|
2000
|
|
|
Ameriketatik harrapa zezakeen guztia lapurtu zuen Espainiak, aberastasun iturri osoa hirietara ekarri; eta orduan, jendeak hirietara jo zuen... Askok, fabrika textilean lana eginez baino gehiago irabazten
|
zuten
eliz atarian eskale jardunda. Venezuelan horrelako zerbait gertatu zen nekazaritzan aritu izandako jendearekin, petrolioa aurkitutakoan.
|
|
2001
|
|
|
Orduan, eta orduan soilik, lortzen zen argi hori arrastian. Eta hobeto ikusten ziren gauzak, eta edonon barregarri geratzeko moduko dioptria kopurua zeukatenak ere zoriontsuak ziren egun horietan, egunero ikusten
|
zuten
elizako kanpandorrean erlojua zegoela deskubritzen baitzuten, besteak beste.
|
|
2002
|
|
|
Baigorri ez da salbuespena izan. XIV. mendearen hasieran ia 200 biztanle izatera heldu zen, mende hartan bukatu
|
zuten
eliza. Herriaren gainbehera gertatzear zen.
|
|
|
Akordio protokolo horren arabera, elizari Uhin Ertainean maiztasun batzuk emateaz gain, FMra pasatu behar
|
zuten
elizaren emisorek Uhin Ertainean jarraitu ahal zuten 1963ko urriaren 31ra bitartean, baina aldaketa egiten lehenek kontzesioaren iraupenaren luzapena izango zuten sari moduan2 Epe horiek bi urtez luzatugarren epe hori amaitu baino lehenago itxi ziren; Hego Euskal Herrikoak, adibidez. ziren, 1963ko urriaren 24ko dekretuaren arabera. Hala eta guztiz ere, gehienak bi
|
|
|
a) Gipuzkoan, euskaraz emititzen
|
zuten
elizaren irratiek. Loiolako Herri Irratiak, Segura Irratiak eta Arrate Irratiak?, Donostiako Herri Irratian gaztelaniazko irratsaio asko eskaintzen ziren arren. Beste aldetik, Donostiako Radio Nacional delakoan, astean zehar ematen ziren albistegietako edukien laburpena eskaintzen zuten igandeetan euskaraz, baita hilean behin baserritarrei zuzendutako irratsaio bat ere.
|
|
|
Eliza katolikoak zati bat eskuratu nahi zuen maiztasunen banaketan, eta 1956an Comisión Episcopal de Cine, Radio y Televisión izeneko erakundea sortu zuen, besteak beste irratigintzaren garapenean parte hartzeko gogoz. Horren bidez, Elizaren partaidetza eta komunikabideen kudeaketa zuzentzea bilatzen
|
zuten
elizako arduradunek (Sánchez Redondo, 2001: 39).
|
|
|
Zifrek berresten dute hori: azken ekitaldian, 5.593.138 zergadunek markatu
|
zuten
Elizaren laukia, 5.960.581 GKEena (aurreko urtean baino 413.000 gehiago) eta 4.412 174 abstenitu egin ziren. 1.668.505 pertsonak bakarrik markatu zituzten bi aukerak, eta horrek pentsarazten du erreformari buruzko informazioak ez duela garrantzirik izan.
|
|
|
Era berean, kultura ondare diren eraikinetan dauden arazoei buruz ere hitz egin zuen Vázquezek; izan ere, lege motako oztopoak planteatzen dira erreformak egiteko, bai eta zailtasun ekonomikoak ere, eta horiek beste oztopo bat dakarte aldaketetarako, konplexuak eta garestiak baitira». Hala ere, kanpainaren arduradunek adierazi
|
zuten
Elizaren jabetzako eraikinetan oztopoak ezabatzeak kristauei mesede ez ezik, gizarte osoari ere mesede egingo ziela, baita adinekoei eta haurrei ere». Ildo horretan, Vázquezek adierazi zuen «pertsonak mailak baino garrantzitsuagoak direla uste badugu, errealitate bihur dezakegu».
|
|
2003
|
|
|
Gisa horretako erreparoak askotan entzun behar izan zituzten Zarauzko misiolariek (aitzakien iturria beraiek garbi ikusten bazuten ere: " astucias del demonio para impedir el fruto de las Misiones", Becerro), eta lehenengo urteetan asko zaildu
|
zuten
eliz agintariekin izaten zuten harremana. Denbora igaro ahala, ordea, gotzainak Zarauzkoen misio lana hurbiletik ezagutzen joan ziren neurrian, erabat ezabatu ziren beldur horiek, eta erraztasun eta laguntza guztiak eman zizkieten azkenean.
|
|
2005
|
|
|
Duela 60 bat urte H. Godin ek idatzi zuen, Elizarekin aspaldi hartan harremanik ez zuen langileen munduaz, gizonarentzat denak haizu izatea onartzen zutela emazteek berek, senarra gal beldurrez. Hor ere bazen nolazbait ezkontzako eginbidearen eta ezkontza hautsi behar ez zelako sendimendua.261 Ez
|
zuten
Elizan bildua ikusmolde hori. Haur baten ukaitea, gaizki ikusia zen.262
|
|
|
Hortxe egin zen konpetizioa. Eta badakizue zergatik egin
|
zuten
eliza barruan, ezta. Hori badakizue, ezta?
|
|
|
Altueragatik. Horregatik egin
|
zuten
eliza barruan. Logikoa da hori.
|
|
|
Frantxua miretsi
|
zuten
elizatik jalgitzen: hauxe gizon eme ikaragarria xuxurlatu zuten, buruak apalduz eta tresnen besoak are trinkoago tinkatuz.
|
|
2006
|
|
|
Handik puska batera, hamarrak jo
|
zuten
elizaren bateko kanpaiek. Kurtek utzitako giltza sarrerakoa zela konprobatu eta kalera irten nintzen, poz handirik gabeko beste egun hutsal horietako bat nola edo hala pasatzeko asmoarekin.
|
|
|
Errusiako aspaldiko gosete batetaz ari ziren eta esan zuten nola garai hartan bertako abade batzuek proponitu
|
zuten
Elizako altxorrak saltzea gosekilen mesedetan eta nola patriarka batek (Tikhonez ari zen noski; 1921garren urteko gose handiaz ari zen) ukatu egin zuen eta horregatik orain hango elizetan koadro zaharrak eta eta, nola dira horiek?, eskulturak edo asko zeudela eta orain, bada, lapurrak ari direla zera haietako asko Pragara eramaten, Pragan baitago merkatu handi bat, haren izena apuntatu zuela, eta... Gauzak ondo, joan etorri batean, urtebetekoa egin genezakeela aise, hainbesterekin, bera bere bordara bakean eta ni, nahi baldin banuen, Uraletara itzuli nintekeela.
|
|
2007
|
|
|
Euskaltzaleen pentsamoldea printzipio kristauetan zegoen oinarriturik (notre formule ne ment pas: Jainkoa eta Lege Zaharra667) eta mugimendu kristau bezala, euskaltzaleek Frantziako Gobernu ezkertiarra salatu egin
|
zuten
eliz ikastetxeak (eskola librea) debekatzeagatik. Eskola bakarra (irakaskuntza publiko eta laikoa) Frantzia guztira hedatzeko asmoaren aurka agertu ziren euskaltzaleak, haurrak laikotzeko Frantziako Gobernu ezkertiarraren azpikeria zelakoan.
|
|
2008
|
|
|
Behin forma egokia zutela, igeltseroek eraikitzen
|
zuten
eliza guztia; sabaiko harriak bata bestearen gainean eta ondoan behar bezala jarrita eratzen zituzten aipatutako egiturak.
|
|
|
Beraz, egoera politiko desberdinetako Orozko XVIII. mendean Bizkaira pasatua, Gordexola, Enkarterrikoa eta Okondo, Aiara foruarekin eta Laudio Bizkaiko foruarekin, baina Araban. Laurok osatzen
|
zuten
eliz eskualde bat, mapa baten begiratuta eskualde natural bat. Jende askok ahaztu dute Orozkoko euskara eta Laudiokoa antzerakoak zirela, seguru asko, Okondokoarekin ere antza izango zuen, ikertu lirateke Jose Paulo Ulibarrikoaren lanak.
|
|
|
Ez zituzkeen hauek gogoan bere neurtitzak ontzerakoan. Aitzitik, zehazki definitu zituen gizarte gidaritza eskuetan zeukaten hiru taldeak, 40 erran nahi baitu, botere politikoa zuten arma gizonak (I, 290), erlijio egituren kontrola
|
zuten
elizako kargudunak (I, 298), eta, bien artean bezala, hitzaren jabe ziren luma gizonak (I, 295). 41 Hori zatekeen Echeparek idaztean gogoan zuen gizarte ingurumena. Euskarazko koplak orduan Euskal Herrian erabiliak ziren neurbideak baliatuz (eta beraz imitazio bide hutsetan sartu gabe) moldatzerakoan, Frantzian frantsesez egiten ziren neurtitzen parean ezarri nahi izan zituen, euskara ohoretan jartzeko gora behatzen zuela dudarik batere gabe, ez behera.
|
|
|
aspalditik salduta zeudelako. Beraz, Mendizabalen garaitik zerbait gordetzea lortu
|
zuten
eliz eta komentuak izan ziren desamortizazioaren pairatzaile nagusiak. Eibarren ere horrela gertatu zen, eta gehienbat erakunde erlijiosoen ondasunak saldu ziren:
|
|
|
Meza ondotik hasiera eman zitzaion ekitaldiari. Omenduak izan behar ziren guztiek beren tokia izendatua
|
zuten
elizaren aulkietan eta hala, denak aitzineko eserlekuetan zeuden ongi antolatuak.
|
|
|
Apaizaren bi hitz hauek harritu
|
zuten
eliza honetan zegoen krixtau andana guzia: Jar zaizte eta oroit Goiko Izpirituaren hazietarik dela gu bakoitxean eraina. Beraz alkarri zor dugula urrikalmenezko oarra.
|
|
2009
|
|
|
Domu Santu egunez eta herriko patroiaren egunean batzen ziren senideak, hau da, San Lorentzotan Jataben, baina Goieta auzoko hainbat etxetan Andra Mari ospatzen
|
zuten
elizaz Lemoiz diren etxeetan. Halakoetan, etxean jatorriz bertako kide direnak batzen ziren.
|
|
|
Gerran nesken eskola erauzi
|
zuten
elizarekin batera. Eta gertakizun horrek presazko aldaketak egitera behartu zituen jatabearrak.
|
|
|
Jatabeko antzinako eliza 1937 urtean erauzi zuten. Berriemaile batzuen esanetan gorriek bota
|
zuten
eliza, baita Birleko ermita eta Mungiako eliza ere. Lurrez italiarrak, airez alemaniarrak eta itsasoz espainiar gerra-ontziak egiten zebiltzan erasotik atzeraka zetorren Tomas Meabe konpainia sozialistari egozten diote elizak eta
|
|
|
Jabe hura eta abadea senitartekoak ziren, seguru. Lur-zati horrezaz gainera, kanposantu zen beste lur arlo bat ere hartu behar izan
|
zuten
eliza zabaltzeko.
|
|
|
Ez ziren, itxuraz, gure ordutegira ohitzen. Orduero, kanpaiak dantzan hasten zirenean, izu laborriak hartzen zituen kresalezko hegaztiak eta, ikarak jota, hegoak astinduz, guztiek batera uzten
|
zuten
eliz dorrea. Kosta egiten zitzaien hegaldatzea, hegoekin elkarren kontra talka egiten baitzuten etengabe, eta nahaspila zuri bat, txilio anabasa bat sortzen zuten dorrearen inguruan.
|
|
|
Gehienetan gurutzean iltzatuta, zaurituta eta odoletan irudikatzen zen Jesus gainera. Zer bilatu nahi izan
|
zuten
Elizaren marketing arduradunek horrekin. Beldurtzea?
|
|
|
Bazekiten Nafarroako erregeren taldekoa nintzela, eta horrek izaera zehaztu gabeko egiten ninduen, ez arras armada bereko, ez guztiz arerio. Su tiki bat egina
|
zuten
elizaren sarreraren ondoan. Egur puskak aldaretik atereak ziren hainbat.
|
|
|
Legoak legoei, ikuspegi guztia betetzen zuen harresi lerroak. Murruen gibelean, halako harrizko oihan gaitza osatzen
|
zuten
eliz dorreen orratzek, gerlari erraldoien lantzak iduri. Urrun egonda ere, gure belarrietaraino ailegatzen zen lerro horren barnean milaka hots sortzen ari ziren asotsaren oihartzuna.
|
|
|
1947ko udan Sestaoko Agustin Quintana biriketako minez hil zen. Osasun estatistikaren arabera, garai horretan hildakoen% 20k biriketako minaren eraginez galdu zuen bizia.Quintanaren senideak, haien uste sendoei eutsiz, ez
|
zuten
elizakoak emateko baimena zabaldu eta ehorzketa zibila antolatuz zuten. Oilarraren Bentan hildakoen lagunek eta familiak sortu zuten ilara desegin zuen.
|
|
|
Homilia horietan apaizek barkamena eskatu
|
zuten
Elizak «Gurutzada Santuan» egindakoarengatik. Apaiz horietako batzuk, gainera, nazionalek hildakoensenideak ziren.
|
|
|
Eta Tafallako Udala izan zen 1538an Santa Maria eliza egitea erabaki zuena. Eta 1658an, Tafallako auzo guztiok bildurik, erabaki
|
zuten
eliza eta komentu bat eraikitzea, eta geroago lortu zen apezpikuaren baimena, Kaputxinoei emateko.
|
|
|
Gure artean denetik zegoen. Batzuek ikusten
|
zuten
Elizak ez zuela bide handirik emango. Baina esperientzia on bat bageneukan:
|
|
2010
|
|
|
Elizak, zirrikitu hori baliatuta eta lege horren 206 eta 207 artikuluek babestuta, Nafarroako eliza guztiak Jabetza Erregistroan inskribatzen hasi zen. 2007 urtean Nafarroako zenbait herritar Eliza burutzen ari zen kanpainaz jabetu ziren eta Nafarroako Ondarearen Defentsarako Plataforma sortu
|
zuten
Elizaren jokabidea salatzeko. Besteak beste, Escandalo monumental (Altaffaylla, 2009) liburua argitaratu dute.
|
|
|
Gipuzkoan, esaterako, 78 ikastoletatik 53k? %68k, beraz? jaso
|
zuten
eliza katolikoaren babesa. Bizkaian ere gertatu zen fenomeno hau, baina maila apalagoan, ikastolen mugimendua bera sakabanatuagoa zegoelako herrialde horretan.
|
|
|
Donostian itxi egin behar izan
|
zuten
eliza uztailaren 19an eta ezin ireki izan zuten irailaren 25era arte1 Markinan erlijiosoak sakabanatu egin ziren; 1937ko apirilaren 27an tropa na zionalak sartu zirenean, A. Martin Uriarte Priorea eta A. Bautista Legarra atxilotuak eta kartzelara eramanak izan ziren2.
|
|
|
Alfonso Etxegarai plentziarrak, berriz, 25 urte egin ditu aurten deserrian, Afrikako Sao Tome uharte txikian. Arratsaldeko hotzean, udaletxe plentziarrerako bidea egin
|
zuten
Eliz plaza gorliztarrean batu ziren gizon emakumeek. Bertara helduta, Xabiren lagun koadrilak, bi herrietako gazte asanbladak, Amnistiaren Aldeko Mugimenduak eta herriko koadrilak elkartasun adierazpenak (mp3) irakurri zituzten.
|
|
|
Gaur, lagun baten alde otoitz egitera gatoz". Elizkizuna amaitu eta bere gorpua jesuita gazte batzuek eraman
|
zuten
elizan barrena, atarira arte. Une hartan, elizan zeuden guztiek txalo handi bat jo zioten kanpora eraman zuten arte.
|
|
|
Ez baitago dena aurrez igartzerik, kazetariak hobe du testu ugari eramatea hutsune guztiak ongi bete ahal izateko. Emankizun horietako une egoki batzuetan, teleikusleek eskertzen
|
zuten
Eliza eta Vatikanoko berri nagusiak entzutea.
|
|
|
Zeremonia ederra izaten zen. Jendea dotore jantzita joaten zen; kasula gorri nakaratu batekin hornitzen zen apaiza; koruak eta organoak kantaz eta musikaz betetzen
|
zuten
eliza argitsua.
|
|
|
Uztailean ERC, IU eta ICV alderdiek, bat eginik, ekimen bat aurkeztu zuten Espainiako Parlamentuan Elizaren autofinantzaketa eskatzeko. Salatu
|
zuten
Eliza katolikoak autofinantzaketan aurrera egiteko konpromisoa hartua badu ere oraindik dirua jasotzen duela.
|
|
2011
|
|
|
Bi hauetan, notizien helburua eta kontatzen zenaren subjektuak nortzuk ziren agerian zegoen. Lehenaren kasuan, monarkia britainiarraren jarraipena ziurtatuko duen kontratua sinatu
|
zuten
eliza bateko aldarean. Bestean, figura mediatiko indartsua bilakatu zen pontifizea erabili nahi izan dute Vaticanoko ikonografikari berritasun astindu bat eman guran.
|
|
2012
|
|
|
Jendez gainezka zegoen parrokia eta itxura polita zuen lore ederrez apainduta. Gainera, alboka eta Erketz EDT k euren aletxoa jarri
|
zuten
eliza barruan abestuz zein dantzatuz. Irteeran, ohi bezala, Erketzekoek txistua eta danbolina joaz pasiloa egin zieten fededun guztiei.Omenaldi hunkigarriakAzken asteotan aipatu den bezala, Danok Kide, Jalgune eta Pirritx, Porrotx, Marimotots eta Takolo izan dira aurtengo omenduak.
|
|
|
Hura eta gainerako bahituak askatzeko urratsak, ordea, Kolonbiako Artzapezpikutzatik zuzendu zituzten, gobernuaren eta ELNren baimenarekin. Itaguiko kartzelan ere negoziatu
|
zuten
Elizak eta ELNk. Espetxean zegoen Francisco Galan ELNko buruzagia, eta Elizako ordezkariak harekin bildu ziren.
|
|
|
Erabilpen militarra izan
|
zuten
eliza, komentu eta jauregiak ere asko hondatu ziren. Karmengo txerritegi bat eginik gelditu zen, eta balioko gauzarik gehienak apurtuta edo ostuta.
|
|
|
" Atzo arratsaldean Agure Noel urkatu zuten Dijongo katedraleko ate nagusiko burdin sarean, eta publikoki erre
|
zuten
eliza aurreko zabaldegian. Parrokietako ehunka umeen presentzian antzeztu zuten exekuzio ikusgarria.
|
|
|
Testuinguru horretan erabaki
|
zuten
Elizak eta Estatuak Zamorako Kartzela Probintziala aukeratzea, gerora Konkordatu Kartzela deitu zitzaion hura, zio politiko eta sozialengatik zigorturiko edo kondenaturiko apaizek eta fraideek ezarritako kondenak han bete zitzaten. Eliza Katolikoak, bai Mendebaldean eta bai Ekialdean —hain gaiztotzat mila aldiz kondenatutako Ekialdea—, Estatuarekin batera izan duen kartzela bakarra.
|
|
|
Harri lauza higatuek halako ordoki dudazko batean atxikitzen zuten harmoniumak bere azken nota mehe akitu bezain enoagarriek kurritzen
|
zuten
eliza isildu zen, marmarika ondarkinek eta jartzen ari zen jendearen pausatze pizuaren errespeturik gabeko harrabotsek betetzen zutela.
|
|
|
" Ez gara Frantzia, euskaldun bizi nahi dugu eta euskaldun hil." Guiberteko kondearen erranetan, emazte hori Baionako presondegietan preso sartu ondotik, libratu omen zuten. Halaber, berritu zuten erregearen manuz aurtiki
|
zuten
elizako ezkila dorrea.
|
|
2013
|
|
|
Erdi Aroan emakumeek halako estatus bat izan
|
zuten
Elizan, baina Trentoko kontzilioagaz, guztiak klausuran sartzen ahalegindu ziren. Vatikano II.agaz eta Juan XXIII.agaz ematen zuen gauza batzuk lortu zirela, baina gero geldialdi handi bat egon da, batez ere, Juan Pablo II.agaz.
|
|
|
Errepublikazaleen eta monarkiara itzultzearen alde zirenen arteko polemika bizi bizia zen urte haietan. Errepublika laikoaren aldekoek bataila inportantea irabazi
|
zuten
Elizaren kontra, eskola laiko eta derrigorrezkoa indarrean ezarri zutenean. Horrek zalaparta berezia sortu zuen Euskal Herrian.
|
|
|
Errepublikazaleek begi txarrez ikusten
|
zuten
Elizaren ingurukoek monarkia berriz ezartzeko zuten asmoa. Gambettaren ustez, klerikalismoa arriskutsua zen, Estatua ahuldu, batasun nazionala mehatxatu eta gizartea desegin zitzakeelako.
|
|
|
Helburua hau zen: Gizakien eskubideen eta betebeharren zerrenda bat aurkeztu nahi
|
zuten
eliza katolikoaren dotri, aren arabera. Ez zuten amaitu, eta hurrengo urterako gai honen jarraipena eta eta beste gai bat aztertu zuten:
|
|
|
Dena dela, jurista zibilistek suminduta ikusi
|
zuten
elizak gai guztien gaineko jurisdikzioa hartzen zuela halabeharrez, beti zegoelako loturaren bat bekatuarekin. Liber extraren garaietatik, Justinianoren zuzenbidean jasotako hainbat gai bildu ziren zuzenbide kanonikora.
|
|
|
Biharamunean, tropek ilaran itxoin
|
zuten
eliza atarian, eta gobernadorea haien artetik pasatu eta elizan sartu zenean Te Deum intonatu zuten denek, fraideek misioetatik ekarritako musikari indioek lagunduta eta kanoi eta moskete deskargek unearen solemnitatea azpimarratzen zutela. Funtzioa amaitzean, presidioko plazan, Solak hitza hartu eta miresmenez mintzatu zen Kaliforniaz eta bertako jendeaz.
|
|
|
1775eko urriaren 30ean, hautatutako tokian Quanis savit esaten zioten bertakoek, Lasuenek gurutze handi bat altxatu, ezkilak zintzilikatu eta lehenengo meza eman zuen adarrez egindako estalpean. Indio asko izan ziren misioaren sorreraren lekuko, eta beren borondate ona erakutsi
|
zuten
eliza eta bizilekuak altxatzeko egurra ebakitzen eta ekartzen lagunduz. Astea bete baino lehen, lanak bideratuta zeuden.
|
|
2014
|
|
|
Garai hartan gertatzen hasi ziren prozesuen artean, oso garrantzitsua izan zen erlijioaren tokiaren bilakaera. Euskal herritar gehienek fede katoliko sutsua erakutsi zuten aurreko mendean, baina eraberritze sozioekonomikoak eta kulturalak higatu egin zuten fede hori, eta, bereziki, auzitan jarri
|
zuten
Elizak gizarte bizitzan eta hezkuntzan izan beharreko tokia. Beste kasu batzuetan ez bezala, Euskal Herri osoa hartu zuen fenomenoak.
|
|
|
“Guatemalan badago izen bereko erakunde bat; emakume talde batek sortu zuen elkarte hura Nueva Santa Rosa izeneko herrian. Kontsultorio bat irekitzea lortu
|
zuten
elizak utzitako gela batzuetan eta astean hirutan zabaltzen dute. Euren zerbitzua ez da erabat doakoa, baina bai ohikoa baino merkeagoa.
|
|
|
Urrunago doa. Etxahunen bi amoranteek hitza elkarri eman
|
zuten
Elizari eman aitzin, ezkontza hau aita amek behartu zutelako berantago. Lortzen du jendearen konbentzitzera harreman horizontala, jendeen artekoa, bertikala, Jainkoarekikoa baino gehiago dela.
|
|
|
Baina hemengo aski pribatua zait bekatu hori. Apezek ez
|
zuten
elizako biltzeak, meza edo beste errituak, bezainbat kontrolatzen ahal konfesiotik ez bada. Hots, Duny Petreren barurari pentsarazten dit.
|
|
|
Teknika kapitalistek ahalbideturiko aukera aniztasunak, krisi erlijioso, politiko eta moralarekin batera, joko zelai eta helburu berriak eman zizkion zientzia eta komertzioari. Honekin guztiarekin ere, behintzat hasiera batean, zientzialari eta komertzialariek jarraituko
|
zuten
Eliza katolikoaren menpekoak izaten, modu batean zein bestean; are gehiago, XVIII. mende hasiera arte, industriaren garapena eman arte, pentsamendu zientifikoaren aktibitatea antzua da oso. Zer edo zer aldatzen hasia zen, ordea.
|
|
|
Kontatzen ziguten ez genuela zertan santuak izan mirari bat bizitzeko, hain zuzen, mirariak bihurtuko gintuzkeela santu, aldez aurretik gaiztoak baginen ere. Behin, ostiral santuko prozesioa ikustera joan ginela, gurasoen lagun batzuen balkoira, justu san Vicenteko atarian zegoen lehen pisu batera, ikusi nuen nola ateratzen
|
zuten
elizatik Kristo gurutzatuaren pausoa. Atera zuten gurutziltzatua eta, bat batean, gurutzeak gora egiten zuela ikusi nuen, poliki baina modu nabarmenean.
|
|
|
Harrika defendatzen ahalegindu ziren, baina ulertu zuten alferrik zela, eta elizara bildu ziren azkenean jende gehiena bezala. Lehertu
|
zuten
eliza bera ere, granadak zituzten; interahamweak sartu ziren barrura gero, hiltzen hasi ziren. Berria zen hori, kristauak dira ruandarrak, kristauak diren bezala 2.000 milioi lagun baino gehiago munduan, kristauak ziren bezala karlistak, kapilau militarrak, kolonoak.
|
|
|
Begoña Sasietaren aitite amamen ezkontza baino 19 urte geroago sartu zuten organoa korura. Irene Arriasek ez zekien haien ezkontzan musika jo
|
zuten
elizan, ez zekien ohitura hori zegoen ala ez. Irene ikusten ari zen plaza horretara aterako ziren ia ziur Begoña Sasietaren aitite amamak ezkondu eta gero, Leon Sasieta eta Telesfora Rosa Uria, Irene Arriasen birraitite eta birramama, Irene orain zegoen lekutik pasatu ziren beharbada.
|
|
|
Cyprien Kakuri doakionaz, herriko ehorzketa ederrenak egin zizkioten: karia horretara zuten tindatu aspaldi eraikia
|
zuten
eliza. Luze liteke esklabo batzuentzat zeukaten errespetua esplikatzea.
|
|
|
Cyprien Kakuri doakionaz, herriko ehorzketa ederrenak egin zizkioten: karia horretara zuten tindatu aspaldi eraikia
|
zuten
eliza. Luze liteke esklabo batzuentzat zeukaten errespetua esplikatzea.
|
|
2015
|
|
|
Kale Nagusia eta Abuztuak 31 kaleen gurutzaketan kokaturik, Hernani eta Loiola kaleei jarraituz hiriko beste eraikuntza erlijioso nagusiarekin elkartzen da, Artzain Onaren katedralarekin. 1774 urtean amaitua, Donostiako elizarik zaharrena kontsideratzen da, 1743 urtetik Pedro Ignacio Lizardi eta Miguel de Salazar arkitektoek eraiki
|
zuten
eliza XII. eta XIII. mendeetako eliza erromaniko baten gainean kokatuta baitago. Azken hilabete honetan, Donostiako eliza zaharrenari hirian zehar zabaltzen den azken eskultura publikoa erantsi zaio:
|
|
|
Ez familia bereziki elizkoia zelako gurea. Ez amaren aldetik ez aitaren aldetik ez zegoen gurean moja, fraide edo apaizik, amonaren herengusu edo bestengusu moja bat izan ezik; aitaren aldeko familian jaiera gehixeago
|
zuten
eliz kontuetarako, baina aitak berak oso gutxi, zaleago zen fraideen gainean gaizki esaka aritzeko, jardun horiek amaren gustukoak ez baziren ere; ama lotuago zegoen elizara, baina hori, beregan, jasotako tradizioen transmisioa zen batik bat, ohituren errepikapen kulturala nik uste, eta nik ere errito batzuen betekizun moduan, ondare baten jasotzaile gisa bizi izan nuen txikitan kristautasuna:... ez debozio gaixotirik, ez beldur traumatikorik.
|
|
|
Kale osoan ez ezik, herri osoan ere jendea jakitun zen gertatzen zenaz. Karmen bederatzietan ezkontzekotan zegoen, eta ordua iritsi zenean, ezkongaiek, senide eta adiskideek etxetik irten
|
zuten
elizara joateko.
|
|
|
Atzeko aldean jesarri ziren, batean eta bestean sakabanatuta orduan ere. Espero baino jende gehiago aurkitu
|
zuten
elizan. Beren informazio zerbitzuek aurreikusitakoa baino dezente gehiago.
|
|
|
Etxart Baigorriko doiena auzitaratua izan zen predikuan erranik Frantziak merezi zuela Jainkoak suntsitzea. Eta, gauza arraroa, kontrakoek gora gora moztu
|
zuten
elizan: gerlaren alde altxatu zirenak ez ziren beraz erretorak bilduak.
|
|
2016
|
|
|
Lehenbiziko sermoiak 1877an eman zituen Oñatin, garizuma predikatzera Arantzazutik joandako fraide gaztea zenean. Aunitz ziren frai Danielen hitza aditu
|
zuten
elizak, Hegoalde osoan ez ezik baita Aragoi eta Gaztelan ere, eta badira Baerthelek ogutzi predikuak 13 500 inguru izan zirela segurtamen handiz baieztatzen dutenak. Predikaldi sonatuenen artean Kortezubin lau mila pertsonen aurrean eman zuena eta bereziki Beasainen, 1909an, hamar mila pertsonen aurrean eman zuena aipatu lirateke.
|
|
|
ez judua, ezta mahometarra, ezta agota. Nahiz eta giristinoak izan, agotek bereizkuntza bat jasaten
|
zuten
elizan, eta beldur izaten ahal ziren Inkisizioaren errepresioaz. Agian horrengatik Aita Sainduari idatzi zioten bere babesa eskuratzeko eta beste herritarrak bezala kontsideratuak izateko erlijio mailan.
|
|
|
Ondorioz Zaldua agot etxea zitekeen ere, garai horretan agotak beren artean baizik ez baitziren ezkontzen ahal. Zaldukoek Ameztoikoek bezala bazterketa jasaten
|
zuten
elizan oraindik 100 urte berantago, gero ikusiko dugun arabera. Baina apezarentzat Ameztoia eta Zaldua ez ziren gehiago agot etxeak, detxema ordaindu behar ziotelako.
|
|
|
Badakigu, ez dela gauza bera gertatu leku guzietan; eta oraindik, zerbait oroimen gelditzen dela mendeetako bereizketaz, adibidez Arizkunen. Baigorrin 2004eko martxoan, Ihauteriz, herriko gazteek" Agoten Mar146 txa" egin
|
zuten
eliza aurrean eta karriketan, agoten oroitzapena berpizteko. Eta, orain, non ote dira agotak?
|
|
|
Arriskua zen gaizki ikusia izaten ahal zela beste herritarrengandik, batez ere Urdoze eta Bastida auzoak hurbil direlako Ameztoitik. Ordu arte agotek ezin
|
zuten
elizan edo herrian kargurik ukan, baina egoera aldatu zen 1688tik. Luis 14en gutunaren ondorio zuzen bat ikusten dugu hemen.
|
|
|
Bestalde, ezkontza hori onartua izateko, legeak aldatuak ziren ordurako eta mentalitateak aldatzen ari zitezkeen. Bizkitartean Joaneshandikoek bereizkuntza jasaten segitzen
|
zuten
elizan. Horko nagusi bat 1730eko aktan agertzen da, baita Auzkie etxeko beste bat.
|
|
|
Aita igandetan ihizin eta ama mezara joateko partez kozinan, etxean ardura bazen erbia saltsan. Mahaño hemezortzi urtetan ezkondu zenean alta, aitaamek nahi izan
|
zuten
elizan, bere ezkontzari ospe handia ematearren. — Ba, elizatik behar da pasatu merezi duen ospea emateko ezkontzari, aitortzen zuen Mahañoren aitak...
|
|
2017
|
|
|
Garai batean, herri bakoitzaren identitatearen berri ematen
|
zuten
elizek eta barruan zeuden artelanek. Mundua ikusteko zein irudikatzeko moduaren isla ziren.
|
|
|
Eliza ofizialarekin oso kritikoak ziren apaizak, hain zuzen ere. Horregatik, Aretxagaren kideek itxialdia egin
|
zuten
elizan, giltzak berriro ere itzuli ziezazkieten eskatzeko. Polizia atarian zela ikusita, ezkilak jo zituzten gaualdean, eta herritar asko gerturatu zirela dio emozioz Aretxagak.
|
|
|
2010ean, elkargo berak beste azterketa bat burutu zuen: ikerketa kualitatiboa, oraingo honetan, eta ondorioek itsusi agerrarazten
|
zuten
eliza katolikoa: –Abusuen salaketak formalizatu zirenean, elizaren arduradun gehienek erantzun egin zituzten.
|
|
|
Beharrak gaixotu arte estutu arren, Jainkoak ez duela itotzen sinesteak eta inteligentzia praktikoak salbatu
|
zuten
Elizari eta Estatuari egindako kritiketatik bezainbat heresia izurrite gisara hedatzen ari zen gizartean ezentzuna eta erahila izatetik.
|
|
|
Sukaldeko mahaia ez zen balkoian kabitzen, eta hiru aulki eraman genituen, bat mahai gisa. Foku indartsuek argitzen
|
zuten
elizaren hareharrizko horma. Antxoak oliotan atera zituen Lukak.
|
|
|
Bederatziek jo
|
zuten
eliza nagusian. Etxehorik punparazten zuen bere pilota etengabe bere bulegoan.
|
|
2018
|
|
|
20:15ean, Balda Plazatik abiatu ziren jokalariak, Udal Musika Bandak lagunduta. Ondoren, Anaitasunaren zapia jarri
|
zuten
Eliz Atariko barriketan, eta handik udaletxera abiatu zen taldea; bertan, udal ordezkariek harrera egin zioten. Herritarren txalo artean, gogotik ospatu zuten futbolariek igoera.
|
|
|
Dena dela, jarraitu zuen kontatzen Aloñak, ordena erlijiosoen zurruntasunak eta Vatikanoaren jokabideak hainbat auzitan, urrundu egin
|
zuten
elizatik, lehengo pentsamenduaren zuztarrak bere horretan jarraitzen zuen arren.
|
|
|
Hala ere, ahalegin guztiak egin arren, Kontzilioak ez zuen erabateko arrakasta lortu herri ohituren erreforman. Ohitura askok, esaterako inauteriak, mezetak edo delitu bekatu jakin batzuk, bere horretan jarraitu
|
zuten
Elizaren eta agintarien jazarpena jasan arren (Jimeno Jurio, 2004, 201; Carasatorre, 2007; Apesteguia, 2014, 22).
|
|
|
Feudalismoaren deuseztapenarekin eta desamortizazioekin jabetza pribatua eta askea antolaketa ekonomikoaren oinarrian kokatzen da. Jabeek eskubidea izango
|
zuten
elizaren eta udalen lurrak erosteko, eta horri esker jabe handiek beren lursailak handitu zituzten. Iruñeko kasuan, desamortizazio prozesuak elizaren eraikinen salmenta ekarri zuen, eta hiriko jabetzen antolaketa berria (Donezar, 1991).
|
|
2019
|
|
|
Kanpaina horrek lortu zuen nahi zuen emaitza. " Herritar anitzek barneratu
|
zuten
Elizak zabaldutako mezua". Drondak argi du 1936ko uztailaren 18koa ez zela izan estatua aldatzeko kolpe hutsa:
|
|
|
Hileta egin behar
|
zuten
elizara arteko bidea egin zuen laminak hilkutxaren ondoan. Baina kanpoan geratu zen.
|
|
|
Baina, jendeak erraz ahazten ditu gauza hauek. Hain gogoz abestu
|
zuten
elizan, hain une biziak bizi izan zituzten, ze engainuak bazuen zentzu bat une hartan.
|
|
|
Estoldak behar dira jauregiak osasungarriak izan daitezen, esaten
|
zuten
Elizako Aitek. Eta Mandevillek hauxe, zalaparta handia atera zuen lan batean:
|
|
2020
|
|
|
Lau t' erdiak jo
|
zuten
elizako kanpandorrean. Luc' ek ezer errepara ez zezan, kontu haundiaz jaiki zan Elsa, eta sukalderuntz abiatu zan ur baso bat edatera:
|
|
|
Biak jaitsita, buru keinu isil bat egin eta beste aldera zeharkatu zuen, Erribera kaleko bazterrerantz. Hango eskailera estuetatik igo ziren, isil isilik, buruen gaindi igarotzen zen Kale Handirantz eta, honen parera iristean ere, gorantz jarraitu
|
zuten
elizarantz. Mikelek gero eta ezinegon handiagoz itxaroten zuen Goikok noiz azalduko ote zion nora zihoazen eta zertara, baina, ezordu hartan pazientzia sano urrituta zeukala eta, erabat galtzeko zorian zegoenean, elizaren ingurura heldu ziren eta hantxe gelditu zen Goiko.
|
|
|
Dirudienez, orduko baztandarrek ez zuten horrelakorik onartzen, agotek ez baitzituzten" eskubide haiek lortzeko baldintzak betetzen"; esan nahi baita, Baztango jatorria eta odol garbia izatea. Aitzakia horrekin ez zieten herri lurrak lantzen uzten; ezin zuten errota erabili; elizetara sartzeko ate bereziak zituzten, eta gibeleko aldean jarri behar izaten
|
zuten
elizetan. Bizirik irauteko, agotek abere hiltzaile edo zurgin lanak bakarrik egiten ahal zituzten –uste baitzen zuraren bidez ez zela eritasunik kutsatzen–, baina geroago, igeltsero, artisau eta musikari ere jardun zuten.
|
|
|
Hiru zaldi eta mando batekin zihoazen hiru lagunek erretorea agurtu
|
zuten
eliza parean.
|
|
2021
|
|
|
Hekien artean zegoen, beharriak landaturik, papera eskuan, entzun guztiak izkribatuz (J. P. Arbelbide); Ile izarra ezagutuko duzu azienden ixter arteari gibeletik ongi begiratuz (Duvoisin); Eskerrak bihurtu ondoan, barnez egin
|
zuten
elizaren ingurua, aldare guzietan otoitz egiten baratuz (Laphitz); Hazitik dator ordea landarea, eta ahizpek bere amaren jokaeraren ikasbide hartuz, lotsagarriro zapuztu zuten (Etxaide); Jaunaren hitzak jauzi egin zuen, haragia hartuz, mundura (Orixe). tuaz:
|
|
|
Sarrerara hurbiltzean, neska eta mutil batekin sartzen ari ziren gerlari batzuk ikusi zituzten,. Amazigh zanatak ziren, musulmanak izaki ez
|
zuten
elizaren santutasuna errespetatzen eta zirudienez, neska modu txarrez zirikatzen ari zirelarik, mutilak haren laguna edo familiakoa nonbait, neska babestu nahi izateagatik gerlariak bultzaka eta kolpeka hasi zitzaizkion. Habus, Azenarik laguntzen ziolarik, tartean sartu zen eta soldaduei amazigheraz leporatu zien jarrera koldarra.
|
|
|
Zutik egon behar zuenez ez zen lotan gelditu, erdi lotan bai. Salmoek oihartzun egiten
|
zuten
elizaren kupula eta sabai borobilduan eta lo kantak balira bezala beste mundu batera eramaten zuten Azenari. Fraideen kantuak are gehiago sorgintzen zuen.
|