Bilaketa
dist.
non
lema/forma
nola
bilaketa
kategoria
Iragazkiak
Formularioa garbitu

Emaitzak: 422

2009
‎Ene! Umeak engainetan dauriela, da umeak hau te umeak hori, te bueno ba. Ni negar baten, amari itxi gure ez nik honakin beragaz etorteko.
‎Eta niretzat Jokin Muñozenak baldintza horiek betetzen ditu, eta beste batzuk gehiago. Agian batzuentzat interesgarritasuna gaitik bertatik dator, hau da, «gure gerraren» gainean idatzitako nobela bat izatetik. Agian ez:
‎Agian ez: «gure gerra» bizi ez dutenek ere nobela hau interesgarri ikusiko dute, istorioa bera interesgarria delako eta ondo kontatuta dagoelako.
‎Bizia lon gai berari heldu ziola argudia liteke, baina nire ustez Antzararen bidea lan osoagoa da. Eta ez dut hau esaten nobela bat delako; Bizia loko narrazioetako batzuk topikoetan erortzen zirela iruditu zitzaidan eta, alde horretatik, obra bezala ez ninduen asebete. Antzararen bideak, berriz, egoeraren konplexutasuna ezin hobeto jasotzen du.
‎kontakizun baten bitartez erantzun zidan?», ez da baztertzekoa. Nobela hau kontakizunez beteriko nobela bat da, eta kontakizun guzti horiek inguru bat osatzen dute, Uriberen ingurua (edo inguru bat), hain zuzen.
‎Emazte jipoitua den Rosaren barruan sartzeko saioak Hamaseigarrenean aidanezeko Martzelina ekarri dit gogora, hura osoki kanpokoek ikusten zuten bezala tratatu zuenez. Nobela beltzaren intriga modu erakargarrian eratzen du eta hizkera bizkor, zehatzean kontatzen narradore neutro baten bidez. Genero beltza eta psikologikoaren arteko mistura da liburu hau eta agian horrek erakarri ditu irakurleak. Horren lekuko da Beterriko Liburua Sariaren irabaztun aukeratu izana 2008ko liburuen artean.
‎José Goikoetxetak (1890ean jaioa) emaztea eta haurrak utzi zituen Bizkaian, Ameriketara behar egitera bidaiatzeko, baina Idahon hil, eta han bertan lur eman zioten, itxu­raz, inolako oroitarririk gabe. Hemen kontatuko da Boiseko Liz Dick Hardesty euskaldunak jarraitu zuen ibilbidea Dolores Totoricagüenak hasiriko egitasmoa burutzeko, hau da, Morris Hillen ehortziriko beste euskaldun oro identifikatu eta monumentu iraunkor baten bidez oroitua izan dadin segurtatzeko.
‎Ezin dugu tren hau galdu. AVE a da!
‎Informazio bat sartu eta beste bat irteten da kutxa beltzera, kutxa beltzaren barruan zer gertatu den oso ongi jakin ez dakigularik. Poema batera ere, pertsona bat animo egoera jakin batekin sartzen da, hau da, bere barne oreka etengabe zalantzan jartzen duten beldur, tristezia eta galerek eragiten dioten desorden batekin sartzen da[?]. Poema horretatik irtetean desorden hori txikiagoa bada, esan nahi du poema on bat zela, eta ulertu egin dela.
‎Izan ere, lehen lehenik legearen literatura legoke, hau da, legeak eskaintzen duen hori noraino izan dakigukeen literatura.
‎Besteak beste, Kafka, Dürrematt? hortxe dira, eta aurretiaz aipatu esamolde hori, hau da, ex facto ius oritur, moldatu eta itxuraldatzen dute, egitadetatik asmamenera doan bidean, ex fabulae ius oritur gauzatu arte. Irudimenean eta sorkuntzan ere, zuzenbideak badu zeresana, mundu propio baten jabe den neurrian, nahitaez gizartearen egunerokotasunean kokatzen baita.
‎Agian, inguruko beste literaturetan gertatzen den bezalaxe, zuzenbideak ematen duen horrek, hau da, gizartearekin duen lotura horrek, badu bere isla gure letretan ere.
‎Aberatsak gaituk. Non deabru aurkitu duk hau , Pete?».
‎Ez zen mugitu. «Nork aurkitu zuen muino hau –», galdetu nion. «Ondo zegok», eskuak saihetsetara jaitsi zituen.
‎tesiak, sariak eta nolabaiteko sistema literarioaren gain estruktura da gaur egun kritika akademiko horren esparru naturala. Beraz, komunikabideek pil pilean dabilen aktualitatea dute helburu, eguneroko anabasaren artetik izenburu hau edo bestea nabarmentzea, normalean izenburu eta egileen inpaktu sozialak bultzata. Akademiek, berriz, beste sosegu batekin jardun dezakete, baina mundu zurrunbilotik kanpo ibiltzea dute ondorio.
‎«Frankotiratzaile gisan egindako zinema nahikoa bizirik dago nire ustez (film laburrak, kasu: arlo hau bereziki indartuko da patrikako telefonoekin egindako piezekin eta norberak etxean editatutako lanekin). Kimuak egitasmoak lortu duen, jatorrizko izendapena?
‎Historiak umilak izaten erakusten digu eta guk geuk horixe ikasi genuke. Hara zer gertatu den hemen eta hemen, hara zergatik gertatu zen hau eta hau, hara zer ez den inoiz egin behar, bestela hori eta hura gertatuko zaizue, halako haiei garai hartan gertatu zitzaien moduan. Alde horretatik begiratuta, MacMillan katedradunarentzat Historiak balio praktikoa dauka egun ere, beste abantaila gehiagoren artean.
‎Historiak umilak izaten erakusten digu eta guk geuk horixe ikasi genuke. Hara zer gertatu den hemen eta hemen, hara zergatik gertatu zen hau eta hau , hara zer ez den inoiz egin behar, bestela hori eta hura gertatuko zaizue, halako haiei garai hartan gertatu zitzaien moduan. Alde horretatik begiratuta, MacMillan katedradunarentzat Historiak balio praktikoa dauka egun ere, beste abantaila gehiagoren artean.
‎Eta hau egiaztatzea bai dela benetan penagarria. Izan ere, literaturaren helbururik garrantzizkoena pertso­nak aldatzea baldin bada, hots, indibiduo akritiko eta gizatasunik gabeko zirenak pertsona arrazoizko eta tolerante bilakatzea, orduan, emaitza ezin da samingarriagoa izan.
‎Zeintzuk dira idazle batek izan ditzakeen zalantza handienak? Galdera hau ere Víctor Morenok luzatu dio Anjel Lertxundiri. Eta Anjelek erantzun hau eman dit:
‎Galdera hau ere Víctor Morenok luzatu dio Anjel Lertxundiri. Eta Anjelek erantzun hau eman dit:
‎Espainiarrek zintzo eta artez mintzatzen ikasi dute, komunikatu behar dituzten kontzeptu sinpleak adierazten, eta gainera animatu egiten dituzte beren gogoeta eta sentipenak azaleratu nahian ari diren atzerritarrak berdin jokatzera. Eta hau gertatzen da ideiaren atzean dagoen pertsona ideia bera baino gehiago interesatzen zaielako, eta jakin badakitelako hizkuntzak nekez eman dezakeela halako ezagutza.
‎Elebitasuna oreka misteriotsu baten barruan gertatzen da eta, askotan, Madril, Paris, Londres edo New York bezalako lekuetatik datozenek, lingua franca bakarra ukanik, nekez uler dezakete hori. Amerikarrentzat oso zaila bide da hau konprenitzea, eta ez da erraza britainiar edo frantsesentzat, nahiz eta pertsona irekiak izan. Harrigarria dirudien arren, japoniarrek ez dute inolako arazorik, agian haien espainiar erreferentzia nagusietarik bat Antoni Gaudí arkitekto eta katalanista mistikoa delako.
‎Edonongoa izanda ere, Kataluniara heldutako etorkin batek lehen bi urteak emango ditu igarkizun hau ehunka solasaldi gaitzetan asmatu nahian. Elebitasunak ez du zertan erosoa izanik, baina argigarri izan daiteke.
‎Moteltasuna lanean Kunderak txekiar entomologo zahar bati buruzko esketx bat idatzi zuen. Gizon hau bere izenaren idazkera apalki eta ia barkamena eskatuz zuzentzen ahalegintzen da Frantziara entomologoen biltzar batera heldu ondoren. Cechoripsky haren izena idaztean lehen letraren gaineko alderantzizko azentu zirkunflexua jan dute.
‎Zirkunflexua ipini ala ez ipini, frantziar idazkarisa gazteak ez du asmatuko haren izena ongi ahoskatzen, baina entomologoak liluratu egiten du zeinuaren edertasuna azalduz. Erromako Inperio Santua, tximeletak eta Jan Hus en erreforma ortografikoa aipatuz, besteak beste?, eta topaketa laburraren hondarrean irribarre xamur bat agertuko da neskaren aurpegian gizonaren bihotza harrotasun malenkoniatsuz gainezka jarriz. Egoera hau ametsezkoa da munduan inor gutxik hitz egiten duen hizkuntza bateko hiztunentzat. Mintzaira egunen batean desager daitekeelako ideia, izaki bizi baten gisa geratzen zaizkion egunak gutxi direlako ustea, ez da, esaterako, ingelesez arituko bagina bezain pentsaezina.
‎Nire beldurra zen haurrak haztea ingelesa hitz egin barik. Eta aukera hau nabarmena zen oso. Ezagutzen nituen beste familia batzuk, beste kultura batzuetatik etorritako guraso arrotzak zituztenak, hain zeuden bertokotuak non ahaztua baitzuten ama hizkuntza seme alabei helaraztea, beranduegi izan arte.
‎Sentikortasun hau ziur aski mintzaira bat baino gehiago dagoen lekuetan baizik ezin da aurkitu, edota hitz egiten den hizkuntzaren nagusitasuna hain erabateko eta begi bistako ez denetan. Ni neu ez nintzen honetaz ohartuko ez banu, une batez, etorkizunera begiratu eta ama hizkuntza arriskuan ikusi, eta neure burua erbestean, ene mintzaira arrotz eta baliogabea inork ulertzen ez zuen tokian.
‎B.A.: Niretzako erabat ezezaguna, kontu hau . Aldiz, kotxearekin askotan ikusi zintuztedan.
‎Pentsatzen nuen: gizon hau zer arraroa den! Gero ja joaten nintzenean Lekeitiora ulertu nuen hobeto eta nik ere disfrutatzen nuen pila bat.
‎Liburua, berriz, hau da, Aita Riezuren Flor de la Canción Vasca. Begira nola dagoen.
‎Bai. Beretzako tesoro txiki bat zen liburu hau . Txema Faus izeneko adiskide batek oparitu zion.
‎Begira. Karneta hau da. Zaragozan atera zuen.
‎Hainbeste gauza daude, zaila izan zitzaigun aukeratzea. Baina azkenean aukeratu genuen hau , Cançons de la roda del temps diskoa. Testua da Espriurena, musika eta interpretazioa Raimonena.
‎Hor goian ditut. Baina Mikelek nahiago zuen beste bertsio hau . Berak pentsatzen zuen musikan interpretazioa fundamentala dela.
‎Eta nahiz eta obra bat zoragarria izan, esate baterako pasioak, berak maite zituen pila bat?, bertsio batzuk ez zituen maite. Baina hau bai. Ebanjelistarena interpretatzen duen tenorea, Ernst Haefliger, izugarria da.
‎Esate baterako, Baztanera joaten zenean? Nik uste dut hau dela berezia eta kontatu behar dela. Arizkunen Xabier Larralde zegoen, hango txistularia zen, eta oso hartu eman onak zituzten.
‎Ni BSPkoa izateak, beraz, esentzialisten artean jarri nau, hau da, beren bizia etnia jakin baten ikerketari eskaini dioten autoreen artean. Hala ohi diote antropologian.
‎Elkarrizketa asmatu hori nire lehengusu Bernardok Euskal Herriko egunkari bateko zutabean eman zuen argitara, gure iragan denbora komunaren bila Bizkaian barrena egindako bidaien ondoren. Pasadizo horren bukaera bereziaren kontakizuna hau da: egun batean, Markinan, Petra gaztea Bernardoren aitonari hurbildu zitzaion, gutun bat eskuan zuela.
‎Zoritxarrez, abuztuaren hamabostetik heriotza data gehitu dakioke Antoñanaren fitxari. Hala ere, fitxa hau itxi eta artxibatu nahi izanez gero, luzerako izango dugulakoan nago, irakurleok idazlearen testuak leitzen ditugun bitartean, honen ahotsak (hauxe baita idazlearen arima) bizirik baitirau. Eta badago zer irakurri, An­toñanak sormen lan oparoak eman dituelako azken berrogeita hamar urteotan gaztelaniazko literaturan.
‎Idatz ezazue honako hau fitxaren paper zurrunean:
‎Eta eguneroko otoitza errezitatu beharra baldin banu, honelakoa izanen litzateke gutxi gorabehera: ...eta Guztia Ahal duena, baita hezleak eta bezatzaile­ak eta etxeko hegaztien hazkuntzako adituak astindu eta umildu ere, emadazu, eskura daukazun lehenbiziko aukeran, urakan bolada bat, min kaltegarri bat, kolpean kontzientziaren argitxo dardaratia itzaltzeko, bila ezazu zure larrialdietarako botika kutxan esparatrapu miragarri bat iltzez eta giltzez ixtearren nire begiak, belarriok, aho berritsu hau , eta, horrela, bihur nazazu nire bezatzaileek nirekin egin nahi duten hori: arnasa hartzen duen gorpu.
‎Antza denez nik ere heredatua dut komunikatzeko modu hori. Saio hau idazten ari naizela, Nevada jaioterritik eta han dudan familiatik urruti naraman auto bidaian, aldameneko eserlekuko kutxatilaren pisua antzematen dut. Artemisia adaxka bat, Lake Tahoe ko harri bat, belatz luma bat daude barruan.
‎Jadanik ez du artalderik zaintzen, beraz, erabat libre dago nahi duen tokira joateko. Bestetik, Domini­que ez da garai bateko sasoi oneko gaztea eta Laxalt narratzailea beldur da ez ote den hau gorputzak hain bidaia luzea egiten utziko dion azken aldia. Gainera, Zuberoan den bere arrebetako bat gaixorik dago, eta hark neba ikusi nahi du hil baino lehen.
‎Baina, egia esan behar badut, ametsak errealitatea baino errealago bizitzen ditut. Arrazoia ez dakit, baina buruaren askatasunari egozten diot horren esanahia, hau da, gehiegi betetako mundu ontzi honen presioak buruaren askatasunari kateak jartzen dizkiolako. Libre sentitzen denean, buruak sentsazio gehiago harrapatzen dituela uste dut.
‎–Bata, nire esperientziaz baliatuz egokiena eta pozgarriena deritzodana, besteenganako edukiko zenuteketen jokabidea ikusi ezin duen pertsonarekin izatea litzateke, hau da, normal tratatzea, laguntzen saiatzea, baina ez pena ematen dizuelako, zuek bezalakoa delako baizik.
‎Nire bizipen bat kontatuko dizuet hau dena hobeki uler dezazuen.
2010
‎Bestalde, beste kontu bat iruditu zait azpimarragarri, liburuak kazetaritzaz egiten duen hausnarketa. Liburua atzekoz aurrera irakurri dut nik, hau da, azken testua lehena, akaso interes pertsonalengatik. Eta azken testuan, «Madrilgo kazetaria» izenekoan, hitz egiten bada kazetari batek momentu erabakigarrietan hartu behar dituen erabakiez, bereziki harrigarria egin zait testua, «Jesus Ulaiarren garaia».
‎Nik esango nuke Unai gai dela erregistro desberdinak erabiltzeko, eta ematen du estilo propio bat garatzen ari dela. Liburu hau beste pauso bat da ildo horretan. Baina horrek prezio bat du:
‎Baina horrek prezio bat du: ni seguru nago liburu hau irakurtzerakoan gauza bat baino gehiago galdu dudala, liburuan adierazi nahi denaren parte bat ez dudala neureganatu, eta, agian, egilearen asmoetatik kanpoko ideia batzuk sortu zaiz­kidala. Edonola ere, absurdoaren literaturarik ez dut hemen ikusten:
‎Uxue Alberdiren Aulki jokoa irakurtzea gustatu zait. Ipuin luze hau ondo kontatuta dago eta hori, gauzak ondo kontatzea, nik, irakurle moduan, asko eskertzen dudan puntu bat da. Lehen parteak, 80 orri inguru gutxi gorabehera, eszenatoki kostunbrista bat osatzen du:
‎Gaiaz beste egitera gonbidatu nahi zaituztet nik orain; nik Uxue Alberdiren Aulki jokoa hartuko dut ahotan. Idazle gazte baten lehen eleberria da hau , baina bere adinekoen errealitatetik aldendu eta gerra garaian gazte zirenen belaunaldiari eskaini dio arreta liburu honetan. Hiru emakume edadeturen bizitzaren ibilbidearen testigantza ematen du liburuak, iraga­naren oroitzapenak ekarriz (haurtzaroa eta gaztaroa hiru protagonisten ahotik) eta elipsi handi bat eginez, zahartzaroko kafetegiko solasaldien bidez. Lehena, iraganekoa, barne bakarrizketaren bidez emana da; bigarrena, orainaldikoa, aldiz, istoriotik kanpo dagoen kontalari estradiegetiko batek kontatzen du, maitasu­nez, sentiberatasunez begiratzen duten begi batzuek kontatzen dute.
‎Bat nator, Kepa, Autokarabanaz esan duzunarekin: gisa horretako pertsonaia nagusi batek eskatzen du nobelan agertzen den idazkera hori, trakets antza, ez zuzena (korrekzioari dagokionez), baina estiloan zuzena, zikina (eta, azken hau esanda, burura etorri zait Dirty realism izendapen hura). Ezin esan, hortaz, emaitza sinesgarria ez denik.
‎Bost kasu, beraz, lehen argitarapenean hainbat hutsu­nez eta ganoraz erantzun gabeko galderez agertu zire­nak. «Liburu hau galdera horien erantzuna berriz ere bilatzeko ahalegin obsesiboaren emaitza da». Bizpahiru kontu ekarri nahi ditut.
‎Aingeru Epaltzaren Izan bainintzen Nafarroako errege nobela historikoaren gainean, Kepak esandakoaz gain, oso gutxi esan dezaket, eta oso gutxi hori zera da: ematen dit trilogiaren proiektu honek helburu estraliterarioak ere badituela, hau da, historiaren eta istorioaren nahastearekin Nafarroako historia, posible bat, aurkeztea.
‎Eta gustatu egin zait gaia eramateko modua, denboran eta espazioan, pertsonaietan eta hizkuntzan. (Agian ez da hau lekua, baina, pentsatu al duzue literatura hitzak, edo nobela hitzak, hartzen dituen adjektibo gehienak klasifikatzeko eta, hein batean, deskalifikatzeko, erabiltzen direla:
‎erreferentzia zinematografikoen haritik, David Lynch bezalako zuzendarien zinemagintzaren zaletasunaren lekuko dateke «eleberri» interesgarri hau : giro itxi, bazterreko, errealista, egunerokoak, eta halere sakonean guztiz susmagarriak?
‎Ideia kitzikagarri saldo bat hartzeko aukera paregabea. Azken batean literaturak ideia batzuk transmititzeko ere balio baitu, eta sendo ikusi dut ipuin bilduma hau eremu horretan.
‎Ildo horretan, irakurleari ondorioak bere kabuz ateratzeko askatasuna ematen zaio. Dena dela, pozten naiz, Aritz, gai hau aipatu duzulako, Eider Rodriguezen Katu jendea narrazio bilduma azaltzen lagunduko didalako.
‎Gorapen. Ordea, ilargi hau ez omen da ona eta otsailaren 27a arte baratzean deusik ez omen da landatu behar. Dio Baratzegilearen almanakak.
‎1858an, azken hatsetan zela, despeditzeko poema hau idatzi zuen: «Edon.
‎Gero jantzi ninduen, erropea baltza ta hau tokeau, bakixu, hau buruko tokea, ta amantala zurie, topeu ebena puñu zuriekaz; ta egon nitzen. Gero atera tokete eban urtetea, errezibitea jentea; baia ateari jokeran, nik eneuen jakin zelan errezibidu be, elderdunek ixin ezkero.
‎Gero jantzi ninduen, erropea baltza ta hau tokeau, bakixu, hau buruko tokea, ta amantala zurie, topeu ebena puñu zuriekaz; ta egon nitzen. Gero atera tokete eban urtetea, errezibitea jentea; baia ateari jokeran, nik eneuen jakin zelan errezibidu be, elderdunek ixin ezkero.
‎Villasanteren Historia de la Literatura Vascan bahiketaren aferak duen azalpena ez da, beharbada, argiagoa izango, baina bai, zelan esango dut, askoz erromantikoagoa, eleberri zaharretako amodioa izaten den bezala. Buruxkaken kapitulu biziki ausart bien derrigorrezko aipamenaren ostetik, Villasantek folletoi batekoa litekeen ondoko hau diosku:
‎Halandaze, 1980 urtera arte itxaron behar izan da zentsurarik gabeko Buruxkak berriro argitaratzeko, hau da, lehen porrotetik hirurogeita hamar urte geroago. Baina, 1910ean goizegi ibili bazen, 1980an beranduegi izan zen Etxeparerentzat, izan ere, ordurako zimelduta zegoen Buruxkak liburuak idatzi zenean zekarren berritasuna.
‎Ez da erraza neska eder hau inoiz lañoa izan denik imajinatzea. Iaz Elaph online aldizkariak arabiar munduko urteko intelektual izendatu zuen.
‎Bilboko Ezkerraldekoa da gizon hau . Euskara irakas­le izana.
‎80ko hamarkadan, Jose Luisek Antigua 1900 historia liburua idazteari ekin zionean, informazio bila jo zuen Txillardegi etxeko Iturriatarren ondorengo batengana, eta hau esan omen zion, liburu horretan ikusi dudanez:
‎Antton Mari Aldekoa Otalorak hau aitortu zuen, Jose Luisi Argizaiola saria ematean:
‎Eta amaiera, adiskide maiteok? Ez al didazue argituko nola amaitzen den Andréyeven istorio madarikatu hau –Izan errukia!
‎autofikzioa?) bestetik. Premisa hauekin Harkaitz Canok galdera hau botatzen du: «Bitarte horretan nola mugitu?
‎Hasieran, gehienok nahiago genuen Whitmanen poesia haizetsua eta kanporakoia, aire fresko bafada bat zirudien, Dic­kinsonen murmurio labur eta juxtuen ondoren?, baina ikastaroak aurrera egin ahala, Walten lana hotsandi­koa eta puztua hasi zitzaigun iruditzen, eta Emilyren poema laburrak, berriz, gero eta aberatsagoak, esanahi putzu sakonak, hainbesteraino non haren poema bakar batek ordubeteko analisi eta eztabaida kontzentratura eraman ahal gintuen. Eta sarritan konturatu gara, eta hau denon esperientzia da agian, hainbat urte lehenago irakurritako lan batera itzultzea, gaztetan irakurritako batera agian, oso esperientzia desberdina suertatzen dela askotan. War and Peacen, lera ibilaldi zoriontsua, gure gaztetako pertsonak arrazoi osoz gogoratua, zurbil geratzen da orain beste material askoren parean, esate baterako, Pierre Platonekin topatzen deneko unea presondegian edota Nikolai Bolkonsky Printzearen heriotza; Anna Kareninan, Annaren eta Vronskyren arteko harremanak ez dirudi agian duela berrogei urte zirudien bezain erromantikoa, baizik eta suntsitzailea eta itogarria, eta Levin, bere huts guztiak gorabehera, argi positibo, are heroiko batean agertzen zaigu; Don Kixotek subertsiboagoa dirudi duela urte batzuk au­rrenekoz irakurri genuenean baino, irakurlea ohartzen baita, batik bat bigarren atalean, Cervantes ez dela Kixotez eta Santxoz trufatzen ari, baizik eta haiek to­patzen duten jende ustez «sanoaz».
‎nork erabakitzen du dioten bezalaxe ger­tatzen ari dela gertatzen ari dena? Eta ohiko cui prodest az ere galdetu genuke, hau da: nor ateratzen da irabazian gertatzen dena horrela gertatuta?
‎Ez badago prestakuntza literariorik irakurritako obraren balioa azpimarratzeko, hau da, haren balio kognitiboa, haren balio linguistiko metaforikoa, tra­dizioarekiko orijinaltasuna... orduan, kexuan jarraitu dugu badagoelako irakurle mota bat formaz gozatzeari uko egiten diona, forma obraren eduki zehatz eta baliotsua ez balitz bezala.
‎Alderdi huts horretan jarrita, erabat ados nago Xavier Rodríguez itzultzaile galegoarekin. Askotan etorri izan zait burura, izerdi batean ari naizela paragrafo batekin ezin buruturik, zertarako horrelako lanak hartu, zeinen­tzat, gero inork ezer esaten ez badizu, delako liburua, dirudienez, inork irakurtzen ez badu; areago, eta hau ez da ahaztu behar, berez hemengo gaia ez bada ere?, zeurearekin batera, tarteka, beste liburu bat ateratzen bada, zeurea baino askoz ere okerrago itzulia. Izan ere, batzuetan ez dugu asmatzen ondo itzultzen (idazten), edo ni behintzat ez naiz gauza izaten nire testu bat ondo/ egoki/ behar duen bezala dagoen edo ez, berriz ere aldatu/ zuzendu behar dudan erabakitzeko; baina gaizki dagoena, eta batez ere beste baten testua baldin bada, hura airean harrapatzen dut.
‎itzulpen nekeak eta izerdiak direla-eta, N. Hawthorne ren Wakefield eta beste kontakizun batzuk izan da azken urteotan lanik handiena eman didan liburua. Eta hau idazten ari nintzela, argitaletxera deitzea bururatu zait, jakinaren gainean eta fundamenduz jarduteko. Nire lagunak hartu dit telefonoa (herri txikia izatearen bentajak, ez gutxi) eta segituan eman dit datua (informatikaren bentajak):
‎Lehentze egin züenean kantu hori, erran zeitan: «Kantu hau egin diat! Behar duk jin!».
‎Esan nion neure buruari: «Idaztea hau baldin bada, ni ere idazle izan ninteke, eta idazle hobea gainera». Desafioa izan zen, gazte baten desafioa.
‎Sabelaldea laztandu eta brailleraz idatzitako hau irakurriko zidan itsua topatu nahi izaten nuen.
‎Egun hartan zerbait gertatu zen. Oraindik, ordea, sabelaldea laztandu eta brailleraz idatzitako hau irakurriko didana topatu nahi izaten dut batzuetan.
‎Nire auzoak Stoneybatter du izena, eta hiria bera baino zaharragoa izan daitekeen Dublingo parte bat da. Izenak irlandar hizkuntzan aditzera ematen duenez. Bóthar na gCloch, «harrizko bidea»?, auzo hau errepide zolatu baten parte bat bide zen, Meath Konderriko Tara, irlandar errege handi borrokazaleen egoitza, eta Glendalough lotzen zituena; azken hori monasterio kultura bikain baten sorgunea da, eta Wic­klow mendietan dago, hegoaldean.
‎Gainean alanbre arantzaduna, erreflektoreak eta zaintza dorreak dituzten horma altuez dago ingu­ratua. Horma horien atzean daude espetxeratuak gaur egun errepublikano «disidenteak» deitzen ditugunak, hau da, Sinn Feinek eta IRA Probisionalak izenpetu­tako Belfasteko bake akordioari uko egin ziotenak. Gizon emakume horiek 1916ko heroi errepublikano­en zilegizko oinordekotzat hartzen dute beren burua.
‎Lagunaren mailak sortutako irudiak buruan ni­tuela, Nazio Batuen oroipenezko lorategiko ikono erlijioso bakarra den Buda diskretuaren baten aurretik igaro nintzen, eta 1916ko hilerrian sartu. Nik oso maite dut ibilaldiaren zati hau , sikomoro handi handi baten azpira eramaten baitu, eta zuhaitz horren itzalak eragin lasaigarri bitxi bat izaten du. Zuhaitz handi honen lehen urkilan, goi goian, neure burua baino 15 oin gorago agian, ezohiko hosto sorta oparo batek begia jo zidan aurreneko aldiz.
‎Hamabi urteren buruan, Padraig Pearse k, sarritan dario lehentasun aztoragarri hori Pearseren poesiari, alegia, nahiago izatea odolezko sakrifizioa sexu maitasuna edo familia baino?, itxaro­penik gabeko borrokaldi batera gidatu zituen 1916ko matxinatuak askoz ere indartsuagoak ziren britainiar osteen kontra. Pazkoko asteburua aukeratu zuten bo­rroka hartarako, hau da, Jesu Kristoren sakrifizioaren eta pizkundearen oroitzapen ospakizuna. Arbour Hi­llen datza gaur Pearse bere hamabost lagunekin, betiko ez bada ere, gutxiena mende batez gogoraturik.
‎Hala ere, poema honetan bertan ere bestelako aukerak eskaintzen ditu, haien heriotzak «premiarik gabeak» ez ote ziren galdetuz, ez ote zion Ingalaterrak Irlandari Home Rule (autonomia politikoa) presio politiko hutsaren bitartez eman izango, hau da, bor­tizkeriara jo gabe. Eta Cathleen ni Houlihan obran halako indarrez goretsi zuen ikuskaria bera ere auzitan jartzen du:
‎ingeles munduko diruz lagundutako aurreneko antzerkia sortu zuen 1925ean, nahiz eta ordena berria kritikatzen zuten obra franko taularatu, haien artean baita O. Caseyrenak ere. Erakunde honek zenbait antzualdi izan ditu, baina hala eta guztiz ere geure buruarekin solasean aritzeko biltoki baliotsua gertatzen da oraindik, hau da, nondik gatozen, zer garen eta nora joan gintezkeen aztertzeko bidea da oraindik guretzat.
‎Puntu honetara ailegatuta, irakurle euskaldun batek galde dezake zergatik aukeratu genuen elkarrizketa na­zional hau kolonizatu gintuen kulturaren hizkuntzan egitea ia osorik. Auzi hau zabalegia da leku mugatu honetan behar den bezala erantzuten saiatzeko, eta, hortaz, argibide batzuk eskaini besterik ez dut egin­go.
‎Puntu honetara ailegatuta, irakurle euskaldun batek galde dezake zergatik aukeratu genuen elkarrizketa na­zional hau kolonizatu gintuen kulturaren hizkuntzan egitea ia osorik. Auzi hau zabalegia da leku mugatu honetan behar den bezala erantzuten saiatzeko, eta, hortaz, argibide batzuk eskaini besterik ez dut egin­go.
‎Jesusen bihotz sakratua, eraman itzazu hemendik gure harrizko bihotzak eta eman guri haragizkoak! Eraman ezazu hemendik gorroto hilgarri hau , eta eman guri Zure betiko maitasuna!».
‎Ez da, ez, nolanahiko ekintza norberaren idatziak berrikustea eta autokritika egitea, edota urteak pasa ahala zaharkitu xamarrak geratu diren lerroak hobetu nahi izatea. Oraingoan, poema hau birziklapen bat da. 2003 urtean argitaratu nuen Arnasa galduaren ondarea liburuan azaldutako poema baten birziklapena da, konkretuki Arribanteak izenburua zuenarena.
‎Betidanik gustatu izan zait Melville ren nobela hau , eta dudarik gabe iruditzen zaigun baino gauza gehiago adierazten dituela esango nuke, susmo hori daukat behintzat. Oro har, gizakiaren eta piztiaren (edo naturaren) arteko lehia planteatzen da; Achab en obsesioa, agian eldarnioa, Moby Dick balea zuria hiltzeko.
‎Ez omen zen izorrai bezalakoa. Azken hitz hau aldameneko familiaren iloba baserritar batengandik ikasi genuen eta errepikatu genuenean izebak esan zigun lehen jauna hartu baino lehen aitortu egin geniola hori apaizari, baldin eta arima garbi eduki nahi bagenuen.
‎Behin, nire adiskide baserritar bat eta biok zangen gainetik saltoka genbiltzala txahal bat harrapatu nahian, Ruadh m.u.ing na Scamall izena zuen zelai batera heldu ginen, hau da, «hodei ibiltariak ispilatzen diren ile adats gorri lakar baten antzeko zelaia». Bost silabatan sartutako irudi sail so­til hura deigarriagoa zen nolabait ere bila genbiltzan «behi» gorria bel beltza gertatu izana baino, abere hark aspaldi desagertua baitzuen bere kolore ukitu bereizgarria.
‎Myles na Gopaleen ek umore handiz barre egiten zien inkon­gruentzia horiei, baina Dinneen ek ahozko hizkera bizitik bildu zituenean, esapide horiek parrokiaren mailara igo eta dialekto batetik bestera igaro ziren (Dinneen zain egon ohi zen tren geltokiaren irteeran Dublingo Westland Row n, eta galdeketak egiten zizkien Mendebaldetik zetozen irlandar hiztunei). Halako aberastasuna, nolanahi ere, belar meten eta menhirren artean nabilela, artilezko flanela trinkotzeko gordeak dauden xaboi apar eta gernu (maothachán) artean («azaren kontsumoak», ohar hau egiten zuen Aita Dinneenek irribarre txiki batekin, «artilearen biguntasunari eragiten dio»).
‎Ez didak esan nahi? Ni Anton nauk, eta ikusi haudan orduko hauxe pentsatu diat neure artean, gaiztoa izanen duk ume hau , sudur oker horrekin! Horrelakoa izan behar dik marinelak, itsasoaren gainean dabilenak gaiztoa izan behar dik derrigor...
‎Ile gorri latz hori, masail bete hauek, zamapean etorriagatik lagun kolda­rrei barrez bizitzeko nahi hau Benito da neure artean, Benito haurretakoa, arrantza moilatik niregana antxeta multzo bat harroaraziz, antzinako docker bat dirudiela baforean leporatutako jornada garraio. Haurretakoa barre gaizto hura, nabarmena, teilatu gorenenetik ari balitzait ere ikusteko adinakoa.
‎–Eta, gonaren batek lotu hau orain ala?
‎Hona heldu eta ordainsari txiki bat hitzeman dut poesiengatik. Promes hori, lurralde hau hain pobre dagoen sasoi honetan, nahikoa izan da nire denda hilabeterako betetzeko. Gainera, nire bisita nahi luketela abisatu didate inguruko auzoetatik, emakumeek poesiak emango dizkidatela.
‎Bera ona zen, gaixoak sendatzen zituen, edonori laguntzen zion, denen anaia edo neba unibertsala izan nahi baitzuen. «Gizon hau ona da, beraz haren nazioa eta haren erlijioa onak dira», konpreniarazteko egiten zuen guztia. Berak egiten zituen adiskideak Frantziarentzat eta Kristaugoarentzat irabazten zituelakoan.
‎delako gizon urdinaren bila: «Beharbada Lalla Hawa baitan bizi den beste izaki horrek du Lalla Hawaren be­gietatik begiratzen eta mundua juzgatzen, une horretan gauza guztiak, hiri erraldoi hau , ibai hau, plaza hauek, kolpez desagerraraziz eta haien tokian agertzera utziz basamortuko eremuak, harea, zerua, haizea».
Emaitza gehiago eskuratzen...
Aldaerak
Lehen forma
Argitaratzailea
Konbinazioak (2 lema)
Taula kopiatu
hau ez 12 (0,08)
hau egin 10 (0,07)
hau idatzi 8 (0,05)
hau irakurri 8 (0,05)
hau ni 8 (0,05)
hau esan 7 (0,05)
hau ere 6 (0,04)
hau eman 4 (0,03)
hau bera 3 (0,02)
hau beste 3 (0,02)
hau hori 3 (0,02)
hau antzezlan 2 (0,01)
hau argitaratu 2 (0,01)
hau bai 2 (0,01)
hau baldin 2 (0,01)
hau bezalako 2 (0,01)
hau bota 2 (0,01)
hau galdu 2 (0,01)
hau geu 2 (0,01)
hau inoiz 2 (0,01)
hau lan 2 (0,01)
hau on 2 (0,01)
hau ondo 2 (0,01)
hau orain 2 (0,01)
hau oso 2 (0,01)
hau zer 2 (0,01)
hau Benito 1 (0,01)
hau Yucatán 1 (0,01)
hau ahaztu 1 (0,01)
hau aipatu 1 (0,01)
hau aitortu 1 (0,01)
hau aldameneko 1 (0,01)
hau ametsezko 1 (0,01)
hau antolatu 1 (0,01)
hau aski 1 (0,01)
hau aspaldiko 1 (0,01)
hau ataltxo 1 (0,01)
hau autentiko 1 (0,01)
hau auzolan 1 (0,01)
hau azken 1 (0,01)
hau aztertu 1 (0,01)
hau bakarrik 1 (0,01)
hau barne 1 (0,01)
hau begi 1 (0,01)
hau berau 1 (0,01)
hau berebiziko 1 (0,01)
hau berezi 1 (0,01)
hau bereziki 1 (0,01)
hau bestelako 1 (0,01)
hau bete 1 (0,01)
hau beti 1 (0,01)
hau bihurgune 1 (0,01)
hau birziklapen 1 (0,01)
hau bodegoi 1 (0,01)
hau buruko 1 (0,01)
hau bururatu 1 (0,01)
hau dagoeneko 1 (0,01)
hau den 1 (0,01)
hau denbora 1 (0,01)
hau dina 1 (0,01)
hau ebasketa 1 (0,01)
hau ederki 1 (0,01)
hau egiaztatu 1 (0,01)
hau egoera 1 (0,01)
hau ehunka 1 (0,01)
hau ekidinezin 1 (0,01)
hau eraman 1 (0,01)
hau eremu 1 (0,01)
hau erori 1 (0,01)
hau erreakzio 1 (0,01)
hau errepide 1 (0,01)
hau espero 1 (0,01)
hau euskara 1 (0,01)
hau ezan 1 (0,01)
hau ezin 1 (0,01)
hau fikziozko 1 (0,01)
hau film 1 (0,01)
hau fitxa 1 (0,01)
hau frantses 1 (0,01)
hau galdera 1 (0,01)
hau garbitu 1 (0,01)
hau gertatu 1 (0,01)
hau gizarte 1 (0,01)
hau gogor 1 (0,01)
hau gorde 1 (0,01)
hau gorputz 1 (0,01)
Konbinazioak (3 lema)
Taula kopiatu
hau idatzi ari 3 (0,02)
hau ez ukan 2 (0,01)
hau hori samin 2 (0,01)
hau ahaztu behar 1 (0,01)
hau aldameneko familia 1 (0,01)
hau antzezlan aihen 1 (0,01)
hau antzezlan bigarren 1 (0,01)
hau aski ezagun 1 (0,01)
hau aspaldiko proiektu 1 (0,01)
hau ataltxo josi 1 (0,01)
hau autentiko baldin 1 (0,01)
hau auzolan bezala 1 (0,01)
hau azken garai 1 (0,01)
hau aztertu baino 1 (0,01)
hau bakarrik irakurri 1 (0,01)
hau baldin ukan 1 (0,01)
hau barne barn 1 (0,01)
hau begi argi 1 (0,01)
hau bera etxe 1 (0,01)
hau bera izen 1 (0,01)
hau bera pasa 1 (0,01)
hau berebiziko liburu 1 (0,01)
hau bereziki indartu 1 (0,01)
hau beste delitu 1 (0,01)
hau beste inon 1 (0,01)
hau beste pauso 1 (0,01)
hau bete ukan 1 (0,01)
hau beti etxe 1 (0,01)
hau bihurgune garrantzitsu 1 (0,01)
hau birziklapen bat 1 (0,01)
hau buruko toke 1 (0,01)
hau bururatu aitzin 1 (0,01)
hau den zorri 1 (0,01)
hau denbora guzti 1 (0,01)
hau dina landare 1 (0,01)
hau ebasketa eman 1 (0,01)
hau ederki egon 1 (0,01)
hau egiaztatu bai 1 (0,01)
hau egin delibero 1 (0,01)
hau egin ni 1 (0,01)
hau egoera hori 1 (0,01)
hau ehunka solasaldi 1 (0,01)
hau eman nahi 1 (0,01)
hau ere egotzi 1 (0,01)
hau eremu hori 1 (0,01)
hau erori egin 1 (0,01)
hau erreakzio huts 1 (0,01)
hau errepide zolatu 1 (0,01)
hau esan nobela 1 (0,01)
hau esan omen 1 (0,01)
hau euskara huts 1 (0,01)
hau ez egin 1 (0,01)
hau ez omen 1 (0,01)
hau ezan egin 1 (0,01)
hau ezin idor 1 (0,01)
hau film bihurtu 1 (0,01)
hau fitxa paper 1 (0,01)
hau galdera horiek 1 (0,01)
hau geu diseinatu 1 (0,01)
hau geu moldatu 1 (0,01)
hau gogor kritikatu 1 (0,01)
hau gorde eduki 1 (0,01)
hau gorputz hain 1 (0,01)
hau hori burges 1 (0,01)
hau idatzi behar 1 (0,01)
hau idatzi konturatu 1 (0,01)
hau idatzi proposamen 1 (0,01)
hau inoiz ez 1 (0,01)
hau inoiz laño 1 (0,01)
hau irakurri berehalaxe 1 (0,01)
hau irakurri gauza 1 (0,01)
hau irakurri ondotik 1 (0,01)
hau irakurri ukan 1 (0,01)
hau lan lehen 1 (0,01)
hau lan oso 1 (0,01)
hau ni baino 1 (0,01)
hau ni bizitza 1 (0,01)
hau ni eraman 1 (0,01)
hau ni idatzi 1 (0,01)
hau ni lagun 1 (0,01)
hau ni obsesio 1 (0,01)
hau ondo egon 1 (0,01)
hau ondo kontatu 1 (0,01)
hau orain ala 1 (0,01)
hau oso atsegingarri 1 (0,01)
hau oso eder 1 (0,01)
hau Yucatán penintsula 1 (0,01)
hau zer arraro 1 (0,01)
Urtea

Bilaketarako laguntza: adibideak

Oinarrizko galderak
katu "katu" lema duten agerpen guztiak bilatu
!katuaren "katuaren" formaren agerpenak bilatu
katu* "katu" hasiera duten lema guztiak bilatzen ditu
!katu* "katu" hasiera duten forma guztiak bilatzen ditu
*ganatu "ganatu" bukaera duten lema guztiak bilatzen ditu
!*ganatu "ganatu" bukaera duten forma guztiak bilatzen ditu
katu + handi "katu" eta "handi" lemak jarraian bilatu
katu + !handia "katu" lema eta "handia" forma jarraian bilatu
Distantziak
katu +3 handi "katu" eta "handi" lemak 3 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handia "katu" lema eta "handia" forma 2 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handi* "katu" lema eta "handi"z hasten diren formak 2 elementuetako distantzian bilatu
Formen konbinazioa desberdinak
bero + handi | asko "bero" lema eta jarraian "handi" edo "asko" lemak bilatu
bero +2 !handi* | !asko* "bero" lema eta jarraian "handi"z edo "asko"z hasten diren formak
!bero + handi|asko|gutxi|txiki "bero" forma eta jarraian "handi", "asko", "gutxi", "txiki" lemak
Ezaugarri morfologikoekin
proba + m:adj "proba" lema eta jarraian adjketibo bat
proba +2 m:adj "proba" lema eta bi hitzetako distantziak adjektibo bat adjketibo bat
bero + handi|asko + m:adi "bero" lema jarraian "handi" edo "asko" eta jarraian aditz bat
proba + m:izearr-erg "proba" lema eta ergatibo kasuan dagoen izen arrunta

Ezaugarri morfologikoak

KATEGORIA
adb adberbioa
adi aditza
adilok aditz-lokuzioa
adj adjektiboa
det determinatzailea
ior izenordaina
izearr izen arrunta
izepib pertsona-izena
izelib leku-izena
izeizb erakunde-izena
lbt laburtzapena
lotjnt juntagailua
lotlok lokailua
esr esaera
esk esklamazioa
prt partikula
ono onomatopeia
tit titulua
KASUA
abs absolutiboa
abl ablatiboa
ala adlatiboa
ban banatzailea
dat datiboa
des destinatiboa
erg ergatiboa
abz hurbiltze-adlatiboa
ine inesiboa
ins instrumentala
gel leku-genitiboa
mot motibatiboa
abu muga-adlatiboa
par partitiboa
psp postposizioa
pro prolatiboa
soz soziatiboa
MUGATASUNA/NUMEROA
mg mugagabea
ms mugatu singularra
mp mugatu plurala
mph mugatu plural hurbila
ADITZ MOTA
da da
du du
dio dio
zaio zaio
da-du da-du
du-zaio du-zaio
dio-zaio dio-zaio
da-zaio da-zaio
du-dio du-dio
da-zaio-du da-zaio-du
da-zaio-du-dio da-zaio-du-dio

Euskararen Erreferentzia Corpusa Euskararen Erreferentzia Corpusa (EEC)
© 2025 Euskaltzaindia