|
2000
|
|
|
Non da lehen ohe
|
hartako
erloju ezberdina?
|
|
|
Nortasun agiririk gabe jo nuen egoitza
|
hartako
atea,
|
|
|
Benta Haundin Txabi Etxebarrieta hil zuten uda hasieran. Urte
|
hartako
abuztuan Meliton Manzanas kriminal torturatzailea garbitu zuen ETAk. Gertaera haiek konbentzitu ninduten erakundean sartzeko.
|
|
|
– Ni izan nintzen ontzi
|
hartako
kapitaina, Habana ontziko kapitaina.
|
|
|
Lelo eta kontsigna haietako batzuk, manifestaldietan eta oso ohikoak direnak, edonork aise ikasteko modukoak ziren, memorian itsaskorrak. Horrela bada, asteburuak joan eta asteburuak etorri denbora aurrera zihoala, hilabeteak ere joan ziren, negua eta udaberria igaro ziren, eta uda heldu; negu oso hotzak bezala, oso beroak dira udak Herreran, baina ilunabar freskagarriekin; uda
|
hartako
ilunabar beranduetan leihoetan egoten ginen elkarrekin berbetan; eta halako batean ohartu ginen, gure senideek oihukatzen zituzten leloak entzuten genituela kanpoan astegunetan ere. Ordu haietan ez zegoen han gure ahaide edo lagunik.
|
|
|
Kartzelero bereziak ziren, garai
|
hartako
egoerari eta guri aurre egiteko propio hautatuak. Errepresioa gustatzen zitzaien, sadikoak ziren, komisaldegietako txakurren antzekoak.
|
|
|
Guk, hala ere, ez genuen aitaren aztarnarik, eta gerra amaitu eta gerora arte ez genuen ikusiko. Zumaiako hotel
|
hartako
egonaldia ezin dut zehaztu, baina laburra izango zen edonola ere. Presaka antzean atera ginen handik ere, Durangora.
|
|
|
Donostiako neska koskor bat ere bazen bidaia osoan gure inguruan, Tinita zeritzana... eguerdian ahoratzen zuen haragi zatia hausnartzen aritzen zen gauean oheratutakoan ere. Haur talde
|
hartako
nagusiena neu izango nintzen beharbada; sei bat urte izan behar nituen.
|
|
|
Ez zen ezer gertatu. Gerraostean, gure aita langileen batailoian zela, denda
|
hartako
jauntxo hura hurbildu zitzaion gure aitonari, bere suhia non zen galdezka. Gure aitonak konfiantzarik ez zuen izango harengan; beldurra bai galanta.
|
|
|
Urte
|
hartako
irailean ezkondu ginen, Groseko San Inazion. Ezkondu aurretik elizan froga moduko batzuk gainditu beharra zegoen; elizako kontuak, edo apaizenak, garai batean lehen jaunartzerako egiten zuten moduan.
|
|
|
Behinola, Juanito Erauskinekin joan nintzen gereziak hartzera. Juan Centella deitzen genion Erauskini, sasoi
|
hartako
komiki pertsonaia baten izena duzu. Igo ginen, bada, gereziondo banatara; hura mauka, jan eta jan.
|
|
|
Pentsamendu horiek ere, Margaren gutunaren ingurukoak bezalaxe, neuretzat gorde nituen alabaina. Neska pistoladunak berriketarako gogorik gabe jarraitzen zuen eta ez zegoen gure artean gisa
|
hartako
komentarioak egiteko girorik.
|
|
|
Zahatoa lagun genuela gazta puska bana jan genuen hirurok, une
|
hartako
distentsioa baliatuta, eta gero pistola galtzen atzealdean gordea zuela abiatu zen bidean aurrera Goizeder, ordura arteko beilaritza zorrotza baztertu eta gutaz arduratzeari utzita. Gorritiko herrigune nagusitik pasatu gabe, Uitziko mendaterantz jo genuen, Guratz mendiaren magaleko baso sarri abegikorraren babesean.
|
|
|
Bi gizon jaitsi ziren. Inguru
|
hartako
nekazariak ziren, itxuraz. Poliki poliki jo zuten gorpua zegoen tokira, eta bietako bat, nik arestian egin bezalaxe, gorpuari pultsua hartzen saiatu zen.
|
|
|
Hura atzealdean eta ni aurrean, mutilaren ondoan. Eseri baino lehen, Egunkaria ren egun
|
hartako
alea ikusi nuen niri zegokidan aulkian. " Hara!
|
|
|
Hernaniko parrandan Bodega tabernan ikusitako lankideez oroitu nintzen. Nik keinuak egin arren, haiek ez ninduten ikusi; edo irudipen lauso hori nuen behintzat nik gordea mozkorraldi
|
hartako
oroitzapen nahasien artean. Aurretik, Leitzan, Patziku Perurenarekin antzeko zerbait gertatu zitzaidala oroitu nuen; orduko hartan pentsatu nuen Patzikuk ez ninduela ikusi arreta handiz ari zelako gidatzen, baina harrigarria zen Patzikuk, hain gertu pasatuta, nire diosalari ez erreparatu izana.
|
|
|
Ez genuen ezer apartekorik jan, zopa pixka bat eta bina arrautza patata frijitu eta hirugiharrearekin, baina ederki hartu zuten guztia gure gorputz nekatuek. Nireak bai behintzat, egun
|
hartako
ibilaldia jatunik eskasenaren gosea ere pizteko modukoa izana baitzen.
|
|
|
Aktore nagusi Burt Lancaster zuen film batez ere oroitu nintzen gau
|
hartako
insomnioan. Luzaz kanpoan izan ondoren, Burt Lancaster etxera itzuli zen film hartan, baina zuzenean etxeratu barik oinez eta igerian egin zuen bidea, adiskide baten etxetik beste batenera pasatuz eta adiskide guztien piszinak igerian zeharkatuz, harik eta piszinarik piszina etxera heldu arte.
|
|
|
Bergarako kartzela zaharra izandako etxea ikusten izan nintzen biharamunean, Angiolilloz oroiturik, Cánovas del Castillo hiltzeagatik garrotez exekutatu zuten anarkistaz, kartzela
|
hartako
ziega batean eman baitzituen hark azken egunak. Angiolillo Ernioko bileran parte hartu zutenetako bat izan zitekeela otu zitzadan, eta horrek, inolako oinarri logikorik gabe, kartzela zaharraren inguruetan Lauaxetaren berri izan nezakeela pentsatzera eraman ninduen.
|
|
|
Ez nuen irakurri zaharra Ramon Saizarbitoriaren Hamaika pauso. Nobela
|
hartako
Daniel Zabalegiren deskripzioarekin guztiz bat zetorren morrosko alkandora koadrodunaren itxura. Daniel Zabalegi pertsonaiaren oinarria Anjel Otaegi zenez, ia ziurtasun osoz nekien nor ziren bi gizon haiek:
|
|
|
euskaraz idatziak zituen azaleko testu guztiak! Eta... bere argazkia ez zen ba azalaren goialde
|
hartako
eskuineko bazterrean zegoena! Alajainkoa!
|
|
|
Herri eta auzo txikietako hilerrietan denbora luzea ematen nuen garai
|
hartako
ibilaldietan, orduak batzuetan, hilarrietako izenen jabeei buruzko asmaketa zoroetan murgilduta. Hilarrietako harrietan idatziak oso bestelakoak iruditzen zitzaizkidan pertsonen izen deiturak, ilunagoak eta tristeagoak, gaixoagoak eta ahulagoak, xahutuak, umelduak, harrokeriaren arrastorik gabeak, eskuragarriak, gertukoak guztiz.
|
|
|
Bilboko kaleetan bueltaka, pentsatzekoa zenez, gauza asko gertatu zitzaion harrigarri Lauaxetari: ...dearen emana oro har(" beredin notin", Lauaxetaren garai bateko idazkeran), jende askoren janzkera, sakelako telefonoak, bikote gazte askoren libertinaje lotsagabea, trafikoko argiak, etxeen pilaketa basati eta itogarria, Salbeko zubi erraldoia, Guggenheim Bilbao Museoa, panel publizitario erraldoi eta koloretsuak, El Corte Inglés, San Francisco kaleko prostitutak eta trabestiak, inguru
|
hartako
beltzen ugaritasuna... Telebista ere orduantxe deskubritu zuen, harrituta, Lauaxetak, Zazpi Kaleetako taberna batera mokadu bat egitera sarturik.
|
|
|
Bat batean Xanek bere burua oso bakarrik ikusi zuen: gelditzen ziren kafetegi
|
hartako
atean gizon ez inplikatu batzuk, gelditzen ziren parkeaz hara hiru lau mutil koxkor, gelditzen zen, jeeparen babes ez oso seguruan, bera.
|
|
|
Handik gutxira berriz, kasernako leherketa hura izan zuan eta... hi orduantsu atzeman hinduten ala?"; Xanek baiezkoa egin zuen;" ba, beharbada jakingo ez duana duk, Henrik egun haiek, edo aste haiek, ez zakiat, herritxo batean eman zituela, hemendik ez urruti. Eta, leherketa izan zen egun hartan, herri
|
hartako
ostatuan zela, ostalariari (nire ezaguna dena, nik hau berak esanda zakiat) esan ziola, tipo bat han bazterretan ostuka ikusi zuela; bere kusan ote zebilen; eta gure etxeko telefonoa eman zioan, edozer gertatzera guri abisu emateko"; apur batean isildu egin zen, gero jaiki egin zen eta: " egon hadi pixka batean", esan zuen.
|
|
2001
|
|
|
Gau
|
hartako
aparkaleku zurpailean, urtarrileko haize mehe motzak hezurrak daldararazten zizkigutenean, bideari ekin aurretik, lagunaren ileak urri higitzen zirela gogoratzen nintzen. Behialako galdeak ilargiari luzatzen nizkiola, urriki handiz behatzen ninduen.
|
|
|
...a kanpoan, zilkoa agerian, aitzin gibel balantzaka, kikara eskuetan, kafeari lau sukre mokor aurtikitzen, espantuz, hilezkorra bailitzan, emazteari zanpa eta tunakoka ordenak istantean betetzen ez baldin bazituen, haurrak erasiaz eta azotez hezten, eta auzoak noski errespetuan atxikitzen; kontatzen zen nola behin eroturik, Kakuteiko ardiak bere funtsetan ase zirela mendekatzeko, artoz landatu etxe
|
hartako
bost hektareak, alta ez ziren transgenikoak, dailuz moztu zituen. Ez dut erratearen beharrik Kakuteiek ardiak bordaren inguruetan zaindu zituela hortik hara.
|
|
|
Bizi osoa lanean eramana zuen, Parisko soto bateko dendari atelierrean, turkiar eme eta haur hotzak ekarrarazi zituzten tarte horretan, Bretainiako Crozon arrantzale herritik gazte joan zenetik erretreta hartu zueneraino. Mintzamoldean, haizeek izoztu lurmutur
|
hartako
soinuak atxikiak zituen, batez ere azken hizkien hersteko eta aldi berean, herrestarazteko ohiturak. Maddalenen behatzea maite nuen, Tristan tristearen eta Isolde gosaioaren Brokeland oihanean barna gidatzen baininduen, nolabait, herrialde tragikotik urrundua izan zelako.
|
|
|
Maitatzea aski balitz mundua kanbia genezakeen, ez? Honakoa zen oskorri ilun
|
hartako
ene lehen oharra, ezpainak, gainekoak zein beherekoak, desiraz hantzen nabaritzen nituela, bereizte uneko eleen eresia nirekiko errepikatuz:
|
|
|
–eta bat batean oroitu nintzen, irakasleak nola hormetan edo eskola gelaren minean zegoen berogailuaren inguruan, gehiengoaren irri egingarri, hitz bat edo beste trebes ahoskatzen zutelako, auzoko lagunak dekalkatzen zituen. Alta guztiak, galaraztea helburu zuten mintza eremu
|
hartako
edozein etxetako premu edo andregai hitz emanak ginen: etxeko jaun handien, apezen eta notableen bortitza haragian txertatua izan zitzaien azken ondareko zutabeak ziren gure etxekoak, mututasun alegera eta umil baten ekinaz iharduki zutenen haurrak aldiz gu.
|
|
|
Gau
|
hartako
joan jin bakartian, labana bezain zorrotz, Jean Jacques Goldmanen kanta bat neukan buruan: quoique je fasse, où que je sois, rien ne t’éfface, je pense à toi...
|
|
|
Mahaira jarri eta gero, basoak Errioxako ardo beltzez bete eta topa egin ondotik, labetik atera zigun egun
|
hartako
jaki berezia: Alkasoroko piro autentikoa!, saihetsean ehiztariak egindako balazko tiroaren zulo perfektua agerian zuela.
|
|
|
Goixuta justu justuan baztertu zen, bertzela gainetik pasatuko baitzitzaion, eta fudrea mendoitzan beheiti Urrabiaraino joan zen amilka, haltz gazte bat bete betean jo eta puskatu ondotik. Etxeberriko Joxemariri aurpegiko kolorea mudatu zitzaion, ondo ondoan tamaina
|
hartako
bonba erori zitzaionean. Larrugorritan, ilea xaboiagatik zuri eta gorputza ikarariagatik are zuriago, daldaraka, zer gertatu zen ez zekiela gelditu zen.
|
|
|
Feria eguna genuen Lizarran, eta behar zen bezala hartu genuen notizia: tratuetako salerosketan aterako sosak, egun
|
hartako
otordu ongi hornituaren hondarrekin joan izanen ziren Ega beheiti, hurrengo primaberan harrapatuko genituen arrainen gizengarri.
|
|
|
Hura anabasa zen: ez omen zegoen gelarik jardunaldietako parte hartzaile guztientzat, nonbait, hainbat akreditazio falta omen zen edo oker zegoen, areto
|
hartako
aire egokituak ez zuen behar bezala funtzionatzen (omenik gabe, neu lekuko), interpretarien zerbitzuak are eta gutxiago (baina, interpretariekin, artean esan dezadan, gauza jakina da…). Berandu iritsi eta gela eske borrokan ari ziren estatubatuar batzuk bazeuden.
|
|
|
Okerrena zen kotxe zerri hura nire aurrean trabeska gelditua zela, niri pasabidea galaraziz! Berehala, kotxe
|
hartako
gidaria atera zen; eskuan giltza ingelesa zuela amorruz zetorren niregana. Berriz ere azeleragailuari sakatu eta kotxeari sekulako kolpea eman nion trabatik kenduz.
|
|
|
Ptolomeoren hilobia. Ptolomeo Alexandroren laguntzaile eta aholkularia izan zuan; baina, ororen gain, gizon hura garai
|
hartako
aztirik handiena izan zuan. Egiaren giltza bertan zegoan.
|
|
|
Gogorrak ziren garai
|
hartako
patroiak,
|
|
2002
|
|
|
Sartu barik egin zuen antzerkitxoa atetik, norbaiten aurrean interpretazio saioren bat burutzen egongo balitz bezala, harik eta inguruan inor ez zeukala konturatu zen are. Areago, taberna barrukoetatik inork ez zion erreparatu, eta kalearte aldapatsu
|
hartako
leihoetan mugimendu txikerrenaren itzalik ez zen antzematen. Etsi antzean erretiratu zen tabernako ataria zen eszenategi hartatik, eta Kristoaren plazatxoko aulkian jesartzera abiatu zen, handixe ederto ikusten baitzen Pello Txikireneko kanpoaldea.
|
|
|
Jesartzeko erregutu zion Mentxuk. Portuan zegoen itsasontzi trafikoari buruzko iruzkinek eta atoiontzien negozioaren gorabeherek bete zituzten lagunarte
|
hartako
hurrengo minutuak. Pedriño kexu zen, baina beti izaten zen horrelakoa, Mentxuk gogoratzen zuenez.
|
|
|
Horrek bere kolpeen zuzentasuna findu egiten zuen. Egun
|
hartako
saioan guztiak oilar pisuko boxeolariak ziren, baina aurrean zeukan honek Joseluk baino hamar kilo gehiago zituela zirudien. Joselu bezain bizkor mugitzen zen hala ere.
|
|
|
Arnas sakontze bik laxatua zioten barrena, baretuago gogoa. Bigarren solairu
|
hartako
paretaz kanpoaldean zegoen" Fonda Portabella" letreroaren argi distirak kristalean barrena isla egiten zuen gortinetan, eta oroitu zen ostatuari bere deitura ematea proposatu zionean zelako poza hartu zuen Antoniak. Jesarri aurretik emandako urratsek ez zioten espero bezalako ondoriorik ekarri, aurrean zituen txostenek ez baitzuten behar bezalako kontzentrazioa merezi izan.
|
|
|
Ez zuen esfortzu handirik egin behar izan, hala ere, azken ordu biotan bere umoreak egiazki egin baitzuen onera. Burutua zeukan goiz
|
hartako
betebehar gorriena, eta askoz lasaiago zegoen komisaldegiko kontu guztiak Pedriño bitartezko Asenjo haren eskuetan utzita. Galego zaharra fidatzekoa zitzaion kontu horietan.
|
|
|
Norekin berba egin duk egunotan joan den asteko topaketa hartaz? Nork esan dik egun
|
hartako
morroia zela Algortan hil zutena?
|
|
|
Azpijoko zikinetara kondenatuta nengoan beraz. Nik ez nian batailoi
|
hartako
beste inoren berririk, duela egun gutxi beste bat ere bizirik zela deskubritu nuen arte... Beno, haria joan egiten zaidak.
|
|
|
Hilgarri. Londresko Dorreko tortura tresnak baino ankerragoak ziren gela
|
hartako
apaingarriak.
|
|
|
Bilboko faxistak ere baziren horren jakitun, eta beharbada horregatik ez zuten deus ere esaten. Astelehen
|
hartako
isiltasuna Euzkadiko Jaurlaritzako funtzionario batek apurtu zuen.
|
|
2003
|
|
|
Ordu bata t’erdiak ziren, eta egun
|
hartako
hirugarren bonbardaketa.
|
|
|
Izena esan eta batera Lauaxetaren irudia etorri zitzaidan. Geltokiko eskaileretan gora ikusi nuen egun
|
hartako
gizon baikorra, atxiloturik.
|
|
|
Goiz
|
hartako
ikuskizuna ederra begitanduko zitzaion faxista tzar hari. Begiak zorroztuz gero, hantxe ikus zezakeen –Txatxarramendiko muturrean– bere aldekoen bandera, metrailadore habia bati babes eman guran.
|
|
|
Akta
|
hartako
sarrera berbak ziren, bildutakoen izenen azpian zetozen burokrata berbak. Harriturik begiratu ninduen.
|
|
|
Horren ostean arrantzuntzien aldera begiratu nuen. Izan ere, 1937ko ekain
|
hartako
irudiak portukoekin nahastu zitzaizkidan. Nik ere batean ihes egin behar izan nuen.
|
|
|
Ez nintzen burua galtzen ari. Egun
|
hartako
eginen haria ez galtzeko ahaleginean ari nintzen. Chim haren izena gogoratu ezean beste dena ere ahaztuko nuen.
|
|
|
Esanda nagoen moduan, Mallonaren oharra zekarren egun
|
hartako
Euzkadik; apirileko azkenetan herriko elizatik desagerturiko ontzi sagaratuak itzuliak ziren.
|
|
|
–Ba, hango hirugarren batek zer esan duen badakizue? –kazetari amerikar Vincent hark istorio
|
hartako
txinparta nagusia azkenerako gorderik zuen – Hara ofizio bi, egoera honetan ezertarako balio ez dutenak: argazkilaria eta apaiza!
|
|
|
Maiatzeko egun
|
hartako
gauean ez ninduen loak hartu. Sinbad joana zen, goizaldean, baina Elena ez zen agertu.
|
|
|
Harik eta nik horretarako baimena eman arte. Eta halaxe kontatu nizkion 1937ko udaberri odolezko
|
hartako
batzuk. Berak bazekizkienak ziren batzuk eta ez zekizkienak ere bai asko.
|
|
|
Eta hara! Lauaxetak aste
|
hartako
Gudari atera zuen, eta argazkien orrialdean zabaldu.
|
|
|
une
|
hartako
desio bakarra
|
|
|
aho
|
hartako
epizentroan
|
|
|
zubi
|
hartako
amildegian
|
|
|
baina ez hari begira nagoen goiz
|
hartako
unean,
|
|
2004
|
|
|
Gauean bigarrenekoz, Mirenen irudia etorri zitzaion Bakaikuko etxean sartzen, autoaren argi fokuetara, ipurdi aldea, gona beltza, izterrak, atea irekitzen, atea ixten, eta gero ezer ez; gaua eta autoko kristal lurrinduak. Irudi
|
hartako
Mirenen ihesa ekidin nahian, barra barra hasi zen edandako zerbeza ugaria lagun: " Ongi aritu da Harakin ongietorrian, baina nik beste hitz batzuk erabiliko nituen, ez duzu uste?; komisaldegian kristorenak eta bi egin dizkigute; nik uste dut, genekien hoberen egin ditugula gauzak; asko akordatzen naiz etxera eman zintudan hartaz, ongi egon zen ezta?; nahi duzu beste zerbeza bat; bai, Bazterrek etorri egin behar zuen afarira, ama ikusiko zuen bihar, baina Bazter batzuetan oso arraroa da, nik batzuetan ezin dut berarekin; eta Harakin ere, laostia da".
|
|
|
Amestutako iraultza hark bere buruarengandiko askapena ekar zekioneko esperantza eta heterosexual bihurtu zedineko beharra ezinezko zitzaizkiola ohartzean, nahi eta ezinaren arteko sarean trabatu zen; bere bizitza ez zuela inoiz irudikatu erabaki behar izan zuen, ametsa kolektiboa baitzen, eta kolektiboan gauzatuko zen banakakoari zegokion afan, nahi eta desira oro. Ohartu zen Lekunberrin egin zuen bidea egitea zela errazena, xenda trazatuari jarraitu, alegia; bere kasuan, ordea, akats bat zegoen, eta akats horrek zeraman orain Londresera; akats horretan zetzan eskura uste izan zuteneko Euskal Herri aske
|
hartako
biztanle, aske, esan luke, ez bilakatzeko arrazoia. Baina beti izaten duk akats bat.
|
|
|
Astean behin elkartuko dira seguru aski Iruñean, edo Donostian beharbada; Aranazen ez, arriskutsuegi delakoz, eta badakielakoz Harakinek ez duela Esti utzi eta Mirenekin alde egiteko ez gogorik ez ausardiarik, eta hark ez badaki ere, badakielako Miren ez dela emazte izateko jaio, lehendabiziko larrualdi
|
hartako
portaera sutsuegitik edo gizonekin, edo hobeto esanda eta orokortu gabe, berarekin daukan superioritate jarrera sotiletik ondorioztatu du urteen buruan. Ezkutuan arituko dira pentsiotan larrua jotzen, Harakinek, duela bi asteko irribarreak gorabehera, ez baitu hotel batera eramateko hainbeste maitatuko.
|
|
|
tailer itxi
|
hartako
atean,
|
|
2005
|
|
|
Hamaika urte arte eskolara joan nintzen, zenbatzen eta leitzen ikasteko. Herri
|
hartako
errientak eta apezak nahi zuten kolegioan jarrai nezan, baina Prudentziok ez zuen sosik aski eta eskualdeko arotz baten lantegira igorri ninduen, mutil. Jakin ezazue zaldi ferratzen ez dudala parerik!
|
|
|
Aita eta bi auzorekin Patzarrenera jo eta han atzeman genian, bai dilindan, sunpurrari lepotik lotua, bere buruaz beste eginik! Etxe
|
hartako
ustel urrin tepoa usnatzekoa zian...
|
|
|
Preseski, arrats
|
hartako
ekintza biolentotik at –baskoi eta anti baskoien arteko bataila goizalderaino Klentte zaharraren artadian garatu zen–, neska gazte bat bazegoen etzanik, trenputxartua, hedailo eta doi doia zuela. Apaldu eta mirazkatu zuen:
|
|
|
Burdin zatitxo karratua bota zion begitartera. Halaber, Sebasen besoen keinuak zinominokatuz, besteak animatu ziren eta zehatzezinezko jaurtigailu anitzen helburu bilakatzen zela konturatzearekin sindikatu
|
hartako
ordezkariak ihes egin zuen. Boz sakoneko batek orduan internazionala hasi eta lehen kopla errepikatu zuten, lalalaka bukatzeko.
|
|
|
Galtzen ari zen lasaitasuna eta inozentziaren zama zeraman kolkoan. Ilundura bultak gau bat iraun zion eta goizean kideen antzera, prest zen Aljerialat joateko, belaunaldi
|
hartako
gazteen destinua halakoa zenaz gain.
|
|
|
Gainera ebasketak gertatzen ziren. Halatan, tenperatura zero azpira arras jaisten zenean baizik ez zuten geltoki auzoko etxola
|
hartako
borta jotzen. Batzuetan betea zen eta zenbaitetan ohe bat edo beste libre geratzen zen.
|
|
|
Bederatzi urteko baserri
|
hartako
andregaia zen Graxik eguna amaren gonapean pasatu zuen, Nakok aipatu esperantzetan hitzak zer deabru erran nahi zuen jakinguraz.
|
|
|
Urte
|
hartako
aldizkariaren artxibo osoa miatu nuen larunbat goiz batez. Lan asko egin ziren ikurrinaren aldarrikapenaren inguruan, baina ez nuen bilatzen ari nintzenaren arrastoan jarriko ninduen ezer aurkitu.
|
|
|
Oraintxe begien aurrean banu bezala oroitzen dut gela
|
hartako
paretek zuten hormapapereko marrazkia: arrain ttiki pila bat ziren, hondo urdin azalkatuaren gainean.
|
|
|
Edo auskalo, jendarmeriakoek Polaroid kamera sortu berriak baliatuko zituzten beharbada, presaka egin beharreko zeregin deseroso haietarako. Baina latorrizko bainuontzia ahaztuta, elkarren eskuei oratzen zieten bikote aparteko
|
hartako
gizon emakume haiek barre eta barre egiten zuten gogotik. Izan ere, sofa baten eta latorrizko bainuontzi baten artean bada ezberdintasun garrantzitsu bat:
|
|
|
Eta nik nola dakit ibilbide luzekoa den ala ez, Sergio, nik nola dakit, zer ari zara alanbre horrekin, eta batez ere, zertarako erosi duzu ogia, nora zoaz ogi horrekin, ez al genuen gaur etxe
|
hartako
sarraila hura apurtu behar?
|
|
|
Baina lehen eskailera buruan arazo bat, eskaileretan behera zetorren bizilagun bat, mesfidantzaz begiratu ziena. Sergiok irribarre egin zuen, irribarre zabal bat, Egun On, eta ogia jarri zuen bera eta sartzen ziren lehen aldia zen portal
|
hartako
bizilagunaren artean. Ogia erakutsi zuen gezirik gabeko arku bat edo ezkutu bat bailitzan, eta eskaileretan gora jarraitu zuen Sergiok, eta bere atzetik bere itzalak, Abdulek, eta bizilagunak ogiari begiratu eta bere begietako mesfidantza ogiak irentsi egin zuen zup, gezi bat iltzatuta geratzen denean bezala ezkutu batean, eta beherantz, atarirantz eta kalerantz eta mundurantz, eta ziur aski, astean berrogeita hamar ordu kentzen zizkion Luzuriaga Fundiciones aldera, lan astun baterantz abiatu zen bizilaguna.
|
|
|
Zor zena ordaindu eta alde egin zuen bikoteak, gainerako eztei argazkiak besapean hartuta. Senarrak zeharka begiratu zion argazkilariak Notre Dame de Lorette karrikako argazki denda ttipi
|
hartako
erakusleihoan ezarri berri zuen argazkiari, bere burua bertan ezagutzea arras kostako balitzaio bezala. Lepoa egingo nuke bietarik inork, ez emazteak eta ez senarrak, ez zutela kale hura hilabete luzetan zeharkatuko, zeharbide luzeagoak hautatuko zituztela aurrerantzean haien eztei argazkiarekin tupust ez egitearren.
|
|
|
Le chien qui fume bistroan agurtu genuen. Beste garagardo pare bat hartu zituen aitak arratsalde
|
hartako
konbatearen iruzkina bakarka kalakatzen zuen bitartean.
|
|
|
Barre eta barre. Aspaldiko partez heriotza urrun ibiliko zen kanpamendu
|
hartako
oihal denda hartatik, zelai kixkaliaren gainean inprobisatutako behin behineko jantoki hartatik, barre ozen haiek uxatua. Nietzschek aipatu bide zituen jainko dantzari haiek, haiengan fedea izatea posible den jainko bakar haiek zebiltzan han inguruan dantzan.
|
|
|
Emana zuen kapitainak egun
|
hartako
lezioa, gabiaren gorenetik. Gabiako likatan preso geratutako kaioari luma kendu eta idazten hasiko zen gero bere kaierean, anpuloski.
|
|
|
Etxe barruan armak garbitu zitezkeen eta untxiak ehizatzeko fusil bat sorbaldan jarrita afaldu ere bai, baina ez zegoen erretzerik. Etxe
|
hartako
legeak ulertzea ez zen samurra, egia esan.
|
|
|
Tira. Pokerra zen urte
|
hartako
bolada, beraz. Bere oroimen kaxkarrak ematen zioneraino, musean aritu izan ziren beti ordura arte.
|
|
|
Horma garbitzaileek urte asko daramatzate gazteek auzo
|
hartako
zokoetan egiten dituzten zirriborroak ezabatzen. Egia esateko, bakarra da, beti berbera, lurpeko pasabidean zirriborroak egiten dituena.
|
|
|
Nor izango ote da?, galdetzen du irribarrez egun
|
hartako
esaldia irakurtzean horma garbitzaileetan gazteenak, beti lanera Walk on the wild side txistukatuz, du duru duru, etortzen denak. Sorbaldak ezaxolati altxatzea da lankidearen erantzuna.
|
|
|
Inork ez zizun iritzi hori burutik kenduko, ez. Horregatik ez zenuen desiratzen izadi mundu
|
hartako
beste izaki txiki eta arrunt bat izatea baizik. Denboraldi baterako bederen.
|
|
|
Antzeman zion ederki handik ikus zitekeen ikuspegiari: bere gelakoarena bezalako beste ehun edo mila leiho, denak barla edo patio berera begira, edo hiriaren periferia
|
hartako
pinudi sastar batera, gehienez ere. Eta haietako gela bakoitzaren barruan, bere saminaren antzekoak.
|
|
|
Eskuetan, eta hitz egiteko modu pausatuan. Saloi
|
hartako
ontzi landu haietarik bat zirudien bere frantsesak. Ukatu egin nion, jukutria zaharra zen hura.
|
|
|
Eta gero ribeiroa banatzen dugu, eta olagarroa eskaintzen dugu, galegoek bakarrik prestatzen dakiten dastamenari gozo mina eta hortzari sendo bera zaion olagarro bikain hori, Breoganen aberria kantatzen ez dutenendako ere urririk eta ausarki. Soldadu konpainia batek ez baina Trisquele dantza taldeko gaiteiroek Galiziako himnoa jotzen dutelarik, nazio
|
hartako
banderaren xingola urdinaren erdian izar gorria daukan platertxo estanpatua ateratzen du Luziana Rourak beti leihora, Mateo Taboada senarra zuenaren argazkiarekin batera. Himno guztiek, baita metalik gabe gaitaz jotakoek ere, higuina eman diezazuketen arren, segur naiz hunkitu eginen zaituela alargun horren fiertasun xaloak.
|
|
|
Atelierrera abiatzeko asmoa zeukan goiz
|
hartako
aginduak ematera, baina tinkatze hark amorrarazi egin zuen, herrira abiatu zen buru makur eta madarikazioka, Tanqueray Abbot Ale Hornimans Buchanan’s Royal Crown, hiriburuko lineak egokitzen zituzten bitartean portuan ikuilututa zeuzkaten Londresek saldutako bi solairuko troley zaharren artetik.
|
|
2006
|
|
|
Sekulako pagotxa izan da niretzat Dena libre idaztea. Liburuaren milaka ale saltzeaz gain, hara eta hona ibiltzeko aukera eman dit, leku askotatik deitu baitidate, boloak egiteko, hots, liburuari buruz hitz egin, gaztetxearen garaiko kontuak berritu eta garai
|
hartako
diapositiba zaharrak erakusteko.
|
|
|
Horrek behintzat norbaiti benetako laguntza emango ziola pentsatu nuen, nik emandako txanponek eskale hari eman ziezaioketena ez bezalako laguntza, alegia. Ez zitzaidan saririk egokitu orduko hartan, baina handik aurrera egun
|
hartako
burubideari lotu nintzaion: eskaleei eman barik, loterian jokatu dirua, irabazirik izanez gero irabaziak behartsuen artean banatzeko.
|
|
|
Mende hasieran hil zen Leiras, eta sakramentuei uko egin zienez, ba, Mondoñedoko hilerri zibilean lurperatu zuten, o camposanto dos extraños, hemen esaten dugun moduan. Hurrengo eguneko gauean inguru
|
hartako
jendea, hainbat bidetatik etorria, hilerri zibilera sartu eta euren herrietako kanposantuetako lur bedeinkatua bota zuten Leirasen hilobi gainean. Ez zuten nahi izan Leiras extraño baten moduan lurperatua izatea".
|
|
|
Batzuk ohiko bezeroak izango ziren. Beste batzuk lehen aldikoak, korta
|
hartako
emeak zelakoak ziren ikusi nahian. Denak pozik antzean.
|
|
|
Arerioari beldurra sortzen ziela uste zuten batzuek, ikara batean jarriko zirela kontrakoak. Mundu eta garai
|
hartako
estetika kontua zen, Europako zein Ameriketako izenei begirako moda, beste barik. Bomba ezizenak ez zion zorte onik ekarri Jesus Mentxakari.
|
|
|
Handik urtebetera preso eraman zuten. Garai
|
hartako
sona handiko ekintza batean parte hartu zuelako. Orduko hizkeran," klase menperatzailearen kontraesanak agerian utzi zituen" ekintza horietako bat.
|
|
|
Hori ere ez da, ez da, bizitza ukoen, galeren eta errenuntzien batuketa etengabe bat baizik ez denez. Ordea, behin eta berriz itzultzen zait gogora nire hasierako une
|
hartako
inozentzia itzel, neurrigabe, alimale hori, zigarroa eskaini zidanaren galderari azalpenak emanez erantzun nahi izan nioneko une hori, eta hori gogoratzen dudan aldioro halako lotsa jasanezinezko bezalako bat hasten zait barru barrutik ernatzen, eta gorputz ardatzaren erdian pospolo bat piztuko balitzait bezala da, eta pospolo horren garra, hasieran txikia, badoa handitzen eta handitzen, eta trip... Eta lotsazko su bat da, ongi entzun duzu.
|
|
|
Orduan erori zitzaidan lehen zaplaztekoa. Gero eraikuntza
|
hartako
sotoko zokoren batean egon behar zuen gela batera eraman ninduten.
|
|
|
Ordurako batzuk Silverwood jolas parkeko giroaz oka egiteko punturaino gogaiturik ginen. Ordu erdiro igarotzen zen trenaren txistua eta itxurazko keak, roller bakoitzaren txirristaren hotsa eta pasaiarien alarauak minuturo, saloon itxurako
|
hartako
musika errepikakorra etengabean eta denean gorrotagarriena zena, barre grabatuak kasik segundo oro. Edan barik ere horditzeko modukoa.
|