|
2000
|
|
|
Gurean:
|
euskerarik
gabeeuskal naziorik ez dagoen ezkero, zer egin. Euskal Herria bizi arazteko eskubiderikba ahal dugu?
|
|
2003
|
|
|
Durangoko eleizetan be ez zan euskerazko berbarik entzuten, nahiz eta durangoar askok euskera jakin eta ganera albo herrietako hainbat jente joan eleizkizunetara (esne saltzaileak, merkatariak, bendejerak, baserritar goiztarrak e.a.). Kaleetan be erderea zan nausi bakarra: gerra aurreko durangoar gehienak euskera polito baekien be, gerra inguruan Durangon jaiotako umeak eta gaztetxuak ez eben
|
euskerarik
egiten. Txarrago dana:
|
|
|
Sarritan ikusten genduana: guraso biak euskaldunak izan eta etxean euren artean euskera egin arren be, umeak ez eben
|
euskerarik
ikasten. Eta, esango ete dot?
|
|
|
Lau bost, Durango aldekoak; beste batzuk, Arratiakoak. Baina, hain zan erdalduna orduko eta hango bizimodua, geure artean
|
euskerarik
egitea burura etorri be ez jakun egiten. Euskaldunok be geure artean erderaz gu beti, jo ta ke," euskerakada" ederrik botaten genduala lantzean behin, gure ikaskide erdaldunen barregarri.
|
|
|
Arteako Seminarioan, ostera, eurak be ez euskuen euskeraz egiten, ez eskola barruan, ez eskolatik kanpo. Gure arteko askok uste genduan
|
euskerarik
jakin be ez ekiela abade irakasleok...
|
|
|
Neure abadetzako lehenengo 20 egunak Bizkaiko ertz ertzean igaro nituan, Lanestosan, Kantabria ta Burgosen mugetan, beste abade baten ordezko. Dakizunez, Lanestosan ez da
|
euskerarik
egiten. Ganera, udea zan, eta udan kanpotar asko joaten zan orduan hara, oporraldia bertan igaroteko:
|
|
|
Eta
|
euskerarik
ez zenduan emon?
|
|
|
Seminario Txikian ez zan orduan
|
euskerarik
emoten. Ez dakit kurtso horretan ala hurrengoan izan zan, baina Seminario Nagusian euskera apur bat emoteko agindu eusten.
|
|
|
Esan deutsudanez, Nagusian, eta lehendik euskera ekienei baino ez. Orduko denporetan Seminario Txikian ez zan
|
euskerarik
emoten. Beraz, nire lehenengo ikasleak" teologoak" izan ziran, handik lasterrera gure herrietan abade izango ziranak...
|
|
|
Eta, gaztea zala eta astitsu egoala ta, Markinako Eskola Profesionalean sartu eban irakasle, nok eta gorago aitatu dogun Julian Olazabalaga zuzendariak. Baina eskola horretan Mikelek ez eban
|
euskerarik
emon, beste gai batzuk baino. Dana dala, Markina aldean urte gitxi batzuk bizi izateak mesede galanta egin eutsan Mikelen Txorierri aldeko euskereari.
|
|
|
Irakurgai erraz politak erabilten genduzan horretarako eta gogoan dot zelako lantxuak egiten eustezan ikaslerik bizkorrenak. Baina, behin baino gehiagotan,
|
euskerarik
ez ekienei be emon neutsezan eskola batzuk, Patxi Altunaren Euskera hire laguna lagungarri genduala," Lasa jauna" gora eta" Lasa jauna" behera.
|
|
|
Hurrengo hau ez neuke esan barik itxi gura. Eskoletan
|
euskerarik
ez aitatu ez irakatsi ez baeuskuen be, gure buruak eta gogoak gizonaren eta herrien eskubideetara zabaltzen asko lagundu euskuen. Batez be, Gregorio.
|
|
2007
|
|
|
Iltzeko bizitza behar leenengo. Olabide’k, ta beste askok, ez digute" benetako
|
euskerarik
" eman. " Apropos" jardun zan" saio euskera" egiten, jolasean, iñoiz serioki euskaldunontzat idatzi gabe.
|
|
2008
|
|
|
Erdera ikastera joaten ginan eta ezin, bada,
|
euskerarik
egin! Guk be ezagutu genduan zoritxarreko eraztuna edo karretea, ez dot zehatz gogoratzen zer prenda zan.
|
|
|
Erderaz be bai, gero! Etorkin harek ez ekian
|
euskerarik
eta. Esamina egingo ebala eta, bildurrak aidean ebilen jentea.
|
|
|
Bosgarren zenbakian, ordea euskarari tarte gehiego egiteko asmoa agertzen zuen Bizkaitarrak: «Bertako ta Erdalerriko euskeltzale batzubek esan deuste nekakorra dala
|
euskerarik
ain gitxi Bizkaitarra, k eutia», eta beraz aurrerantzean zenbaki guztietan euskarazko artikuluren bat azaltzeko helburua agertzen zuen.
|
|
|
Apaiz jauna [dio mojen buruak], erdaldunentzat erderaz egin bear da. Badira gure artean
|
euskerarik
eztakiten lekaimeak [mojak].
|
|
2009
|
|
|
Ume denporan, eskolan ez euskuen guri
|
euskerarik
emon; kentzen ahalegindu bai. Gure irakasleak kanpotarrak ziran, kastellanoak; euskerea kendu eta erderea sartzen etorriak, gehienak.
|
|
2011
|
|
|
Orduan ez dakizu oraindik Olabide' ren geometria jatorra zer dan» (Azurmendi, 2007: 93), «Olabide' k, ta beste askok, ez digute, benetako
|
euskerarik
–eman.
|
|
2012
|
|
|
Eta ez zaitezte zuen on antzeko maindire itxupean ikaratu. Orain arte
|
euskerarik
orlako nobela ta olerkietan erabilli ezpadugu, ez da izan oitura onak gordetzeko, alperkeriz, eta okerrago oraindik, gure izkuntza maitagarriaren erdeñuz baizik. Eta oitura onak zaitzeko orrela yardun dugula liokenak, gezurra dio (Ibinagabeitia 1952:
|
|
2013
|
|
|
Garaia dugu onuzkero txorakeri oiek al [bo] batera uzteko. Erriak ez du
|
euskerarik
irakurtzen, ez popularrik ez eta bertzerik, ain ederki Orixe' k esan zuenez. Beaz alper lan ori utzite, obe dugu gere bidetik euskera goi mailatara iasotzen ekin, bakoitzak bere almenaren neurriak.
|
|
2014
|
|
|
Ez dago euskal Herririk euskera barik. Ez dago
|
euskerarik
Euskal Herri barik. Ez dago ez bata, ez besterik independentzia barik.
|
|
2015
|
|
|
Merkatuan, ostera, gehiago entzuten zan; denda batzuetan be bai. Udaletxean, juzgaduan, ez zan
|
euskerarik
egiten. Durango bera be hazten joian.
|
|
|
Orduan magisterio egiteko ez zan behar batxiler osoa be; batxiler erdiagaz eta beste urte bi eginda, magisterioko tituluagaz urteten eben eta egiten zirean andereño. Horreek ez eben sekula ikasi
|
euskerarik
, baina euskaldun onak zirean. Orduan etorri zan gure ikastarora bolada handi bat andereñoena.
|
|
|
Euskerarik ezer be ez," agur" be ez. Egia esan, gerra aurrean emoten zan euskerea, astean ordu bi, baina gerra ostean ez zan emoten
|
euskerarik
. Izena be aldatu.
|
|
|
Gaztelu Eleixabeiti, Seminarioa. ez nekian
|
euskerarik
ekianik, baina baten berak egin eustan euskeraz berba. Irundarra zan.
|
|
|
Irundarra zan. Egia esan, abade gehienak euskaldunak zirean, baina guri ez euskuen
|
euskerarik
egiten. Eleizan be ez, kantu bat be ez.
|
|
|
Eleizan be ez, kantu bat be ez. Geure artean be ez genduan egiten
|
euskerarik
, pentsaurik hori etxerako edo lagun arterako zala. Nik Zeanuriko batzukaz egiten neban:
|
|
|
Etorri zirean danak. Akorduan daukat nire lehengusurik zaharrenak, Laudiokoak hak ez daki
|
euskerarik
, esan ebala: " Yo creo que todos los primos nunca más nos vamos a reunir".
|
|
|
" Zuek zegaitik ez dozue sor tzen euskaldunen artean holako JOCen antzeko talde bat?". Bera oso liberala zan; ez ekian
|
euskerarik
. Eta itandu eustan:
|
|
|
Seme biak etorri zirean eskolara. Hareek ez ekien
|
euskerarik
; geuk be ez genkian erdera askorik. Sei hilebeteren barruan euskaldunduta egozan.
|
|
|
guri ez euskuen sekula zigorrik ipini euskeraz egiteagaitik. Eurek ez ekien
|
euskerarik
. Gehiago hondino, kostau egiten jaken Falange eta holako kantak erakustea.
|
|
|
Idatz izkeriak, errijaren era askotako baiña esangura bardiñeko itz eta gramatikakijetatik, bizitzarik sakon, sendo ta zabalena dabeenak aukeratu bear ditu(...); auxe da, beti, geure gogoaren barru barruan sartuta euki bear dogun jarraipidea. Idatz
|
euskerarik
egokijena ezta, beraz, aintxiña, errijaz urrin il zittuan izkera andizurenezkoen edertasun eta aberastasun antzekoz jantzitakoa; ezta, noski, gure usteak ederrenentzat, garbijenentzat, txukunenentzat etsi leikeana; ezta zeatzen edo zentzunenezkoen eretxi leikeoguna ere; euskaldunik geijenen belarrijetan zear bigunen eta aittukorren sartu leittekena baiño(...). Itz batez, tokirik geijenetako euskaldun jator geijenen artean zabalen, sakonen eta sendoen sustraittuta bizi diran izkerakijak zeintzuk diran azaldu, ikusi ta argittu, eta eurok izan daittezela idatz izkeriaren gorputza osotu dagijenak.
|
|
2016
|
|
|
Horrela aitortu zigun Zabalak berak bere El verbo vascongado idazkiaren atarikoan: " Neure ikastaroko urtean erdelerrian igaro neban eta ain aldi luzez
|
euskerarik
entzun ez nekelako, iñok siñistu daiken baño geyago sortu ta moteldu nintzan". Haatik, Pablo Astarloak ondu lanak limurturik edo, Larramendiren idazkien irakurketak zeharo eragin zion euskara berriz ere freskatzera.
|
|
2017
|
|
|
Besterik da abeslarien lana; besterik da gitarraren laguntzaz gaur kantatzen dana. Gure lurrean
|
euskerarik
iñork jakin badu," Orixe" zanak, dudarik gabe.
|
|
2019
|
|
|
Izkera ortan euskal lanik aundienak burutu dira eta zati baten beintzat burutuko ere dira. Sail ortako idazleak Axularrena gaurkotu besterik ez dute egin eta saratar aundi bien urratsetan ibiliz
|
euskerarik
berebizikoena mamitu dute, partidismu eta targoak aldebat utzirik. Beraz zer dala eta bat bateko yauzi ori Axular’en izkera zâarrera?
|
|
|
Caro Baroja’k dionez, Donostia’n" Sociedad Vascongada de los Amigos del Pais" zuzentzen edo darabiltenek eta Bilbao’n" Euskaltzaindia" edo" Academia de la Lengua Vasca" eraentzen dutenak ez dute ez euskaldunik ez
|
euskerarik
maite; beren nausitza eta politika baiño. Orregaitik ez da arritzeko, oraingo euskaltzaindiko [sic] diren batzuek euskeraz ez jakitea, ez eta" Sociedad V. de los A. del Pais" darabillenak ere (Ciriquiain Gaiztarro’k, alegia) (Barandiaran 2009:
|
|
|
Gazteon arteko askorengan sukarraldi eta urdurikeria bizia sortu da. Helburuaren lilurak indar erakarlea izan dau eurontzat eta, askorentzat ez da izan
|
euskerarik
orain eurak ikasten ari diran" batu estandartizatua" sortu arte. Euskalki guztiak euskalkeria dira.
|
|
|
Euskalki guztiak euskalkeria dira. Ez dago
|
euskerarik
; ez da izan benetako euskerarik. " Euskara da euskaldunon hizkuntza".
|
|
|
Euskalki guztiak euskalkeria dira. Ez dago euskerarik; ez da izan benetako
|
euskerarik
. " Euskara da euskaldunon hizkuntza".
|
|
|
Aranatarren giroko garbizalekeriak eragin sakona izan dau eurongan, eta garbizalekerian izan ezik ezin dabe benetako
|
euskerarik
ikusi. " Erdara asko jakin behar da euskera hori ulertzeko", esan ohi dabe.
|
|
2020
|
|
|
Lan sakonak dakazkinak eta ederki idatziak(...) benetan irakurgarria liburutxoa. Beinipein gazteok exenplu ederrik ematen die gure politiko zarrakituei, inoiz ere
|
euskerarik
lumartean artzen ez duten oriei eta artuko ere ez. (I).
|
|
2021
|
|
|
Aitatu barri dodazan Eleizako erakunde horreek emon behar daben oneretxiaz, behin baino gehiagotan itaundu deuskuzue, ea zer esan daikien pertsona horreek
|
euskerarik
jakin barik, eta zelan emon leikien euren eretxia. Badot neure bildurtxua, ez ete jatzuezan aspergarri gertatuko gai honi buruz emongo deutsuedazan azalpenak.
|
|
|
Hala ere, atzerapena ere hasi zen nabaritzen inguru horretan, 1972an Patxi Uribarrenek adierazi zuenez: " 17' urtetik berakoen artean ez dogu ia
|
euskerarik
entzuten, eta 17' urtetik gorakoak gero eta gitxiago egiten dabe[...] Atzaraka goaz ba" (Uribarren, 1972: 165).
|
|
|
" Gerra ostean ta... Ba hemen eon zan oso kastigauta, herria, ezin zan
|
euskerarik
egin" 4.
|
|
2022
|
|
|
Azpeitikoaren zeregina hartu duen Andres Artesarri kapilauak hari kontatzen dio bazkalkideen arteko solasa, elizkizunaren ibilera alde batera utziz eta eransten du Lasarteko komentuko ama nagusiak adierazitakoa," erdaldunentzat erderaz egin bear da. Badira gure artean
|
euskerarik
eztakiten lekaimeak" (212), eta Matxinbentako apaizaren ihardespena" erdalerrian erderaz, euskalerrian euskeraz" (212).
|