|
2002
|
|
|
Baiña esanak esan, batzun eretxiz,
|
euskereak
ez dau balio" informaziñue" egiteko. Cervantes" en berbetea da bakarra orretarako, emen beintzat.
|
|
|
Bost! ardura deutsa
|
euskereak
aldra orri! Sarri askotan illun samarra ta astuna baldin bada, euskera kontu onetan egosgogorra da, nunbait, liburu ori.
|
|
2003
|
|
|
Nik, neure aldetik, euskera sakon ikasi nahi daben ikasleei, beti erakutsi deutset Erkiagaganako bide zuzena. Baina zure
|
euskereak
, Eusebio, akats handi bat dauka: ez zareala zu alperren lagun ona!
|
|
|
bata, ikasleon artean ia danak irakasleak edo irakasle bidean dagozanak dirala:
|
euskereak
, datozan urteetan, han hor hemen, maisu argi ugari izango ditu; bigarrena, gehienak andrazkoak dirala neskatila ta neska gazte: biharko ama euskaldunok, euskera onaz eta euskal zaletasunaz ondo horniduak, gure etorkizun euskaldunaren itxaropen pozgarri doguz.
|
|
|
Azken oharra: dana dala, ezin ukatu
|
euskereak
badituala gaur hortik eta hemendik bereganatutako berba asko (batez be, latinetik, zuzen zuzenean, edo inguruko erromantze hizkuntzen bidez), ta baita gramatika arau edo lege batzuk be. Beste edozein hizkuntzak lez, euskereak be lapurretan eginaz gorde dau bere bizia, eta izan dau bere aldatzea edo eboluzinoa (agiri danez, euskerearen aldaketa honeek beste hizkuntza askotan baino astiroago egin dira; baina, bizirik dagoana, aldatuz doa, ta euskerea be bai!)
|
|
|
dana dala, ezin ukatu euskereak badituala gaur hortik eta hemendik bereganatutako berba asko (batez be, latinetik, zuzen zuzenean, edo inguruko erromantze hizkuntzen bidez), ta baita gramatika arau edo lege batzuk be. Beste edozein hizkuntzak lez,
|
euskereak
be lapurretan eginaz gorde dau bere bizia, eta izan dau bere aldatzea edo eboluzinoa (agiri danez, euskerearen aldaketa honeek beste hizkuntza askotan baino astiroago egin dira; baina, bizirik dagoana, aldatuz doa, ta euskerea be bai!)
|
|
|
1.4.2 Historiaren argiak hauxe erakusten deusku: gaur daukan baino zabalera handiagoa baeukala euki, baina ez goiko horreek dinoen bestekoa. b) Iparraldeko barbaroak (bisigodo ta frankoak) etorri ziranean, euskaldunak ez dakigu ziur zergaitik kontra jarri jakezan, eta holan
|
euskereak
be indar barria hartu eban. c) Erdi Aroan (Edad Media): hegoaldean, Errioxan eta Burgosko lurraldeetan be erabili izan zan euskerea.
|
|
|
" H" rena baino arazo larriagorik badauko
|
euskereak
, ezta?
|
|
|
Baina, bestetik, hainbeste ahalegin egin eta gero, non eta zelan aurkitzen garean ikusteak ardurea eta kezka larria sortuazoten dauz gure gogobihotzetan. Ikasi, askok dihardue gaur euskera ikasten; ez dira gitxi argitaratzen diran liburu barriak eta zaharrak; sekula santan ez dau izan
|
euskereak
gaur daukan laguntasun ofizialik. Baina zetan indartu da gure berbetea etxeetan eta kaleetan?
|
|
|
Gramatikak, hiztegiak, ikastolak eta ikastaroak, euskerearen aldeko ibilaldi eta jaiak e.a., sinistu be ez egiteko moduan ugaritu dira, bai. Gure gizartean izen ona jadetsi dau
|
euskereak
, euskera jakitea harrotasun bihurtu da... eta baita ogibidea errezago irabazteko ate zabala be. Irratiak eta telebista be badoguz euskeraz.
|
|
|
Sarritan izaten dot gogoan hako Mikel Zarate adiskideak esaten eustana, euskerearen etorkizunari buruz geure kezkak alkarri azaltzen geuntsazanean: " Hara, dana dala, zu ta biok bizi garean artean, behintzat,
|
euskereak
bizirik iraungo dau!." Mikel hil zala, 20 urtetik gora da; euskerearen alde lan eder ugari eginda joan jakun, gitxien uste genduanean. Eta euskerea, bizirik eta bizi izateko gurari biziaz heldu jaku mende ta milurte barriotara.
|
|
|
Egia da, bai,
|
euskereak
gure artean daukazan eragozpen handiak eta arrisku ikaragarriak ikustean, behin baino sarriago tristura garratza sartzen jakula bihotz barrura, itxaropena bera galtzerainokoa, beharbada.
|
|
|
Pozarren hartu eban herriak hori, eta milaka ta milaka zabaldu ziran liburutxuak gure eleizetan, euskaldunon bihotz pozgarri. Gogoan izan, aldi haretan
|
euskereak
ate guztiak itxita eukazala gure eskoletan eta komunikabideetan. Irakurgaiak euskeraz egiteko, J. Kerexetaren Meza liburua erabilteko baimena izan genduan Bizkaian, eta ez da makala izan Jaimeren liburu honek egin euskun mesedea bere euskera garbi, argi eta herrikoiaz.
|
|
|
Orduko denporetan
|
euskereak
ez eukan ezelango lekurik gure ikastetxeetan: ez herriko eskoletan, ez fraide monjen ikastegietan, ez goiko ez beheko mailetako ikastoletan.
|
|
|
bertsolari batek inportantzia, sustantzia, poltsia ta alegrantzia erabili ditualako puntuetan, hara zer dinoan: " Etziran neri batere alegrantzirik eman aien aoetan
|
euskereak
zeukan gorniak" (gorrinak).
|
|
|
Olaeta ta Aramaio dira Araban euskerearen azken gordelekuak. Herri biotako
|
euskereak
badauka bata besteagaz zerikusirik. Bardinak al dira?
|
|
|
%4, 2 zeharo erdaldunduta egozan ordurako, Erribera aldean batez be. d) Harrezkero, zoritxarrez, atzerakada handiak egin ditu
|
euskereak
hegoaldetik (iparraldean ez gauza haundirik), batez be Naparroan eta Araban (XVII XIXgarren gizaldietan). Gure egunotan be, azkenengo gerraostean, ez da gitxi galdu ta makaldu bai inguruetatik, bai barru barrutik gure artean asaba zaharren hizkuntza.
|
|
|
Baina erabiliago, argiago egiten jatan: zati batzuk (Mezearen egunerokoa) beti bardinak ziran eta, ganera,
|
euskereak
han ekarren aldamenean latinezko testua, berba ta esaldi ilunak argitzeko lagungarri ezin hobea guretzat. Lau urtetan goizero, egunean, euskeraz irakurtea, badakizu zer dan?
|
|
|
Autore horren
|
euskereak
ez eban eragozpen handirik izango ikasle bizkaitarrentzat...
|
|
|
Esan beharreko gehiena esanda dagoala uste dot. Apurkaapurka
|
euskereak
bere lekua egin eban Derioko Seminarioan:
|
|
|
Kili Kili aldizkariak bere" osaba" handitzat izan dau beti Don Klaudio. Beste eleiza batzuetan be
|
euskereak
bere burua agertzen eban, lantzean behin, ez neke ta eragozpen gitxigaz, euskaltzale batzuen eraginari ta ekinari eskerrak: katekesia, lehenengo jaunartzeak, hiletak, lehenengo barikuak, eta abar.
|
|
|
Holakorik ez. Handik lasterrera askok eta askok gure eleiz zereginak gehien baten euskeraz egin behar izango genduzan arren, Seminarioko egitarauetan
|
euskereak
ez eukan ezetariko lekurik, hori gaur ulertezina egiten bajaku be. Beste hainbat ikasgairen artean, bageunkan bat," Pastoral" eritxona, gure herrietan artzain on izateko bideak erakusten euskuzana.
|
|
|
Sarritan etorten jataz burura Mikel Zarate adiskide ahaztuezinak, alkarri adore emoteko, esaten zituan berbok: " Gu geu bizi garean artean, behintzat, bizirik iraungo dau
|
euskereak
!".
|
|
2008
|
|
|
Sortu beitez Bitoriako Abade Ikastet, sean euskerazko ikasaldi bat edo bi; ta Elizeari iagokazan berbaldiak entzunaz ganera,
|
euskereak
asko irabaziko dau, Elizgizonak direalako euskerea bizkortuteko geien egin dabenak eta egin leienak320.
|
|
|
[Anabasatik II.] Inork ez dakiela edo ezin jakin daitekeela adierazteko" batek badaki!" dio
|
euskereak
. Hau da:
|
|
2009
|
|
|
Hamaika urte zorrigaz Arantzazura joana zan mutikoak, harik beste hamaika urte garrenera etxean eta auzoan ikasia eban euskerearen errastua osorik jagongo ebala nork pentsau eikean! Ganbe aldeko baserri jentea egiten entzun eban
|
euskereak
geroak garrenera be usain, kolore eta gustu saborea arean be galdu barik iraungo ebala Felix Bilbaoren lumapean?
|
|
2011
|
|
|
Bermeogaz muga egiten dau Infernukoerrekan, eta bertako
|
euskereak
be Bermeokoaren antz handiak daukaz. Horrez ganera horko jenteak Bermeorako joera handia euki izan dau beti.
|
|
|
" Romantikoak" edo" forofoak" ginan, bere ustez,
|
euskereak
aurrera egin egian ahalegintzen ginanok. Zenbat eztabaida, nire lehenengo egunetan Markinan, bion artean.
|
|
2014
|
|
|
Anaitasuna-k behintzat, Bizkaiko aldizkaria izanarren, Bizkai aldeko batasuna egin gura dau, Euskalerriko batasunari begira, astiro astiro,
|
euskereak
iraungo badau, guztiok beteko dogun euskera batua lortu daigun. Behin emondako berbea jaterik nahi ez dogulako, eta Euskalerriaren geroak arduratzen gaitualako.
|
|
2019
|
|
|
Ederto dau, euskerea yakituri bidez aztertzea; euskerea non, noz, zelan sortu zan, bere yatorria beste berbakuntzaren baten eta baietzean zeinetan dagoan, zeintzuk direan eta zelakoak munduko beste berbakuntza guztiekaz ta bakoitzagaz
|
euskereak
daukazan antz edo bardintasun ala bardin getasunak, gizalditik gizaldira izan dabezan aldakuntzak, zeintzuk eta zergaitik izan direan, aldakuntza
|
|
|
Egia da batasuna behar beharrezkoa dabela
|
euskereak
, biziko bada. Baina horrek ez dau esan gura, beste aldetik, euskalkiak edo dialektoak baztertu edo galazo behar diranik.
|
|
2021
|
|
|
Etziran neri batere alegrantzirik eman aien aoetan
|
euskereak
zeukan gorniak. Eta aien aoetan bakarrik balitz!
|
|
2022
|
|
|
Etziran neri batere alegrantzirik eman aien aoetan
|
euskereak
zeukan gorniak [elgorriak].
|
|
|
Irigoien ostatuan bazkaldu eta gero idazleak eta euskaltzale asko batzartu ziren herriko eskolen areto zabalean, zeinean zenbait hizlari aritu baitziren, Jean Saint Pierre hirugarrena izan zelarik: "... jagi zan Antxuberro, eta itz sutsu ta ederraz esan euskun zenbat balio dauskun
|
euskereak
, beroni deitu leiola geure gaurko Lege Zarra, ta berau eutsin eta berau edertu ta berau aberastu ta berau
|
|
2023
|
|
|
Etziran neri batere alegrantzirik eman aien aoetan
|
euskereak
zeukan gorniak.
|