko banu, hodi zabal ezkutu ba  tzuez baliaturik, halako gas mota hotz hotz bat bideratu zutela protestagileengana lekuko fidel gisa erabil dezaket nire ezker eskuko hatz txiki une harez geroztik izoztua, minutu eskasen buruan seko izozturik utzi zituztelarik, hitza ahoan dilindan zutela.
|
|
|
Bere onetik irtenda zegoen, pozez zoratzen, eta nire geroko bizitza igaro zitzaion begien aurretik, latina asko ikasiko nuen, eta gero sotana beltzez jantziko ninduten. Herrira azaltzen nintzenean, ni noren semea nintzen galdetuko zioten, eta berarekin zer
|
ikusirik
banuela adieraziko zuen. Harrokeriaz erantzungo zuen.
|
|
|
Gela euliz beteta zegoela konturatzea bakarrik falta zitzaidan! Nire usainak ba ote zuen zer
|
ikusirik
–
|
|
|
Hasieran neska tristepaketa eta epela zinela pentsatu nuen, baina bidaian aurrera, eta Rubenekikoa eta San Frantziskokoa
|
ikusirik
, guztiz oker nengoela frogatu dut Adelak, niri. Batzuek hainbeste eta beste batzuek...
|
|
|
Ni pentsakor egon naiz (neurri batean erraza iruditu zait hain orokorki hitz egitea, teoria horiek norberaren egoerara ekarri gabe, eta, ezin ukatuko dut Karmelo eta Ruben hain hurbil
|
ikusirik
, sekulako sentitu dudala Adela eta Estherren turismo sexuala zertan den ezagutzeko; eta gehienbat Karmeloren gogoetarekin bat egin dut:
|
|
|
Nahiz eta lehenengo aldia izan, zamariarekin gero eta konfiantza handiagoa hartu, eta galapan abiatu naiz. Ni
|
ikusirik
, gidari navajoari boz  kario oihu bat atera zaio eta, nireganaino iri  tsirik, puska luze batean elkarrekin ibili gara hitz erditxorik ere trukatu gabe.
|
|
|
Allô, Dabid? Hemen nauzu ostera ere eta, benetan, lehenago zer esan ez nekiela egon naiz, batik bat telefonoko ilaran Rakel zegoela
|
ikusirik
. Baina pozten naiz bigarren deiaren burutazio hau eduki izanaz, ze orain lasai esan ahal dizut furgonetan Luisekin berba egin dudala eta hark ziurtatu egin didala Rakelek eta Rubenek gaua elkarrekin igaro dutela.
|
|
|
Gero tatuajeak egiten dituzten toki ziztrin batean sartu zen eta, handik irtendakoan, sexu ikuskizunak eskaintzen dituzten areto batean. Nik, inguruan, zer edo zer afaldu bitartean itxaron, eta, handik ordu eta erdira, artean irteten ez zela
|
ikusirik
, hotelera itzuli nintzen. Han, zeregin hoberik ez, eta Tomen fardelak arakatzen hasi nintzen, baina ez nuen ezer berezirik topatu.
|
|
|
nonbait, hasiera hasieratik, Luisek adoretu zuen niregana hurbil zedin, baina Rubenek ez zuen halako laguntasunaren beharrik (Las Vegasen, azkenik, aitortu zidan Luisek aspirina bat eta kondoi bat eman zizkiola ni benefiziatzeko; baina haren harropuzkeriaz aspertua, Mesa Verdeko kanpinean afaltzen ari ginela, Luisek coca cola bat edaten ari zela
|
ikusirik
, ezkutuka berari bota zion, berez, ni ble ble jarri behar ninduen aspirina Mesa Verdeko hartan ez al nuen bada Estherrekin ipurtargiak biltzen harrapatu..., eta, zera, kondoia, geroko jostaldi batean erabili genuen.
|
|
|
Eta berari ezertxo ere aipatu ez badiot ere, gaur burutazio txoro bat izan dudala: San Frantziskora bidean, San Joakin haran mugagabe eta fruta arbolez betean barrena gentozela, hango fruituen ugaritasuna eta lurraren emankortasunaren
|
ikusirik
, bururatu zait pilula hartzeari uzten ahal diodala, eta patuaren esku utzi ni haurdun geratu ala ez. Polita litzateke bidaia honetatik halako opari batekin itzultzea.
|
|
|
Egia esatera, hotelera heldu, eta harrera gelan nire izena aipatu dutenean, ez naiz Las Vegaseko hartan bezainbat harritu, zeren Karmeloren deiek jakitun jarri baininduten. Baina ezin ukatuko dut telegramak niregan hotzikara ttiki bat eragin duela eta aurpegia nola mudatu zaion
|
ikusirik
, baita Rubeni ere.
|
|
|
Eta zinez, hala zela ikusi dugu, eta are gehiago zubira abailtzen zen laino oro irenslearekin; eta are gehiago, behin ibiltzen hasirik, burdinazko armiarma sare erraldoiak sentiarazten zizun dardarizo fin zorabiagarriarekin. Baina horrekin batera, nahiz eta Rubenen alboan joan, Gran Canyon edo Zion Canyonen bezala, zubiak bertigoa sentiarazi dit, eta Niagarako urjauzietan edo Death Valleyn bezala, halako erakarpen hipnotizagarria (Niagaran, urjauzietan zeuden krisi telefonoen antzera, ez naiz harritu hemen ere EMERGENCY PHONE AND CRISIS COUNSELING gorriak
|
ikusirik
; Preteritok adierazi digunez, urtean zehar asko omen dira beren buruaz beste egiteko toki hau hautatzen dutenak).
|
|
|
Eta ezin dut ukatu poztu egin naizela telefonoa hartu, eta ordu erdi barru irteteko geratu garenean. Esango nuke bera ere poztu dela berarentzako opari bat dudala jakinarazi diodanean (telefono kontuez ari naizela, gaur Karmelok ez du Dabidi zertan deitu...; gaur seguruenik elkarrekin afaldu, eta aurrez aurre hitz egin ahal izango dute, eta ez zaie zeresana faltako; Adela ere Estherrekin toki dotore batera afaltzen eta kontua ordaintzen imajinatzen dut baldin eta, donuts kaxa huts hori
|
ikusirik
, goserik geratzen bazaie).
|
|
|
Rakel Ameskoa? galdegin dit harreragileak, eta nire baiezko imintzioa
|
ikusirik
, zorrotxo bat luzatu dit.
|
|
|
Geroenean, Danek hoteletik Bostonera ekarri gaitu eta hemen berriro ere denok elkarrekin ibili gara behar izan dugu: egoera zegoen bezala
|
ikusirik
, gaur nabarmenegi geratuko nintzen bakarrik alde egin izan banu.
|
|
|
Orduan esan izan balidate hark gerora hartuko zuen norabidea, ezinezko iritziko niokeen. Hala gauzak, Dabid maisuak klase partikularrak besterik lortzen ez zuela
|
ikusirik
, bestelako lanetan hasi zen izena ematen: etxez etxeko saltzaile, inkestagile, gauzaintzaile...
|
|
|
Atzo, behinik behin, hori iruditu zitzaidan. Eta egia da hasiera batean zurrun samar egon nintzaiola, baina solasean aurrerago eta gusturago sentitu nintzen haren alboan, eskuen mugimendu leunekin hitzei nola laguntzen zien
|
ikusirik
.
|
|
|
Gustatu egin zitzaidan nitaz ezertxo ere ez galdegitea (ezkondua naizen, zein lan mota dudan edo orain arteko bidaiak nora egin ditudan jakiteko Adela edo Esther bezalakorik ez dago) eta, aldiz, haren gaiak zeintzuk ziren ikustea. Pubetik irten ginenean, esate baterako, gaugiro ederra egiten zuen eta, laranja atal bat ematen zuen ilgora
|
ikusirik
, honela mintzatu zitzaidan:
|
|
|
askeago sentiarazten ninduen. Eta ez zait damutu, ez zait damutu batez ere bartekoa eta gero (Rubeni ezin bada bururatu kondoiak edukitzea), batez ere nire ondoan zetzan mutila
|
ikusirik
, batez ere irrikaz nagoelako mutil hori gaur nire jauregira etor dadin. Denda haustu eta zikinak beste izaera bat hartzen du norbaiten bisita espero duzunean, eta gaur Ruben nirean espero dut, nirean eta, gaur kontzienteki, nire barnean.
|
|
|
En plus, ez dakit hori zuretzat larregi izango ote den, nahiz eta susmoa dudan ezetz. Kontuak kontu, garbitzaileak korridoreetan zebiltzala
|
ikusirik
, koadernoa hartu, eta irentsi egin dut kanpoko kafetegi batean. Egunerokoa, hegazkinek eraman ohi duten kutxa beltz horietako baten antzekoa egin zait, ze azken batean Rakelek bertan jasotzen ditu bere azken orduko istripu sentimentalak; zuk egin zeniona tiro egitearekin konparatzen du, hortik atera kontuak.
|
|
|
Baina beti amaitzen nuen pentsatzen guztiz imajinaezina zaigula besteen etxe barneko intimitatea eta egunerokotasuna, otsoak usoa noiz irensten duen, noiz hagin zorrotzak erakusten... Ni, itxura batean, hain apal eta otzan
|
ikusirik
, nekez imajina nazake inork zenbait eszenatan, esate baterako Dabiden zakila milikatzen, Karkasonatik Baionarako autopistan barrena, bera gidari doala; edo itsasoko ekaitz betean, Gaztelugatxeko ermita ondoan larrua jotzen, haizeak kanpaiari ero moduan eragiten zion bitartean. Gauza intimoekin jarraituz, nekez imajina dezake inork Dabidek zein gustukoa duen txiza komunontzian eserita egitea...
|
|
|
Luisek berak kontatu dit Esther Rubenen ohean sartu ere egin zela, baina ezin izan zuela ezer lortu. Antza, bezperan ere harekin ligatzen saiatu ei zen, baina, ezin izan zuela
|
ikusirik
, bart eraso bortitzagoa jo du, zuzenean haren ohean sartuz. En plus, Luisek atera duen ondorioa hauxe da:
|
|
|
Autobusean neure burua hain barregarri
|
ikusirik
, konturatu gabe gogoa Gasteizeraino joan zait, seguruenik hantxe eta, hain zuzen ere, autobus batean, sentitu nuelako nire bizitzako erridikulurik handiena. Bulegotik irten, eta euria goian behean ari zuen egun batean gertatu zitzaidan.
|
|
|
Orduan ez zitzaidan bururatu, baina gerora pentsatu izan dut bidaiariren batek txanpon batzuk uzten ahal zizkidala, baina ez. Orduan ez nuen pentsatzeko adorerik ez astirik izan eta, txoferrak mesprezuzko imintzioak egiten zituela
|
ikusirik
, nola edo hala" Noizbait jaitsiko al zara?" adieraziz, autobusetik alde egin beste irtenbiderik ez nuen izan: burumakur, hutsaren hurrengo, ezin umiliatuago...
|
|
|
" Clintonek disapointatu egin nau". Jendearen kexuei entzungor egiten ziela
|
ikusirik
, berehala abokatu defendatzailea (Idoia) eta fiskala (Tom) bildu dira eta, azken egunotan Laurak Preteritoren emazteak, abokatu buffet batean lan egiten duela zabaldu denez Laura ere idazkaria omen, bera hautatu dute kasu honetarako epaile.
|
|
|
Erabaki horren atzean justifikazio pertsonalak izan arren —Zaitegiren ama bakarrik bizi zen Arrasaten eta honi laguntzeko gogoa azaldu zuen idazleak—, egoera politikoaren aldaketa txiki batzuen inpresioa ere sor zitekeen, zabaltze eskas batena. Hori
|
ikusirik
, Zaitegik bultzada berri bat eman nahi izan zion bere proiektuari, berez irakurlego potentzial nagusia aurkitzen zen ingurura hurbilduz. Horretarako, behin Gipuzkoan, Euzko Gogoa Hego Euskal Herrian argitara zedin zenbait urrats eman zituen.
|
|
|
Ekimenaren bultzatzaileek diotenez, bizkaiera batu bat finkatzeko berebiziko garrantzia izan dezakeBiz kaia gehigarri honek. Eredua
|
ikusirik
, zalantzatxo batzuk baditut neuk. Adibidez:
|
|
|
Garai batean ideiak eta gertaerak idazteko soporte berri eta iraultzailea papiroa izan bazen ere, gaur egun teknologia berriak ditugu egunero eskuartean. Ordenagailu baten aurrean eserita, Alexandriako liburutegiak zituen 700.000 liburukiak kopuruz txiki geratu dira, etxetik lasai eta edozein orduan kontsultagarri daukagun informazio bolumena zein den
|
ikusirik
.
|
|
|
Halako zerbait amestu izan nuen beti; halako zerbaiten premia gorria ikusten nuen; baina etsiak jotzen ninduen Donostiako giroak. Gerora, ETA lortzen ari zen oihartzuna
|
ikusirik
, apur bat ilusionatzen hasi nintzen, nahiz eta itxaropen berezirik ez izan, EAJrekiko nuen mesfidantzarengatik batik bat.
|
|
|
Ez dugu ahaztu behar, kartzeleroengandiko jipoiak sakabanaketaren ondoren hasi zirela batik bat; talde txikitan edo bakarka geundela
|
ikusirik
, horretaz baliatu ziren basakeriak eta gehiegikeriak egiteko, eta berdin jarraitzen dute gaur egun ere. Ez soilik presook suntsitzeko, baita senide eta lagunak umiliatzeko ere.
|
|
|
Lauaxetari hika, hori bai, baina aparteko zakartasunik gabe erantzuten ziola
|
ikusirik
, neu ere animatu nintzen txanda hartzen:
|
|
|
– Zer ikusi dok hor hain harrigarria? –galdetu zidan Lauaxetak, ni aerosorgailuaren aurrean paralizatuta
|
ikusirik
.
|