|
2000
|
|
|
Gotzainak gizarte arazoetan dauden baino konprometituagoak baleude hobe. Nahiago
|
nuke
Eliza kapitalaren monopolioaz, globalizazioaz eta honen jukutrien aurrean ausardia handiagoaz arituko balitz.
|
|
|
Gobernua eliz munduan sartzen hasiz gero, ez jakin noraino hel zitekeen arazoa.Josefinismo agintezale baten atarian ote zegoen Eliza espainola? Aliatu ala menpekoizan behar
|
zuen
Elizak hizkuntzen arlo horretan. Ez da hau urrunagoko arazo horiargitzeko egokiera, eta gurera mugaturik, zuzenean hizkuntz politikaz jazotakoakekarriko ditugu hona.
|
|
|
—Jainkoa pentsatu nahi duenak, galtzen du azkenean Jainkoa. Aldiz, pentsatzen duenak ezen Jainkoak pentsatzen gaituela, eta Elizak pentsatzen gaituela, ez
|
du
Elizaren manuen betetzea bertze buruhausterik.
|
|
|
Eta hala abiatu nintzen, neure bakardadetik ihesi, bertze gorputz batzuen bila, zeren arau haiek hesiz hesi eta herstegiz herstegi inguratu izan baitzuten urte luzeetan ene kontzientzia eta nik hesietarik harat egin beharra nuen, ez itotzeko. Zeren, Montaigne mintzo zen bezala, baldin gorputzari atseginaren bide guztiak hertsi behar bazitzaizkion, nola erraiten
|
baitzuten
eliz gizonek eta kontseilu emaileek, zergatik ez genion aireari berari ere uko egiten eta hari bidea behaztopatzen eta hersten, zeren hats egitea ere bertze plazer bat baita. Eta, hala, haren antzeko argumentuez baliatzen nintzela, gorputz haiek erosi, ukitu... eta libertatezko sentimendu handi bat neureganatzen nuen, gorputz haiek ukitu orduko libertatearen lurrak ukitu banitu bezala.
|
|
|
Gorbeiapeko txatartegian berriro elkartu ginenez geroztik, etenik gabe gabiltza Lauaxeta eta biok bidez bide, aste eta jai, udazken, negu, udaberri eta uda, txararik txara, zelairik zelai, sororik soro, basorik baso, mendirik mendi, herririk herri. Lauaxetari niri bezain atsegin zaio orain mendian oinez ibiltzea, eta baita oskarbi denean izarren azpian eta euria ari
|
duenean
eliz atari edo borda batean babestuta lo egitea ere, edo behiala isotermo izandako kamioi kaxa orain txabola bihurtuan bestela, inoiz edo behin suertatu izan zaigun bezala.
|
|
|
Erreka ondoko zelaia oso leku egokia izan daiteke. Euria hasten badu, berriz, aterpe zabala
|
dugu
eliz atariko teilatupe irekian. Ateak itxita izan arren, teilatupe irekiak eta arkupeak behintzat abegikorrak izaten dituzte Euskal Herriko elizek horrelako kasuetarako.
|
|
2001
|
|
|
Eliza eta Zubi Zaharraren arteko errepidetik, Acedorantz abiatuko gara. Kilometro batzuk eginda daramatzagula, urrunean jada monolitorik ikusgarriena eta hurbil
|
duen
eliza ikusiko ditugu. Gure zain dauden bailarako jabeak ematen dute.
|
|
|
Baina berriro diot: testuak ez
|
du
Elizaren edo gerrarenaurka ezer esaten (esplizituki, alegia); esaten duenaren atzean igartzen ditugu geuk, irakurleok, kritikak eta salaketak, esaten zaigunaren inplikazioak eratortzean.
|
|
|
Hau hizkuntza idatzian egiazta daiteke batik bat, zeren eta, gauza nabaria denez, egungo egunean izkribuen bidez eta ez bestela igarriko baitiogu, hor nonbait, nolakoa zen orduko hizkuntza mintzatua, hangoa edo hemengoa, eta, ia gaurdaino, garai batean nahiz bestean. Huts egiteko beldurrik gabe, holako zerbait gertatuko zela uste
|
dugu
eliz predikuetan, adibidez, eta ahozko literaturaren zenbait motatan: atsotitz eta errefrauetan, bertsoetan, ipuinetan eta bestetan.
|
|
|
horixe bakarrik behar genuke!), aspaldiko hura dakarkit gogora: "
|
Baditu
Eliza Ama Santak...". Ez, adiskide, zu zaude ene kontra, eta zuk duzu auzia enekin, ez direlako sakonagoek, jakintsuagoek eta gure hizkuntza hobeki erabil  tzen dutenek.
|
|
2002
|
|
|
Itxura bitxia
|
duen
eliza honen arkitektura (alde batean bi teilatuko kanpandorre garaia eta alboan teilatu maldatsu eta bakarreko eliza) inguruko etxeetakoekin batzen da, osotasun ederra sortuz. Barrualdea hiru barneluzegotan banatzen da, eta aldarearen inguruko kapitel polikromatuak nabarmentzen dira, Bibliako pasarteak irudikatzen dituztenak.
|
|
|
Uste
|
dut
elizak zaharrei laguntzen izango duela zeregin handia, gizarte honetan gero eta gehiago baitira. Eta zaharrek arreta berezia behar dute.
|
|
|
Akordio protokolo horren arabera, elizari Uhin Ertainean maiztasun batzuk emateaz gain, FMra pasatu behar
|
zuten
elizaren emisorek Uhin Ertainean jarraitu ahal zuten 1963ko urriaren 31ra bitartean, baina aldaketa egiten lehenek kontzesioaren iraupenaren luzapena izango zuten sari moduan2 Epe horiek bi urtez luzatugarren epe hori amaitu baino lehenago itxi ziren; Hego Euskal Herrikoak, adibidez. ziren, 1963ko urriaren 24ko dekretuaren arabera. Hala eta guztiz ere, gehienak bi
|
|
|
–Alexek oso gogoko
|
ditu
elizak.
|
|
2003
|
|
|
Armeniarren %90 armeniar eliza apostolikoko kide dira; eliza ortodoxokoak, alegia. Azpiegitura globala
|
du
elizak, eta bi oinarri: bata Libanon eta bestea Armenian.
|
|
|
Alta bada,
|
badu
Elizak, alde horretatik, bere historia luzean, zerbait ikusirik: 1789ko Iraultzaren denboran, Frantziako Estatu Nazio subiranoak hartu zituelarik elizaren giderrak, izan zuten elizgizonek zenbait hausnarketaren egiteko parada.
|
|
|
Laster etorriko da belaunaldi berria, ez bakarrik sinesgarritasunik ez
|
zuen
eliza baina eliza oro arnegatuko duen belaunaldia: –Euskaltzaleen Jainkoa hil behar dugu!?
|
|
|
Sen on edo" zentzu komun" hau (jasaten den gaitz oro, zeharka bada ere, pairatzen duenak eragina da) zabaldu eta sustraitu ahal izateko, errua kanpoko eragileei leporatzeko ohitura mugatu behar
|
du
Elizak. Gaitz pertsonalak edo familiarrak direnean, gizarte tradizionalak begizko eta sorgin  keriari egotzi izan dio errua:
|
|
|
–ezin nuen sinetsi– Ea! Hau dena ez
|
dugu
Elizan Iriondo jaupariaren paperak agertu direla-eta hasi?
|
|
2004
|
|
|
Ezkontza ez da Eliza Katolikoak asmatua. Gizarteak asmatua da eta gizonarekin bat egiten duelakotz
|
du
Elizak ere beretu.
|
|
|
Eta hori lehen aldiz sumatzea harrigarria izan zen niretzat. " Hau ez
|
duk
elizara ere joaten, zer pasatzen da hemen. Gu zer gaituk edo hau zer duk?".
|
|
|
Ni trajez eta txoriz jantzita joan nintzen; Montse, berriz, soineko zuriz, hamar metro luze zituèn isatsa zintzilik, zuriz jantzitako dozena erdi bat haurrek zeramatela. Esana nion nik Montseri ez
|
nuela
eliz atarian luzaroan zain egon nahi, eta, hala, elkarrekin joatea erabaki genuen azkenean, Montse hartu behar zuèn automobilak –arrosa zuriz jositako mercedes zuri handi batek– ni ere hartzen ninduela.
|
|
2005
|
|
|
Gaur egun Eliza Katolikoaren hierarkiak duen planteamendu askotatik urrun dago, eurek nahi
|
luketen
Eliza. Bea Uriartek, esaterako, emakumeak erabat bazterturik ikusten ditu.
|
|
|
Zuk Antxon, zerbait gehiago gehitu nahi
|
duzu
Elizari buruz, antza.
|
|
|
ea nolako mundua jadetsi nahi dugun, guretzat, gure ingurukoentzat eta gure ondorengoentzat. Idazlea ondo dokumentatua dago darabilen gaian; irakurri eta aztertuak
|
ditu
Elizak eta teologoek honezaz edo hartaz idatzi dituztenak. Gaien garapenean ezagun du bere eskola eta ikasbide sakona.
|
|
|
Gogoetarik ez apezen desagertzeaz. Istudiante batek ikerketa bat egin du apezgaigoa utzi duten 20 bat euskaldunez.170 Nolaz ez
|
du
Elizak berak egin ikerketa hori, Frantzia mailan, ikusteko zergatik hustu diren seminarioak, elizak. Zergatik ez den apezgairik gazte sinesdunetan?
|
|
|
Noiz arte horrela? La Croix egunkarian irakurtu dut artikulu bat diozesa ttipien geroa dudan ematen baitu.177 Ez da harritzekorik giristino batzuk uste
|
badute
Elizako arduradunak lotsatuak direla, geroaz ez badiegu beste perspektibarik ematen. Abandonatu dutela, entzun dut behin, Frantziako itzulian, Tourmalet eta Aubisquen ondotik, Luz Ardiden zolara heltzen den txirrindulariaz, goiti behako bat emanik, etsitua, gelditzen delarik erraten den bezala.
|
|
|
Zuhaitz baten itzalean bildu ginen denak eta bakoitzak bere tripako minak atera ondoan, ongi purgatu ondoan, etorri zen erabakia: kapera eraikia
|
zuen
eliza buruak zuen arrazoi. Kaperan sartu ez zirenek botoila bat arno pagatu behar zuten, baketzearen seinale.
|
|
|
Bide bazterrera erori haziaren gisa, erroak axalekoak
|
zituen
Eliza horrek (Lk 8,4). Egipto, Siria, Irak eta Ekialde Hurbileko beste herrialdeetako elizek ihardukitzen dute beti102, nahiz mahomatarren erdian diren, han ez baitzen eliza arrotza, arrotzen kulturan errotua.
|
|
|
Orain aldiz, herriaren gehiengo handiarekin deus ikustekorik ez duen zatiketa administratibo bat da parropia. Errealitatea da herriek hurbiltasuna eskatzen dutelarik, urruntasunaren politika berri bat pratikatzen
|
duela
Elizak. Herria borrokan ari delarik eskola, posta, ostatu eta beste herrian egoteko, apezetxe eta eliza hesten ditugula.
|
|
|
" Etsituak dira. Amor emana
|
dute
elizak husten direla ikustearekin."
|
|
|
Batere ez zait iduritzen gobernuko baimenarekin izendatu apezpikuen eskutan diren diozesak baino gaizkiago doazela serora eta fraile ordena demokratikoak. Erran nezake horiek
|
dutela
Eliza aitzinarazten, diozesek Elizaren gestioa egiten dutelarik. Eta ez da lan ttipia hau!
|
|
|
Duela 60 bat urte H. Godin ek idatzi zuen, Elizarekin aspaldi hartan harremanik ez zuen langileen munduaz, gizonarentzat denak haizu izatea onartzen zutela emazteek berek, senarra gal beldurrez. Hor ere bazen nolazbait ezkontzako eginbidearen eta ezkontza hautsi behar ez zelako sendimendua.261 Ez
|
zuten
Elizan bildua ikusmolde hori. Haur baten ukaitea, gaizki ikusia zen.262
|
|
|
Sinesdunok dugu Ebanjelioaren beharra. Gure onetan
|
dugu
Eliza bizirik atxiki behar, sinetsi behar, ez apez edo apezpikuen gatik, haiei kausitzea gatik. Irabazia izanen dugularik, hauek jarraikiko zaizkigu.
|
|
|
Apezek badute, eta gero eta gehiago izanen dute jos ahala urratu. Laikoek
|
dute
Eliza eskutan hartu behar.
|
|
|
Meza osteetako tertuliek galdera asko erantzutera behartzen naute, eta galdera hauetako askoren erantzunak nik neuk ere ez ditut ezagutzen. Bestalde, gustuko
|
dut
eliza aurreko legarra, bi solairuko etxe apalak eta bakailao gazia ardoarekin eztarritik behera igaro beharra tabernaz taberna; jadanik nirea ez den mundu sinple batez hitz egiten didatelako.
|
|
|
Eta nik pentsatu dut pelikulak inoiz ez direla seiak baino lehen amaitzen eta pentsatu dut ez dudala pelikula osorik ikusiko, baina Bai esan diot izekori. Gero esan dit izekok zapatak jarri behar
|
ditudala
elizara joateko. Gero zapata marroiak garbitu dizkit, betun marroiarekin.
|
|
|
Eta kandela guztiak ebastera sartu behar
|
genuela
eliza itxian aginduko zuen, edo antxetek habiak zeuzkaten labar ikaratzaileetan jaitsi behar genuela arrautza bila, eta ez zetozenak loretxu, eta loretxuei egiten zitzaiena eginen zigula berak bat banaka. Izuturik ez baina liluraturik ginduzkan.
|
|
2006
|
|
|
Oro auzoa: Egun ez
|
du
elizarik baina garai batean San Martin eta San Juan ermitak (egun baserri bihurtuak) izan ziren auzo honetan.
|
|
|
Datu bitxirik ere bada, eliza egiteko lanak herriko galeoiak salduta lortu zuten diruarekin ordaindu zituzten. Euskal estilo gotikoa
|
du
elizak, eta barruan hainbat artelan ikus daitezke. Besteak beste, erdiko erretaula neoklasikoa, aldare nagusiko sagrarioa eta Andra Mariaren irudiak dituen triptiko flandiarra.
|
|
|
Bai, eta pena da. Nik uste
|
dut
elizak dotrina sozial ona duela, baina dotrina hutsean gelditzen da, bulegoko edo liburutegiko dotrina izango balitz bezala. Ez da bizitzan sustraitua dagoen dotrina bat, kaleko dotrina bat, eta beraz eliza ez da gosea duenarenganaino iristen.
|
|
|
Abortuaren kontra egiten segitu behar
|
du
elizak?
|
|
|
deitu duenaren barruan62, honako ezaugarri nagusi hauekin: erromatar harlandu berrerabiliak, isodomoak edo erregularrak diren elizak, estukoz egindako horma zulo eta gainestaldurekin, tobazko petxina gaineko gangekin absidean asko, oin plano sinpleak, bi ate hegoaldera, dobela ez diren harlanduez eginak, dekoraziorik gabeak, gezi-leihoez, etab.; oro har kronologia bisigodoa eta geroagokoa ere eman izan zaie ezaugarri hauek
|
dituzten
elizei, zalantza handiak sortuz, Tobillaskoarekin bat eginez ia ezaugarri guztietan (Azkarate, 1995a: 207).
|
|
|
41). Baina, kasu askotan, adbokazioak edo elizaren izenak mantendu arren, espezialistek uste
|
dute
eliza horiek leku berean izango zirela Goi Erdi Aroan eta gaur egunean, baina dioskute eraikinek, jada, ez dutela orduko inongo ezaugarririk gordetzen, geroago eraikitakoenak baino ez (adibidez, Akostako San Bizente edo Estavilloko San Martin). Pentsatzen dutenez, horretarako arrazoia da egurrez eraikiko zirela, edota adobez?
|
|
|
26). Tobillasen lehen fasean egindako eraikinaren kalitateak adierazten du errenta eta jabego handiak
|
zituela
elizak horrela eraiki ahal izateko; are gehiago, bigarren faseko eraikuntza oso goiztiarra izan zen harrizko eraikina egiten berrian berri (Azkarate eta Sánchez Zufiaurre, 2003: 33).
|
|
|
Aldi berean, leiho berri bat ageri zaio absideari hegoaldetik, eta estalkia bi isurialdekoa da, salbu eta absidean, non hirukoa duen. Gainera, estalkia maila edo altuera berean egina
|
du
eliza osoak irudiaren arabera. Azkenik, elizaren oinetan kanpandorrea dauka, bere atearekin, bi gorputzetan zatituta (luzeena behekoa eta laburrena kanpaiak dituena, friso edo moldura batez banatua) eta estalkia lau isuritan egina, ezkila eta gurutzeaz burutua.
|
|
|
Hau eraikitzen den testuingurua da Goi Erdi Aroaren hazkundearen hasiera garaia, IX. mendearen hasierako urteak dira, antza, Araban eta mendebaldeko haran hauetan kolonizazioa hasi zen garaia, eta hurrengo mendean argi jarraitu zuena. Tobillasen lehen fasean egindako eraikinaren kalitateak adierazten du errenta eta jabego handiak
|
zituela
elizak horrela eraiki ahal izateko (Azkarate eta Sánchez Zufiaurre, 2003: 33).
|
|
|
Errusiako aspaldiko gosete batetaz ari ziren eta esan zuten nola garai hartan bertako abade batzuek proponitu
|
zuten
Elizako altxorrak saltzea gosekilen mesedetan eta nola patriarka batek (Tikhonez ari zen noski; 1921garren urteko gose handiaz ari zen) ukatu egin zuen eta horregatik orain hango elizetan koadro zaharrak eta eta, nola dira horiek?, eskulturak edo asko zeudela eta orain, bada, lapurrak ari direla zera haietako asko Pragara eramaten, Pragan baitago merkatu handi bat, haren izena apuntatu zuela, eta... Gauzak ondo, joan etorri batean, urtebetekoa egin genezakeela aise, hainbesterekin, bera bere bordara bakean eta ni, nahi baldin banuen, Uraletara itzuli nintekeela.
|
|
2007
|
|
|
Eta gero sekularizazioaz hitz egiten dugu, «jendea sekulartu egin da!», bada halaxe da, eta Jainkoari eskerrak gainera halaxe dela! Horrek esan nahi
|
du
elizak erakusten ez duen ikuspegi bat izan dezakeela pertsona batek, eta hori gauza positiboa da. Bestela erlijioak taliban bihurtzen gaitu, Bin Laden batzuk.
|
|
|
Baina beste biktima eta gertakizun batzuen berri
|
bazuten
Elizako hierarkek. 1936ko uztailean armetan altxatu zirenek kolpearen kontra zeuden hainbat erlijioso eta apaiz hil zituzten, eta altxamendu faxistaren sustatzaile sutsu ziren sotanadunek erailketen salaketa zehatzak jaso zituzten.
|
|
|
ba nik badaukat lagun bat bertan ibilia dena? Urteen bueltan, berriro jaioterrian nengoela, bere amaren heriotzaren berri izan nuen eta hiletak izan behar
|
zuen
elizara gerturatu nintzen, baina ez nuen Irene ikusi, ezta beste aurpegi ezagunik ere.
|
|
|
ALAIN: (OFF) San Ignazio erreformatzaile katolikoak idatzi zuenez, â?. Sinestunek kontuz ibili behar
|
dute
elizak eraikitzerakoan, begi aurrean dugunak eragin handia izan baitezake gugan. Segundo bakar batean informazio pila ikaragarria hartzen dugu kolore eta lerroen bidezâ?.
|
|
2008
|
|
|
Gurutze latindarreko oina
|
duen
eliza handi handi batean gaude, hormak elkarrengandik oso urrun daude, eta sabaia oso goian…
|
|
|
–eten zuen markes jaunak?. Baina bere gauza onak ere
|
baditu
Elizak, bakoitzari berea, artearen ikuspegitik zer esanik ez: erromanikoa, gotikoa?
|
|
|
Berak, baina. Nazariok? ez ote
|
zuen
Eliza, etxea eta fabrika lotzen zituèn ideia, bizitzari buruzko ikuspegi sendo bat ematen ziona, ipartzat. Behin baino gehiagotan hitz egin zuen Mateo Sukunza ingeniariarekin hartaz, baita bere anaia Honoratorekin ere, zeina apaiz egin berria baitzen, biok ere mintzatzen zitzaizkion emakume on eta kementsu bat hartzearen komenientziaz, familiarekiko egitekoak eta egiteko erlijiosoak zintzo beteko zituena?, eta guztietan erakutsi zien biei adostasun zalantzarik gabekoa?
|
|
|
Karmeldar oinutsen santa fundatzailearen maxima aintzakotzat hartuz, solo Dios basta?, arimaren biluztasuna predikatzen zuen, halakoa baitzen bere joera estetikoa ere. Kultuari dagokionez, ez
|
zituen
elizako irudiak fedearen oinarritzat hartzen, guztiz onartzen bazuen ere eliztar batzuei lagungarri gerta zekizkiekeela; esan nahi baita ontzat ematen zituela irudiak, bai, baina espazioaren ardatz bihurtzen ez ziren bitartean, hain zegoen sinetsia hutsa zela edozein espaziotan funtsezkoa eta irudia anekdotikoa; ondorioz, zenbat eta irudiak barrokoago, orduan eta estimu eskasagoan zituen, halako ... honela erantzuten ziola:
|
|
|
Markes jauna, beraz, simil botaniko bat erabiliz, onttoa zen, eta markesa anderea alga, edo hura zen alga eta hau onttoa, biak gizakiak, bai, baina bi espezietakoak balira bezala, alegia?; dena dela, elkarren aurka eta elkar azpiratzen ibili beharrean, markes jaunak, voltairezalea zèn neurrian, ez
|
zuen
Elizako hierarkia ontzat hartzen, baina, kontraesana badirudi ere, ontzat hartzen zuen emazteak eta bi alabek kalonje jaun bat, jauregira noiznahi etortzen zena, aita espiritualtzat hartu izana, sinetsia baitzegoen, bestalde, Espainiako gizartearen aldaketak pixkakakoa behar zuela eta ez bat batekoa, justiziaren eta ordenaren arteko hautua egitekotan ordena aukeratuko baitzuen, bere jarrera harek... eskandalu eragilea, agian, hobeto, bere eskutik sortutako iskanbilak eta kalapitak lotuagoak baitzeuden gizartearen aurkako kritika azaleko bati sakoneko bati baino?, markes jaun andereek halako harreman sinbiotiko bat landu zuten, baita espazio berri bat sortu ere, elkarrenganako begirunea eta gutxieneko konfiantza oinarri zituena, halako moldez, non, bakoitzak bere bizimodua egiten zuen arren, markesa anderea noiznahi biltzen zen bere lagun amabirjinazaleekin, eta markes jauna bere adiskide min batekin, kontsula bera, urte luzeetan Ameriketan ibilitako pentsalari askea?, beti aurkitzen baitzuten, haatik, tarteren bat beren maitasun sinbiotikoa azaltzeko?
|
|
|
Käsmuko hilerri txikia itsas ertzeko hilerri horietako bat da. Egurrezkoa
|
du
eliza, zuriz pintatua, eta oholezko hesi baten barruan daude hilarriak. Egun haietako aurkikuntzarik handiena hilerri hartan bertan egin nuen.
|
|
|
Ez zituzkeen hauek gogoan bere neurtitzak ontzerakoan. Aitzitik, zehazki definitu zituen gizarte gidaritza eskuetan zeukaten hiru taldeak, 40 erran nahi baitu, botere politikoa zuten arma gizonak (I, 290), erlijio egituren kontrola
|
zuten
elizako kargudunak (I, 298), eta, bien artean bezala, hitzaren jabe ziren luma gizonak (I, 295). 41 Hori zatekeen Echeparek idaztean gogoan zuen gizarte ingurumena. Euskarazko koplak orduan Euskal Herrian erabiliak ziren neurbideak baliatuz (eta beraz imitazio bide hutsetan sartu gabe) moldatzerakoan, Frantzian frantsesez egiten ziren neurtitzen parean ezarri nahi izan zituen, euskara ohoretan jartzeko gora behatzen zuela dudarik batere gabe, ez behera.
|
|
|
Meza ondotik hasiera eman zitzaion ekitaldiari. Omenduak izan behar ziren guztiek beren tokia izendatua
|
zuten
elizaren aulkietan eta hala, denak aitzineko eserlekuetan zeuden ongi antolatuak.
|
|
|
Nazariok bazekien arestian bizi izandako esperientziaren berri, noiz eta mundu debekatuak, behin edo behin haragi ikararen atarian jarri zuenak –don Aquileo Cañizaresek aurkeztu zizkiòn emakumeak, gazteena batez ere, ederrak ziren, zinez–, tentatu baitzuen... paradisuko sagarra –sugarra– ezti koloreko. Berak, baina –Nazariok– ez ote
|
zuen
Eliza, etxea eta fabrika lotzen zituèn ideia, bizitzari buruzko ikuspegi sendo bat ematen ziona, ipartzat. Behin baino gehiagotan hitz egin zuen Mateo Sukunza ingeniariarekin hartaz, baita bere anaia Honoratorekin ere, zeina apaiz egin berria baitzen –biok ere mintzatzen zitzaizkion emakume on eta kementsu bat hartzearen komenientziaz, familiarekiko egitekoak eta egiteko erlijiosoak zintzo beteko zituena–, eta guztietan erakutsi zien biei adostasun zalantzarik gabekoa... eta orain zer, saldu egin behar ote zituen anaia eta laguna eta saldu bere kontzientzia, don Aquileok aurkeztutako bi dama mundukoi haiekin joanda, auskalo nora eta auskalo zertara, iparra galduta?
|
|
|
–Ni nekez izan naiteke Erromako Elizako eliztar leiala, badakizu; nola, bada, nire familia Mendizabalen desamortizazioarekin egon bazen...! –eten zuen markes jaunak– Baina bere gauza onak ere
|
baditu
Elizak, bakoitzari berea, artearen ikuspegitik zer esanik ez: erromanikoa, gotikoa...
|
|
|
Karmeldar oinutsen santa fundatzailearen maxima aintzakotzat hartuz –solo Dios basta–, arimaren biluztasuna predikatzen zuen, halakoa baitzen bere joera estetikoa ere. Kultuari dagokionez, ez
|
zituen
elizako irudiak fedearen oinarritzat hartzen, guztiz onartzen bazuen ere eliztar batzuei lagungarri gerta zekizkiekeela; esan nahi baita ontzat ematen zituela irudiak, bai, baina espazioaren ardatz bihurtzen ez ziren bitartean, hain zegoen sinetsia hutsa zela edozein espaziotan funtsezkoa eta irudia anekdotikoa; ondorioz, zenbat eta irudiak barrokoago, orduan eta estimu eskasagoan zituen, halako ... " Arima, bere egoerarik gorenean, horman irekitako hutsune bat da, guk geuk ireki eta guk geuk hustu behar duguna, Jainkoari lekua egiteko, lekua dagoen lekuan bakarrik sar baitaiteke Jainkoa.
|
|
|
Markes jauna, beraz, simil botaniko bat erabiliz, onttoa zen, eta markesa anderea alga, edo hura zen alga eta hau onttoa –biak gizakiak, bai, baina bi espezietakoak balira bezala, alegia–; dena dela, elkarren aurka eta elkar azpiratzen ibili beharrean –markes jaunak, voltairezalea zèn neurrian, ez
|
zuen
Elizako hierarkia ontzat hartzen, baina, kontraesana badirudi ere, ontzat hartzen zuen emazteak eta bi alabek kalonje jaun bat, jauregira noiznahi etortzen zena, aita espiritualtzat hartu izana, sinetsia baitzegoen, bestalde, Espainiako gizartearen aldaketak pixkakakoa behar zuela eta ez bat batekoa, justiziaren eta ordenaren arteko hautua egitekotan ordena aukeratuko baitzuen, bere jarrera harek...
|
|
2009
|
|
|
Jatabeko antzinako eliza 1937 urtean erauzi zuten. Berriemaile batzuen esanetan gorriek bota
|
zuten
eliza, baita Birleko ermita eta Mungiako eliza ere. Lurrez italiarrak, airez alemaniarrak eta itsasoz espainiar gerra-ontziak egiten zebiltzan erasotik atzeraka zetorren Tomas Meabe konpainia sozialistari egozten diote elizak eta
|
|
|
–Nik ere maite
|
dut
Eliza, aizu, eta igandero kantatzen dut meza emakumez osatutako parrokiako koruarekin, neure bizitzako mementorik ia ederrenetan, baina Elizak ez ditu gauza guztiak ongi egiten. Hasteko, emakumeok koruan kanta dezakegu, bai, baina ez goian koruan, gizonezkoak bakarrik igo daitezke-eta.
|
|
|
aita Anizeto kalonjea; aita Anizetorena, baina, ez zen Reginaren kontua izan, harena ere izan baitzitekeen markesa anderearen jokabidea eredu zuen heinean, bere senarrarena baizik; Nazariok, izan ere, probintziako hiriburura ezkondu eta handik gutxira utzi zuen bibotea, aurrerantzean, kapela luzearekin batera, bere itxuraren bereizgarri izango zuena?, bere ametsak zituen, apaiz egindako bere anaiak ere, on Honoratok? gora egingo ez ote
|
zuen
Elizaren egituretan, gaur apaiz, bihar kalonje, etzi gotzain eta etzidamu auskalo, berak. Nazariok, bere negozioan gora egin zuen bezala; baina Honorato gazterik hil eta hantxe zapuztu zitzaion Nazariori anaiarekiko ametsa; baina eta Honoratok on Anizeto izan zuen, irakasle ez ezik konfesore ere?. Nire ikasle kuttuna zen Honorato?
|
|
|
Sorak ez
|
zuen
eliza erdian hitz egin nahi; abadeak sakristiara sartu zituen neba arrebak. Andreak oihalak tolesten jarraitu zuen kaliza garbitu ondoren.
|
|
|
Bazekiten Nafarroako erregeren taldekoa nintzela, eta horrek izaera zehaztu gabeko egiten ninduen, ez arras armada bereko, ez guztiz arerio. Su tiki bat egina
|
zuten
elizaren sarreraren ondoan. Egur puskak aldaretik atereak ziren hainbat.
|
|
|
Gerran eta politikan indarrak xahutu egin dira, baina dohakabea berrerosteko, eta eroritakoa jasotzeko, ez da asko egin. Ez dira gutxi izan gorrotozko eta bortizkeriazko enpresa bat Jainkoaren zigiluaren bidez ontzat ematen ahalegindu diren apaizak, eta ezkertiarrek oraindik uste
|
dute
Elizak haien aurkako borroka bedeinkatu duela?. –Minez esaten dut hau.
|
|
|
Baina? gogoan dut, bai, eskuak izerditan
|
zenituen
elizan.
|
|
|
Baina azkar begiratu, mesedez. Garbitu egin nahi
|
dut
elizara joateko
|
|
|
Nire amonak garbitu du eliza hilaurrera arte. Berakegiten
|
zuen
eliza garbitu, loreak jarri... Nik uste dut, loreak izugarri gustatzen zitzaizkion, baina berak ez dauka zeni jarririk eta nik uste dut hartzen duela horregatikelizan loreak jartzeko ardura hori.
|
|
|
6 Seigarrena. Zergatik esaten ahal
|
du
Elizak, herrien erreklamazioen aurrean, ondasunak usucapionen poderioz bereak direla. Hau da, 20 urtez atxiki dituela bere gain lasaitasun osoz, eta horrenbestez legalki bereak direla betiko?
|
|
|
Horrek esan nahi
|
du
Eliza Katolikoak, eta ez beste Elizek, baduela eskubidea immatrikulatzeko Estatuko instituzio bat balitz bezala!
|
|
|
(2) Subjektuen aldetik, berriz, hirukote honen parte hartzea hartu behar da kontuan: batetik, herria bera, giza talde moduan, erakunde tradizionalen bidez ondasunen titular izateko gaitasuna errekonozitu izan baitzaio; bigarrenik, udala, erakunde publiko gisa, bere ondarean badituelarik bere jabetza pribatuko ondasunak eta, gestionatzeko, jabetza publikoko ondasunak; eta hirugarrenik, Eliza Katolikoa erakunde gisa (beste trataera
|
dute
Elizako elkarteek).
|
|
|
Horretarako Olloquiegui Redenor UTEak 393.518,90 euroko aurrekontua izanen du. Bakar bakarrik babes berezia
|
duen
eliza, klaustroko bi magnolioak eta bertze leku batera eramanen den kolegioko sarrerako arkupea mantenduko dira.Gainerakoa, heldu den asterako dena botatua egonen omen da, abenduaren 15erako beranduenez. Sprin elkarte publikoko Eduardo Apestegia teknikariak aipatu zuenez, “sutea jasan zuen zatia botatzen hasi gara eta gero frontoiekin segituko dugu.
|
|
|
•Homosexualen arteko ezkontzaren aurrean zelan jokatu behar
|
du
elizak?
|
|
|
Herriak, soroetako belarrak, edo udal lurretako zura salduz. Lotsagarria da egoera, areago, ebanjelioko irizpideak
|
dituen
eliza batentzat.
|
|
|
Baina, bitartean, eta askatasun politiko zibiletan azken urteotan izan diren desmasiak alde batera utzita, gizarte politiketan ere gauzak ez dira gobernu sozialistak margotu nahi dituen bezala. Filosofia eta praktika atzerakoia
|
duen
Eliza katolikoa da Gobernuak diru gehien ematen dion erakunde ez publikoa. Herritarrek errenta aitorpena egiterakoan, bi aukera dituzte haren diru-laguntza eskaintzeko:
|
|
|
New Yorkeko hilerririk txikienetakoa da Trinity Church elizaren lorategikoa, baina duen kokalekuagatik dirutza handia balio
|
dute
eliza eta hilerria dauden lurrek. Hiria bisitatzera joaten diren turista askoren jomuga ere bada, eta hildakoen atsedenlekua atseden hartzeko baliatzen dute haiek ere.
|
|
|
Esparru honetan ere ez da egia iragana beti hobea izan dela dioen leloa. Nahi
|
duenak
elizara joko du, baina inongo elizari atxikitzen ez zaionak izango du aukera berri bat. Eta halako batean, nork daki, ezkontzekin gertatu den bezala, hileta zibilak erlijiozko hileten parera helduko dira edo agian gainditu egingo dituzte.
|
|
|
–Nik ere maite
|
dut
Eliza, aizu, eta igandero kantatzen dut meza emakumez osatutako parrokiako koruarekin, neure bizitzako mementorik ia ederrenetan, baina Elizak ez ditu gauza guztiak ongi egiten. Hasteko, emakumeok koruan kanta dezakegu, bai, baina ez goian koruan, gizonezkoak bakarrik igo daitezke-eta.
|
|
|
Zerrenda osatzeko, bazen beste gizon bat, jauregian bizi ez zen arren, igande askotan etortzen zena, gonbidatu gisa: ...naren kontua izan, harena ere izan baitzitekeen markesa anderearen jokabidea eredu zuen heinean, bere senarrarena baizik; Nazariok, izan ere –probintziako hiriburura ezkondu eta handik gutxira utzi zuen bibotea, aurrerantzean, kapela luzearekin batera, bere itxuraren bereizgarri izango zuena–, bere ametsak zituen, apaiz egindako bere anaiak ere –on Honoratok– gora egingo ez ote
|
zuen
Elizaren egituretan, gaur apaiz, bihar kalonje, etzi gotzain eta etzidamu auskalo, berak –Nazariok– bere negozioan gora egin zuen bezala; baina Honorato gazterik hil eta hantxe zapuztu zitzaion Nazariori anaiarekiko ametsa; baina eta Honoratok on Anizeto izan zuen, irakasle ez ezik konfesore ere –" Nire ikasle kuttuna zen Honorato" esaten zuen aita Anizetok noiznahi–... ospa zitzala hiletak aita Anizeto kalonjeak; handik sortu zen Nazarioren eta on Anizetoren arteko adiskidetasuna, gero eta handiagoa egin zena, gero eta estuagoa –aita Anizeto ere monarkikoa zen, fedekidea eta irizkidea–, harik eta Nazariok etxera gonbidatu zuen arte, bere kontseilari aholkulari Mateo Sukunza ingeniaria hil eta handik gutxira.
|
|
2010
|
|
|
Zerorrek argitu duzu ez
|
duzula
Eliza utziko; baina zer aukera gelditzen zaizu Eliza barrutik aritzeko?
|
|
|
Nik uste
|
dut
Elizan eta Unibertsitatean erabiltzeko dela baina izan daitekeela kontsulta liburu bat ere. Elizaren liburua dela, juridikoa eta euskarazkoa.
|
|
|
Eliza katolikoaren oinarrizko arautegia da Codex Iuris Canonici, eta euskarara ekarri du lehenengoz Sebastian Uria Donostiako Elizbarrutiko bikario judizialak (Zarautz, 1941). Aurretik ere
|
bazuen
Eliza katolikoak bere kodea, 1917koa, eta hark bazuen euskarazko itzulpena, Hipolito Larrakoetxea karmeldar markinarrak eginikoa. 1924an euskaratu zuen, bizkaieraz, baina asmo tekniko handirik gabe.
|
|
|
Moral pribatuarekiko betiko jarreran temati, eta barne antolamenduarenean eskuratutako demokrazia zantzu apurrak zapuzte bidean, lan zaila
|
du
Elizak arimak bereganatzea, bere agintariek horren beharra behin eta berriz azpimarratu arren. Aldiz, errazago dirudi barneko sektore asko aldenduz joatea, inposatu nahi den eredu guztiz hierarkikoan deseroso.
|
|
|
demagun aurrez aurre ditugula bi eraikin: ...ugarria da, bistan da, baina zein da bien arteko aldea, funtsean?; ez dago, zeren lege fisiko berberak baitzituzten oinarrian, eta erortzea edo ez erortzea akzidente hutsa da; bada, personekin eta beren mundu psikologikoarekin, halatsu gertatzen dela iruditzen zait; beste hitz batzuetan, gizakia ezin dela erabat erruduntzat hartu esaten ari natzaizu, erabat libre ezin izan daitekeen bezala, eta ez
|
dudala
Elizak dogmatzat duen infernuan sinesten, ondorioz; ez naiz ezer asmatzen ari, badakit, zuk ere antzeko zerbait diozu zeurean, ñabardurak ñabardura?, esaten ari natzaizuna deterministek eta esaten zutenarekin oso lotua baitago, azken batean; horrekin, baina, ez naiz libertatea ez gizakiaren balizko erruduntasunaren kontzeptua ukatzen ari, gizakiak, zentzu praktiko bat ere baduen neurrian, halak... gizartea antolatzeko, eta hor hasten baita beste historia bat:
|
|
|
Bigarrren egunean, hala ere, Schultz agurgarria etorri zen. Amari eta Heinrichi kargua hartzera zetorkien, gainera, bi ardi galdu berri
|
dituen
elizako artzainaren paperean: –Nola sartu duzue etxean eliza katolikoa??.
|
|
|
Gipuzkoan fedea oso modu ezberdinean bizi da, eta horretan zure jarrerak, iritziak eta helburuek lekurik ez dute. Gainera, ziur gaude zugatik apustua egin dutenek ez dutela erabakia hartu Jaungoikoaren argitasunagatik; aitzitik, arrazoi politikoek,
|
zuen
Eliza sentitu eta bizitzeko moduak eta botereak erabakian eragin handia izan dutela uste dugu.
|
|
|
Izan ere, gauza bat da Itun Zaharra eta beste bat Itun Berria...". " Eta zergatik ez
|
du
Elizak Itun Zaharra baztertzen, edo onartzeko moduko idazki gutxi batzuetara laburbiltzen?" erantzuten dizut nik; aldiz, onartu egiten du. Jainko on batek, ordea, nola egingo luke bere buruaren eta bere ontasunaren aldeko propaganda horrelako bat, kontrapropagandatzat ere har daitekeena?
|
|
|
demagun aurrez aurre ditugula bi eraikin: ...ugarria da, bistan da, baina zein da bien arteko aldea, funtsean?; ez dago, zeren lege fisiko berberak baitzituzten oinarrian, eta erortzea edo ez erortzea akzidente hutsa da; bada, personekin eta beren mundu psikologikoarekin, halatsu gertatzen dela iruditzen zait; beste hitz batzuetan, gizakia ezin dela erabat erruduntzat hartu esaten ari natzaizu, erabat libre ezin izan daitekeen bezala, eta ez
|
dudala
Elizak dogmatzat duen infernuan sinesten, ondorioz; ez naiz ezer asmatzen ari, badakit —zuk ere antzeko zerbait diozu zeurean, ñabardurak ñabardura—, esaten ari natzaizuna deterministek eta esaten zutenarekin oso lotua baitago, azken batean; horrekin, baina, ez naiz libertatea ez gizakiaren balizko erruduntasunaren kontzeptua ukatzen ari, gizakiak, zentzu praktiko bat ere baduen neurr... izan ere, edifizio bat erortzen da eta bestea ez, eta hori da kontua... eraikinak azpian harrapatzen bazaitu, zer esanik ez.
|
|
|
Bigarrren egunean, hala ere, Schultz agurgarria etorri zen. Amari eta Heinrichi kargua hartzera zetorkien, gainera, bi ardi galdu berri
|
dituen
elizako artzainaren paperean: ‘Nola sartu duzue etxean eliza katolikoa? ’ Ama bizpahiru aldiz saiatu zen hitz egiten:
|
|
|
Inon izatekotan, hortxe agertu behar
|
zuen
elizako lanparak ostutakoen atzetik egindako gastuen aipamena ere, baina, zaku horretako erreziboen xehetasunik ez dizut aurkitu nik inon.
|
|
|
Sanoak ditugu oraingo hauek: hor
|
genituen
elizakoak, nahiz jaurlaritzako eta udaletxeetakoak, mostra egokian... gure fraideon buruak ere noski!
|
|
|
Bada, hala ere, 1893an munduaren eta biziaren bilakaeraz hainbeste zalantza filosofiko zituen hamazazpi urteko Etxepareri, ez zion orduko eztabaida zientifiko superinteresgarrien gaineko inongo aipamenik egin. Horren ordez," jakitatean ez zela barnegi sartu behar; hobe
|
zuela
Eliza Ama sainduari bi begiak hetsirik jarraikitzea" aholkatu zion, Piarres Lafitteren esanean. " Begiak hetsik eta kito!"
|
|
|
Ipar aldean, Akitanian, Bordelek badu apezpikua IV. mendean, baina, oro har, hurrengo mendeetan aski garbi azaltzen da elizaren b ehin behinekotasuna, apezpikutegien zerrenda aldakorra ikusirik. Bakarrik IX. mendean iduri
|
du
eliza antolaketa aski finkatuta dagoela Akitania osoan.
|
|
|
Bereziki deigarriak dira Santa Maria Fundazioak egindako inkestaren datuak: batetik gazteak Elizarengandik aldenduta daudela azpimarratzen da, baina bestalde argi frogatuta gelditzen da gazteok Elizaz duten irudia askoz ezkorragoa dela Elizarekin harremanik ez
|
dutenen artean
Eliza ezagutzen dutenen artean baino. Alegia, apaizen inguruan dauden aurreiritzi faltsuek elikatuta dagoen antiklerikalismoa egon badago, inor eta ezer bereizi gabe zabaltzen ari dena.
|
|
|
Errenta aitorpena egiteko orduan ere, aparteko aukera
|
du
Eliza katolikoak. Borondate hori erakusten duten pertsonek parada izaten dute PFEZ pertsona fisikoen errentaren gaineko zergaren ehuneko bat, %0, 7, Elizari emateko.
|