|
2000
|
|
|
—Profita
|
ezan
hemen gaudela eta elkarrizketa egion dendari zaharren bati.
|
|
|
—Hara, Ana: hoa egunkarira eta para
|
ezan
honako txartel hau erredakzioko iragarki oholean: " Etzanaldi bat atso bilatzaile baten truke".
|
|
2001
|
|
|
–Et, et, Miren! Gutxiago atera
|
ezan
!
|
|
2002
|
|
|
Eta garbi zagon hirekin txora txora eginda dagoela. Eman
|
ezan
berarekin buelta bat, eta zorte pixka batekin Alex ahaztu egingo zain.
|
|
|
Ume puta batzuk ditun oraindik, Alazne –esan zion Arantxak– Imanol heldugabea dun eta ez hau merezi. Ahaztu
|
ezan
. Ahaztu eta kitto.
|
|
|
–Hi ez hoa etxera –batera eta bestera mugitzen zuen burua– Ez horrela. Eta negar egin nahi badun, egin
|
ezan
orain, gurekin hagoela.
|
|
|
–Joño, joño –marrantak hartutako mutila banandu egin zen apur bat– Barka
|
ezan
, neska. Ez nekinan...
|
|
|
Bakeroak eta elastiko beltza? Jakin
|
ezan
.
|
|
|
Izango balitz aita azkenetan dagoela, amona Doloresekin bezala, ahaleginduko ninduken... Eros
|
ezan
arrosa sorta bat, eta jar ezan nire izenean hilobian.
|
|
|
Izango balitz aita azkenetan dagoela, amona Doloresekin bezala, ahaleginduko ninduken... Eros ezan arrosa sorta bat, eta jar
|
ezan
nire izenean hilobian.
|
|
|
Edurekin hanka sartu huen, eta geroztik ez dun besterik egiten, hanka bat sartu eta bi hankak sartu, behin eta berriro! Nahi dunana egin
|
ezan
, beti nahi dunana egin izan dun-eta, baina ez etorri gero enegana laguntza bila... ’ Ama haserre zegoen, baina are gehiago haserretu naiz ni hitz haiek entzutean, eta esan ere, halaxe esan diot, ez nuela laguntza eskatzeko asmorik bera bezalako ama gaizto bati. Eta, handik aurrera, berak handiagoak bota dizkit, haren etxetik negar batean atera behar izan dudan arte.
|
|
|
–Hauxe mundua! Maita
|
ezan
belea, aterako din begia...
|
|
|
–Ez niken muturra sartu nahi, baina gauza bakarra esan nahi dinat: jakin
|
ezan
mundua ez dela akabatzen, ezta Sergiok uzten bahau ere...
|
|
|
–Berriro ari haiz heure burua engainatzen, Sara, Sergiorekin aritu hintzen bezala –eta, eskuin eskua ukabil bihurturik, kemen handiz, erantsi zuen–: Bidal
|
ezan
popatik hartzera frantses alu hori!
|
|
2005
|
|
|
–Gogoratzen al haiz nola umetan musu gutxi ematen nizkinan, ipurdian bat bera ere ez, iruditzen zitzaidalako muxuek eta laztanek bigundu egiten zituztela haurrak, eta haur bigunekin ezinezkoa zela iraultza? Bada, orain, jakin
|
ezan
gustura emango ninala musu bat hortxe.
|
|
|
–Bada, jakin
|
ezan
ez naizela joango, eta, hatza aldizkariaren norabidean ipintzen zuela, honela gaineratu zuen amona Kontxik?: Ez al haiz konturatzen hik heuk bizi behar dunala heure bizitza, eta ez beste horiena?
|
|
|
–Baina jakin
|
ezan
: inoiz hor behar banauzue, kontratu duin bat egin didazue, orain dudanaren antzekoa, gutxi gorabehera:
|
|
2006
|
|
|
–Ireki
|
ezan
polit horrek! –boz bat entzun zen arnoz uhertua.
|
|
2007
|
|
|
–Begira
|
ezan
heure etorkizuna
|
|
|
begira
|
ezan
heure etorkizuna
|
|
|
Musuak kanoiz eta tiroak postaz. Harrapa
|
ezan
. Heriotza guztiak bigundu daitezkeelako esnetan bustita.
|
|
2008
|
|
|
keinu etorkor bat egin zion arte: ongi dun, emakume, egin
|
ezan
nahi dunana, beti nahi dunana egiten dun-eta. Eta izebak esan zion:
|
|
|
–Niri ere ez zitzaidan markesa anderearen eta kalonje jaunaren jokabidea gustatu, badakin? , esaten zion Faustiri?, baina hik ere aitor
|
ezan
haiek jokatu duten bezala jokatu dutelako jarri dela agerian Gerardoren koldarkeria. Eta Nataliak mutil koldar bat baino gehiago merezi din?
|
|
|
–Haize txikia diagu, Jim?
|
ezan
zidan Silverrek, ordurako doinu adiskidetsu eta familiartekoa hartuta.
|
|
|
eta orain zer...? –, baina erantzun bat ere bazena –begi errukitsuak jartzeaz gain, eskuak zabalik zituen, ahurrak goraka, bi ontzi iduri, anaiaren eskuzabaltasuna jasotzeko prest–, harik eta anaiak –Beñardoren aitak– keinu etorkor bat egin zion arte: ongi dun, emakume, egin
|
ezan
nahi dunana, beti nahi dunana egiten dun-eta. Eta izebak esan zion:
|
|
|
–Niri ere ez zitzaidan markesa anderearen eta kalonje jaunaren jokabidea gustatu, badakin... –esaten zion Faustiri–, baina hik ere aitor
|
ezan
haiek jokatu duten bezala jokatu dutelako jarri dela agerian Gerardoren koldarkeria. Eta Nataliak mutil koldar bat baino gehiago merezi din...
|
|
2009
|
|
|
Batzuetan iruditzen zitzaidan Martiñak berak sartu zuela ume hura nire tripan, esanez bezala: tori, ni banoan, zaindu
|
ezan
beste hau nire partez, nahi badun.
|
|
|
–Kitana arraioa? Ekar
|
ezan
, lagunduko dinat.
|
|
|
–Ondo igurtzi
|
ezan
, Teresa!
|
|
|
Irudi haiek buruan egin nuen dendatik eskolarako bidea, ama enkarguak egitetik itzuli zenean. Aire, segi
|
ezan
! , esan zidan ipurdiko txiki bat emanez eta, egurrezko aulkitxotik salto eginez, korrika abiatu nintzen berriro aldapan gora.
|
|
|
Nire begiak Teresaren titaretik apartatu ezinik nengoela, eztul kolpe batek hartu ninduen, eta eztulka eta arnasestuka hasi nintzen gelditu ezinda. Zapia utzi eta bizkarrean kolpeka hasi zitzaidan Teresa, bota
|
ezan
! esaten zidala.
|
|
|
Ez dun ideia txarra. Itxi
|
ezan
denda eta emaion garbitu bat barrutik, denborale honekin ez dun inor arrimatuko eta.
|
|
2011
|
|
|
Katua galdu eta bila zetorrenarena! Har
|
ezan
zaku hau, eta badakin. Zazpi bira butano suaren gainean.
|
|
|
Jaiki beharra dinagu, ume. Altxatu aurretik jan
|
ezan
bizkotxo bat, indartzeko.
|
|
|
–Ez, esan
|
ezan
zer dunan esateko. Hi hasi haiz, esan zuen Josephinek.
|
|
|
Marmelada dago armairuan. Ekar
|
ezan
, Con.
|
|
|
–Ba jar
|
ezan
arreta gehiago, esan zuen Josephinek zorrotz, eta berriro gaiari heldu zion?. Hori horrela dela, eta hau ahots izpi batez xuxurlatu zuen, ateari zelatan?, Kate bidali, berriro altxatu zuen ahotsa?, eta geuk prestatuko geniken janaria.
|
|
|
–Hurrera
|
ezan
hire aulkia, laztana, esan zuen Stubbs andreak, zerbitzatzen hasiz?. Bai, esan zuen pentsakor, tea ematerakoan?.
|
|
|
Ez geldoa izan, bihotza. Ongi pasa
|
ezan
, gaztea haizen bitartean. Kontseilu hori ematen dinat».
|
|
|
Heuk idatzi dizkidan. Meg, igo segituan gora, eta ken
|
ezan
burutik zatar busti hori. Jose, korri, bukatu janztez.
|
|
|
–Pentsa
|
ezan
zer sentituko duen alargun gaixoak orkestra entzunda, esan zuen Laurak.
|
|
|
Ez hadi nahasi, maitea. Ongi pasa
|
ezan
.
|
|
|
Burgosko gobernuak jotako dirua eskaini dio Miguel Maríak umeari, esanez: . Eraman
|
ezan
etxera. Gaurkoagatik, ez hadi marinelekin zikindu?.
|
|
2012
|
|
|
Vera, ez
|
ezan
tontakeriarik egin. Leunago gero.
|
|
|
Ba ez haiz ondo saiatzen edo ez behintzat nahikoa, zeren lan ordutan beti ikusten haut hemen eserita negarrez eta lana zutik egin behar dun, bestela ez dun lana. Jakin
|
ezan
hau norbaiten onerako bada zuen onerako dela. Guri berdin berdin zaigun hemen, kalean edota izkina batean eserita eman nahi baduzue eguna.
|
|
|
Itxi
|
ezan
ate hori berehala, egin zuen oihu baten batek. Ez nuen ahotsa ezagutu baina, antza, ez zen nire gorputza izan beroak irentsia izan zen bakarra.
|
|
|
Laztana, entzun dun?, esan zuen, iritsi gaitun, bazekinat gogorra dela baina hire onerako dun. Ulertu
|
ezan
, Vera.
|
|
|
Ez hadi haserretu, Vera, ez
|
ezan
dena zailagoa egin. Hori bai, senarraren hizkera hori ezagunagoa egin zitzaidan.
|
|
|
geure kokalekura joango gara. . Liburu hau irakur
|
ezan
,
|
|
2013
|
|
|
Tarteka emakume batekin gaua pasatu, gozatu eta hurrengo egunean nahi nuena egiten jarraitu? Lasai, ez
|
ezan
kontzientzia txarrik izan. Ongi egin hunan ni ez bilatuz?
|
|
|
–Lehengoan bat jan nuen??. . Bada, lehengoan bat jan bahuen, jan
|
ezan
gaur bertze bat. Neska lotsagabea!
|
|
|
baina hi kaskagorra haiz, eta horratx? Hala ere, jakin
|
ezan
komandoa osatua dagoela, eta ez dagoela hiretzako tokirik?
|
|
|
erran nionean unibertsitatean ere bazegoela emakumeren bat edo bertze estudiatzen, aitari galdetu zioan ea zergatik ez berak; eta aitak ezetz: . Orain hamalau urte ditun, eta aurki
|
ezan
hamaseiak bete baino lehen atsegin dunan senargai bat, bertzela nik aurkituko dinat-eta?.
|
|
|
horregatik bere hitz haiek Raissari: . Orain hamalau urte ditun, eta aurki
|
ezan
hamaseiak bete baino lehen atsegin dunan senargai bat, bertzela nik aurkituko dinat-eta?.
|
|
|
nahiz eta, beste alde batetik eta bere balizko bokazioari begira, inoiz baino libreago sentitzen zen, esan ere esan ez zion, bada, aitak egun batean: . Ziur baino ziurrago nagon Dionixiok eta Pankraxik ziurtatuko digutela etxe lantegien etorkizuna, eta orain bai, egin
|
ezan
gura dunana??, aitaren esanari amak istantean ipini zion arren balazta: –Haurra jaio eta pixka bat hazi arte egon dun, bada, etxean, Josefina?!?, baita Josefina amaren esanetara ipini ere, inoiz damutuko ez zèn erabakian, halako eran, non Paula jaio eta izebak halako nahitasun bat hartu baitzion ilobari, hain zen polita nexka ile beltx begi beltx hura eta hain txintxoa.?!
|
|
|
–Tira, tira, ez gaitun teknizismoetan erotuko. Jar
|
ezan
musika, zaratatsurik ez, axola ez bazain.
|
|
|
–Esan dinat lurrikarak irentsiko hinduela, eta ederki irentsi hau... baina hi kaskagorra haiz, eta horratx... Hala ere, jakin
|
ezan
komandoa osatua dagoela, eta ez dagoela hiretzako tokirik...
|
|
|
erran nionean unibertsitatean ere bazegoela emakumeren bat edo bertze estudiatzen, aitari galdetu zioan ea zergatik ez berak; eta aitak ezetz: " Orain hamalau urte ditun, eta aurki
|
ezan
hamaseiak bete baino lehen atsegin dunan senargai bat, bertzela nik aurkituko dinat-eta".
|
|
|
Eta Abdul Alimek ere halatsu jokatu zuen bere ondorengoekin, malgutasun handiz, ez etxeko semeekin bakarrik, alaba bakarrarekin ere bai... horregatik bere hitz haiek Raissari: " Orain hamalau urte ditun, eta aurki
|
ezan
hamaseiak bete baino lehen atsegin dunan senargai bat, bertzela nik aurkituko dinat-eta".
|
|
|
" Lehengoan bat jan nuen...". " Bada, lehengoan bat jan bahuen, jan
|
ezan
gaur bertze bat. Neska lotsagabea!
|
|
|
Gero, heldu zen Pankraxiren ezkontza, haren lehen haurdunaldia, Josefinari halako jeloskortasun bat piztarazi ziona, bere begiak ahizparen sabelaren zelatan noiznahi... nahiz eta, beste alde batetik eta bere balizko bokazioari begira, inoiz baino libreago sentitzen zen, esan ere esan ez zion, bada, aitak egun batean: " Ziur baino ziurrago nagon Dionixiok eta Pankraxik ziurtatuko digutela etxe lantegien etorkizuna, eta orain bai, egin
|
ezan
gura dunana...", aitaren esanari amak istantean ipini zion arren balazta: " Haurra jaio eta pixka bat hazi arte egon dun, bada, etxean, Josefina...!", baita Josefina amaren esanetara ipini ere, inoiz damutuko ez zèn erabakian, halako eran, non Paula jaio eta izebak halako nahitasun bat hartu baitzion ilobari, hain zen polita nexka ile beltx begi beltx hura eta hain txintxoa....!
|
|
2014
|
|
|
–Ea noiz demontre ikasten dunan, Josune; ekar
|
ezan
hona, ekar ezan. Belarra etxekoa dun?
|
|
|
–Ea noiz demontre ikasten dunan, Josune; ekar ezan hona, ekar
|
ezan
. Belarra etxekoa dun?
|
|
|
Badakizue alkohol piloa daramatela desodorante horiek. Pasa
|
ezan
, mesedez; hori da?
|
|
|
–Piztu
|
ezan
flexo txikia, nahi badun.
|
|
|
–Ondo iritsi dela besterik ez ninan ikusi nahi. Piztu
|
ezan
argia. Lotsa ematen badin senarra etxera ekartzeak, ulertzen dinat.
|
|
|
–Begira
|
ezan
, arreba, esan zion, ontziaren brankaraino eraman ondoren.
|
|
|
–Itxi
|
ezan
atea, Nadia! –esan dio Mikel Strogoffek?.
|
|
|
Hago! Egin
|
ezan
nik bezala! Doluzko jantzi hauek ez zaramatzanat semearengatik!
|
|
|
–Neure semea dun, esan dio Marfa Strogoffek?, Mikel Strogoff dun, eta ez dun ikusten pausorik ez dudala ematen haren aldera? Alaba, egin
|
ezan
nik bezala!
|
|
|
–Begira
|
ezan
! Begira ezan!
|
|
|
–Begira ezan! Begira
|
ezan
! –esan zion.
|
|
|
–Esan
|
ezan
, Nadia.
|
|
2015
|
|
|
ekar
|
ezan
txiskero bat
|
|
|
erre
|
ezan
ezereza
|
|
|
ito
|
ezan
barealdi hau
|
|
|
ez
|
ezan
nire aurpegian
|
|
|
ez
|
ezan
leihorik zabaldu
|
|
|
–Egin
|
ezan
tiro, esan nion entrenamendu batean Maiteri.
|
|
|
–deitu nion gero Maiteri?. Zain
|
ezan
atea, eta kontuz hauekin!
|
|
|
|
ezan
eguidazu berori bizi dala, esan iezadazu [zuka] berori bizi dela?
|
|
|
4)*
|
ezan
erroa baztertu eta egin erabat nagusitzea: jan egizu (orok.
|
|
|
aditzoina bizirik dago. Horixe erabili zuen*
|
ezan
erroarekin beti. Aldiz,* edin erroarekin aditzoina nahiz partizipioa baliatu zituen:
|
|
|
b) Arabako alderdi batzuetan, gainera, egin ek erabat bereganatu zuen*
|
ezan
en lekua; Betolatzaren ikasbidea da horren adibidea.
|
|
|
Antzina Euskal Herri osokoa zen*
|
ezan
erroa badirudi Araban galdu zela beste inon baino lehen. Haren lekuan egin hasi zen erabiltzen edo, Céline Mounolek (2007:
|
|
|
Haren lekuan egin hasi zen erabiltzen edo, Céline Mounolek (2007: 119) zehaztu duenez, [aditzoina+*
|
ezan
] perifrasiaren ordez [partizipioa+ egin] perifrasia baliatu zen. Horixe da gaur egun Bizkaian eta Deba ibarrean guztiz nagusi.
|
|
|
Lazarragaren izkribuetan egin eta*
|
ezan
lehian agertzen dira: arreçaçu nola artu eguiçu.
|
|
|
arreçaçu nola artu eguiçu. Dena dela, ohikoa da*
|
ezan
. Badirudi, beraz, haren hizkera gordetzailea zela auzi honetan.
|
|
|
Albenizek ere bai gehienetan, baina ez erabat. Dena dela,*
|
ezan
agertzen den adibideek erro hori orduko ihartuta zegoen susmoa sortzen dute. Hauexek adibideak:
|
|
|
Behin XVIII. menderaz gero, Gamizek askotan, eta edozein ingurunetan, nahasi ohi zituen: azcatu, askatu?, espanac, ezpainak?, esti, ezti?,
|
ezan
–esan?, ezcu, esku?, euzqueraz, euskaraz?, icuzco, ikusiko?, nazturic, nahasturik?, pistu, piztu?, uzte, uste?, zabaltazun, zabaltasun?, zudurra, sudurra?. Honen izkribuetan, gainera, ts eta tz ere nahasian agertzen dira:
|
|
2016
|
|
|
–Ergela. Izotzakin atera
|
ezan
. Eta hiretzako beste bat.
|
|
|
–Hara, gure mokofina. Atera
|
ezan
ba hiretzako gin tonica.
|
|
|
–Nire lana ez fidatzea dun. Konpreni
|
ezan
.
|
|
|
Helburu zehatz batzuekin, eta helburu horiek lortzeko uste osoarekin. Pentsa
|
ezan
une batean, hil dituzten guziekin, edo torturatuak izan eta bizitza osorako izorratu zituztenekin; edo, oraindik orain ere, kartzelan bizi oso bat igaroko dutenekin; edo erbestean herrian baino urte gehiago igaro dituztenekin...
|
|
|
–esan dit amonak?. Utzi
|
ezan
orain traste zahar hori, eta egion kasu egin behar zaionari. Parisko trena hartu behar dinagu, eta gure arreta guztia horretan jarri.
|
|
|
Bai. Itzal
|
ezan
.
|
|
|
Egiaztatu egin behar dela txartela. Pentsa
|
ezan
, txartelak direla eta ez direla, horko kutxan daramagun, katua, ikusten dutela?
|
|
|
Ez al dion behar bezalako agurrik eman behar hire adiskide horri? Ken
|
ezan
Magdalena itxura hori aurpegitik eta hoa?
|
|
|
Hago lasai, neska, esan nion nik?. Har
|
ezan
arnasa, ez dun ezer larririk gertatzen. Hirekin hitz egin beharreko kontu bat zeukanat.
|
|
|
Pentsa
|
ezan
Antoinettek berak zenbat zor dion Simoneri! Simoneren maitalea izan dun Antoinetteri David ezagutzeko aukera eman diona!
|