|
2000
|
|
|
2 Zientzia, literatura edo arte mailan egindako lanen egile diren pertsona guztiek
|
dute
horregatik eskubidea dagozkien interes moralak eta materialak babes dakizkien.
|
|
2002
|
|
|
Ze arraio, gero! Gau guztian lanean ari direnek merezi
|
dute
hori eta gehiago.
|
|
|
Tortoka erortzen zaie. Berezkoa
|
dute
hori. Horrela askoz freskoago ibiliko dira udan.
|
|
|
Zakur batzuk egin duten kaka ezkutatzen ahalegintzen dira, beste zakurrentzat aztarrenik ez uzteko. Berezko sena
|
dute
hori, zakurrek ere etsaiak izaten baitituzte.
|
|
2003
|
|
|
Eta artikulu egileen arabera, horrek erran nahi omen zuen Errepublikaren hizkuntza ez dela izan behar nehola ere ingelesa. Baina laster aitzakia ederra izan
|
dute
horrekin gure legelari eta epaileek, postetako buruzagiek eta estatuko zerbitzari kontaezinek, erresuma barneko hizkuntza gutitu guztien, lasaiki eta hobeki, lehertzen jarraikitzeko.
|
|
|
Izutu egin naiz, baina ez
|
dute
horren gaizki hartu. Beharbada pentsatuko dute ez dagoela alde handirik Zarauzko eta Goierriko hizkeren artean.
|
|
2004
|
|
|
Eta aiei galdetzen diet: " Euskera bizia al
|
dute
ori esaten dutenak?". Donostiako euskaldun geienak" ikusi nizun" esaten dute," ikusi zintudan" esan bearrean; eta" nazka ematen dit ori"," ematen dit orrek" esan bearrean.
|
|
2005
|
|
|
Edo" Txarto plakatu
|
dute
hori".
|
|
|
Eta kapaz dira korrika egiteko bihotz berriarekin eta bizikletan ibiltzeko. Eta medikuek egiten
|
dute
hori, bihotzarena, eta hor ikusten da inteligenteak direla.
|
|
2006
|
|
|
Biologia hutsarekin (azalaren kolore, garezurraren tamaina eta forma, etab.) ez dugu deus argitzen gizakiaren –izpirituaren– jardunketari begira (bai horren baldintzak – oinarri oinarrizkoak hain zuzen Ortega-ren ustean!) 621 Gorputz edo natura (arraza) konkretu baten ekintza, historia, esplikatu ahal izateko interesatzen zaiguna, arraza (natura) horretan" besterendua" dagoen eta diharduen izpiritua da. Izpiritu hori ez da gorputz (natura) horren produktu edo efektu mekanikoa (materialista arloteek uste
|
dute
hori), bai ordea horren elkarrekikoa, korrespondentzia osokoa. Izpiritua ere ez da gorputz horren kausa:
|
|
|
Orain utzi egingo ditugu, hala ere, nazioari buruzko haren ideiak. Ezustegarriro samar, demokrazia mendebaldarra eskarniatzen da709; totalitarismoak eta Holokaustoak ez dute aipurik txikiena merezi; nazismoak ekarri duen gerra eta Alemaniaren txikizio totala" katastrofe" natural bat da (alemanek" no sólo con dignidad, sino con elegancia" jasaten
|
dute
hori," viendo en ella lo que es – algo normal en la historia, una de las caras que la vida puede tomar"); esperimentu nazista terrorezkoa ez da nonbait esistitu710 (Gerraren amaiera eta nazien derrotaren eguna, aleman asko eta askorentzat euren askapenarena aliatuengatik izan zela, Ortega-ri burutik pasa ere ezin zaion pentsamendua ematen du) 711 Halakoxe abagune batean ere Ortega-...
|
|
|
Historialari progre batzuek –liberalak omen– orain deitoratzen dute, Trantsizioan ez omen zelako aukera aprobetxatu imajinario nazional bat demokratiko eta liberala eraikitzeko (nazionalismo periferikoek bakarrik egin omen
|
dute
hori). Ez zen aprobetxatu, ala ezin da aprobetxatu, imajinario zinez liberal bat elkartezina delako antolatu den gisako Estatu batekin, gutxien gutxienez erradikalki federala ez den bitartean, aldi berean imajinario ezberdinak eta kontrarioak ametituz, ez bat bakar orokorra, historialariok antza beti ere idealtzat amesten jarraitzen dutela ematen duen moduan –" España una" ren jarauntsiaren zama:
|
|
2007
|
|
|
Ondo pentsatuz gero, igandean hiruzpalau ordu lo eginda entrenamendura joatea ez da gehiegiezko aldrebeskeria izango. Mutilek askotan egiten
|
dute
hori, eta laineza hartzen dute gainera. –Puntapaxa buruan eta ibili munduan?, esaten du horrelakoetan Jokinek, umoreari eusteko.
|
|
2009
|
|
|
Emozio biziren baten eraginpean baldin bagaude, gauza guztiak ikusmolde dramatiko horrexekin ikusiko ditugu. Horrelakoetan ez
|
dute
horiek beren ohiko aurpegia erakusten; bat batean aldatzen dute beren fisionomia; gure grinen, gure maitasun ala gorrotoaren, gure beldurraren ala itxaropenaren kolore espezifikoz margotuta agertzen zaizkigu horiek. Nekez aurki dezakegu kontrastasun handiagorik geure esperientziaren jatorrizko norabidearen eta zientziak ezarritako egiaren goiburuaren artean.
|
|
|
Ez dakite? Datosek eta Musonek asko hitz egin
|
dute
horren gainean.
|
|
2010
|
|
|
–Balak egin dizun kaltea egin dizu, eta horrek ez du erremediorik? baina zu bizirik zaude gutxienez, eta askok eta askok ezin esan
|
dute
hori! Gainera, balak femurraren haustura eragin dizu, bai, baina hezurra ezpaldu gabe, hortxe gelditu baitzaizu, hezurraren atarian??.
|
|
|
langileak guztiz otzantzea lortzen zutela. Baina langileek ere ez
|
dute
hori baizik nahi, beharbada: estatus gutxieneko bat eta bakean uztea?
|
|
|
Nire emazteak ere ez nau arduratzen, osasun makalekoa da berez eta ahula izatez, bera ere hil egingo da. Non eta ez den erotzen; esaten
|
dute
horrek bizia ematen duela, baina inteligentziak behintzat ez du sufritzen; lotan datza, hila balego bezala.
|
|
|
Loiolako akordioko edukiak, demokraziaren barruan posible ziren neurrian, hor daude, baina horiek zentzua zeukaten bakarrik ETAk terrorismoari uzten bazion. Nahi al
|
dute
horretaz hitz egin. Gelditu, eta ikusiko dugu zertaz hitz egiten dugun.
|
|
|
Soluziobidea ez da ilargiraino joatea, arkeologian dago soluzioa. Eta ez
|
dute
hori ondo egin?. –Eliseo Gilen arazoa da denok ikusi eta frogatu ditugun gezurrak eta kontraesanak defenditu dituela?
|
|
|
Aztarnategian bertan, hala ere, ez da VI. mendetik aurrerako beste arrastorik aurkitu. Arkeologoek uste dute harresitutako hiriaren erdigunea toki aproposa izan zitekeela populazio berantiarrentzat, baina indusketek argitu
|
dute
hori. Gauza segurua da, nolanahi ere, Erdi Aroan eta Aro Modernoan Veleiako gunea soro bilakatu zela.
|
|
|
Eta amnistia, eta negoziazioa, eta Nafarroa Euskadi da. PNVkoek egiten
|
dute
hori, hauteskunde egunean zahar etxera joan eta aitona amonak botatzera eroan, sobrea aurretik prestatuta. Gauza bera egin behar al dugu guk?
|
|
|
Eta, gogor hartzen ninduela, erantsi zuen: ‘Balak egin dizun kaltea egin dizu, eta horrek ez du erremediorik... baina zu bizirik zaude gutxienez, eta askok eta askok ezin esan
|
dute
hori! Gainera, balak femurraren haustura eragin dizu, bai, baina hezurra ezpaldu gabe, hortxe gelditu baitzaizu, hezurraren atarian... ’ Morfina eskatu nion gero, baina berak ez zuela morfinarik; are gehiago:
|
|
|
Bete ere, bete zituzten aitak eta Teok beren ametsak, erraztasun eta fabore haien truke —esan beharrean nago, halaber, aitak eta Teok beti gordetzen zutela enpresaren irabazietatik kapitaltxo bat, bai Elizarekin lotutako hainbat proiektu sozial bultzatzeko eta bai langileen aisiarekin lotutakoak ere, bakoitzari berea— langileak guztiz otzantzea lortzen zutela. Baina langileek ere ez
|
dute
hori baizik nahi, beharbada: estatus gutxieneko bat eta bakean uztea... eta nola orbetarrok baikinen langileentzat ipuineko esne behia, guztiak esnez hornitzen genituenak, gero eta gehiago hartu zuten hauek esne behia jainkosatzat... baita beren burua gero eta orbetarragotzat, ondorioz, hierarkia zurrun batek egituratutako familia handi bateko partaide sentitzeraino, Teofilo Mariak egun batean iragarri bezala, Frantziako bi urteko egonalditik itzuli ez beste.
|
|
2011
|
|
|
Espiritu hau da Jaspersen liburutxoa biziberotzen duena, ez salatzailearen sumindura. Nazional-sozialismoa nagusitu ahal izan bada, eta izan den horrorea izan bada, aleman guztiek
|
dute
horren, erantzukizun politiko, ren bat (or. 56, Verantwortung),, erru moral kolektibo antzeko?
|
|
|
Jakina, segurantzia osoa nahi duenak, eta bortxaren gaian zeinek ez luke nahi segurantzia?, gurago izaten du denboraz gaindiko moral batean(, betikoan?) errefuxiatu; h. d., nahiago izaten dizu askatasuna eta razionaltasuna segurantziari sakrifikatu. Azken finean, posizio moral guztiek egiten
|
dute
hori neurri batean (gizaberearen askatasuna eta razionaltasuna erlatiboak baitira). Kontua da, jende askorentzat bederen,, betiko?
|
|
|
Badakit denbora azkar mugitzen dela, zerua zeharkatzen duten laino beltzak baino azkarrago. Lagunek ere oso present
|
dute
hori.
|
|
|
–Autodeterminazioa da helburu nagusia, lurrekin batera. Batzuek autonomia ikusten
|
dute
horretarako bide bezala, baina egungo klase politikoarekin oso zaila da. Epe motzera edo erdira ez dut ikusten herri maputxearen autonomia lortzeko aukerarik.
|
|
|
Horregatik, hainbat eta hainbat guraso gazte elebidunek ez diete beren seme alabei maia hizkuntza irakasten eta espainieraz besterik ez diete hitz egiten. Gizarte sistema nagusian integratzeko helburuz egiten
|
dute
hori, hor nor izateko aukera izan dezaten. Are gehiago:
|
|
2012
|
|
|
–Dibortzioa? Non saltzen
|
dute
hori. Dena itxita izango duzu honezkero.
|
|
|
Dena da pozoia. Horretaz ohartzen ez direnek estalpetzat hartzen
|
dute
hori. –Nola utziko dut hau orain?
|
|
|
Eskuindarrek esaten
|
dute
hori, helbururik maltzurrenarekin, baloreak haien pribilegioekin identifikatuz, baina ezkertiarrek ere esaten dute, balorerik gabeko gizartea deshumanizaziorantz, kaoserantz balihoa bezala, indiferentzia nagusituz, esplotazio ekonomikoa eta menpekotasun politikoa. Ezkertiarrek esaten dute:
|
|
|
Mi padre, mi casa. Ikastolek
|
dute
horren errua. Ikastoletako irakasleak oso erdal mundutik etorri dira eta zure aita edo zure ama esaten dute zuen aita edo zuen ama esan beharrean.
|
|
|
Pipi osatu berriek ugalketa dute helburu, eta berehala hasten
|
dute
horretarako ahaleginean. Arrak buruarekin egurrari talkaka hasten dira, entzuteko moduko hotsa ateraz, eta hots horiek direla bitarteko egurraren ezkutuan dauden emeak erakartzen ditu.
|
|
|
Espiritu hau da Jaspersen liburutxoa biziberotzen duena, ez salatzailearen sumindura. Nazional-sozialismoa nagusitu ahal izan bada, eta izan den horrorea izan bada, aleman guztiek
|
dute
horren, erantzukizun politiko, ren bat (or. 56, Verantwortung),, erru moral kolektibo antzeko?
|
|
|
gurago izaten du denboraz gaindiko moral batean(, betikoan?) errefuxiatu; h. d., nahiago izaten dizu askatasuna eta razionaltasuna segurantziari sakrifikatu. Azken finean, posizio moral guztiek egiten
|
dute
hori neurri batean (gizaberearen askatasuna eta razionaltasuna erlatiboak baitira). Kontua da, jende askorentzat bederen,, betiko?
|
|
|
Aurkitu liteke inkoherentziaren bat, objektiboa kasu batzuetan, testuan (ganadu ona dira erudituak horretarako!), baina horrek ez dio kalterik egiten emozio kateari, eta bai mesede, kasuren batean: ikusleek, sinple zein sofistikatuek, badakite zeren bila doazen antzerkira, eta ia edozer barkatzen
|
dute
horren truke. Eta aktoreek ere beti jakin dute noski zer nahi duten eta zergatik (zeinek bere arrazoia duela):
|
|
|
Eta halaber ikertzeko gai ederra litzateke, nahiz patologiaren ikuspegitik nahiz fisiologiaren ikuspegitik. Apaizek ezagutzen
|
dute
horren garrantzia, baita nahastu ere; betidanik nahastu izan dituzte beren zeremonietan lurringaiak. Adimena laborritu eta estasiak eragitearren izaten da, bestalde gauza erraza sexuko pertsonen baitan, besteok baino samurberagoak baitira.
|
|
|
Hitz horiek itxaropen handia eman zidaten. Badakit Kaukason luzaz izan direnek atsegin dutela hitz aspertuan eta kontu kontari jardutea; izan ere, gutxitan lortzen
|
dute
hori: bost urte ematen duzu konpainiarekin urruneko bazter batean, eta bost urte horietan inork ez dizu ezta, egun on?
|
|
2013
|
|
|
Oso zaila da lau gauzarekin narrazio duin bat osatzea. Idazle handiek soilik lortzen
|
dute
hori. Baina ez daukagu besterik.
|
|
|
Bitxia izango zen egin balute. Baina nik ez daukat dudarik, askotan hitz egiten
|
dute
horretaz euren artean. Ondo, legez eurena ez den etxalde batekin lasai egon ahal badira, askoz hobeto.
|
|
2014
|
|
|
Aski sentikorra da jakiteko ez duela askorik lortuko, baina apustu eginen nuke kontsolatzen dela bertutetsua dela pentsatuz, eta ni, berriz, alaiegia eta aldakorregia naizela, eta gaizki bukatuko dudala. Arrakastarik ez duten neska guztiek uste
|
dute
hori. Frustrazioa!
|
|
|
–K k bere buruaz beste egin zuenetik egiten
|
dute
hori. Anorexiagatik zegoen hemen.
|
|
|
Unamunok, Pio Barojak eta Julio Caro Barojak, etc., eduki duten problema: misteriozko altxorraren irla bat da maite dutena; ez
|
dute
hori inola ere modernitate zikinaren portuetan ikusi nahi.
|
|
|
Polizia txikia garela eta bi aste igaro direla guk hilketen berri jakin gabe! Nola ostia nahi
|
dute
hori jakitea. Tori, irakurri.
|
|
|
Atzeko kristalean ere bai. Nola lortzen
|
dute
hori. Erran nahi dut distantzia ederra?
|
|
2015
|
|
|
Gerra madarikatua. Baina Atiraren begi ilun handiek ez
|
dute
hori merezi. Eta hala ere, ematen du ez dutela beste ezer ikusiko.
|
|
|
–Nik dakidala, Zapateroren gobernuak ez zuen ETAk planteatzen duen moduko konpromisorik hartu. Behin eta berriro adierazi
|
dute
hori gobernu horretako arduradunek. Beste kontu bat da ETAk joera handia duela pentsatzeko beraiei asko interesatzen zaizkien auzi batzuk konpromisoak direla.
|
|
|
–Momentu horretan, bai. Egia da jendea asaldatu zela, baina gero, denbora pasa ahala, gertaerek erakusten
|
dute
horrek zer eragiten duen, zer ondorio dituen. Uste dut horretan asmatu zela.
|
|
|
Alegia, Powellek eta abarrek malgutasunez jokatu ahal izan zuten ETAren eta Espainiako Gobernuaren arteko mezu trukearen bitartez bide orri bat osatzeko, baina ondoren ez dute aski indarrik izan konpromiso horiek bete zitezen presio eraginkorra egiteko, ezta Aieteko Konferentzian lortutako babesarekin ere. Espainiako Gobernuak zakarrontzira bota zuen Aieteko bide orria, eta nazioarteko eragileek ezin izan
|
dute
horren aurrean ezer egin.
|
|
|
«Guk» hau egin dugu, «guk» hura egin dugu. Bizi guztian esango
|
dute
hori, pentsatu zuen, eta oliba, olio eta saltsa usain goxoa altxatu zen erretilu marroi handitik, Marthek tapa jaso zuenean, dotore. Sukaldaria hiru egun aritu zen jaki hura prestatzen.
|
|
|
Hemengo lokatz artetik irten, bizimodu berri bati ekin. . Aita zahartuegiaren begi gazteek amarenak bilatzen dituzte hori esatean, eta nireek distira egiten
|
dute
hori bera Nabil eta Joaquimi aitortzen diedanean. Ametsetan banengo bezala.
|
|
|
Espaloiak bukatu egiten dira zentzugabe, kaleak plaza bihurtu, eskuina ezkerrera okertzen da. Kaleak motzegiak dira eta burua lurretik altxatzera behartzen
|
dute
horregatik M.
|
|
|
Kulturak bere historia soziala, politikoa, ekonomikoa izaten ditu. Poeta beltzak, beraiek esan
|
dute
hori nahikoa, mestizaiaren autoreak baino lehen, mestizaiaren biktimak izan dira.
|
|
|
Badute beren arrazoizkotasuna. Kontrako gure iritziak bezain razionalak dira absolutuki begietsirik, razional bezala (inkisiziokume progrenahi batzuek bakarrik ukatzen
|
dute
hori, dena nahastuz). Beste gauza bat da, arrazoizkotasun hori, ez bakarrik ez dela gurea, baizik ezin dela gurea izan.
|
|
|
ez dute teknologia osoarekin moztu nahi; giza kontroletik at dauden horiekin kontu handiz ibiltzeko azpimarratzen digute soilik. Gaur egun geure identitatea eratzen duten teknologiek modu oso berezian egiten
|
dute
hori: ia hautematen ez ditugun teknologiak dira, gure begi aurrean, gure ohituretan garden bilakatu baitira.99
|
|
|
Beraz, ustezko hobekuntza horrek, funtzionala baino estetikoagoa nahiago du izan, bigarren atalean ikusi dugun bezala. Bular txertaketek eztabaida piztu
|
dute
horri buruz. «Antinaturalak» direla esan ohi da eta segurtasun eta osasunarentzat onartezinak diren arriskuak dakartzatela.
|
|
|
Eta orain misterioa: non ikusi
|
dute
hori modu masifikatuan. Euskal Herrian ez, behintzat.
|
|
|
laurogeiko kontrakulturak, edo antzekoak, teknologiarekin daukan integrazioa. Sterlingek ez die hirurogeiko garaiei begiratzen, ez zaio interesatzen orduko erreboltariek naturarekiko zuten harreman hura.69 Ziberiada berriek ez
|
dute
hori idolatratzen. Euskal Herri industrializatu batean ere beharbada gauzak ez dabiltza hain urrun.
|
|
|
Kontakizuna kartzelara iritsi denean, Anwarri soa are gehiago astundu zaiola iruditu zait. . Kartzelatik pasatu dena markaturik gelditzen da, baina ondokoek ez
|
dute
hori ez ulertzearen kulparik. Ez zaituzte horregatik ezberdin tratatuko, zu zeu izango zara lehen zinenaren aldean ezberdina?.
|
|
|
Edozein izan daiteke. Ez
|
dute
horretarako ageriko ezaugarririk izan behar. Zenbait ñabardura konplize eta oharkabeko enfasitan baino ez zaie antzematen.
|
|
|
Esaterako, Benny Moreren filmean jende askok esan dit gehiegi jorratu ditudala bere akats eta defektuak, esaterako, alkoholarekin zuen arazoa. Batzuek ez
|
dute
hori ulertzen. Adibidez, Martík badu poesia bat haxixari buruzkoa, eta emakumezale hutsa zen.
|
|
|
178 Uztarriakoek (2002), adibidez, oso argi
|
dute
hori, eta ondo markatuak dituzte, halaber, euren balizko indarguneak: –(...) Edozein eratako informazioa nahikoa eskura dagoen honetan, herritarrek gero eta estimu handiagoa diete gertuko albisteei.
|
|
|
Abertzaleen arteko batasun ezak ez du denen laguntza behar duen halako proiektu baten aitzinaratzea laguntzen. Horrez gain, gure kapitalaren %20 Hegoaldetik datorrenez, Sud Ouestek eta Sud Ouestekin oso pozik dauden zenbait sektorek kriminalizatzeko erabili izan
|
dute
hori. Mamutak ez du sagurik onartzen bere etxean.?
|
|
2016
|
|
|
Demokrazia hori da, trufa bilakatu zaien filosofia onartzea ere, guretzat maiz jasangaitza bilakatu arren. Batzuek ez
|
dute
hori sekulan ulertuko.
|
|
|
Egiten zuten den denak zentzua baleuka legez, zentzua eta balioa. Agian gazte garaian gauza ia denak lehenengo aldiz egiten direlako ematen dute garrantzitsu, agian gero bizitzan ehunka aldiz errepikatuko diren zentzugabekeriak direlako, oraindik zentzugabekeriak ez direlako, estreinaldiak baizik, ematen
|
dute
horren bizi, horren sakon, tren batean gosaltzea bada ere. Nik dozenaka gosari hartuak nituen trenetan, eta, nahiz eta mugimendu berdin berdinak izan, ziur dirdirarik ez zeriela nire gosariei.
|
|
|
–Zenbait emakumek Artundo bezalako gizonen abantailak bilatzen dituzte. Baina gero ikusten
|
dute
horrek prezio bat duela. Eta ez dute prezio hori ordaindu nahi.
|
|
|
–Ez da lehen aldia poliziak deitzen digula, erran zion gizonak?. Baina normalean ez
|
dute
horren ahots polita.
|
|
|
Ezin dugu dena bat batean egin. Batzuek uste
|
dute
hori egun batetik bestera egin daitekeela, baina ez da horrela?. Araizen ustez, hain justu, lau indarrei falta zaie aldaketaren gaineko ikuspegi eta analisi hori mamitzea.
|
|
|
Begira nola jartzen den andre hau batzordeetan, bai autoritarioa, histeriko hutsa da. Zergatik egiten
|
dute
hori. Bada, haientzat, arrotzak garelako gizonei erreserbatutako botere esparru honetan; ez genuke hemen egon behar?.
|
|
|
gero eta ordu gutxiagoko ikastaroak eskatzen dituzte. Lehiarekin lotu
|
dute
hori. «Ikasketa zein aisialdi eskaintza asko ugaldu da», dio Mugikak.
|
|
|
Horretan euskalgintzak «zeresan handia» daukala nabarmendu du: «Euskararen inguruko planteamendu sendo batzuk egiten baditu, eta horien inguruan indar politiko eta sentsibilitate ezberdinekin lan egiten badu, dinamika indartsu bat martxan jartzen badu, alderdiek azkenean onartuko
|
dute
hori aintzat hartu beharrekoa dela. Ezin dutelako jokatu gizartean nagusitzen den iritzi baten kontra».
|
|
|
euskal herritar gehienek ez dakite euskaraz. Hortaz, kanpotik etorritakoek ere ez
|
dute
horren premiarik sumatzen. «Egoera soziolinguistikoak denongan dauka eragina.
|
|
|
kalean ez bezala, webguneak euskaraz jartzeko ez da euskaraz jakin beharrik, itzulpena aski da. «Baina webguneen %83k ez
|
dute
hori egiten gaur egun». Waliñok dio «oso datu txarra» dela ikuspegi horretatik begiratzen bazaio.
|
|
|
eta eztabaidak liskar? Eragiten al
|
dute
horretan hitzik gabe
|
|
|
f) Elkarlanean (auzolanean) aritzea garrantzitsua dela diote. Zergatik esaten
|
dute
hori?
|
|
|
astero. Bien ustez, hilabetean diru asko aurrezten
|
dute
hori eginez. Biek hamabi urteko autoak dituzte,
|
|
2017
|
|
|
Sorgin ehizak ez zituen helburu gizartean aitortutako krimenak, aurrez onarturik zeuden praktikak eta giza taldeak baizik, eta komunitatetik erauzi behar ziren, izuaren eta kriminalizazioaren bidez (halaxe gertatu ohi da askotan errepresio politikoarekin gizarte aldaketa sakonen eta gatazken garaian). Hainbat faktorek adierazten
|
dute
hori: zenbait hamarkada lehenago izandako gertaerei loturikoak ziren epaiketetako kargu asko; sorginkeria crimen exceptum bihurtu zen, bitarteko berezien bidez (tortura barne) ikertu beharreko krimen, alegia; eta zigorra zegokion, baita frogen arabera inori eta ezeri kalterik egin ez zitzaionean ere.
|
|
|
Gizonak. Gezurra esaten
|
dute
horretaz. Emakumezkoentzat garrantzi txikiagoa duelako, esan zuen Aitak.
|
|
|
Bukatua. Eta pozoituta utzi gintuen denok bekatua eta moralitatea nahasten dituzu emakumeek ez
|
dute
hori egiten zure Amak moralitatea dauka gogoan bekatu den ala ez burutik ez zaio pasa
|
|
|
402). Ez al
|
dute
horregatik aldarrikatzen lan egiteko eskubidea eta estatuak esku hartu dezala ekoizpenaren eremuan. Derrigorrezko segurantza ezarriz, segurantzaren teknika arautzailea estatuaren bidez antolatuz, azken batean ez al da biztanleria berdintzen eta boteretzen?
|
|
|
Elizak, orokorrean, badu lehen eta bigarren instantziako justizia antolaketa egonkor eta serio bat. Zergatik ez
|
dute
hori baliatzen. Akaso ez dute aski konfiantzarik?
|
|
|
–Arropa zikinak etxean garbitzen dira?. Hori izan da joera elizan, eta erakunde publikoek ere gehienetan ez
|
dute
horri aurka egiteko egitasmorik hasi. Informazio faltagatik maiz, baina elizaren botereari aurka ez egiteko ere bai inoiz.
|
|
|
Baina ez da emakume talde hori aretoan marmarrean jarraitzen duen bakarra; igarri daitezke antzeko beste taldetxo batzuk ere hizketan. Berez, Boston Globe egunkariko kazetari talde baten ikerketa lan egoskorra da guztiek pantailan ikusi dutena, hori kontatzen baitu filmak, baina ikusi
|
dute
hori baino gehiago ere: beren burua topatu dute pantailan ikusle askok eta askok.
|
|
|
– Berezkoa
|
dute
hori mamuek bai, edo irudikeriek.
|
|
|
Aurreko batean, elizkizunen ostean, gogoetan hasi eta zalantzan geratu nintzen ez ote nintzen estuegi izan nire hitzaldian, munduaren eta haragiaren arrisku latzak eta horien betirako zigor ikaragarriak salatzean sukartsu, kartsuegi jardun ote nuen alegia, halako jarrerak baliagarriak izan baitaitezke bai noragabetutako batzuk izutu eta onbideratzeko, baina gehienentzat zurrunegi gerta litezke, dena zuri edo beltz ikustera behartuz gero erlijioaren ikuspegi urri, murritz eta alde batekoa eskainiko bagenie bezala. Jakina, nire eliztar zintzoen artean ez zitzaidan inor etorri halakorik esatera, begiramen gehiegi
|
dute
horretarako eta beldur pixka bat ere bai, nik uste, baina sumatzen nien nik bai, begirada izutuetan, keinu urdurietan, ezinegon artega hartan. Eta bestelako bideetatik ere jakin ahal izan nuen, biharamunari itxaron gabe egun hartan bertan hasi baitzitzaizkidan aitortza eske, eta han entzun nituenek argi aski salatzen zidaten nire hitz bipil haien eragina eta oihartzuna:
|
|
|
Nik ez dakit ama nahiz alaba ohartzen ote ziren nire jokaera hartaz, baina, emakumeen burubideak Jaungoikoak sortutako misterio eta ezkutuki ilunena baldin bazaizkit ere, baietz esango nuke, gutxien gutxienik gau ilunean haien gela parean bietakoren batekin ia ia estropozo egin nuen gau harez geroztik batak zein besteak antzeman didatela bitxi eta parte txarreko irrikaren bat darabildala. Ez
|
dute
hori sala lezakeen lekuz kanpoko ezer esaten, inongo keinu arrarorik egiten, baina batak zein besteak horrenbesteko xera eta jaiera jartzen dute niri dagozkidan gauza guztietan, halako maitasun eta are mainak ere egiten dizkidate, non nik ez baitakit dagoeneko zer pentsatu behar dudan ere, esaneko, langile, maratz eta zerbitzala izateak ere izan behar baitu, han edo hemen, muga bat, mugarri eta z... ni, neure burua lanpetzen saiatzen naiz; herritar guztien etxeetan izana naiz, elkar ikusteko, elkar ezagutzeko eta ezertarako behar izanez gero lasai dei egin diezadatela esateko.
|
|
|
Trikimailua, azken batean, Parisko Akordioaren barruan geratzea litzateke, baina barrenetik eragiten saiatzea, konpromisoak borondatezkoak direla baliaturik, batez ere. Horrek joko handia ematen du, eta beste aukerak baino arrisku diplomatiko txikiagoa dakar; izan ere, arriskuetako bat litzateke, adibidez, nazioarteko merkataritzak AEBak ekonomikoki zigortzea, eta AEBek kosta ahala kosta eragotzi nahiko
|
dute
hori. Bestalde, Ingurumena Babesteko Agentziaren burua Scott Pruitt da gaur egun, klimaren inguruko politiken aurkari sutsu bat, jendaurrean esana duena Parisko Akordioa negozio txarra dela AEBentzat.
|
|
|
–Beti erraten
|
dute
hori. Baina poliziak...
|
|
2018
|
|
|
Ez da inon ere aipatzen istorioa maskulinitateari eta feminitateari buruzkoa dela, sexu ezberdintasun fisikoaren (naturalaren) garrantzi politikoari buruzkoa; eta ez da aipatzen, era berean, gizarte zibilaren egiturak sexuen arteko bereizketa islatzen duela. Rousseauk eta Freudek, biek azaltzen dute zertan datzan emakumetasuna, hots, termino patriarkal modernoak erabilita, zer den femeninoa izatea; halaber, esplikatzen
|
dute
horrek berekin dakarrela gizonek beren sexu eskubidearen legea erabili behar izatea. Emakumeak desira mugagabeko kreaturak dira, beren pasioak sublimatzeko kapazak ez direnak, gizonak ez bezala, zeinek norbanako zibil bihurtu behar baitute beren burua.
|
|
|
Lehen aldiz entzun nuenean, hiri kondaira horietako bat iruditu zitzaidan, istorio sinestezin bat, baina jende gehiagori galdetu, eta askok baieztatu egin zidaten. Egoera onetsi ere egiten zuten pertsonak ezagutzera heldu nintzen; uste
|
dute
horrek frogatzen duela administrazioa kezkatzen dela emakumeez, ordaindu zuten prezioaz.
|
|
|
Kulturak bere historia soziala, politikoa, ekonomikoa izaten ditu. Poeta beltzak, beraiek esan
|
dute
hori nahikoa?, mestizajearen autoreak baino lehen, mestizajearen biktimak izan dira. (Zer besterik gara gu geu?) Mestizajeak beti dauzka bere onuradunak eta bere kaltetuak.
|
|
|
Badute beren arrazoizkotasuna. Kontrako gure iritziak bezain razionalak dira absolutuki begietsirik, razional bezala (inkisiziokume progrenahi batzuek bakarrik ukatzen
|
dute
hori, dena nahastuz). Beste gauza bat da, arrazoizkotasun hori, ez bakarrik ez dela gurea, baizik ezin dela gurea izan.
|
|
|
Historialari progre batzuek, liberalak omen? orain deitoratzen dute, Trantsizioan ez omen zelako aukera aprobetxatu imajinario nazional bat demokratiko eta liberala eraikitzeko (nazionalismo periferikoek bakarrik egin omen
|
dute
hori). Ez zen aprobetxatu, ala ezin da aprobetxatu, imajinario zinez liberal bat elkartezina delako antolatu den gisako Estatu batekin, gutxien gutxienez erradikalki federala ez den bitartean, aldi berean imajinario ezberdinak eta kontrarioak ametituz, ez bat bakar orokorra, historialariok antza betiere idealtzat amesten jarraitzen dutela ematen duen moduan?
|
|
|
«Ezin
|
dute
hori dena kontrolatu».
|
|
|
–Ezin zuen ulertu gai hau emakumeen diskriminazio kontu bat dela. Emakundera etorri zen hura; politikari gutxik egiten
|
dute
hori. Esplikatu nion, eta berak ezin zuen ulertu.
|
|
|
Beste hainbat gatazkatan bezala, kontakizunaren inguruko borroka giltzarri da bi herriotan, eta, desfile tradizionalen aldekoak gehiengoa izaki, luze zabal hedatu dira mistokoen aurkako aurreiritziak, denbora igaro izan ez balitz bezala. Alarde parekideen aldekoek galdua
|
dute
hori, Laura Gomezen aburuz: –Tradizionalistek irabazi dute errelatua, bai herrietan, bai hedabide handietan.
|
|
|
–Emakume horiek berdintasun printzipioa berrinterpretatu dute, hautatzeko askatasunaren printzipioarekin lotuz: haiek kantinera izatea eta txalotzea aukeratu dute, eta uste
|
dute
hori dela berdintasun printzipioa betetzea; horren aurka egitea eraso matxista bat da haientzat. Bestalde, batik bat neska gazteengan, lotura erabat galduta dago eguneroko desberdintasun esperientzien eta errituak adierazten dituen elementu sinbolikoen artean?.
|
|
|
Eta hala jarraitzen dute. Irun eta Hondarribitik kanpora jarrera bat dute, baina bi udalerri horietan ez
|
dute
hori betearazi. Argudioa beti bera zen:
|
|
|
–Txinatarrek gutxiago izorratzen
|
dute
horrekin, euren geletan egiten dituzte aldaretxoak gehienek. Intsentsua lortuta pozik haiek.
|