|
2000
|
|
|
Baina, azken mendeotako politika ikusirik eta Konstituzioa aldatu ezik, arriskuak hor daude, makiavelokeriaz baliatzen badira. Dena dela, horretarako biderik aukerakoena, gurasoei aukera ematea dela deritzat, eskola libreetan jarraitu nahi
|
dutenei
horretan utziaz. Jarraian dio E. Lluch ek:
|
|
|
2 Zientzia, literatura edo arte mailan egindako lanen egile diren pertsona guztiek
|
dute
horregatik eskubidea dagozkien interes moralak eta materialak babes dakizkien.
|
|
|
Gainera, argi dago haurtzarotik euskaraz eta erdaraz dakitenek, bi hizkuntzok beraien egituraz elkarregandik hain desberdinak izanik, errazago ikasten dutela hirugarren hizkuntza. Ikastoletan aspalditik irakasten duten ingelesa
|
dugu
horren lekuko. Onuragarritasun horren esperientzia, nik neuk, etxetik bertatik ezagutzen dut, semeak hala hezi ditugunez.
|
|
|
Bere anaia gazteagoa, Diego, Burgosen jaioa baitzen eta zenbaitek uste dute han jaioko zela Frantzisko bera ere. Baina ez
|
dugu
horren lekukotasun zehatzik. Aita merkataritzan aritu zen eta Gasteiz eta Burgos izan zituen bizileku.
|
|
|
Ahaztu nahi duzunak, edozer izanda ere, jadanik aztarnaren bat utzi du zugan. Nahi baduzu ahalegina egin dezakezu; baina laster konturatuko zara ekintza guztietan, leku guztietan, zurekin batera izango duzula ahaztu nahi
|
duzun
hori.
|
|
|
Eta hala ere horrek ez nau betetzen. Badakit lehenago, askoz ere lehenago konturatu behar
|
nuela
horretaz. Baina zer egingo diogu, orain dela hain denbora gutxi jakin badut loturek min egiten didatela eta neure buruaren alde ezezagun bat ere deskubritu badut?
|
|
|
Laster Euskal Herrian egongo naiz. Nahiago
|
dut
horretaz ez pentsatu. Nahiago Dublin eta bere jendea gogoratu, Kilkennyko garagardoa eta Cashelen Rocío ezagutu nuenekoa, Killarneyn Rocíorekin edozer egiteko aske sentitu nintzenekoa, Dingleko leherketa, Connemara zer esanik ez, eta Ralphekin bizitako une zoragarriak.
|
|
|
Zeren, noski, udalekutik etxera bueltatu eta ziplo bota bainion dena: nola gertatu zen, eta barkatzeko, niretzat ez
|
zuela
horrek ezer esan nahi; eta berak ea zelan egin nion hori, betiko maite behar ninduela jakinik, eta ea ez nintzen kapaz izan ezetz esateko Jabik tabernako komunera eraman eta prakak erantzi zizkidanean. Eta nik mesedez Txema, barkatu.
|
|
|
ATZO arratsaldean skribatu nituen tigreari buruzko orriak, eta gaur goizean, berrirakurtzerakoan, eszena hura etorri zait berriro gogorat, tigreak basurdea ehizatu zuenekoa, aitak erraiten zuela, harriduraren harriduraz: " Hori
|
duk
hori! Mundurat etortzea merezi dik, honen ikusteagatik...!", eta ezin izan dut aitzina egin, hari buruzko komentariorik egin gabe.
|
|
|
Eta aita Bartolomek erran zion: " Zer erran nahi
|
duzu
horrekin, jaun Joanes, katolikoen eta protestanten artean alderik ez dagoela...?", baina erran hura nik ezin garbiago aditu banion ere, gainerakoek ez dut uste, zeren, osabak bere solasa akabatu eta aita Bartolomek bereari ekin orduko, hasi baitzen aita irriz, jarraitu zitzaizkion bertze jauntxo guztiak bide beretik, eta guztiak aritu ziren irriz, lekat ama, zeinak xuxendu baitzion osaba Joa... " Gaur ere ihes egin duzu tranpatik, baina egunen batean..."
|
|
|
—Zer erran nahi
|
duk
horrekin, Joanikot?
|
|
|
—Zergatik erraiten
|
duk
hori? —galdetu zion honek, betarteko irria artean ezabatu ez zitzaiola.
|
|
|
Haur bat bezalakoa da horrela jartzen denean, are haurrago arnoa edaten duenean, eta ez genituzke, beraz, haren hitzak hain aintzakotzat hartu behar. Egia da, halarik ere, ezen gaur marra iragan duela, eta ez
|
duela
horrek desenkusarik... Baina bakarka mintzatuko natzaio, eta sosega zaitezte.
|
|
|
—Zu zaitugu etxeko jauna, Martin —ihardetsi zion amak—, eta zuhaurk erabaki behar
|
duzu
hori, baina ene iritzia jakin nahi baduzu, hauxe duzu: zure anaia, erlijioneaz denaz bezainbatean, leizearen ertzean dabil eta leizerat eginen du azkenean... eta Maddalenekin dabilen bezala ibiltzea, bertzalde, irain hutsa da etxegoiendar guztiontzat, zeren goia behearekin nahasten denean, badakizu...!
|
|
|
—Anitzetan pentsatu izan dut —segitu zuen amak— zenbatetan galdegin ez ote zenion zeure buruari zergatik ez zaitudan bertze edozein amak bezala tratatu, hurbiltasunez eta xamurtasunez... eta hori azaltzea, alde batetik, mingarria izanen bazait ere, bertzetik, ez
|
dut
hori baizik gutiziatzen, zeren eta korapilo izugarri batek hersten eta itotzen bainau barrendik, eta ez dut korapilo hori laxatuko neure barrenaldea hustu arte eta jakin beharrekoak zuri jakinarazi arte.
|
|
|
—Hori
|
duk
hori! —erran zuen aitak, harriturik, ikuskizun haren aitzinean— Mundurat etortzea merezi dik, honen ikusteagatik...!
|
|
|
—Berri ona
|
duk
hori, anaia! Izan ere, probetxuko zerbait egin behar duk, azkenean, jauregiaren alde, urtxintxen gibeletik edo oiloak eta ahateak nahasten ibili gabe... edo galtzen lasaitzeko tokiak asmatzen, sugegorriek habiatzat hartzen dituztenak —ordea, itzal batek betartea bat batean ilundu balio bezala, erantsi zuen—:
|
|
|
—Zertarako jakin nahi
|
duzu
hori?
|
|
|
Laneko arropak ere —haren neurri urrira errenditutako traje italiarra— eta betaurreko beti lodi baina ez bertzorduz bezain handien diseinu garestiak salatzen zuten oparoaldia. " Jendeak auzoaren berri nahi dik, eta
|
baduk
horren aldera pagatzeko prest dagoenik". Ez zen zozoa gure Ttipi.
|
|
|
Zehatz ez diagu inoiz jakinen, bertzea aitzinatu baitzitzaion. Ehiztari ehizatua, aspaldiko istorioa
|
duk
hori.
|
|
|
Ez zen egia, ez
|
nuen
horretarako asmorik batere. Batzuetan horrela egiten dut, gezur bat botatzen dut inpentsan, harira datorrela uste dudanean.
|
|
|
—Jendeak auzoaren berri nahi dik, senarraren, emaztearen, etsaiaren eta lagunaren, eta
|
baduk
horren aldera pagatzeko prest dagoenik. Nirea zerbitzu mota bat baizik ez duk —zuritzen zuen bere burua, hautatutako ogibidearen etikotasun zalantzagarriaz erasaten genionean— Begira Eduri —nigan ezartzen zituen bere begi betaurrekoek handituak— Informazioa lantzen diagu biok.
|
|
|
—Ipurdia garbitzen ahal
|
duk
horrekin —teman tinkatua ni, paper multzo horren erabilera eskatologikoaz.
|
|
2001
|
|
|
Haundiuste halakoa! Ze uste
|
zuen
horrek! Bere aurpegi polita nahikoa zitzaiola edozer esateko?
|
|
|
Total, ziztu batean kenduko zizkidan guztiak! Nik uste
|
dut
horrek ere eragin zidala, eta barruko arroparekin nuen obsesioaren jatorria senarraren jarreran ere bazegoela. Hori dela eta, izugarri gustatzen zitzaidan barruko arropa guztiak hartu, eskuz garbitu eta zintzilikatzea.
|
|
|
Orain, gainera,
|
badu
horretarako aukera. Aurreko astean, matematiketako partikularra ematen zion UBIko ikasleak ez zela gehiago azalduko esanez deitu zion, nazkatu zela hainbeste estudiatzeaz, alfer alferrik, eta ikasketak uztea erabaki zuela.
|
|
|
Ez
|
du
horretarako astirik izan dena dela, ze ezustean lagun koadrila handi bat heldu da kafetegira. Tartean Arantxa.
|
|
|
Sirena ere bai. Izugarri atsegin
|
du
hori. Nik, ordea, ezin dut jasan.
|
|
|
–Ez
|
duk
hori, hi! –defendatu da Tasio– Bakarrik ezustean etorri haizela.
|
|
|
Orduan zer, gaur gauean parranda? Gaur aste honetako azken larunbata duk, eta nolabait ospatu behar
|
duk
hori. Gainera, dagoeneko beroa egiten hasi dik eta, udaberriko loreak bezala, lehenbiziko kamiseta estuak eta gona motzak azaltzen hasiko zituan honezkero!
|
|
|
Ostia, latza, bota
|
du
hori aditzean norbaitek, kinielaz ahaztuz. La herida está en la cabeza, Central, jarraitu du irratikoak lasaitu ezinik, Gurutze Gorriko irrati basekoei datuak ahal duen moduan jakinaraziz.
|
|
|
Lanaren erruz, pentsatzen du Tasiok, ordu estra gehiegi sarrarazten dizkiote lantegian eta itota irteten da handik, bizitza osorako tranpa batean erori dela sentituz. Eta Tasiok ez
|
du
horretan amildu nahi, ez, nahiz eta gero eta gehiago bereak sentitzen dituen lagunaren hitzak hau dena kaka bat duk esaten duenean. Eta gainera begira ze entradak, Tasio, kalbo geratzen ari nauk.
|
|
|
Egun batzuk horrela dira, esan du Arrillagak Hertzainak en kanta zahar hura gogora ekarriz. Baina ohikoa duen irribarrea gabe bota
|
du
hori, bere burua alaitzea ere lortu ezinik. Eta gutxiago Tasio.
|
|
|
Exitus, jakin nahi izan du Arrillagak, ze ostia
|
duk
hori. Hilda, erantzun dio Tasiok.
|
|
|
Medikuren bat iritsi eta heriotza ziurtatu arte guretzat inor ez baitago hila. Guk ezin
|
dugu
hori esan. Ez dugu jakintza nahikorik heriotza ziur finkatzeko.
|
|
|
‘Esaten
|
duzun
horrek mina ematen dit, ume, kauenzotz! ’ eta Imanolen boza lodia eta ernegatua da orain.
|
|
|
‘Zer esan nahi
|
du
horrek? ’ galdetu zidan diktatuaren ondoren. Un pays que jamais ne rejoint le soleil natal.
|
|
|
Hogeita lau urte ditut eta zaharregia naiz zuretzat. Umea zara oraindik, horrexegatik
|
duzu
hori beharbada... ’
|
|
|
‘Jakin nahi dut Goiori zer pasatu zaion. Psikologoak azaldu behar
|
du
hori, ez? ’
|
|
|
‘Pro re nata, ’ eta ingelesera itzuliko du. ‘Derrigorrezko kasuan bakarrik, horixe esan nahi
|
du
horrek latinez.’
|
|
2002
|
|
|
Imanol. Eta, zer
|
du
horrek orain?
|
|
|
–Joder. Hori
|
duk
hori txapa merkea.
|
|
|
Eta teorian ez luke inor egon behar, ados? Zer esan nahi
|
du
horrek. Ba, zortzi garela eta ez dela erraza izango, baina gu ez garela hemen egongo.
|
|
|
–Ez
|
duk
hori, Alex. Ostia –kexatu zen Imanol– Zabarregia haiz batzuetan.
|
|
|
–Arantxa, zer demontre
|
du
horrek? –Irenek Alex seinalatu zion.
|
|
|
Berak ez. Ezin
|
zuen
hori burutik kendu. Egia esango zion?
|
|
|
Imanolek nahiko ondo ezagutzen zuen osaba Antxon. Zerbait erabaki zuela esan nahi
|
zuen
horrek. Zerbait garrantzitsua.
|
|
|
Mutil harengana joateko bultza egiten zion. Pizturiko odolaren mintzaira entzuten hasia zen berriro, eta bazekien zer esan nahi
|
zuen
horrek: grinak zirikatutako itsualdia; arriskua.
|
|
|
–Demontre –izututa esan zuen Mirarik– Hori
|
dun
hori zarata!
|
|
|
–Ez... Ez
|
duk
hori. Ez dela kabituko esan nahi nian.
|
|
|
Ze arraio, gero! Gau guztian lanean ari direnek merezi
|
dute
hori eta gehiago.
|
|
|
Tortoka erortzen zaie. Berezkoa
|
dute
hori. Horrela askoz freskoago ibiliko dira udan.
|
|
|
Zakur batzuk egin duten kaka ezkutatzen ahalegintzen dira, beste zakurrentzat aztarrenik ez uzteko. Berezko sena
|
dute
hori, zakurrek ere etsaiak izaten baitituzte.
|
|
|
ulertzeko, adibidez, emakume batengatik burua gal zitekeela eta maitasunagatik hil zitekeela, baina baita ulertzeko ere, finean, maitemina eritasun bat bezalakoa izan zitekeela, eta eritasunari erremedioa jarri behar zitzaiola. Medikuntza ikasten ari zen ni bezalako estudiante batek jakin behar
|
zuen
hori... Denborarekin egin nuen diagnostikoa:
|
|
|
–Burni puska horiek hegan ikustea... hori
|
duk
hori miraria, ez ogien eta arrainen ugalketa!
|
|
|
–Zer esan nahi
|
duzu
horrekin: orain eta gaur ezetz, baina bihar baietz, beharbada...?
|
|
|
Euzkadi maite zuelako! Eta ez
|
dun
hori txarrena. Izan ere, ba al dakizue zer egin zion pelotoi buruak aitonari, zerraldo erori zenean?
|
|
2003
|
|
|
Ez
|
du
horrek erran nahi kristau oro behartua dela Herria helburu hartzera, nazional katolizismoa deritzon espainol edo frantses handi askoren gaitz berean eror baikintezke orduan, baina bai kristau orok abertzale agertzeko eskubidea baduela eta, azkenean, ez dela baitezpada kristauen etsai agertzerik, abertzale zintzo izaiteko.
|
|
|
Ez
|
du
horrek erran nahi, gerla hotzak mende erdia ezbaian iraun duen tarte horretan, gero eta arma sofistikatuagoak asmatzeko lehia moteldu dela puxantzia handien artean, ez eta ere Europako, Afrikako edo ez dakit nongo bazter guztietan estatu zahar eta berriek uko egin diotela, gerla garbi edo zikinen bitartez, beren arteko ala barneko gatazkak zuritzeari.
|
|
|
1976ko urtarrilean eta martxoan, indarrean sartu ziren bi hitzarmen horiek, beren artikulu guztiekin, nahiz ez
|
duen
horrek erran nahi, orduz geroztik, Nazio Batuen Erakundeko estatu guztiek, hitzarmen berriak izenpetu dituztenek, egin ahalak oro egiten dituztela hain printzipio ederren, zuzen eta zehatz, bermatzeko. Ez da, ezen, nehoiz errazki gainditzen, ez bizitza pribatuan, ez bizitza publikoan, printzipioen eta interesen arteko gatazka.
|
|
|
Gainerakoetan lekuz aldatuta egongo da autobidea. Irizpiderik gabe mugitzen dira autobideak, eta gizakiak ezin
|
du
horren kontra ezer egin. Gizakia, beraz, autoan sartu eta autobideetan galtzen da.
|
|
|
Zutunik jarritako artazi ireki batzuen forma zeukan Museoak. Hau da, dorre moduko bi zituen Museoak, kanporantz okertuta, eta artaziak apur bat irekita zeudela adierazten
|
zuen
horrek. Eta dorreen azpian beste eraikin biribil bi zeuden eta zulo bana zeukaten eraikin biribilek erdian.
|
|
|
Emakume gazteagoekin ditudan harremanetan, ikasle ohiekin batik bat, badago muga bat adinaren tartea gogorarazi eta deseroso sentiarazten nauena. Gogotxartu eta zakartu egin ohi
|
nau
horrek, eta zakar samar moztu nion Monikari ere. Berandu nenbilela esan nion eta autoaren bila laguntzeko eskatu nion.
|
|
|
–Pentsatu
|
dut
horretan ere –jarraitu omen zuen gizonak, eta barre haize bat marraztu omen zitzaion aurpegian–, baina gustatzen zaizkidanak erabiliak daude: Goethe, esate baterako, edo Shakespeare edo Musil bera, Svevo ere gustatzen zait, edo besterik ezean Bernardo Atxagarekin konforma naiteke, baina ez dago zer eginik, goitizen horiek guztiek beren jabeak dituzte.
|
|
|
–Nola igartzen den, Pello –eta ez gaizkira hartu–, kanpoan bost urte egin dituala! Ez
|
duk
horretara ausartuko don Kosme, ez baitzaio komeni, bide hori herriarentzat interes orokorrekoa baita, eta bere aldeko azpildar asko, edo batzuk behintzat, galduko bailituzke, bidearen aurka agertuko balitz. Eta bazekik hauteskundeak dei ditzakegula, jendea gure alde jartzea erdiesten badugu.
|
|
|
–Egia. Azken urte honetako kontua
|
duk
hori. Eta azpil nahaspilak ere berpizteko asmotan gaudek, eta berandu baino lehen ekin zioagu entsegutxoren bati...
|
|
|
Ez naiz asmatzen ari, ezta gutxiago ere: nik ikusia
|
dut
hori!
|
|
|
–Ez
|
dut
hori esan.
|
|
|
–Denok behar
|
dugu
hori.
|
|
|
Ez dut zuen beharrik. Zuengandik jaso beharrekoa jaso nuen, eta nahikoa
|
dut
horrekin. Ez dut zuekin deus ere jakin nahi, eta aitarik ez duen zure gelako beste esperpento horrekin gutxiago.
|
|
|
eskutitzekin emozionatuta, ahaztu egin zitzaidan Anttoni gutun zertifikatua ematea. Behin bakarrik gertatu zait horrelakorik postari lanean daramatzadan urte guztiotan, baina uste
|
dut
hori ere barkatu ez ezik eskertu ere egingo didala Anttonek, gutun madarikatu hark isuna izateko itxura guztia zeukan eta.
|
|
2004
|
|
|
Lau hormetatik bat ahal zen moduan estalita zegoen, adreilu zaharrez hornituta, eta beste hiru paretak ere bala zuloz beterik zeuden. Dena dela, beste asko baino hobeto zegoen, baina ez bertan bizitzeko moduan; nire iritzia zen hori, baina geroago hori ere aldatu beharra izan nuen, askok ez
|
zutelako
hori ere.
|
|
|
Bestela ez zekiat zergatik galdetu didan oraindik maite dudan. Eta bai, arrazoi
|
duk
horretan. Baietz esan zioat.
|
|
|
Beñatekin gelditu nauk. Berriz ere nirekin hasteko desiratzen omen zegok, eta, egia esan, pozgarria
|
duk
hori niretzat. Gainera, zertarako galdetzen didak arratsaldean zer egin behar dudan?
|
|
|
–Zer neska klase den? Zer esan nahi
|
duzu
horrekin?
|
|
|
–Zer esan nahi
|
duzu
horrekin. Ea zurekin atera nahi dudan?
|
|
|
Zer iruditzen zaik, Aitor? Arrazoi
|
duk
horretan ere. Polit eta dotore ibiltzeak ez dik norbait kaxkarina denik esan nahi.
|
|
|
–Zer, Aitor! Ze esan nahi
|
duk
horrekin!
|
|
|
–Azkarregi? Zer esan nahi
|
duzu
horrekin?
|
|
|
–Barkatu, Joana, baina nik neure iritzia eman besterik ez dut egin, ez
|
dut
hori nik esan bezala denik esan. Zuk horrela ez dela baldin badiozu, ederki, aurrera.
|
|
|
–Zer esan nahi
|
duzu
horrekin, Aitor. Nik bi gauza ulertu ditut.
|
|
|
–Zer esan nahi
|
duzu
horrekin?
|
|
|
–Euskal Herrian bizi dena...?. Orobat, oraindik gogoan
|
dugu
horren ondotik zetorren esaldi esanguratsu hau ere: –halako larri bat sortzen zaigu gure usteetan?.
|
|
|
–Errealitatearen berri eman nahi izaterakoan hizkuntzarekin topo egiten genuela genioen arestian. Baina zer esan nahi
|
dugu
horrekin. Mundua ezagutzeak hizkuntzaren presentzia eskatzen duela, hau da, errealitatearen ezagutza hizkuntzaren bitartez egiten dela.
|
|
|
Jakitekoa da orduan, ez bakarrik talaiatik ikusten dena zer den, baizik eta talaiaren sortzailea eta antolatzailea zein izan den. Oinarrizko informazioa
|
dugu
hori, ezbairik gabe, asmoaren hari mutur guztiak zuzen lotuko baditugu.
|
|
|
Espainiera eta frantsesa Euskal Herrian hizkuntza naturalak bihurtu izana ez da historiaren oinarri zientifikoetan aurkitutako egia. Jakintzaren argiak ez du horrelako legitimazio gaitasunik erakusten, ez
|
du
horretarako dohainik. Ez horixe.
|
|
|
Euskal gizartean ez omen dago inolako arazorik bi komunitateen arteko elkarbizitza bake santuan eratzeko.84 Arrazoi
|
du
horretan idazle azkoitiarrak. Halakoxea da egoera:
|
|
|
Frankismoaren etorkin politika aipatu digu idazle donostiarrak, eta ez dago gaizki. Euskaldunen duintasuna lurperatu zuteneko aldia
|
dugu
hori. Haatik, hitzak hizpidea ematen didanez, esan dezadan frankismoak eragindako triskantza ez dugula beti zuzen erabili.77 Oker ez banago, Euskal Herriaren patu hitsa zenbat aldiz eta zenbatek, era batera edo bestera, ez dio erregimen politiko anker horri leporatu?
|
|
|
Bai, jauna! Zer balio
|
du
horren aldean behartutako euskaltasunak! Hutsa eta putza.
|
|
|
–Lehenbiziko puntuan gure hizkuntzaren diagnosia egin dugu eta argi ilunak atera dira, inoiz ez dugu izan aginte politikotik gertutasunik eta horrek ere adierazten du euskararen bilakaerak ez duela harreman nahitaezkorik botere politiko eta ekonomikoarekin. Eragina ezin da ukatu baina ezin
|
dugu
horretan soilik pentsatu, bestela ondorio bezala euskaldungoaren politizazioa litzateke eta ni hori gainditzearen alde nago?. Esan bezala, lagunartean zegoen nafar abokatu eta idazlea aitorpen hori egitean.
|
|
|
Eta bigarren hizkuntza horrek norberaren mintzaira trebetasunen errepertorioan erakusten duen itxura zehazteko, gurean nagusi den hizkera mota euskañola dela esan ohi dugu sarri. Inondik ere, gogamen espainolean oratutako hizkera
|
dugu
hori; hartan baitu bere gogo erreferentzia. Senik gabeko hizkuntza, hau da, euskal pentsamendurik gabe oratutako mintzaira elkorra, hizkuntza nagusiarekiko higadura latzaren erakusgarri:
|
|
|
Euskararen autonomiarako nahikoa ote dugu ordea espainieraren eraginpetik aldentzea? Ibon Sarasolaren aldetik behin eta berriz salatua izan den alderdia
|
dugu
hori. Hegoaldean irentsi gaituen espainieraren zurrunbilotik atera beharrari noraezekoa irizten dio, hiztegian eta erreferentzia berrien iturritik edateko.
|
|
|
Hizkuntzaren alderdi kualitatiboa ez dago berez haren alderdi sozial eta materialaren aurka. Gauza jakina da hori, eta pentsamenduaren eta artegintzaren historia
|
dugu
horren lekuko. Sorkuntza liluragarrien baldintza historikoak arakatzean bizimodu material eta sozial are liluragarriagoen zantzuak agertu izan dira lorealdi zoragarri haien zorupeko antolamendu egituretan.
|
|
|
Erakunde autonomikoen boletinak euskaratzea konkista soziolinguistiko handia izango da akaso. Baina gutako alfabetatuenek eta euskaltzaleenek erdarazko testura jotzen badugu lege arazoren bat dugun aldiro, nahiago
|
nuke
horretan enplegatzen diren dirutzak beste zerbaitetan enplegatuko balira?. 355
|
|
|
Gatozen atzera ere erabileraren eta jakitearen artean daukagun korapiloaren muinera. Askatu ezinezko korapiloa
|
dugu
hori, oker ez banago. Hortxe galtzen gara behin eta berriro.
|
|
|
Hizkuntza hautuaren gaineko iritzi usteetan, beraz, ekintza komunikatiboa ahalbideratzen duen ingurunearen kontrola dugu gogoan hartzeko datua, balizko giza askatasun abstraktuen falazia albora utzita: . Hizkuntza hautatu ahal badut hizkuntzaren erabileraren ingurua kontrola dezakedala esan nahi
|
du
horrek. Eta honek argi erakusten du arazoa ez dela askatasunekoa baizik eta ahalmenekoa.
|
|
|
harako hark zioen bezala, hobe sendagile edo erizain ona izatea, euskaldun izatea baino. Pentsatzeko logika ezaguna
|
dugu
hori, statu quo aren miresle, nork bere identitatearen hizkuntza kulturak gizartean jaun eta jabe dituenean..
|
|
|
Euskalgintzaren alor honetan jardun dugunon eskarmentua aipatu dut berriki neronek. Arian arian metatutako jakituria iturri joria baldin
|
badugu
hori, zer esango dut Ander Manterolari darionari buruz. Inorenak gutxietsi gabe, euskalgintzaren alor honetan urratu duen bidea urratuta, oroz gain goretsi genituzke bereak.
|
|
|
Neurekiko, esango nuke, biziki interesgarria dela auzi honen aurrean daukagun jarrera ezagutzea, jarrera horretatik erator dakigukeen informazioari halakoxea deritzodalako. Asko esan nahi
|
du
horrek, gauza asko eta askoren salatari ezkutua izan ohi delako. Dena dela, gori gori dagoen auziari ez diezaiogun azala gehiegi harrotu, eta jakin dezagun, horretan hasi aurretik, Jose Angel Irigarairen burutapena zertan den:
|
|
|
Mendeko hizkuntzaren (in) dependentzia mailak zer izan behar lukeen jakitea ez da gauza erraza noski, hizkuntza komunitatearen berritze ahalmenak non hasi eta non amaitzen diren jakin genukeelako. Mugarri antzeman zaila
|
dugu
hori. Ez, haatik, zantzu adierazgarririk isuri ez duen problematika; bertakoak bertako, kanpoan ere bada non ikusia eta zer ikasia problema horren sustraiak begietsi nahi izanez gero.
|