|
2003
|
|
|
Aurrenekoa da, orobat, Justizia Sailak eta Deustuko Unibertsitateko Euskal Gaien Institutuak hasitako lankidetza prozesuaren emaitzen artean. Epe laburrean, honen lorratzetik etorriko da Prozedura Zibilaren Legea, eta bi biok jauzi kaulitatiboa ekarriko dute, justiziaren
|
munduan
eta zuzenbide arau-emailean euskara integratzeko bide luzean. Eurek ahalbidetuko dute esparru horietan euskara nabarmenago egitea.
|
|
|
Izan ere, adingabeak, bizi duen une existentzialarengatik, esperimentatzeko joera ez-ohikoa aurkezten du, gizarte inguruan hitz egiteko bide gisa. Aldi berean, heziketa prozesuari atxikia, kanpoko
|
munduaren
eraginak areago sentitzeko joera ere badu gizarte inguruak duen pisua, helduarekin alderaturik, ez proportzionala delarik. Horrek guztiak erabakiak hartzeko unean, baita erabakia hartu ondoren ere, kontuan hartzeko moduko berezitasuna osatzen du, neurri batean, adingabearen motibazio prozesu salbuespenezkoaren oinarria ematen duena eta abiapuntutzat jo dena gazteen zuzenbide penalaren bide berezia justifikatzeko.
|
|
|
Hona hemen euskarazko lege testu berri bat. Gure ametsa da testu honek
|
mundu
juridikoaren euskalduntze prozesua aberastea. Gurari horrekin lan egin dugu, eta prest gaude beronen inguruan egin daitezkeen iradokizun guztiak gureganatzeko.
|
|
2004
|
|
|
Esperientziak erakusten du,
|
mundu
osoan zehar, alderdiek hasierako alegazioak egin ondoren, berehala ahozko ekitaldira jotzen bada, eta, ekitaldi horretan, epaia ere berehala eman aurretik, alegazio osagarri eta froga jarduera guztiak pilatzen badira, orduan, ia gehienetan, hurrengo arriskuetatik bat egon ohi dela: bata, larri larria, eta, horren eretzean, auziak ebatz daitezke, aurkakotasun osoa bermatzen duten erregela guztiak bete gabe eta epaitzaren oinarri izan behar duten osagai guztietan beharrezko arreta jartzeke; bestearen ondorenez, epaiketara edota ikustaldira berehala jotzearekin ustez irabazi den denbora gal daiteke etendurekin eta gertakizun bereziekin.
|
|
|
Babes judizialaren eragingarritasunaz eta Justizia Administrazioak
|
mundu
osoan zehar zeintzuk arazo izan eta horiek behar duten arretaz benetan arduratuta eta horrekin guztiarekin bat etorrita, lege honek errekurtso berezien, eta, batez ere, kasazioaren hurrengo ideia hau gainditu nahi du, hori ohikoa izan arren, eragin handikoa baita: errekurtso horiek hirugarren auzialditzat jotzen ez badira ere, askotan zuzenbidea kasuan kasuan definitzeko, horiek beharrezko azken pauso gisa hartuko dira.
|
|
|
Zalantza izpirik gabe, helburu horietan, eta, oro har, zuzenbidearen
|
munduan
, egundoko garrantzia du hizkerak, hau da, zuzenbidea adierazteko moduak. Latineziko inportantzia du, batik bat, justiziaren arlo honetan, herritar guztiek jo ahal duko esamoldea ius semper loquitur den heinean, horren garapen zehatzak berebitelako bertara.
|
|
|
Aipatu helburuetara bideratuta daude prozedura zibilari buruzko lege berriaren xedapen guztiak. Horregatik, legea bat dator
|
mundu
osoan zentzuzkoagotzat hartu diren joera eraldatzaileekin eta errealitatean arrakastarik handiena izan duten esperientziekin. Esperientzia horietan, babes judiziala behar den beste bakarrik atzeratzen da.
|
|
|
Dagoeneko,
|
munduan
ez dira onartzen, justizia zibila berriztatzeko panazea gisa hartu eta osagai gutxi batzuetan oinarritzen diren eredu sinpleegiak, horiek funts juridiko ahulak baitituzte eta errealitatean huts egin baitute. Esate baterako, egun sumatu da ez dela aldaketa positiboa prozesuko egintzak besterik gabe bateratzea eta bateratze hori edozein motatako kasuei aplikatzea.
|
|
|
Libro de Familia/ Familia Liburua, Libro de Matrimonios Secretos/ Isilpeko Ezkontzen Liburua, Libro de Personal y Oficina/ Langileria eta Bulego Liburua, Libro Diario/ Liburu Egunkaria. Hasian hasi, ezin alde batera utzi Erregistroaren
|
munduak
bere bereak dituen hitzak eta erabilerak, ohituta ez dagoenari arrotz samarrak zaizkionak. Gaztelaniazko traslado izan daiteke horien artean nabariena testu honetan, horren hiru adiera euskaraz ematekotan (dela liburuak geografikoki tokiz aldatzea, lekualdaketa?, jakinarazpena?
|
|
|
Absentzia, ezkontza eta seme alabatasuna ere aintzat hartu beharrekoak dira horrelakoetan. Esan gabe doa, orobat, auzotasun zibilaren
|
mundua
Espainiako zuzenbidean. Horiek guztiak dira Erregistro Zibilean egokitze eta kokatze ziurra duten egoerak.
|
|
2005
|
|
|
Publizitatearen laugarren helburua da salmentak handitzen dituzten ideologia, iritzi eta baloreak hedatzea (Juaristi, 1997). Bidaltzen dizkiguten mezu tentagarrien bitartez (gorputz ederrak, arazo ekonomikorik gabeko bizitzak, sendi zoriontsuak...),
|
munduari
eta gizakion arteko harremanei buruzko imajina eta iritzi zehatzak igortzen dizkigute. Publizitatearekin gure bizitza gidatuko duten gizarte eredu batzuk barneratu ditzagula nahi da, gure beharrizan eta nahiak bideratuz, eta, bide batez, kontsumoa sustatuz (Leon, 1992).
|
|
|
Irudi ona emateko helburuarekin, baliabide oso erabilia da garapen bidean dauden herrialdeak laguntzeko edo baztertutako taldeen alde egindako ekintza eta kanpainak iragartzea. Gorputz ederrak edo kirolari ezagunak erabili ordez,
|
munduko
edozein zonaldetan gertatutako giza hondamena arintzeko fondoak jaso izana, txirotasunaren aurkako fundazioekin laguntza hitzarmenak sinatu izana edo Elikagaien Bankuaren alde egindako kanpainak erabiltzen dira.
|
|
|
Iragarkien
|
munduan
, emakumeak etxean eta etxekoandre bezala agertzen dira, gehienetan. Publizitateak sortzen duen testuinguru lasai, oparo eta zoriontsuan, emakumeak pozik eta guztiz maiteminduta bizixoak egitea eta izarak beste inork baino zuriago izatea dira euren bizi dira, eta euren buruhauste bakarra sendiaren ongizatea da.
|
|
|
Aldaketak gertatzen ari badira ere, iragarki askok emakumeen eskubideak urratzen dituzte, hain zuzen ere, erakusten diguten
|
munduan
emakumeak bigarren mailako gizakiak direlako.
|
|
|
Zentzu honetan, nire iritzia da publizitatea gizartearen atzetik doala, gehienetan. Eta hau arazo larria da, zeren iragarkien bitartez igortzen zaizkigun balio eta estereotipoak eragin handia dute gure pentsamoldeetan eta balioetan, eta, beraz, baita gure gizartea eta
|
mundua
ulertzeko eta ikusteko moduetan ere. Publizitatea giza errealitatearen adierazlea dela esaten dutenen aurrean, nire ikuspuntua da gaur egun egiten den publizitatea errealitatearisti, 2005).
|
|
|
Teoria eta praxia ez datoz bat kontsumoaren
|
munduan
. Teorian babestuta gaude, baina praxian iruzurrez inguratuta bizi gara.
|
|
|
Era honetako produktuen ekoizpena eta erabilpena hedatzeko, interesgarria izango litzateke
|
mundu
osoan eragina izango lukeen ikurginkorrak direla kontuan hartuta, zergatik ez erabili gaitasun hau kon edo marka bat sortzea. Ikur edo marka hori arriskurik sortzen ez duten produktuei emango litzaieke; edo berdin dena, onargarriak direnei.
|
|
|
2002 urtearen hasieran, Marokon elkartu ziren Nazio Batuen Erakundeko eta Osasunerako
|
Mundu
Erakundeko hainbat ordezkariren arabera, elikagai osasuntsuak izateko, herrialde guztiek jarraituko dituzten arau unibertsalak behar dira. Hau da, elikagaiak lortzeko, prozesatzeko eta paketatzeko mundu guztirako arauak sortu behar dira.
|
|
|
2002 urtearen hasieran, Marokon elkartu ziren Nazio Batuen Erakundeko eta Osasunerako Mundu Erakundeko hainbat ordezkariren arabera, elikagai osasuntsuak izateko, herrialde guztiek jarraituko dituzten arau unibertsalak behar dira. Hau da, elikagaiak lortzeko, prozesatzeko eta paketatzeko
|
mundu
guztirako arauak sortu behar dira. Egiaz, lege desberdinak daude mundu zabalean, eta, aniztasun horri jarraiki, oso zaila da kontsumitzaileak babesteko urrats eraginkorrak egitea.
|
|
|
Hau da, elikagaiak lortzeko, prozesatzeko eta paketatzeko mundu guztirako arauak sortu behar dira. Egiaz, lege desberdinak daude
|
mundu
zabalean, eta, aniztasun horri jarraiki, oso zaila da kontsumitzaileak babesteko urrats eraginkorrak egitea.
|
|
|
Estatuaren indartzeaz gain, kontsumitzaile, nekazari, ekologista eta, oro har, kontsumoarekin arduraturik gauden gizarteko sektore guztiok nahi dugun kontsumo gizarteari buruzko hausnarketa sakona egin behar dugu, eta, hortik abiatuz, kontsumo segurua lortzeko presioa egin. Produktu transgenikoen aurkako boikotak, elikagai naturalen aldeko kontsumitzaileen kontzientziatze kanpainak eta iruzurra egiten duten edota kutsatzen duten enpresen aurkako ekintza baketsuak eraginkorrak izan daitezke, arriskurik gabeko produktuak lortzeko eta kontsumitzaileontzat
|
mundu
seguruago bat sortzeko. Ez da ahantzi behar, 1995ean, Greenpeacek, talde eta mugimendu ekologista askoren laguntzarekin, Shell konpainiak Atlantikoan petrolioa ateratzeko zuen plataforma hondoratzeko asmoa gelditu zuela, bere gasolindegietan erostearen aurkako kanpainari esker.
|
|
|
Maileguan zein epeka ordaintzeko aukeren bitartez, kontsumoaren
|
mundu
liluragarrira bultzatzen gaituzte. Zoriontasuna lortzeko edo gure bizitzako arlo desberdinetan dauzkagun hutsuneak asetzeko, amaigabe erosi behar dugula sinestarazten digute.
|
|
|
Ondorioz, 60 hamarkadatik aurrera, «Kontsumitzaileak gizarteko talde definitutzat hartu ziren eta horiek babesteko arauak egin ziren nahita. Kontsumitzailearen eskubidea hirurogeiko hamarkadan hasi zen garatzen
|
mundu
juridikoan. Esan daiteke une horretan sortu zirela kontsumitzailearen eskubideak.
|
|
|
Kontsumoaren
|
munduan
eman diren aldaketez hitz egiterakoan, inflexio puntua XX. mendeko 70 hamarkadan dagoela iruditzen zait. Hamarkada honetara arte, kontsumitzaile euskaldun zein espainiarren eskubideak eta hauen aldeko elkarteak imajinatu ere ez ziren egiten.
|
|
|
Lehen aldiz historian, kontsumitzaileen eskubideei buruz hitz egiten zen. Horregatik, hain zuzen ere, Kontsumitzaileen Nazioarteko Eguna martxoaren 15ean ospatzen da
|
mundu
osoan.
|
|
|
Zuzenbidearekin aldez edo moldezko loturak dituzten pertsonei erabilera hori erraztu die. Hainbatez, lanok itzuli dituztenekin zorrean daude, hala kultura esparrua eta Zuzenbidea, orokorrean, nola Zuzenbidearen
|
munduan
diharduten profesionalak, bereziki. Zehatzago, jabetza erregistratzaileek esanbidez eskertzen diegu Andres Urrutia jaunari eta Eba Gaminde andreari gure arloko lege honekin egindako lan bikaina.
|
|
2006
|
|
|
Berriro ere, egileok beste pauso bat eman nahi izan dugu, Justizia Administrazioan eta gizartean bertan euskarak izan lukeen zabaltze bidean; are gehiago, merkataritzako eta prozesuko legeriaren kasuan, ezinbestekoa da lege honek sortutako merkataritzako epaitegi berriek eta bertan dihardutenek euren zereginetan erabiltzeko moduko testu elebiduna izatea, emeki emeki euskara
|
mundu
juridikoan sartzea erdiesteko.
|
|
|
Bilduma honetan ohikoa denez, egileok beste pauso bat eman nahi izan dugu Justizia Administrazioan euskarak izan lukeen zabaltze bidean. Hala ere, egitekoa egina baino zabalagoa den honetan, ezinbestekoa da eragile juridiko ororen parte hartzea, guztion artean era dezagun
|
mundu
juridikoan euskara erabiltzeko esparru egokia.
|
|
2007
|
|
|
Liburu honetan, bada, eragile juridikoak eskura ditu lege politiko nagusiak, hain zuzen ere, egunero gizarte gaietan sekulako pisua dutenak. Gure lanaren helburua, bilduma honetako beste testuetan bezalaxe, lanabes egokia eta oinarrizkoa ematea izan da, euskara eremu juridiko politikoan erabiltzeko, eta, bide batez, zuzenbidearen
|
munduan
gero eta ozenago izan dadin euskaldunon zeregina.
|
|
|
Lege politikoen erabilera arras hedatuta dago gizartean, eta
|
mundu
juridikoaren mugak gainditu dituela ere esan daiteke. Hori dela eta, testua erabiltzailearentzat ulerterraz eta erabilgarri izan behar da.
|
|
|
Bilduma honetako testuetan ohikoa denez, egileok helburu bakarra izan dugu, alegia, eragile juridikoei, eta gizarteari orokorrean, lanabes egokiak eskura jartzea, euskaraz jardun ahal izateko edozein esparrutan. Beraz, urrats bat gehiago eman nahi izan dugu,
|
mundu
juridikoan euskara gero eta gehiago erabil dadin.
|
|
|
Helburu horretara, hortaz, liburu honen legeria. Ahoz zein idatziz euren bizia euskaraz gauzatu nahi dutenentzat tresna egokia, betiere erkidegoen barneko eta kanpoko auzi
|
mundua
alboratu gabe. Hartara, arlo honetan euskararen normalizazioa, gaur gaurkoz bederen, eginkizun da; areago oraindik idatzizko zereginetan, berori baita, esan legez, jabeen erkidegoen gorabeherak ahalik zehatzen islatzeko giltzarria.
|
|
|
Eguneroko erabilgarritasunean frogatu dute testu hauek euren balioa. Horrek erakarriko du, hari beretik, lege testuon alorrean euskarak izan dezakeen normalizazioa, nola gizartean hala
|
mundu
juridikoan, hain justu ere, gure ahaleginen xede sendo eta trinkoa.
|
|
|
Nolanahi den ere, figura hori, aplikatzen hasi zenetik, asko garatu da. Horren eraginez, Espainia da
|
munduan
era horretan ustiatutako eremu gehien dituen bigarren estatua.
|
|
|
Artikulu horretara bi eskubide desberdin bildu dira, lanerako eskubidea eta lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eskubidea. Lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eskubidea (gremioak sortzeko joeraren erreakzio moduan sortu zen) hemeretzigarren mendeko konstituzioetara bildu zen; lanerako eskubidearen konstituzio aitorpena Alemaniako 1919ko Konstituzioak egin zuen lehenengo, eta gero Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean sortutako konstituzioetara orokortu zen. Nazioartean, bi eskubideak hurrengo hauetan agertzen dira:
|
|
|
Bazterketa egoeran edo benetako bereizkeria egoeran dauden gizarte kolektiboen kasuan, bereizkeria debekatzeko eta taldeok sustatzeko ideia laudagarri horiek nazioarteko zuzenbideko arauetan jaso dira (Emakumezkoen aurkako bereizkeria mota guztiak suntsitzeari buruzko NBEren konbentzioa, 1979koa), Europako Erkidegoko zuzenbidean (Europar Batasuneko Oinarrizko Eskubideen Agiriko 21 eta 23 art., EEETren 141.4 art. eta zuzentarau ugari, esaterako: ekainaren 29ko 2000/ 43/ CE, pertsonen arteko tratu berdintasunaren aplikazioari buruzkoa, horien jatorriko arraza eta etnia gorabehera; azaroaren 27ko 2000/ 78/ CE, lanean eta okupazioan tratu berdintasunerako esparru orokorra ezartzeari buruzkoa; irailaren 23ko 2002/ 73/ CE, gizonezkoen eta emakumezkoen artean lan
|
munduan
sartzeko, trebakuntzarako eta lanbide sustapenerako eta lan baldintzetan berdintasun printzipioa ezartzen duena; abenduaren 13ko 2004/ 113/ CE, gizonezkoen eta emakumezkoen artean ondasun eta zerbitzuak eskuratzeko eta horiek hornitzeko berdintasun printzipioa ezartzen duena), baita EEJAren jurisprudentzian ere (EEJAE hauek: 1997ko azaroaren 11koa. Marschall kasua?, 1998ko ekainaren 30ekoa. Mary Brown kasua?, 2000ko martxoaren 28koa. Badeck kasua?; 2000ko uztailaren 6koa. Abrahamsson kasua?; 2002ko martxoaren 19koa. Lommers kasua?; 2004ko maiatzaren 27koa. Elsner Lakeberg kasua?, etab.).
|
|
|
..., kasuan kasuko taldean edo lanbide kategorian gutxien ordezkatuta dagoen sexuko pertsonek lehentasuna izango dute kontratatzerakoan), administrazio egineran (genero inpaktuen txostenak beharrezkoak izango dira Ministroen Kontseiluak onetsi beharreko izaera orokorreko xedapenen proiektuetan eta ekonomian, gizartean, kulturan eta artean garrantzi berezia duten planetan), lan publikoan, epailetzaren
|
munduan
, polizian, Indar Armatuetan eta enpresa esparruan (zortzi urteko epean enpresako zuzendaritza organo nagusietan gizonezkoen eta emakumezkoen kopuru orekatua egon behar da), hauteskundeetan (hauteskunde zerrendetan bi sexuetako hautagaiak zerrendaren ehuneko berrogei izango dira gutxienez); eta emakumeari lan munduan sartzen laguntzen dioten mota guztietako neurriak, berrehun eta berrogeita hamar ...
|
|
|
...kulturan eta artean garrantzi berezia duten planetan), lan publikoan, epailetzaren munduan, polizian, Indar Armatuetan eta enpresa esparruan (zortzi urteko epean enpresako zuzendaritza organo nagusietan gizonezkoen eta emakumezkoen kopuru orekatua egon behar da), hauteskundeetan (hauteskunde zerrendetan bi sexuetako hautagaiak zerrendaren ehuneko berrogei izango dira gutxienez); eta emakumeari lan
|
munduan
sartzen laguntzen dioten mota guztietako neurriak, berrehun eta berrogeita hamar langiletik gorako enpresetan berdintasun planak egiteko beharrizana eta norberaren, familiaren bizitza eta lana bateratzeari mesede egiteko neurriak.
|
|
|
Eredu berri hau ez da zuzenbideko estatua «besterik gabe», Herman Heller ek lehenengoz zuzenbideko estatu sozial izendatu zuena baino. Eredu berritzailea, konstituzio zuzenbidean Mexikoko 1917ko Konstituzioaren eta Alemaniako Weimar-en 1919ko Konstituzioaren bidez bidea irekitzen hasi zena eta Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean gure inguruko konstituzio demokratiko gehienetan orokortu zena (adibidez, Bonneko 1949ko Oinarrizko Legean, Frantziako 1958ko Konstituzioan, Italiako 1947ko Konstituzioan, etab.).
|
|
|
hauteskundeen finantzaketa publikoa arautu zen, eta hauteskunde taldeei funts jakin batzuk esleitu zitzaizkien. Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean, alderdi politikoek sistema demokratikoan duten garrantzi handia beren beregi jaso nahi izan zen, autore batzuek «alderdien demokrazia» gisa definitu dute?, eta horregatik, gure inguruko konstituzio testuetan aitortu ziren, irismen desberdinekin bada ere: adibidez, Frantziako eta Italiako Konstituzioetan aitorpena nahiko neurritsua da, Alemaniako eta Portugaleko Konstituzioetan oso indartsua, eta Espainiako Konstituzioan aipatzeko modukoa.
|
|
|
gogoan izan ditzagun, adibidez, emakumezkoei ezkontzerakoan ematen zitzaizkien kalte ordainak lan egiteari utzi eta modu esklusiboan familiaz arduratzeagatik, dagoeneko gaindituta dauden gizarte ereduetakoak direnak. Horien arabera, emakumezkoei tratu desberdina ematen zitzaien, baina ez lan
|
munduan
sartzeari mesede egiteko, alderantziz baino, lan munduan baztertuta eta bereizita egotea denboran iraunarazteko.
|
|
|
gogoan izan ditzagun, adibidez, emakumezkoei ezkontzerakoan ematen zitzaizkien kalte ordainak lan egiteari utzi eta modu esklusiboan familiaz arduratzeagatik, dagoeneko gaindituta dauden gizarte ereduetakoak direnak. Horien arabera, emakumezkoei tratu desberdina ematen zitzaien, baina ez lan munduan sartzeari mesede egiteko, alderantziz baino, lan
|
munduan
baztertuta eta bereizita egotea denboran iraunarazteko.
|
|
|
Batzuetan, legegileak nahita sartzen du tratu desberdintasunen bat herritarren gehiengoarekin alderatuta egoera makurrean dauden gizarte taldeen mesedetan, hain zuzen ere, babes plus hori behar baitute benetako gutxiagotasun egoera gainditzeko.
|
Mundu
neurri horiei «baiezko ekintzako» neurri esaten zaie, eta gure artean, normalean, «bereizkuntza positiboko» neurri gisa ezagutzen dira. Hala ere, terminologia ez da oso egokia eta horren ordez «ekintza positiboko» neurri esan behar zaie, izen hori baitute Europako Erkidegoko zuzenbidean.
|
|
|
Hala ere, terminologia ez da oso egokia eta horren ordez «ekintza positiboko» neurri esan behar zaie, izen hori baitute Europako Erkidegoko zuzenbidean. Gogoan izan ditzagun, adibidez, emakumezkoak, desgaitasuna duten pertsonak, etab. lan
|
munduan
sartzea sustatzen duten neurriak. Neurri horien barruan, bi kategoria mota bereizi behar dira:
|
|
|
Lehen
|
Mundu
Gerran, 1914 eta 1918 bitartean, Espainia neutrala izan zen. Urte horietan, Datoren Gobernu kontserbadoreek eta Romanonesgo kondearen eta GarcÃa Prietoren Gobernu liberalek arazo larriei aurre egin behar izan zieten, politika eta gizarte arloetan:
|
|
|
1925eko abenduan, diktaduraren bigarren etapa hasi zen, Direktorio Zibil izenekoa, Primo de Rivera buru zuen Gobernuarekin, eta kide militar eta zibilek osatuta (adibidez, José Calvo Sotelo barruan zegoen). Erregimena Unión Patriótica alderdia indartzen ahalegindu zen diktadurari gizarte babesa emateko, baina Maroko behin betiko baketzea lortu zuen arren, gizarte sektore garrantzitsuekin arazo larriak izan zituen (esaterako, armadarekin, batez ere, Artilleriarekin?, edo Unibertsitate
|
munduarekin
–1928ko Unibertsitate Estatutua dela bide?). 1876ko Konstituzioa etenda zegoenez eta 1923ko apirilean hautatutako Gorteak erabat itxita zeudenez, diktadoreak Konstituzioko hutsunea betetzea eta erregimena legitimatzea nahi izan zuen eta, horretako, nazio biltzar bat sortu zuen, kide anitzeko kontsulta organoa, ez demokratikoa eta korporatiboa (horretan talde eta interes desberdinak ordezkatuta egongo lirateke, korporazioetan bilduta).
|
|
|
Horren arabera, Espainia erresuma gisa eratzen zen eta estatuaren buruzagitza ez zegokion errege bati, hil arteko Caudillo edo Buruzagiari baino, hots, Francori.
|
Mundu
Gerra bukatu eta Ardatzeko potentziak menderatu ondoren, Francok nazioartean nagusi zen gerra hotzaren giroa trebetasunez aprobetxatu eta itunen politikari orientazio berria eman zion. Modu horretan, erregimenak nazioartean zuen blokeoa gainditu zuen, eta horretarako, elizaren aliatu leial gisa (elizarekin 1951n konkordatu bat sinatu zuen) eta antikomunista zorrotz gisa aurkeztu zen (horri esker Ameriketako Estatu Batuen aliatu moduan agertu zen, eta horiekin 1953an itun ekonomiko eta militar batzuk sinatu zituen, base militarren lagapena barne hartuta?; horri esker, Espainia NBEn sartu zen 1955ean).
|
|
|
Europa kontinentalean, XIX. mende amaierako Alemaniako dogmatikatik aurrera eta, batez ere, XX. mendearen lehen herenetik aurrera, Konstituzioak benetako arau juridikotzat hartu ziren, batez ere, atal organikoari dagokionez. Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean, atal dogmatikoak ere eragingarritasun arau-emaile osoa hartu zuen eta Konstituzioa antolamendu juridikoaren erdigune eta gailur bihurtu zen. Espainian ere beste horrenbeste gertatu zen:
|
|
|
Bigarren fasean, 1942 eta 1955 bitartean luzatu zena, erregimen frankistak Ardatzeko potentzien gainbehera ikusi zuen Bigarren
|
Mundu
Gerran, eta aliatuekin bat egin zuen; hain zuzen ere, azkenean horiek izan ziren garaile. Francok Dibisio Urdina kendu egin zuen, mugimendu faxistei lotuen zeuden lankideak alde batera utzi zituen eta Gobernuan erakunde katoliko oso kontserbadoreetako pertsonak sartu zituen, erregimena kanpora begira itxurosoagoa izan zedin.
|
|
|
Nire asmoa ikaslearen lekuan ipintzea eta gaia ikasten laguntzea izan da, hasieratik hasita, aurretiazko ezagutzak alde batera utzita, legegile eta pertsona moduan garatzeko trebakuntza prozesuaren barruan. Kintiliano erromatar
|
munduko
erretoriko eta pedagogo handiak irakaslearen eginkizuna azaltzeko irudi zoragarria erabiltzen zuen, eta hurrengoa gomendatzen zion: «... egokitzen jakitea, ikaslearen mailan ipinita, lasterkari azkar baten antzera, txiki batekin abian jarri, eskua eman eta abiada moteltzen duenean».
|
|
2008
|
|
|
Irizpide pertsonala aplikatuz gero, X jaunak A Estatuan ordaindu du, bertako egoiliarra baita?
|
munduan zehar
irabazi dituen errenten gaineko zerga (bestela esanda, zergaren karga tasa 120en gain aplikatuko zaio); hala ere, gerta daiteke B Estatuan ere zergak ordaindu behar izatea, bertan lurraldetasun printzipioa aplikatzen delako. Horrela, birritan ordainduko luke B Estatuan lortutako errenten gain, hots, 20en gain (A Estatuan eta B Estatuan).
|
|
|
Demagun subjektu pasibo berak errentak lortzen dituela A eta B herrialdeetan. Subjektu horrek A herrialdean du bere egoiliartasuna, eta herrialde horretan
|
munduko
errenta kargatzen da, zerga progresibo baten bidez. B herrialdean, aldiz, ez egoiliarren errentak zerga proportzionalaren bidez kargatzen dira.
|
|
|
|
Munduko
errenta guztira
|
|
|
|
Munduko
errenta
|
|
|
|
Munduko
errenta
|
|
|
* Karga tasa hori kalkulatzen da,
|
munduko
errentari A herrialdeko tarifa aplikatuta.
|
|
|
|
Munduko
errenta
|
|
|
|
Munduko
errenta
|
|
|
Tributu legeak aplikatzean, zenbait antolamendu juridikok lurraldetasun printzipioa erabiltzen dute. Egin eginean ere, gaur egun naziotasun printzipioak indarra galdu du tributuen esparruan, eta ohiko egoiliartasunaren irizpidea nagusitu da
|
munduan barrena
. Bestela esanda, garrantzi handiagoa du errenta etekinak NON lortu diren, etekinak NORK lortu dituen baino.
|
|
2009
|
|
|
Bateko, ekonomian gertatzen ari den krisialdiak, besteko, kontsumo ondasun eta zerbitzuen merkatuan nahiz finantza merkatuan kanbio letra gehiegi erabili izanak, eta, azken buruan, prozesu legeak zeharo zaharkituak izateak halabeharrez ekarri dute ez ordainketen kopurua izatea estatistikek erakusten duten bezain handia. Zordunaz denaz bezainbatean, lege berria oso gogorra izan da, bai kanbio letraren inguruko ospe txarra eragin duten eginerak aldatu ahal izateko, baita konfiantza berrezartzeko ere, orokorrean antolamendu juridikoaren gain, eta, bereziki, enpresa
|
munduan
kontuzko balio den onustearen gain.
|