|
2000
|
|
|
Ezker Abertzalearen egunkariak, egunero, baina ostiral igandeetan batez ere, argitaratzen
|
ditu
euskaraz informazio znpntak; astelehena da egunik erdaldunena, egunhorretan kirolak hartzen duen leku prominentea dela eta. Soziologiazko Inkestakerakusten duen biztanleriaren ezaguera mailara heltzen ez baldin bada ere4, egunkarielebidunen artean, Gara da euskarari itxurazko trataerarik duinena ematen diona, diferentzia handiz.
|
|
|
Hala ere, Gipuzkoako egunkari horren hizkuntza politikak ezdu hizkuntza berdintasunik erakusten bere orrialdeetan. Gararen orrialdeetan, hamarretik bi hartzen
|
ditu
euskarak.
|
|
|
Euskaltzaindiak arau berriak eman
|
ditu
euskara batuaren ahoskeraz. Aitor Gorostizak (1999) egokiro aipatzen du arau horiek hizkera jasorako erabili behar direla, maila formalean alegia, eta euskara batuaren ebakera zainduak ez dituela ordezkatzen herri mailako ahoskerak, euskalki eta azpieuskalkietan topa ditzakegunak.
|
|
2001
|
|
|
Ikasle bakoitzak bere arrazoiak
|
ditu
euskara ikasteko, besteak beste, lana bilatzekoaukerak gehitzea, gizartean hobeto integratzeko bideak eraikitzea, seme alabei ikaslaguntza eskaintzea, administrazioetako euskara plangintzetan parte hartzea, eta abar.Bestetik, ikaslea euskaltegira joaten denean, euskara ahalik eta azkarren ikasi nahidu. Bai HABEk bai euskaltegiek saiatu behar dugu ikasle bakoitzak nahi duen horilor dezan kalitatezko irakaskuntza eskainiz.
|
|
|
Pentsa dezakegunez, igaroxe omen dugun berrogeizaro higuingarri honetan, mehartu egin dira euskararen mugak; bestetan, hil zeinua, arimezkila, joa dago, ez baita gelditzen 40 urtez beherakorik euskaraz behar adina dakienik. Erdarak, gainera, euskal barrutiaren mugaldeak marraskatu ez ezik, barrendik jaten
|
ditu
euskararen erraiak, eremu barruan bertan ere, hiri larrienetarik behera, erdara ageri baitzaigu gero eta nagusiago. Babesleku genituen baserria eta kostaldea ez dira aspaldidanik lehen ezagutu genituenak:
|
|
|
Egunkarian leitu ahal izan dugunez(), 2002ko aurrekontuetan Bizkaiko Aldundiak %30etik gora murriztuko ei
|
ditu
euskararen diruak. Aurrekontuak gauzatu arte berriak duen behin behinekotasun guztiari erreparatuta ere, aspaldixe zebilen zurrumu rrua Bizkaiko Aldundiak aurten euskararen normalizaziorako aurreikusita zituen diruak gastatu ezinik zebilela.
|
|
|
Mikel Azurmendik, hurrengo urtean, nire El libro ne gro del euskera eta ETAren agiria lotzen ditu. Hori aparte, berak ere izendatzen
|
ditu
euskararen etsaiak.
|
|
|
Baina UPNn ere ez da amaitzen arazoa. NafarroakoAlde rdi Sozialistak, Juan Jose Lizarbe buru duenetik, eta PSNtik baino UPNtik gertuago dabilen Vctor Manuel Arbeloa eta Aurelio Arteta bezalako ustezko intelektualen eskutik, sekulako sarraskiak egin
|
ditu
euskararen kontra, eta kasu honetan ez du balio eskuindarrak direla esatea —ezkertiartzat jotzen du bere burua NASek— edota euskararen kontrako grina berezkoa dutela pentsatzea. Arazo sakona da benetan Nafarroako sozialistena, baina hizkuntzari dagokionez, alderdiko militante asko borrokatu dira —hauek ere lehen orain baino gehiago— euskararen alde, eta Jose Luis Castejon Parlamentuaren presidentea rn kasua adibide bat besterik ez da.
|
|
2002
|
|
|
Hego Euskal Herriko Nekazaritza eskoletako ikasleek mobilizazio ugari egin zituzten joan den ostegunean, hilak 7, «Nekazaritza euskaraz, orain» lelopean. Hegoaldean dauden bost nekazaritza eskoletatik (Murgia, Derio, Arkauti, Fraisoro Zizurkil eta Txantrea) bakar batek, Fraisorok, eskaintzen
|
ditu
euskarazko eskolak, baina hala ere, ezin dira ikasketa guztiak euskaraz egin. Eskola hauetako ikasle gehienak euskaldunak dira ordea.
|
|
|
Hiri bat literaturan. Literatura baten biria» da, eta hain zuzen horrexek elkartzen
|
ditu
Euskararen Donostia Patronatuaren laguntzaz Alberdania argitaletxean plazaratu diren 34 idazleak eta 54 testuak. Donostia hiria daukate denek beren lanen ardatz edo kokaleku, nahiz bestelakoan batzuek besteengandik ezberdintasun nabariak izan.
|
|
|
Taldean 11 doktore eta 13 doktoregai daude, eta 11 tesi egin dira euskaraz.Horrez gain, IXA taldeak 47 proiektu garatu
|
ditu
euskaraz. Argitaratutakoartikuluak ugari dira, eta hainbat komunikazio aurkeztu dituzte kongresunazional eta intemazionaletan.
|
|
|
AHOLAB taldeak proiektu asko burutu
|
ditu
euskaraz, eta zenbait artikuluargitaratu ditu aldizkari eta kongresu nazional eta intemazionaletan. Taldean2 doktore eta 3 doktoregai daude.
|
|
|
Beste unibertsitateei dagokienez, hamar urteko epe berean, UPV EHUk 79unibertsitate liburu argitaratu
|
ditu
euskaraz, UPNA NUPek 40, eta UD DUk 35.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak bertan behera utzi zituen euskarazko emnaldiei zuzendutako diru-laguntza horiek guztiak Euskadi Irratia abian jarri bezain pronto. Gipuzkoako Aldundiak, berriz, oraindik eskaintzen
|
ditu
euskarazko komunikabideentzako subentzioak; irratientzakoak ere bai?. Subentzioen desagerpenarekin batera, oso denbora laburrez iraun zuten euskal emanaldiek hainbat irrati pribatutan, errentagarriak ez zirelako.
|
|
|
Emisora horretan, Ipar Euskal Herriari buruzko informazioa eskaintzeaz gain, tarte handia bete du bertako musikak eta kulturak. Horrez gain, irratsaio batzuk eskaini ohi
|
ditu
euskaraz, portzentaje hori, euskal irratiak finkatuz doazen heinean, behera joan den arren. Radio France delakoaren kate lokalak France Bleu39 izena hartu zuen 2000n, eta, ondorioz, Ipar Euskal Herriari dagokion emisora France Bleu Pays Basque izena du gaur egun.
|
|
|
Hola sortu ziren ikastolak, adibidez, aitzindari nekaezinak ziren batzuen ahaleginen fruitu oparoa. Ondorioz, eta gauzak onerako aldatu direnean, historia osoan baliabide izan ez dituen horiek
|
ditu
euskarak, eta egiten diren ikerketei begira, euskaldun gehiago dugu gure artean urterik urte. Gazte gehienak gai omen dira euskaraz egiteko ez bada ere, euskararen ulertzeko bederen.
|
|
|
• Iraultza teknologikoaren aurrean beste hizkuntza batzuek baino zailtasun gehiago
|
ditu
euskarak: baliabide eskasia, masa kritiko txikia...
|
|
|
Halaxe suertatu da: ia hogeita bost mila ikasle
|
ditu
euskarazko komunitate unibertsitarioak. Halandaze, iritsita ei gaude euskarazko unibertsitate bat sortzeko masa kritikoraino, eta horrek nola halako euforiaekarri du plazara, neuk behintzat ederretsi ezin dudana.
|
|
|
Nafarroako Foruaren Hobekuntza, jakina denez, ez zen bozkatu. Gernikako Estatutuak bere 6 artikuluan, hizkuntza koofizialak jartzen
|
ditu
euskara eta gaztelania (Espainiako Konstituzioaren 3 artikuluarekin erkaturik espainiera jakitea derrigorrezkoa bada ere, euskara erabiltzea eskubidea besterik ez da eta ezin da inor baztertu ez jakiteagatik), 10 artikuluak kulturazdiha rdu eta azkenik, 16.ak irakaskuntzaren eskumenak garatzen ditu.
|
|
|
Hau da, euskal abertzaleek euskara euren nortasun kultural eta asmo politikoaren zutabetzat jotzen duten neurrian, esparru ideologikoho rretatik at daudenak arerio politikoaren ezaugarritzathartzen duten hizkuntza horretatik urruntzen dira. Euskal iritzi publikoak ere hala ikusten
|
ditu
euskara normal tzeko ahaleginak: euskal abertzaleen auzi bezala, ez denona.
|
|
2003
|
|
|
Baina beste diru iturri batzuk ere izango
|
ditu
euskarazko egunkari nazionalak. «Egunkaria»ren 11.000 harpidedunek, «Egunero» jaso duten moduan, produktu berriaren harpidedun izaten jarraituko dute.
|
|
|
Izenak berak dioen moduan, egitasmoa urrats desberdinetan dago banatuta eta norberak aukeratzen
|
ditu
euskararen alde egiteko eman ditzakeen pausoak. " Bakoitzak bere abiapuntua kontuan hartuta bere helburuak markatzen ditu.
|
|
|
Hala eta guztiz, Estatuaren jokaeraren apologia etengabekoa egiten duten euskal komunikabide filialek, euskal herritarren errugabetasun printzipioari baino zuzenbide estatuaren errugabetasun printzipioari ematen diote garrantzi handiagoa. Hau da, Estatuak ia edozer gauza egiteko eskubidea du, berme demokratiko guztiak dituelako eta hori zalantzan jartzen duena, edo ETAren ingurunean jartzen da, edo fronte nazionalistaren ikusmoldera makurtzen da, edo atxiloketa egoera hauek baliatu nahi
|
ditu
euskara eta euskal gizartea ikuspegi sektario batetik eraikitzeko. Berdin da' Egin' itxi eta bost urtera Auzitegi Nazionalak berau berriz zabaltzeko aukera ematea; berdin dozenaka atxilotu kargurik gabe aske gelditzen badira; berdin' Egunkaria' itxi eta handik zortzi hilabetera Iñaki Uria, Xabier Oleaga eta Xabier Alegria oraindik kartzelan badira; berdin tortura salaketak etengabekoak badira; berdin da euskal gizartean, erakundeetan eta nazioartean torturaren gaiaz arduratzen diren erakundeek salaketa horiei sinesgarritasuna ematea; berdin da Gipuzkoako Diputazioak Del Olmo epaileak atxilotuen enpresei egindako iruzur fiskalaren salaketa gezurtatzea...
|
|
|
zenbat jende daukagu inguruan euskara ikasteko saio eta ahaleginekin nazka nazka eginda, lotsatuta, frustratuta edo ez dut inoiz lortuko negarrez. Horiek ez dira estatistiketan agertzen, baina batzuk behintzat betiko galdu
|
ditu
euskarak. Gaitz erdi, ikastea eta erabiltzea bederen agertzen zaizkigula inkestetan, beti bigarrenaren kaltetan proportzioak, nahiz eta, ziur naiz, erabileraz (erabilerarik ezaz, alegia) ez den egia osoa ateratzen:
|
|
|
Derioko Seminarioan, Comillasen eta Bilboko Begoñan. Baina sarri bilatu izan
|
ditu
euskeraz berba egiteko bideak eta egokierak, baita eleizetan be, Bizkaiko hainbat herritan eta Bilboko eleiza batzuetan, Karmengo eleizan eta, eta gure irratietan," Bilbo Herri Irratian" eta" Bizkaia Irratian". Euskerazko eleiz berbaldirik gehienak ez ei ditu idatzi.
|
|
|
%4, 2 zeharo erdaldunduta egozan ordurako, Erribera aldean batez be. d) Harrezkero, zoritxarrez, atzerakada handiak egin
|
ditu
euskereak hegoaldetik (iparraldean ez gauza haundirik), batez be Naparroan eta Araban (XVII XIXgarren gizaldietan). Gure egunotan be, azkenengo gerraostean, ez da gitxi galdu ta makaldu bai inguruetatik, bai barru barrutik gure artean asaba zaharren hizkuntza.
|
|
|
Eta aurrera begira elkarlanean gauzatzeko proiektuetarako ere bai. Horregaitik, Uztarriak akzioak erosi
|
ditu
euskarazko egunkari berria laguntzeko, eta herritar, talde, famili eta abar akzioak erostera animatu nahi ditu".
|
|
|
Dena hori hizkuntza baldin bada, ulertu duzu, eraman indar erraldoiengatik agertzera baino zergatik doan desagertzera; jendeak, banaka justuki, agian ez du hizkuntza horren premiarik eta orduan debalde date ez dakit zein konstituzioren bigarren artikuluaren aldaketa eskatzea. Zeronek diozun eran, nehork ez
|
ditu
euskaraz mintzatzetik trabatzen, non ez den beren baitako ezjakintzak. Hizkuntza estatuaren estigmatizatzeko tresna baizik ez baldin bada, egia da, hizkuntzaren gain jartzen diren sufrantzak, ezerera edo deus gutxira heltzen den jendearen sufrantza areagotzen du.
|
|
|
Bestalde, Euskal Herriko administrazioek konpromiso argiagoa erakutsi lukete euskararekiko, zeren egungo banaketa juridikoak eta administratiboak arriskuan jartzen baitute euskararen aldeko politika sustatzaile arrakastatsuak abian jartzea. Gauzak horrela, XXI. mendeari begira, bai mundu administratiboa, bai akademikoa eta bai soziala bere egin behar
|
ditu
euskarak, bizirik irautekotan.
|
|
|
Euskara edo beste edozein hizkuntza ikastea norbanakoaren ikuspegitik antzerako izan badaiteke ere, sozialki arras desberd inak dira. Alderdi sozial horrek bereizi behar
|
ditu
euskararen eta beste edozein hizkuntzaren ikaskuntza prozesuak. Kalitatearen garaiotan esango genuke euskararen abantaila diferentziala hori dela.
|
|
|
Hizkuntzaren Garapenerako, Ikerketarako eta Programaziorako Zerbitzuak ikerketak egingo
|
ditu
euskararen eta Europako Batasunaren hizkuntza ofizialen egoera ezagutzeko, Nafarroa testuinguru eleanitz eta unibertsalean kokatzeko.
|
|
|
16 urte hauetan Euskalgintza gauza izan da, bitarteko urriak izanik ere, herritarren sostengu zabala eskuratzeko. Legeak ezarritako mugak aise gainditu
|
ditu
euskarak eta, gaur egun, herri ekimenari esker, helduen euskalduntze alfabetatzea, ikastolak, euskara taldeak eta, oro har, euskararen aldeko dinamika errealitate pozgarriak dira Nafarroa osoan. Dereduek matrikulazio handia eskuratu dute azken urte hauetan eta milaka heldu aritu da euskaltegietan; ondorioz, belaunaldi berriak neurri handi batez euskaraz datoz eta euskaldunberrien lehen haur sortzen hasiak dira, horrek esan nahi duen guztiarekin.
|
|
2004
|
|
|
Bernardo Atxaga da, eta bertan, Joseba Irazu Garmendiaren datu biografikoak eskaintzeaz gainera, frankismoaz geroztik euskal literaturak jasandako arazoen nondik norakoak azaldu eta Bernardo Atxaga ezizenez izenpetzen duen idazlearen figura eta azken nobela ez beste idazlan guztien inguruko xehetasunak azaltzen ditu Jon Kortazarrek. Horrez gain, aipatu testu horien arteko hautaketa bat ere gehitu dio bere lanari, eta zenbait poema, ipuin edo nobelen zati batzuk jarri
|
ditu
euskaraz eta gaztelaniaz, Etiopia, Trikuarena, Bi anai, Obabakoak, Gizona bere bakardadean, Zeru horiek eta Groenlandiako Lezioa lanetara irakurlea gertura ahal dadin.
|
|
|
Kapitalismoak sormen indarra bereganatu duela, eta eskuratze prozesu horretan sormena eta erresistentzia ahalmenen arteko dibortzio lazgarria gertatu dela baieztatzen da Zehar aldizkariaren 51 zenbakian. Hain zuzen gai horren inguruan egindako hausnarketak eskaintzen
|
ditu
euskaraz, gaztelaniaz eta ingelesez. Nolanahi ere, hausnarketa horien jatorrizko bertsioari ematen zaio lehentasuna aldizkarian, eta bertan ez dira testu guztiak hiru hizkuntzetan eskaintzen.
|
|
|
Aukeraketa egiterakoan, gomendiozko gutunak, aintzinsolasak eta hitzaurreak idatzi zituzten idazleak hautatu ditu, beraien atariko horiekin liburu hau osatuz. Horregatik baztertu behar izan
|
ditu
euskaraz idatzitako aintzinsolasik ezagutzen ez zaien beste idazle interesgarri asko »Oihenart esaterako». Nolanahi ere, bertan aurkituko ditu irakurleak Bernard Etxepare, Joanes Leizarraga, Estebe Materre, Joanes Etxeberri (bai Ziburukoa, bai Sarakoa), Jusef Egiategi, Agustin Kardaberaz, Bizenta Antonia Mogel, Juan Inazio Iztueta, Jean Batiste Archu eta beste askoren lanak.
|
|
|
Izan ere, euskararen egoera dela-eta oraindik orain eginak dituen adierazpenak hartuko ditugu gai honetan murgiltzeko aitzakia eta bide. Euskal irakurleak agian oraindik ere gogoan izango
|
ditu
euskararen eta euskal kulturaren harian isuri zituen ustekizun eztabaidagarriak. Eta gogoan ez baditu, berriz, oraintxe ekarriko dizkiogu burura hitzez hitz:
|
|
|
Jarrera partidistak hartzeko tentalditik errotik ihes egin behar du, nahiz eta jarrera horiek itxuraz aldekoak izan. Ahaleginak egin behar
|
ditu
euskararen auzia joko politikotik ateratzen, batetik, eta, bestetik, hizkuntzaren auzian euskal gizartean egon daitezkeen errealitate eta sentikortasun desberdinen artean zubiak eta adostasunak eraiki behar ditu?. 190
|
|
|
Euskararen munduak, inoiz baino gehiago, abegi onekoa behar luke, kontu handia egin behar lioke erosoa izateari; eztabaidarako erosoa, adibidez. Ateak eta leihoak zabalik behar
|
ditu
euskararen etxeak, edonork erabili ahal izan dezan. Espainolek, adibidez.
|
|
|
Euskaldun berriak euskara erabiliko du honetarako edo hartarako mamua agertzen zaionean. Baina elebitasun horren pareko kultura bitasunik gabe dagoenez, hizkuntza horren gizarte munduaren erreferentzialtasunik ez duenez, onenean, laino artetik ateratzen zaizkion lagun eta leku batzuk lotuko
|
ditu
euskararekin. Elebitasuna, egoera diglosikoaren egituran bizi duenak, isil gordean ezkutuka dabilen mamuaren gisa bizi du.
|
|
|
Euskarari eutsi gabe ez dugu independentzia lortuko eta independentziarik gabe euskara suntsitu egingo da. (...) Independentzia geureganatuta ere, lanak izango
|
ditu
euskara iraunarazten. Gabe seguru baino seguruago galduko da?. 309
|
|
|
–euskaraz ez dakiena oso urrun bizi da euskal kulturatik?. Barren barrenetik lotutako lokarri batek lotzen
|
ditu
euskara eta euskal kultura. Euskaraz hitz egite hutsak sortzen duen kultura horixe bera da, hain zuzen, diogunaren agerbiderik behinena.
|
|
|
Euskaldun berriaren estereotipoak gogaiturik dauka hainbat eta hainbat. Erresuminduta dagoen horietako bat Roberto Gonzalez de Viñaspre dugu, euskaldun berria, baina zahar gutxik bezala isurtzen
|
ditu
euskaraz gogo sentimenduei darizkien ideiak. Kontua zera da:
|
|
|
Martinet’ek esaten duenez (ikus Éléments, 15) frantsesek ez bestek berezten dituzte" rivière" (beste ibai batera ixuritzen den ibaia), eta" fleuve" (itsasora ixuritzen dana). Puntu hortan, beraz, frantseserak berezten dituenak, ez
|
ditu
euskerak berezten. Euskerak, aldiz," hortarako" eta" horrengatik" berezten ditu; baiña frantseserak ez (eta" pour cela" dio bietan).
|
|
|
Au ondo dago, dudarik gabe. Bañan onela sentitzen dutenak, ez oi dira egite gizonak; eta egite gizonak bear
|
ditu
euskerak bere orretan.
|
|
|
Egitura publiko hori lanean hasia da, eta hemendik laster erabaki politikoak hartuko
|
ditu
euskararen alde, nola erakaskuntzan, hala bizi sozialean, eta araberako dirutza banatuko.
|
|
|
Nire ustez Jakin ek, Berria k edota Argia-k garbi ikusi dutena da zinema euskaraz egiteko euskaraz bizi den mundu oso bat beharrezkoa dela, ez hiztun solteak bakarrik, ez publiko potentzialak eta neurgarriak, hutsik; mundu sinboliko eta erreferentziazko oso bat behar du euskarak, zinema egiteko bezala, bizirik irauteko. Aldi berean, irudiak behar
|
ditu
euskarak egungo mundua euskaraz bizi daitekeela sinesgarri egiteko. Euskararen lurraldetasuna ez da hutsik fisikoa.
|
|
2005
|
|
|
Dudarik gabe itxaropenez, bizi pozez, argitasunez, samurtasunez, erakargarritasun sentimentalez osatu dugu. Bide pozgarriak, itxaropentsuak, ireki
|
ditu
euskarak eta gure kulturak, etorkizunik izango badu. Ez dago besterik.
|
|
|
Joan den igandeko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetako alderdiek aurkeztu dituzten egitarauak aztertu
|
ditu
Euskararen Gizarte Erakundearen Kontseiluak. Kontseiluaren iritziz, alderdien egitarauetan ez da «hizkuntza politika eraginkorrik» agertzen.
|
|
|
\ Hiztun kopuru ederra eta orduan ez zituen prestigioa eta bizi indarra irabazi
|
ditu
euskarak.
|
|
|
Hor gero eta presentzia handiagoz egoteaz gainera, egote horri etekin kulturalak eta etekin ekonomikoak ateratzen jakin behar dugu. Baliabide ekonomikoak behar
|
ditu
euskarak, baina, aldi berean, gero eta gaiago da euskara aurrez egindako inbertsioak itzultzeko. Teknologia berriek eta Internetek bide horretan jarri behar dute, Internet, beste gauza askoren artean, bai baita merkatua ere.
|
|
|
Aldaketa datza delako gizon horietan. lurretako kantuan aipatzen
|
ditu
euskararen goresleak, gizon handiak, guziz ohoragarriak. Baliatzen dituen hitz ondoekin handi, ohoragarri sarrera hau laudoriozko sarrera da.
|
|
|
Bibliaren liburu batzuk hautatzen ditu, itzulpenak aginduz konparaketak egin ahal izateko. Eta urteak ematen
|
ditu
euskarazko 20 liburu edo argitaratuz, ia beste zereginik gabe. Baina Italiako dialektoekin ere hasten da apurka apurka, hurrengo hiru urtetan() dialekto hauei lehentasuna emanaz argitalpenetan.
|
|
|
Joxerra Garziak bat egiten
|
ditu
euskara komunikatiboa eta euskara ona. –Euskara ona komunikazioarako egokia dena baita, eta ez besterik? 5 Euskararen kalitateaz hitz egin zuen Garziak Euskarazko Kazetaritzaren I Kongresuan.
|
|
|
Denon konpromisoa". " Herritar soilari, norbanakoari euskararekiko konpromisoa euskara ikasteko konpromisoa kasu honetan eskatzeko garaia da; norbanakoak ere bere lekutik urratsak eman behar
|
ditu
euskararen normalizazioaren bidean", gaineratu du.
|
|
|
Euskal literaturara alegiak ekartzen lehena izan zen (be re lanaren ondoren alegiagile asko ageri dira: Zabala, Iturriaga, Goyetche, Archu), eta alegiak nekazal giro euskaldunera egokitzen hartu zuen lana kontuan hartuta —izenburuan dioen bezala," ematen
|
ditu
euskaraz ume eta nekazarientzat" —, haur eta gazte literaturaren aitzindaritzat har dezakegu.
|
|
2006
|
|
|
Dindaia Fundazioko kide den Rikardo Ederrak adierazi digunez, «batetik, bizitzako lehen urteetan gaztelaniaz ohitu eta lau urterekin hizkuntza berrira murgiltzea zaila da eta bestetik, gurasoek bat bateko apustua egin behar dute haur horrekin». Dindaia Fundazioak beraz, haur eskolak eta ludotekak eskaintzen
|
ditu
euskaraz.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak 10,8 milioi euro banatuko
|
ditu
euskara sustatzeko
|
|
|
Nik zientzia fikzioari buruzko tertulia batean parte hartzen dut, Elkano kaleko Aroaldi tabernan, unibertsitate aurrean, hileroko lehenengo ostiralean, eta hor badago euskaraz zerbait idatzi duen bat. Are gehiago, hitzaldiak eman izan
|
ditu
euskarazko zientzia fikzioari buruz, beraz badago zerbait.
|
|
|
o) Bestalde, gaztelaniazko reconocimiento hitzak ordain desberdinak
|
ditu
euskaraz, horretarako aintzat hartu baita hitza horrek kasuan kasuan dituen esangurak. Batzuetan, aditzak aitortzea adierazi nahi du:
|
|
|
Bertso-paper eta ipuin lehiaketako sariak eman
|
ditu
Euskara Zerbitzuak
|
|
|
Egizu Getxo euskaldun! elkarteak antolatutako Berbalagun ekimenak ikasturte honetan 100 lagun batu
|
ditu
euskaraz eta aisiaz gozatzeko. Udalerriko euskaltegiek eta Bizarra Lepoanek sustatutako elkarteko kidea den Rozio Lucesek Egizuko bitakoran aitortu du “harro” daudela lortutako parte hartzeaz baina “honelako ekimenetan kopuruari baino pertsonei begiratu izan diegula beti” gogoratu du.
|
|
|
Isiltasunaren muga hautsi du, ordea, Dabid Anaut izenpean ezkutatzen den nafar idazle gazte eta ausartak. Bere bizia arriskuan jarri, eta urteak eman
|
ditu
euskara teknikarien artean infiltratuta, beren lana beraietako bat balitz bezala egiten egunero egunero, beren ohiturak ezagutzen, mugitzeko erak aztertzen, pentsatzeko maneretan barneratzen... Hitz batean, beraiek bezala eta beraiekin bizitzen.
|
|
2007
|
|
|
\ Pitxuk uzten
|
ditu
euskara masakratzearen erruz eta sobera ardura erdaretan zinpurtu delako bildu dituen multa guztiak Euskal Kultur Erakundeari ordain ditzan xeherik galdatu gabe, eta ez etsitzeko Euskara putzu sakon eta ilun bat zen dakarren CDa.
|
|
|
Hasiera batean, eztabaida helburuetan kokatze horrek oso oso agerian utzi
|
ditu
euskararekiko erdi ezkutuan zeuden zenbait jarrera, besteak beste, orain arte euskararekiko atxikimendu eta konpromiso eskasa erakutsi duten sindikatu eta hedabide batzuena, euskarekiko maila gehiegizkoa ez ezik euskara ikas/ irakaskuntzaren hizkuntza nagusia bihurtzeak gaztelania bazterrean uzten duela nabarmendu dutenean. Ez dituzte, ostera, gaztelaniarekiko ez eta ingelesarekiko xedeak auzitan jarri.
|
|
|
Kiroltasunez bilera egiteko hitzordua jarri zuten, proiektua borobildu eta unibertsitatearen laguntza zehazteko. Oraingoz, ikasturte honetan argitaratu diren zenbakien kopiak ordaindu
|
ditu
Euskara Errektoreordetzak, kazetaren aurkezpen ekitaldirako beharrezko baliabideak jartzeaz gain. Aranzabalek dio hurrengo urtean elkarte modura erregistratu nahi dutela, dirulaguntza ofizialak jaso ahal izateko.
|
|
|
" Herriko etxe batzuetan badira alfabetatu gabeko langile euskaldunak eta beraz, jadanik zerbitzu bat eskaintzen dute euskaraz, baina beste anitzetan ez dira beti euskaldunak". Euskaraz alfabetatu gabeak eta ez dakitenak AEK ko eskoletara bideratzen
|
ditu
euskara teknikariak. Errobi herri elkargo osoan egun 18 bat udal langile ari dira formatzen.
|
|
|
Horregatik, erabilerak atzera egin izan duen ala ez ongi konprobatzea da beharrezkoa. Hizkuntza politikak zonalde erdaldun edo ertainentzat onurak ekarri baditu, desegokia ote da gune euskaldunenetarako ala ahaztuta utzi ote
|
ditu
euskararentzako behar beharrezkoak diren arnasgune horiek. Hezkuntza sisteman edota herri administrazioan ezarri diren hainbat neurrik eragina izango dute gune horietan ere, baina, antza, ez neurri horiek ez dira nahikoak.
|
|
|
De la antigiiedad y universalidad del bascuence en España (1728) izena emango dio bere lehen saioari. Mendearen erdiruntz berriro astinduko
|
ditu
euskararen gainean bestelako iritzia zutenak, bere Diccionario trilingue obraren hitzaurre luzean. Kritika garratzok, orduantxe aurretxoan atera zen Diccionario de Autoridades obran jalkitako iritzi eta usteei erantzutera zetozen.
|
|
|
Baina bidea marraztea falta zaigulakoan nago. Borondatea, jende ona, prestutasuna, gaztetasuna, esperientzia... guztiak biltzen
|
ditu
euskarazko gure Interneteko komunitateak. Olatu handien atzetik ari gara, gure taula hauekin.
|
|
2008
|
|
|
Egun 700.000 hiztun
|
ditu
euskarak, biztanleagoaren %25 gutxi gora behera, baina ahalegin guzti horiek eginda ere euskararen etorkizuna oraindik ez dago ziurtatuta. Aipatu urrats horiek guztiz orokorrak ez izateaz gain, euskara industri guneetatik kanpo jarraitzen du, Informazioa eta Komunikazioaren Teknologia (IKT) berriarekin lotuta dauden industri guneetatik ere bai.
|
|
|
Gauza baliagarri berri batzuk egituratu
|
ditu
Euskararen Erakunde Publikoak. Euskararen teknikari sare bat garatu du sei lanposturekin herri elkargo edo hiritan, soldaten erdia beregain hartuz27 EPPko talde profesionala bera ere azkartu da zazpi langilekin orain.
|
|
|
Eta, euskarazko hedabideen kontsumoa krisi betean dago, haize ahul batek gobernatzen
|
ditu
euskararen bela oihalak.
|
|
|
Cenozek berak eginiko sarrerarekin batera, zazpi artikulu biltzen
|
ditu
euskarazko irakaskuntza sistemari eta bere emaitzei eskainitako zenbaki monografiko honek, arreta berezia jarriz irakaskuntza sistema horrek eman dituen eta ematen dituen emaitzei, hala nola horien gainean egin diren ikerketei.
|
|
|
Zertan ote da nazio hizkuntza bihurtzeko ezinbestez gainditu behar den langa hori euskararen kasuan? Zenbat hiztun ote
|
ditu
euskarak langa hori gainditzen dutenak. Berria ren irakurleak gogoan hartuta, hutsaren hurrengoa, nahiz eta Berria ren meritua izugarria izan.
|
|
|
Ernout Meilleten hiztegian irakurtzen dugu lat. grandis> hitzaren etimologia iluna dela, eta behar bada malgutasun apur batekin epaitu behar genituzke hitz ilunak argi tzeko egiten diren saioak, horren zoroak izan arren. Baina Vennemannek aspalditik indoeuroperaren bitartez ondo baino hobeto azalduta dauden germaniar edo greziar hitzak ere azaldu nahi izan
|
ditu
euskararen medioz. Venemannen iritziz gr.
|
|
|
Badira, orobat, hiztegiak, goitik behera eta xehetasun guztiekin eus kara aztertzen duten hitz bildumak. Gutxiago
|
ditu
euskarak, ordea, eremu lexiko jakin batetik hasi eta harenak biltzen dituztenak. Horri ekin nahi izan diogu oraingo honetan.
|
|
|
Beste arlo askotan bezala, lexikologiaren arloan ere ikerlan ugari ezagutu
|
ditu
euskarak azken urteetan. Azkuek (1923) landu zituenetik, hirurogei bat urtean ez dugu berrikuntza handiegirik aurkituko euskal gramatiketan hitz berriak sortzeko euskarak hain bereak dituen hitz elkarketa eta eratorbi deaz.
|
|
|
Gizona ilunpean ez da izango euskaraz irakur daitekeen Austerren lehen liburua, aurretik Brooklyngo erokeriak (2006) eta Bidaiak scriptoriumean zehar (2007) nobelak eman
|
ditu
euskaraz Alberdaniak. Itzultzailea kasu bietan Oscar Arana izan da eta Gizona ilunpean ere berak itzuli du.
|
|
|
Abenduaren 15ean 22 urte beteko
|
ditu
Euskararen Legeak, hain justu, Nafarroa hiru hizkuntza eremutan bereizten duena, euskararen ofizialtasuna eremu euskaldunera mugatuz. Hiru eremuetako euskaltzaleak bildu ditu, hain zuzen ere, manifestuak.
|
|
|
Horrez gainera, Nafarroako Administrazioa euskalduntzearen harira, txostenak hala dio: Iruñean dagoen administrazio erregionalak ez
|
ditu
euskarazko zerbitzuak bermatzen.
|
|
|
Txepetxek zioen moduan, zenbat gara izateko borondatea daukagunok herri honetan? Hau da, zenbat jendek uztartzen
|
ditu
euskararen aldeko kontzientzia eta koherentzia. Kopuru honen arabera dago gure etorkizuna.
|
|
|
Hedapena etxean bertan ere egin nahi dute, zientziaren dibulgazioan eta Euskomedia Fundazioaren bidez egiten dituzten argitalpenetan indarra jarriz. Euskarazko edukiak sustatzeko beharra ikusi dute gaur egun, Eusko Ikaskuntzak argitalpenen bostetik bat kaleratzen
|
ditu
euskaraz. Horrekin guztiarekin batera, Eusko Ikaskuntza osatzen duten lurraldeen arteko oreka bultzatzea dute xede.
|
|
|
taldeak hainbat ekimen prestatu ditu erandioztarrek eta inguruko lagunek urtea euskaraz eta gogoz buka dezaten. Etzirako, larunbata, bi plan prestatu
|
ditu
euskara taldeak: 17:30ean Bizkaiko Bertsolari Txapelketa bertsozaleentzat eta 19:30ean Kantujira kantuzaleentzat.
|
|
2009
|
|
|
Lau adar
|
ditu
euskararen normalizaziorako egitasmoak. Bata, Hizkuntza Plangintza onartu eta abian jartzea.
|
|
|
Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluko Iñaki Lasak maitasun eta esker onezko hitzak zuzentzen dizkio euskal soziolinguistikaren bidegile donostiarrari. Aldizkariaren aurreko aleko lanak borobiltzeko, Txillardegiren soziolinguistika matematikoaren garrantzia azpimarratu eta teoria honen arabera aztertzen
|
ditu
euskararen gaurko egoera eta erronkak.
|
|
|
Euskaraz hitz egiten duen zientzia aditu birtual interaktiboa da AnHitz. Erabiltzaileak egiten dizkion zientzia eta teknologiari buruzko galderak erantzuten
|
ditu
euskaraz, eta hitz bakar edo anitzeko kontsultak ere egin ahal zaizkio. Horrez gain, kontsulta horiekin zerikusia duten gaztelaniazko eta ingelesezko dokumentuak bilatu eta euskarara itzultzen ditu.
|
|
|
Hiru poesia liburu, bidaia liburu bat eta eleberri bat argitaratu
|
ditu
euskaraz eta Berlin] hiriari buruzko gida-liburua gaztelaniaz, Garako Mugalari bilduman. Bertsolaritza ere landu izan du, eta Xabier Amurizaren gidaritzapean 2006an argitaratutako Bizkaiko Bertsogintza IV liburuan parte hartu du.
|
|
|
AEKn ikasle asko dago eta denek ez dauzkate beharrizan berberak, horrexegatik, erakundeak ere hainbat programa eskaintzen
|
ditu
euskara sustatu edota bultzatzeko.
|
|
|
Hitz bakar edo anitzeko kontsultak ere euskaraz egiten zaizkio (ozono geruza, esnea edateko gaitasuna eboluzioan, energia iturri berriztagarrien alde onak eta txarrak...), baina kontsulta horiekin zerikusia duten gaztelaniazko eta ingelesezko dokumentuak ere bilatzen ditu, euskarazkoez gain. Gaztelaniazkoak automatikoki itzultzen
|
ditu
euskarara sistemak, eta ingelesezkoak jatorrizko hizkuntzan ematen ditu oraingoz, baina laster horiek ere itzuliko ditu euskarara.
|
|
|
Hitz bakar edo anitzeko kontsultak ere euskaraz egiten zaizkio (ozono geruza, esnea edateko gaitasuna eboluzioan, energia iturri berriztagarrien alde onak eta txarrak...), baina kontsulta horiekin zerikusia duten gaztelaniazko eta ingelesezko dokumentuak ere bilatzen ditu, euskarazkoez gain. Gaztelaniazkoak automatikoki itzultzen ditu euskarara sistemak, eta ingelesezkoak jatorrizko hizkuntzan ematen ditu oraingoz, baina laster horiek ere itzuliko
|
ditu
euskarara.
|
|
|
Jainkoak Arantzazun ipini duena ez da erregina zerutar distiratsu bat; Arantzazun hautatu duena ez da herri handios bat, inoiz ez garaitua, etab. (Luzuriaga), ez Ama Birjinaren eskutik historian handitasun handietara igoaraziko duena (Salbatore), baina gupida hutsez hautatu izan duen elorri lehor bihurria. Gandiagak berak errukiz maite
|
ditu
euskara, Euskal Herria, euskal jendea: –Arkaitz gaiñeko elorri/ bustigei barik urte bi?
|
|
|
Ipar Euskal Herrian bizi direnen% 39k behatzen
|
ditu
euskarazko irrati eta telebistak erregularki.
|
|
|
Garaiak, baina, ez dira onenak euskarazko hedabideentzat. Krisia ate joka ari da leku guztietan, publizitatea beheraka doa, eta, hori gutxi balitz bezala, Nafarroako Gobernuak murriztu egin
|
ditu
euskarazko hedabideentzako diru laguntzak. Xorroxin irratiak ia diru laguntza osoa galdu du:
|
|
|
Azkenaldian, Correo egunkariko kolaboratzailea ere izan da. Bi biografia argitaratu
|
ditu
euskaraz: bata Winston Churchillen ingurukoa (1999) eta bestea Josif Stalini buruzkoa (2001).
|
|
|
Boteretik ze laguntza ematen zaigun, boteretik populazioari zer sinetsarazten zaion... ni neu ez nago horri begira. Orain arteko mezua izan da euskaraz ez dakitenak ez duela lanik bilatuko EAEn, eta jendeak euskara ez du ikasi, baina seme alabak bidali
|
ditu
euskara ikastera. Botere paradigma bat egon delako.
|
|
|
Barcok zuzendu arren, Amigo da pelikularen bultzatzaile nagusia Aizpea Goenagak idatzi
|
ditu
euskarazko elkarrizketak, eta Zurriola ekoiztetxeak TVErekin euskaraz hiru film egiteko akordioaren hirugarren alea da. Protagonista nagusiak Asier Hormaza eta Itziar Itu, o dira, eta bi milioi eta erdiko aurrekontua du.
|
|
|
Olanok egun beste tankera bateko testuak itzultzen ditu, baina gustura hurreratzen da literaturara. Azken lan gehienak katalanetik itzuli
|
ditu
euskarara, eta lan horretan espezializatu nahiko luke. Aurten Josep Sanpereren Ate atzeko zuloa itzuli du (Erein).
|
|
|
Lege horrek ez
|
ditu
euskara eta euskal kultura bultzatzen, aitzitik gure kulturaren berreskurapenaren alde ibili diren erakunde orori kalte egin die. Nafarroa aniztasunaren herrialdea leloak etxekoak ahantzi eta urrundik datozenei ireki dizkiete ateak.
|
|
|
Pluralistak behar dira, hizkuntza auziari mentalitate pluralistaz begiratuko diotenak behar dira. Dagoeneko lagun asko
|
ditu
euskarak, lagun asko hizkuntza bizikidetzak: esate baterako, ez ote dira euskararen lagunak, etxean euskara normaltasunez eta naturaltasun osoz transmititzen duten gurasoak, eguneroko bizitzan, zenbaitetan oso egoera zailetan, gainera?
|
|
|
Garbi eta hitz gutxitan esateko: nazioa bainoago nazionalak behar
|
ditu
euskarak; nazioak baino gehiago, nazionalek behar dute euskara! Nazionalek berentzat beharrezko sentitzen duten neurrian, irabazia du etorkizuna euskarak.
|