|
2000
|
|
|
Negu neguko egun batean ikusi ez dut bada garabi ikaragarri horietako bat palmondo ikusgarri bat ipurditik atera eta haruntzaxeago, itsasoari begira diren etxe horietako batean landatzen! Palmondo horrek jai du, lan hori orain eginarazi duen gizaki zuzenaren
|
buruaren
gisan arolduko da
|
|
|
Alabaina, oraindik orain gutxi baizik ez baita garatu Zuberoako turismo sarearen gaitasuna. Gaur egun ez dago dudarik egoera latza dutela, baina zuberotarrek erakutsi nahi dute beren
|
buruaren
jabe direla eta erronkari lotzeko prest dira. Beraz emaitzak datozen urteetan preziatzen dira
|
|
|
laneko osagai guztiak erosotasunez jartzeko adina leku izan behar du. Atril bat erabiltzea gomendatzen da, ikuspena eta
|
buruaren
jira egokitzeko.
|
|
|
ENBAk eratu mahai inguruko hizlariak kontsumitzaileari informazio osoa ematearen alde azaldu ziren. J. J. Badiola, Zaragozako Albaitaritza Fakultateko
|
buruaren
iritziz Espainian behi eroengatik kezkatzeko arrazoirik ez dagoela dio, abereekin egindako irinaren ordez soja erabiltzen baita. Erran zaharra berritu dezagun badaezpada:
|
|
|
Gizakiengan gaixotasun honek dituen lehen sintometako asko," Human BSE Foundation" aren arabera, Alzheimerrarenak edo beste gaitz neurologiko batzuenak bezalakoak izan daitezke, hala nola, memoria hutsuneak, ordura arteko gizarte aktibitateak baztertzea, norbere itxuran interesa galtzea, umore aldaketa nabariak, solasteko zailtasuna... Hortik aurrera oreka galtzea edota haluzinazioak etor daitezke, lo egiteko gogo handia, ezpain, begi eta
|
buruaren
mugimendu dardarakor inkontzienteak, ingurukoak ez ezagutzea... Gaixotasunaren azken fasean, jateko eta edateko ezintasuna dator, koma antzeko egoeran.
|
|
|
Baiña euskaldunontzat pertsona asko izan ditezke nor ez diranak. Nor bere
|
buruaren
jabe izateari, nor bere eginkizunak betetzeari, emandako itza ez jateari, nor bere lanetik bizitzeari, nor bere bizibidea moldatzeari, aldakorra ez izateari, nor bere iritziak eta jokabideak eukitzeari... nor izatea deitzen dio euskaldunak. Nor ez danari, gixona, gixaxoa, utsa, ezereza... deitzen dio.
|
|
|
Egoskor, berea besterik aditzen ez duanari. Txoropito, bere
|
buruaren
jabe ez danari. Oillo, bere eginkizunak betetzeko kemenik ez duanari.
|
|
|
Gerra zibila amaitu eta 15 urtera, 1952ko negu hotzeko gau elurtsu batean, Bizkaiko kostaldeko herri batean, maki batek aspaldiko lagun eta adiskide duen kapitain baten etxeko atea jotzen du, eleberri honetan jasotako fikziozko gertaerei hasiera emanez. Gerran parte hartu ez bazuen ere, makien gora-beheretan nahastuko da aurrerantzean Onofre kapitaina eta, jende eta kontu berrien ezagupidea emateaz gain, bere burua hobeto ezagutzen eta ulertzen ere lagunduko dio berak nahi izan gabe egindako lotura horrek, nahiz eta bere
|
buruaren
ezagutzak ez duen, jakina, pertsonaia baikor bihurtuko. (Egunkaria I)
|
|
|
Emaitza hau are interesgarriagoa da, komuntasun sentimenduak, bereziki eskualdeko errealitate kultural biziei dagokienean?, askotan, hedapen eremu zabaleko egunkari diseinatzaileei arazoak sortzen dizkiela, aintzat harturik16 Jakina, zeren zeintzuk dira egunero Sud Ouest irakurtzen duten euskaldun, bordeles eta biarnesek dituzten arlo komunak? Beren
|
buruaren
irudi bat, nahizeta zehaztugabea eta txikia izan, itxuratu ahal izateko, bertoko informazioa emateabehar beharrezkoa da.
|
|
|
Hizkuntza komunitateek biziraupena ziurtatzeko, erreprodukzio soziala bermatubehar dute. Gure kasuan, euskararen komunitateak bere biziraupena ziurtatzeko, besteak beste, hedabideen laguntza behar du bere
|
buruaren
erreprodukzio sozialabermatzeko. Gure inguru hurbileko hedabideak urrun daude laguntza emate hipotetikohorretatik.
|
|
|
Bestetik, euskarazko albiste gutxi horietako protagonistak, norbanakoak dira batez ere, beren
|
buruaren
ordezkari moduan dihardutenak, eta sarri askotan egunkariarekin egitura loturarik ez dutenak: iritzi emaileak dira edo kolaboratzaileak.
|
|
|
Bere
|
buruaren
jabe ez den herriekin gertatu ohi denez, besteek marraztutakomapen kontsumidore dira euskal komunitateak. Akulturazio geografiko12 13 larriarenlekukoak al gara?
|
|
|
Ez dago munduan, bere
|
buruaren
jabe den edo izan gura duen herririk, bere faktozko edo ametsezko mapa sozializatzen ahalegintzen ez denik. Mapagintza eta kartografia balio estrategiko handikoak dira, eta mapen bidez amets askatzaileak komunikatu ohi diren modu berberean, gezur objektibagarri biribilak ezkutatu gura izan dirasarritan.
|
|
|
AZURMENDI, Joxe, (2000): . Gure
|
buruaren
jabe izanez, abantaila besterik ez dugu?, in AitzinaGara,, (4 orr.).
|
|
|
La cuestion de laaculturacion en Marruecos?, Sur y Comunicacion, Icaria, Bartzelona. Giza talde batek beste giza taldebateko balore kulturalak bere egiten dituen prozesua ulertu ohi da akulturaziotzat; eta, hori sarri gertatuohi da, formalki beren
|
buruaren
jabe ez diren herrietan.
|
|
|
AZURMENDI, Joxe, (2000): . Gure
|
buruaren
jabe izanez, abantaila besterik ez dugu, in AitzinaGara,, (4 orr.).
|
|
|
1 AZURMENDI, Joxe, (2000): . Gure
|
buruaren
jabe izanez, abantaila besterik ez dugu, in Aitzina Gara,, (4 orr.).
|
|
|
Honen aurrean, nazionalismoari erronka berriak egokitu zaizkio; beste erabatean esateko, garai berrietara egokitzeko beharra suertatu zaio. Bizi dugun modernitatearen luzapen kritiko honetan, globalizazio prozesuen aurrean eta tendentziapotentzial ugari eta ez definituen artean, nazionalismoak bere
|
buruaren
gainekohausnarketa egin behar du2 Garapen honen baitan, independentzia edo burujabetzabezalako kontzeptuak berreraiki behar ditu.
|
|
|
Areago, aurrekoa errepikatzera kondenaturik dauden gainerako bizidunak ezbezala, erantzukizuna edukitzeko gaitasuna duen neurrian da jendartea bere
|
buruaren
jabe (P. Bruckner.
|
|
|
Nonbait, bigarren mailako nazionalitate horiei ezin zaie autodeterminazio eskubide politikoa onartu, subiranotasuna espainiar herriari soilik baitagokio. Alta, estaturik gabeko nazio horiek ezin dira beren
|
buruaren
jabe izan legez. Ezin dituzte beren gerorako egitasmoak askatasunaz kudeatu bakarrik, eta espainiar tutelapean jarraitzeko tenorea onartu beharra daukate betiere.
|
|
|
Nazio gisa ez digute geure
|
buruaren
jabe izaten uzten8 Izan ere, magrebiarrenegoera Parisen arazo etnikoa bada, Argeliako borroka antikolonialista gatazkanazionala izan zen, herri jakin batek lurraldearen burujabetasuna aldarrikatu zuenetik. Era berean, Espainian ijitoekiko arazo etniko kulturalak egon daitezke; bainaeuskaldunekin, berriz, gatazka nazionala dago, eta ez besterik.
|
|
|
Norbere
|
buruaren
irudi hori ezezta lezaketen gorputz sentipen guztiak etasentimendu guztiak erreprimitu, ukatu egiten dira. Erreakzio horren jatorrian sentimendu bat dago, bizi izandakoa eta gero ukatua:
|
|
|
–Paziente batentzat bere gatazken jatorria jakitea bezain garrantzitsua da gorputz jarduerari esker bere
|
buruaren
pertzepzioa berrezartzea.?
|
|
|
Norbaiti bere
|
buruaren
pertzepzioa berreskuratzen laguntzea gorputz horiberrabiaraztea da, mugitzen denaz kontzienteak baikara. Alderantziz, hilotz zurruntasunez mintzatzen gara.
|
|
|
Bezeroak, terapeutaren laguntzaz, zati bien arteko ezberdintasuna nabaritubehar du, biak batera integratzeko. Gestalt Terapiaren aburuz, gizabanakoaren bizitza emozionalaren urrikeriak, bere
|
buruaren
alienazioan du iturburua; hau gertatzen denean, gizabanakoak bere zati batzuk baztertzen edo errefusatzen ditu.Ametsetan agertzen diren gauza, pertsona edo rolen errepresentazioak, bezeroarenegoera osoaren identifikazioa lortzeko aukera ematen digu. Honela, autoalienazioari aurre egin diezaiokegu.
|
|
|
Berlin-era itzuli eta terapeuta gisa finkatu zen, bere
|
buruaren
analisiarekinjarraitu zuen eta Laura Posner ekin ezkondu zen. K. Horney ren aholkuz, bereanalisia W.
|
|
|
Jokabidearen, oroimenaren eta arretaren norabiderako eta antolaketarakoarauak eskaintzen dituzte; honek, subjektuak bere
|
buruaren
, atxikimendu irudien eta bien arteko erlazioen inguruan eduki ditzakeen ezagutza jakinbatzuk eskuragarri izatea erraztu edo murriztu dezake.
|
|
|
Gizakia askatasuna da, hots, zabalune edo hutsune bat, zulo bat unibertsoan, ekintzak bete behar duena. Gizakiakorain bere gain hartu behar du bere burua (existentzia), hots, bere
|
buruaren
eraikuntza, erantzukizuna. Hau ez da etika arazo bat, ohiko esanahian:
|
|
|
Bai, berriro norbera da. Berriro has daiteke bere
|
buruaren
bila, behiala Zerubideko parkeanhasi zen bezala, udaberri batean. Orain negua da.
|
|
|
Itsu itsuan, oinen azpian oinarri razional bat eduki gabe. Gizakia esentzialkibere
|
buruaren
aukera bada, ez da, esentzialki razionala. Kontingentzia eta menturabesterik ez da esentzialki.
|
|
|
Bigarrenik, Herri batek konkista jasaten duenean, bere buruarekiko desjabetzeaeta alienazioa jasaten du. Bere
|
buruaren
desjabetze politikoaren egoera horretatikabiatuta, konkistatzaileek etnozidioari (edota genozidioari), kolonizazioari eta Herri ustiaketari ekiten diote. Horiexek dira konkistaren helburuak.
|
|
|
Honen kariaz, giza jarduerak sorturiko mundu historikoa, hasi eta fini egitenda ezinbestean. Halatan, berez aritze deuseztatzaile den izakia, nahitaez ageri da hilkorgisa, bai bere
|
buruaren
aitzinean, bai besteen aurrean. Kojeve k, hau aintzat hartuz, gizakiari, izaki ezeztatzaileari,, heriotza?
|
|
|
Heriotzak txertatzen du gizakia naturan, eta heriotzak berak daroa filosofoa bereazken helbururaino, jakintsu izateraino, guztiaz aditu (Peri Panton bat, euskarazGuztiaz, idatzi ei zuen Demokrito-k), eta, hortaz, bere
|
buruaren
bukakortasunaz ereoharti. Gizakiak, koldarren antzera, ezereza ez dagoen itxurak egiten dituen heinean, ez ditu jakituria nahiz gogobetetasuna erdietsiko.
|
|
|
Arturo Merayo k (1992: 43) programazio
|
buruaren
figura zer den azaltzen digu, beraren zeregina zehaztuz: –gauza izan behar du irratsaioak planifikatzeko eta koordinatzeko, hitz mintzatu edo idatziaren bitartez, edozein motatako saioa izanik ere, dela informatiboa, dela ez informatiboa?.
|
|
|
Ez da zekena izateagatik. Askoz ere arrazoi sakonagoa daukat neure
|
buruaren
penarako: bakarrik utzi nauzula.
|
|
|
Bizitza berri bat, astean behingo parrandak neska desberdinekin errematatzeko, laneko dirutxoak inorekin konpartitu beharrik ez izateko, bere bizitzaren jabe izateko. Eiderrek zioen moduan, bere
|
buruaren
jabe izateko.
|
|
|
Eta ene isiltasunak bertze isiltasun bat ekarri zuen gibeletik, are isilagoa eta osoagoa, kondenatuen oihu ustezko haiek irentsi zituena. Eta malkoak xukatu, eta neurri tipi batean neure
|
buruaren
jabe egiten nintzela, ohartu nintzen ezen, ziega hura ezin ilunagoa zen arren, zerbait ikusten nuela, halaz guztiz ere. Bai, atearen azpitik zetozen errainu urri erdi itzaliak ziren barrena argitzen zutenak.
|
|
|
Eta ez uste ezen zigortze kontu haietan hasberri inorant bat nintzela, edo ibili nintzela ipuineko nobizio hura bezala, bere burua gau eta egun zigortzen omen zuena baina azkenean ordenatik egotzi omen zutena, ardilarru bat zigortzen zuelako, bere burua zigortu orde...! Zeren ez bainengoen ni sasoin hartan ipuinetarako, ez neure
|
buruaren
engainatzeko, eta zeren prestik eta gerturik bainengoen, halatan, ene jokamolde hartaz trufa zitezkeèn estudianteen soei eta haien erran merranei buru egiteko, baldin zirkunstantziek hartarat baninderamaten... Nahiz eta oraindanik aitortzen dizudan ezen ez zela halakorik gertatu, inguruan egokitu zitzaizkidan ikasle haietarik bat baino gehiago ene egoera bertsuan zegoelako, erran berri dizudan bezala, eta ohitura hura zutelako, beren burua zafratzekoa.
|
|
|
—Orthezerat itzuli ondoren, ene lagun protestant batek, zeinari Jacques de Bela baitzeritzan, gutun bat skribatu zidan, non jakinarazi baitzidan ezen berak ere gutun bat jaso zuela eta kontuz ibili beharra nuela, zeren baitzirudien, gutunak zioenaren arabera, ezen bizkondearen aldeko jende batzuk goganbehartsu zeudela nitaz, Mathalasen
|
buruaren
kontu hura zela kausa: " espainiarraz" goganbehartsu zeudela, alegia, zeren frantsesentzat espainiar bainintzen, are espainiarrago gauzak okertzen hasi zirenean —eta, behakoa iluntzen zenuela, zeure etorkizunaren berri bazeneki bezala, erantsi zenuen—:
|
|
|
Aita Bartolomek muturra okertu zuen, desgogara, eta, gero,
|
buruaren
gorako keinuaz adierazi zion ezen jarrai zedila aitzina.
|
|
|
Izan ere, kontzientziako kontuetan ezin kontzientziatsuagoa nintzen, hertsia, neure eginik ezdeusenen ere etsaminatzerat eta hautemaiterat emana, eta herstura hark bulkatzen ninduen bekatu ez zena ere bekatutzat hartzerat, eta hala ibiltzen nintzen eskrupuluen ur nahasietan erdi itorik. Zer bekatu egin nezakeen, bada, amets hartan, non ez bainintzen neure
|
buruaren
jabe ere izan. Zeren, atseginaren sortzean, nola izan baitzen ametsetan, ez zegoen borondatearen nahi bat, eta borondaterik ez zegoen lekuan ez zegoen bekaturik; itzarri orduko, ordea, pizten zitzaidan borondatea, baina pizten zitzaidan plazer plazent eta atsegin guztizko haren oldarpean, eta, nola borondate piztu berriaren zirkunstantzia haietan eta haren ahulezian nahi ez nuena ere nahi gabe nahi bainezakeen, zeren atsegina istant orotan baita atsegin, orduan zetozkidan zalantzak eta ezbaiak, kezkak eta buruhausteak.
|
|
|
—Amesgaizto bat izan duk, eta badakik nolakoak izaiten diren amesgaiztoak: lehengoan tigreak morroia akometatu zian, eta iduri hori geratu zaik gogoan; gero, badakik ezen, lotan gaudela, ez garela geure
|
buruaren
jabe, eta halatan nahasten zaizkigula iduriak nahi bezala, edo nahi ez bezala. Baina hiri ez zaik deus ere gertatu... ezta gertatuko ere!
|
|
|
—Sosega zaitez, ene espos Martin. Zeren bihotzak itsutzen gaituenean galtzen baitugu burua, eta
|
buruaren
galtzetik datorkigu ondikoa, nola etorri baitzitzaion Kaini, Abel hil zuenean. Eta sua ez da olioz iraungitzen.
|
|
|
Eta aski zuen, bertzalde, haien burezurrak erakustea: izan ere, nola burezurra baita
|
buruaren
sostengu, eta nola baita burua, aldi berean, osotasunaren sinbolo eta orde, halako tailuz, non horregatik erraiten baitugu ezen, artalde batez ari garelarik, hainbat ardi edo hainbat buru dituela, hala, galderari galdera eratxikitzen diodala, burezurra baizik ez erakusteak ez ote zekarzkion aitari bi ondore, zeren, alde batetik, nola burezurrak gorputz osoak baino toki gutiago hartzen duen, ale g...
|
|
|
Eta desiraren armiarmak luzatzen eta hedatzen ditu hariak harat eta honat, hiru oin edo hiru sostengu dituela: bat da urguilua, zeinari anitzetan, geure
|
buruaren
zuritzeko, ohorea deritzogun; bertze bat inbidia, zeina emulazinoaren beztimendaz mozorrotzen dugun; eta bertze bat egoismoa, zeina titulu nobiliario batekin apaintzen dugun. Baina nola urguilutik, inbidiatik eta egoismotik ezin iguriki daitekeen felizitate iraunkorrik eta nola gainekoa erortzen denean azpikoa baizik ez den geratzen, hala, barrendik kanporat hedaturikako sareak kanpotik barrena harrapatzen gaitu hondarrean.
|
|
|
" Jaun Burugabe: noiz heure
|
buruaren
jabe...?", alferrik. Harik eta, erromesaldi honi lotu aitzin —hogeita bortz urte bete nituenean doi—, neure buruari zin egin nion arte, guztiz serios, ezen entseiatu beharra nuela neure urguiluaren jabe izaiterat, neure zentzuen, eta neure buruaren.
|
|
|
noiz heure buruaren jabe...?", alferrik. Harik eta, erromesaldi honi lotu aitzin —hogeita bortz urte bete nituenean doi—, neure buruari zin egin nion arte, guztiz serios, ezen entseiatu beharra nuela neure urguiluaren jabe izaiterat, neure zentzuen, eta neure
|
buruaren
. Zeren, zure osabak erran duen bezala...
|
|
|
Arrai eta alegera joan nintzen oherat, baina ez guztiz, zeren ragazza ren kontu hark, noiz eta napolitarrak galdetu baitzidan zer zen Italiatik gehien gustatu zitzaidana, halako atsekabea utzi baitzidan, haren aitzinean neure
|
buruaren
jabe izan ez nintzelako, odola masailetan bor bor: ustekabeko galdegiteari ustekabeko ihardespena emaitea nuen kinka larri hartarik airos eta biktorios ateratzeko modu bakarra; aldiz, ihardeste merke hura eman nion:
|
|
|
Hura urduritasuna, eta hura bozkarioa!, habia uzterat zihoan txoriñoa banintz bezala, bere lehen hegaldiari —zeinak osin beltzean beherat eraman baitzezakeen eta heriotzarat, edo zeruaren jabe izaiterat— ekiteko puntuan... Eta ekin nion neure ibilaldiari, neure
|
buruaren
buruzagi, kapitain eta gidari; abiatu nintzen neure buruz Pisako kaleetan barrena, eta arraitasun oso batek hartu ninduen arras, goiti beheiti.
|
|
|
Zeren eta, amazulo egin nintzen arren eta neure burua makurtu nahi izan nuen arren, halarik ere, maiz ez nintzen neure
|
buruaren
jabe izaiten, eta Jainkoaganik ustez errezibitzen nituen faboreak eta abantailak bihurtzen zitzaizkidan, finean, desfabore eta desabantail.
|
|
|
Eta azkenean hura bezala hasi nintzen ni ere, zalantzak zetozkidanean: " Erromak erraiten duen bezala..." Ordea, zalantza ez zen Erromak erran zezakeena, baina ene baitan gertatzen zena, zeren kanpoan ikusten dugun soka korapilorik gabea bihur bailiteke gure barrenean mila korapiloko, eta zeren ez bainintzen, artean, neure
|
buruaren
jabe.
|
|
|
—Zer egin nuke, baldin anaia okerreko bidetik ikusiko banu, eta hari zernahi den erran arren kasurik eginen ez balit? —galdetu nion, neure
|
buruaren
jabe jadanik.
|
|
|
Urrats bat aitzina eman nuen, neure
|
buruaren
jabetzetik ahalkearen galtzerat:
|
|
|
Zeren, baldin egia bazen ere ezen pertsona haserreak aski izan dezakeela halakoetan bere
|
buruaren
eta bere bisaia itsusiaren ikustea berriro ez haserretzeko, ez nengoen, ez, ni, puntu hartan, mirail baten aitzinean paratzeko trenpean, Platonen dizipuluetarik bat banintz bezala, ez horixe... hain bainengoen neure pena hartan dolorezki penaturik, eta hain bainengoen, halaber, neure gorputzeko parte eta endrezera guztietan gogorturik eta gozakaizturik, ez anaiarekin baketzeko asmotan eta ez hare... Zeren deusek ere ezin atera bainintzakeen neure tentutik eta pazientziatik, nola anaiak Elbira modu itsusi hartan kentzeak, eta zeren hark neuri eginaren ordaina bihurtu nahi bainion, eta doblea bihurtu nahi nion, ahal izanez geroz!
|
|
|
INDIAR gorrien paradisuaren alde egin zuen Antonio Ibarbia gipuzkoarrak bere
|
buruaren
oferenda hura; alferrik, ordea, zeren, handik urtebeterat, guztiok lotan geundela eta gutien uste genuenean —konbentziturik baikeunden ezen, geure iparralderako ihesaldi luzean, oihanak eta sabanak, sabanak eta oihanak zeharkatu ondoren, leku ezin segurago bat ediren genuela, inguru hartako oihan batean—, indiar horiak sartu baitzitzaizkigun, beren arkuekin eta beren fletxekin, baita za...
|
|
|
" Baina ama ez zen ene erabakiaz ez ene zuhurtasunaz fido, eta etxerat ninderamala, erran zidan: ...zara eta andere doña Lidiarenganat igorri zaitut denbora baterako, ea haren irakaspenetarik zentzatzen zaren’ Hatsarrean amaren deliberamenduaren kontra agertu nintzen —ohi bezala, alferrik, nahiz eta onartu behar dudan ezen, deliberamendu hartaz denaz bezainbatean, guztiz asmatu zuela gure amak—, zeren doña Lidia emazteki alargun bihozbera bat baitzen, buruz ongi jantzia eta bere
|
buruaren
jabea, eraman handikoa eta moja batzuekin lan egiten zuena ospitale batean, norat eramaiten baitzituen aurkientza haietariko jende printzipalak bere gaixoak eta eriak, gorputzezkoak nahiz arimazkoak. Eta ospitale hartan doña Lidia arduratzen zen batik bat arimaz eri geundenez —jendearen ustetan burutik gaizki geundenez, alegia— eta, nola bainindoan harenganat beharturik, hala, lehen egunetan, mendeku gisa, hari hitzik ez egitea pentsatu nuen... alferrik, zeren eta doña Lidiak irabazi baininduen apur bana.
|
|
|
Eta alferrikakoak izan ziren, halaber, nik urte haietan eraiki nituen irriak eta esperantzak, zeren eta Nenboz amorosturik nengoèn egun haietan heldu baitziren sei soldadu haiek don Venancioren etxalderat, jujearen manuarekin, zei nak behartzen eta obligatzen baitzituen ene
|
buruaren
eta ene pertsonaren atzemaiterat.
|
|
|
Eta egia da ez zebiltzala urrearen gutizian, baina egia da, halaber, ezen, halarik ere, urrezko aro batean bezala bizi zirela, zeren deus guti behar baitzuten bizitzeko eta zeren haietarik nornahi baitzegoen prest, baita bere
|
buruaren
ukatzeko ere, baldin hura guztien onerako bazen, nola manatzen baitu ebanjelioak, nahiz eta haiek ez zuten artean Kristoren hitzaren berri... eta, aitzitik, guk gizon zuriok bai, nahiz eta gero ez dugun haren hitzik betetzen, zeren ipintzen baitugu bat bedera eta bat bederaren probetxua bertzeenaren gainetik.
|
|
|
Eta zein da —galdegiten dizut nik, jaun André—, zein da diferentzia eta zein da aldea zozoaren eta ene artean, baldin osabak zozoari buruz errana egia bada? Zeren ni ere halaxe bainabilkizu neure esplikazioneekin harat eta honat, mundua ulertu nahi eta ezinean, zimendu sendo baten bila, non aterbe edo pausalekuren bat eraiki dezakedan, neure
|
buruaren
gerizatzeko. Eta hitz batzuk bildu eta, neure arrazoinaren eta neure adimenduaren orratzaz, haien josterat entseiatzen naiz, amets dudan habia eta ene kezken eta buruhausteen gozalekua egiteko asmotan:
|
|
|
Eta piztiarekin zoratzen geunden guztiok, baina ez gure ama, zeinak lehen egunetik beretik erran baitzuen: " Ez naiz piztiaz fidatzen...", eta amaren erranak eta haren segurtasun ezak harritzen ninduten, zeren, bertzenaz, segurtasun handiko emaztekia baitzen, sosegua nekez galtzen zuena, bere
|
buruaren
jabe, anitzetan erran dizudan bezala.
|
|
|
Eta nik hatza luzatu eta mapako Paradisua ukitu nuen... eta begiak hertsi eta, hertsi orduko, argi hura piztu zitzaidan
|
buruaren
erdian...
|
|
|
Eta, jokoa neure alde jartzeko, lasai behar nuen, baina urduri nengoen. Eta neure
|
buruaren
jabe behar nuen, baldin burua galdu nahi ez banuen, baina nekez erdiesten nuen neure buruaren jabe izaitea.
|
|
|
Eta, jokoa neure alde jartzeko, lasai behar nuen, baina urduri nengoen. Eta neure buruaren jabe behar nuen, baldin burua galdu nahi ez banuen, baina nekez erdiesten nuen neure
|
buruaren
jabe izaitea.
|
|
|
Eta hala atera nintzen solas hartarik ere, borondatean halako deliberamendua hartzen nuela, neure urratsen zuzentzekoa eta neure
|
buruaren
zentzatzekoa. Zeren, merezi ote zuen nenbilen bezala ibiltzea, plazer apur eta labur haiengatik, baldin banekien eta segur banengoen ezen narda eta hastioa zela plazer haren ondorea?
|
|
|
Aitonaren nekeaz mintzatu natzaizu, eta neke hura zetorkion, bai negozioen munduan izan zuen huts egitetik, zeinaz bertze toki batean xeheroago solastuko bainatzaizu, eta bai bere osasun eskasetik ere, zeren, hezueria zela kausa, gurdi zahar kirrinkatsuak baino herdoil gehiago baitzuen junturetan eta artikulazinoetan, eta zeren baitzuen, halatan, bere
|
buruaren
sostengatzen egitekorik aski.
|
|
|
Badakizu, jaun André, ezen guti direla gizonezkoen artean irakurtzen eta skribatzen dakitenak, baina are gutiago direla eskolatuak izan diren emaztekiak; aldiz, gure amak, zeina baitzen argia eta zorrotza, ongi irakurtzen eta skribatzen zuen eta hainbat liburu irakurriz janzten eta apaintzen zuen bere jakintasuna. Eta, liburu haietarik gehienak bere aita spiritualak uzten bazizkion ere, bazuen bat bere berea, eta liburu hura Gaspar de Asteteren Doctrina cristiana ren euskarazko tradukzione bat zen, 1608koa eta Iruñan publikatua, amak erabiltzen zuena bai bere
|
buruaren
janzteko, eta bai irakurtzeko eta irakasteko ere zerbitzuko neskei eta emaztekiei, zeinetarik inportantena Hipolita zeritzana baitzen, bere ohorezko dama eta laguntzaile leiala eta artatsua, amaren beztimendez arduratzen zena, baita haren garbitasun pertsonalaz ere, azal ukenduez zein ile kentzeaz. Konfesore eta aita spiritual hura, bertzalde, ezkondu baino lehenagokoa zuen amak, eta frantziskotar bat zen, Uraitzeko klaratarren komentuko kaperau izendatu zutena eta harat igorria izan zena; eta, nola gure ama ez baitzegoen haren kontseiluen uzteko, zeren apez hura laket baitzuen —don Frantzisko baino laketago bai bederen—, harat joaiten zen, urtean bizpahiru aldiz, aitorraren eta komunionearen egiteko, haietarik batean Pazkoarekin konplitzen zuela.
|
|
|
—Zer asmo dituzu...? —galdetu nion, finean, hitza neureganatu ondoren, neure
|
buruaren
jabe berriro.
|
|
|
Eta, hala, hutsegite haiek burutik kendu ezinik zebilela, handituz eta handituz joan ote zitzaion bere kezka eta bere zalantza hura, eta kezka hark eta antsiak bere
|
buruaren
bakartzerat eraman ote zuen, eta kontsideratzerat, halaber, ezen gezur handi hura zela bere hobi eta sepultura, halako tailuz, non deliberatu ere baitzen isilik egoiterat, eta bere hitzak eta are bizitza ere isiltasun hartan ehorzterat, harik eta egun batean, kezkak kezkaturik eta antsiak antsiaturik, barrena lehertu zitzaion arte, jartzen zelarik katolikoen eta protestanten aurka, eta erraiten z... " Katolikoek eta protestantek, guztiek ere ipurdian zuloa...!"?
|
|
|
Gogara eta xuxen, ustez. Baina egun batean, hamabi bat urte nituela, sententzia edo aforismo hura errotu zitzaidan
|
buruaren
erdian: Egia, bat eta bakarra da, ez dakit oraino nola.
|
|
|
Zeren torturatua dena ez baita bere
|
buruaren
jabe ez bere denboraren, eta zeren, bere baitan dagoela, bere baitarik kanpoan baitago, eta ez dago hori baino desterru handiagorik.
|
|
|
Gibela beha paratzen nauk, eta Inkisizionearen gartzela sekeretuetan egin nuen egonaldia oroitzen diat: hango harri hotzak, hango burdinak eta hango ezina... baita nola, bakardadearen negu gordin hartan, zoratzeko beldur ere izan nintzen hainbat mementutan, halako moldez, non oraino ere ez baitakit nola jalgi nintzen handik neure
|
buruaren
jabe. Erraiten ditek ezen Jainkoak hersten gaituela, ez itotzen, eta nagok ezen egia izan daitekeela, ene kasuan bai bederen.
|
|
|
Eta are gehiago kilikatu ninduen, gelan sartu bezain sarri Mignonek ezpainetan eman zidàn musu luze hark —marrubiak edo mugurdiak ote ziren ezpain haien fruituak, jaun André? —, zeinak hatsaren estualdi hura eragin baitzidan. Eta Mi gnon ohean etzan zen, eta nik, neure
|
buruaren
jabe ez nintzela, haren gainerat egin nuen, herstura hertsi hartan ezin dorpeago... Baina han zegoen Mignon, ene mugen eta ene hasperenen neurtzeko, baita ene urrats dorpe haien zuzentzeko ere, ene indarrak eta kemenak bide erdian gal ez zitezen amoreakatik.
|
|
|
hau ene lehenengo aldia izan da, eta... —erran nion, neure
|
buruaren
zuritzeko.
|
|
|
Eta zein gogor egin zitzaizkidan ilunera arteko orduak, okaz oka eta eldarnioz eldarnio, harik eta lo pisu batek hartu ninduen arte...! Biharamunean, loak indarberritu ninduelako edo, neure
|
buruaren
jabe itzarri nintzen —ez, halarik ere, arras sendaturik, baina bai egunari buru egiteko moduan—, bertze marinel guztiekin batean. Eta berriro loratu zitzaidan bihotzean itsasoari nion amorioa... baina ene amorioaren lore hark, bezperakoarekin konparaturik, petalo bat gutxiago zuen, zeren bainekien ezen itsasoak eneganaino luza zezakeela, noiznahi den, bere esku beltza —bezperako oinazeak memorian utzi zidan lorratz sakona lekuko—, eta esku beltz haren gerizpean ezin zitekeela ene amorio hura osoa eta guztizkoa izan, zeren itsasoa ez baitzen nik idurikatu nuen bezalakoa, baina zen bezalakoa.
|
|
|
Eta, untzikideen bisiten artean, neure
|
buruaren
jabe egin nintzen apur bana.
|
|
|
Ordu erdiz, nonbait hor, egon nintzen neure
|
buruaren
jabe. Gero, zigarro baten itxura izan zezakeen zernahiren bilaketa zoroari eman nion.
|
|
|
Ulertzekoa da Kristinaren dezepzioa, Afrikako eta Ameriketako herririk galduenetako amatasunaren jainkosen izenak erabiliak baitzituen, hilabete horietan, umeari eman beharreko graziatako. Hiru lau eguneko kalapita, Ama Etxeko
|
buruaren
bitartekotza eta haur egiteko tenorean laguntza eman zioten medikuaren, emaginaren eta erizainen zina behar izan ziren, inork tronpatu nahi ez zuela buruan sartzeko. Bederen, ondorio bat ekarri zuen ona:
|
|
|
Abuztuko astearte gau horretan ez zen gauzak samurrago ez joateko arrazoirik. Dexenteko karga garraiatuagatik ere, neure
|
buruaren
jabe eta xutik egoteko gauza nintzen, Josureneko neure bizitegi behin behinekora azaltzean. " Lisboatik" jalgitik trago bakarrik ere egin gabe, udako gau giro epelaz gozatua nintzen, hiri ia ia hutsean barna ibiltari.
|
|
|
Gauzei buruz zituen iritziak aldatuz joan ziren, eta orain ezer ez zitzaion arbuiagarri, ezer gutxi etikaz kanpoko; ez zuen, besteak beste, lehenago hain gustuko eta hain beharrezko sentitzen zituen hainbat gauzen faltarik sumatzen, eta segurtasun osoz baieztatuko genuke kontent sentitzen zela bere azal berriaren barnean. Ez zeukan jada errezelorik bere
|
buruaren
geroarekiko, kanpotik zetorkion ia guztiarekiko baizik. Mundu txiki, urrun baten barnean soilik sentitzen zen babestua, marginaltasuna eta delitua iradoki  tzen zuen atmosfera hartan, hain zuzen ere.
|
|
|
Panpina, eskultura, txotxongilo, ikusle eta elkarrizketatzaile, nekeak jota bezala sumatu nituen jendeak oro. Hizketarekin jarraitu nuen, neure
|
buruaren
defentsan. Nondik jo ez nekielarik, Ovidioren aipu bat jaulki nuen, eztiki:
|
|
|
Baina are okerrago sentitu nintzen Dabidek" Hala ere, oraindik maite zaitut" esan zidanean. Eta neure
|
buruaren
jabe ez nintzela, ezustean eskura neukan buztinezko eskultura hartu, eta jaurti egin nion. Gero, nire erreakzioaz damutua (orduan ere damua nork eta nik sentitu behar), kalera nindoala esan nion.
|
|
|
edozein egitasmo edota harremanen aurrean, gizabanakoak bere" autodeterminazio" eskubideari eusten diola. Hau da, ni ak helburu oro osatu, aztertu eta berrikus dezake bere ingurunetik etengabean jasotzen duen informazio, adibide edota argudioen eraginpean, bera baita bere bizitzarekin zer egin eta berau nola gidatu erabaki dezakeen bakarra1 Goian aipaturiko liberalen arabera, beraz, autonomoak eta gure
|
buruaren
jabeak garen gizakion bizimodu on jakin batekiko leialtasuna jarrera kontingentea da, ez berezkoa (constit utive) (Larmore, 1990: 343).
|
|
|
KAPANAGA, Bitor Errien askatasuna Yoan eliz
|
buruaren
gogoan. 22 zk. (1966), 29
|
|
|
KAPANAGA, Bitor Errien askatasuna Yoan eliz
|
buruaren
gogoan. 22 zk. (1966), 29
|
|
|
Edozein modutan ere, norberak bere burua aska al dezake kontzertu berezko eta ezinikusizko ahalmen horren eragin eta onuragarritasunetik? Horren bitartez, hain zuzen ere, asaldurarik eta iraulirik gabe, herriek lege makurren justizia egiten diote euren buruari, eta halaber, gizartea bera babesten dute, legegileari emandako ustekabekoetatik eta legegilea bera ere bere
|
buruaren
hutsetatik.
|
|
|
Horixe da
|
buruaren
erradiografian aurkitu didatena:
|
|
2001
|
|
|
Motorrak edozein ferian bezala erakusten dituen museoak ez dauka artearekin harreman gehiegirik, beraz jendea sartu den bezala irteten da: plazerra eta begi heziketa landu gabe eta
|
buruaren
neurona bat bera ere mugitu gabe, arte garaikidearen asmoen kontrakoa hain zuzen.
|
|
|
Gehienetan egurrezkoak diren arren, azkenaldi honetan altzairuzkoak ugaritzen ari dira sagardotegietan. Gaur egungo upelek leihoa upel
|
buruaren
behealdean izaten badute ere, lehenagokoek erdialdean izaten zuten. Altzako Gartziategi sagardotegian 200 urte inguruko upelak dituzte.
|
|
|
Artelekuko
|
buruaren
gogoetari jarraituz, teknologiak objektuan baino gehiago proiektuan lan egitea ahalbidetzen du. Orain ez da hainbeste pentsatzen objetua bukatzeaz, proiektua aurrera ateratzeaz baizik.
|
|
|
edo irakurria izango zen, gai hori hizpide zuen editorialean, esan baitaiteke bere
|
buruaren
defentsa egiten zuela. " Gure Erriko arazoetaz behar dan neurriz eta ugaritasunez mintzatu ez giñala diotenak ere ba dira" aitortzen zuen batean, behintzat, zirt eta zart hauxe erantzuten zien lotsagabeei:
|
|
|
Sancristobalen kudeaketa hain negargarria izan da ezen otsailaren 2an oposizioko alderdi guztiek Batzar Orokorrean aurpegiratu baitzizkioten kulturan egindakoak. Sancristobal Museorako arte-lanak erosten ibili da bere teknikoen aholkurik jaso gabe, Kultura enpresa pribatu bihurtuz," gerentea bera akziodun nagusi den enpresa batean" (Pietro sozialisten
|
buruaren
hitzak).
|
|
|
" Lur bat haratago" libertatearen sinboloa da, baina Irigoienek edo Joanes Etxegoienek dioenez askotan ez dugu gure burua ezagutzen eta gure
|
buruaren
esklabo bihurtzen gara. Irakurleak jakin behar du lur bat haratago doala, utopiaren bila zabal zabalik.
|
|
|
1871 ko martxoaren hamazazpian, Parisko herriak, auteskunde demokratiko baten bidez Komuna osatu zuan. Hiru hilabeteko bizia izanen zuan experientzi honek, baina, aldi hestu honetan bederen, Parisko proletargoa bere
|
buruaren
nagusi izandu zen. Ikaskintza, Ekonomia, administrazioa eta politika egiturak irauliak ziren, demokrazi ispirituari zegokionez.
|
|
|
Herri honek izugarrizko heldutasuna azaldu du, ez da erori komunikabide boteretsuen tranpetan, Hitz egin behar dela, eta horretarako mahai bat osatu behar dela dio herriak. Bere
|
buruaren
jabe izan nahi du. Bake mahaiaren aukera indartu da, ez da kasualitatea Redondo Terrerosek eta Mayor Orejak mahaia osa tzeko eskaera luzatzea.
|
|
|
Broma gisa beti esan ohi dugu gure hurrengo ikuskizunaren erronka alde batetik, dirutza bat egitea dela eta bestetik, berriz, ez dadila halako dirutza egiten ari garenik nabaritu. Baina, orain serio, pittin bat nire
|
buruaren
jabe izatea litzateke erronketako bat. Azken finean, urte hauetan nahiko mertzenario izan naiz, kontratatu gisa aritu bainaiz gehienetan lanean.
|
|
|
, amaieran bere
|
buruaren
biktima suertatzen den senar honek, ezin du aitortu emaztea beharrezko zaiola bizitzen segitzeko, bere burua erabat ez suntsitzeko, eta Florak egindako aukera (Mollyk bezala, senarrarekin geratzea erabakitzen baitu), sinestezina iruditzen zaio. Saizarbitoriaren aurreko bi nobeletan bezala, hemen ere agertzen zaigun J.J. Lasa psikiatrak dioen moduan (136), larrialdietan fabulaziora jotzeko joera baitauka protagonista honek.
|
|
|
, amaieran bere
|
buruaren
biktima suertatzen den senar honek, ezin du aitortu bere emaztea beharrezko zaiola bizitzen segitzeko, bere burua erabat ez suntsitzeko, eta Florak egindako aukera sinestezina iruditzen zaio.
|
|
|
Leonardo da Vinci ren haurtzaroko oroitzapen bat), begiratzea du gogoko. Begirada honek detaile obsesiboz transkribatzen dizkigu pertsonaia femeninoen gaineko xehetasunak eta bai, halaber, bere
|
buruaren
zikinkeriaz egiten diren oharrak. Hori guztia gutxi balitz, hotelean pornografia ikustea du gogoko, berez, aipagarria ez den kontua, detaile batengatik ez balitz:
|
|
|
Alferrik izango da Eugeniarekin duen gertakizun bortitzaren ostean ispiluan islatzen den gizonaren irudia mixerable batena dela ikustea (208). du onartu horrelakorik, hori onartzeak bere
|
buruaren
suntsipena ekarriko bailioke. Horregatik du nahiago maitasun obsesiboari egoztea Rossettiren jokabidea, hasieratik onartzen duen modura, neurotiko obsesiboak artista handiak baitira (ad.:
|
|
|
Baina surrealistek erabilitako inspirazioaren elkarketa askatu eta kontrolik gabea, ez da Sarrionandiarengan agertzen. Surrealismoa" novísimo" en eskuetatik igaroa da, eta irudimenaren askatasunak, irudi zoragarri zein berrien aurkikuntzak errazten baditu ere, poema
|
buruaren
egokierara taiutua dago.
|