|
2000
|
|
|
|
HIRU
GURARIAK
|
|
|
Hamasei urte nituen eta
|
hiru
gurari:
|
|
|
Zortzi eraikin egin nituenak eta azkenean errefusatu nituen bi dorreak, konplexu oso bat zen guztia, dena bat. Azpi azpian zituen
|
hiru
pisuko garajeen bitartez, eta komertzio eta ofizinekin goian zituen beste hiru pisuren bitartez, elkar komunikaturik zegoen konplexu osoa: Parque Central Simon Bolivar erraldoia.
|
|
|
Zortzi eraikin egin nituenak eta azkenean errefusatu nituen bi dorreak, konplexu oso bat zen guztia, dena bat. Azpi azpian zituen hiru pisuko garajeen bitartez, eta komertzio eta ofizinekin goian zituen beste
|
hiru
pisuren bitartez, elkar komunikaturik zegoen konplexu osoa: Parque Central Simon Bolivar erraldoia.
|
|
|
Galsoroak ebaki berriak zeuden abuztuan, bero itzela, ni izerdi patsetan. Bizikletak izango zuen arroa batetik gorako pisua,
|
hiru
piñoikoa. Aldapa bakoitzaren hasieran lurreratu behar izaten nituen oinak, ordeka edo malda behera heltzen zen arte.
|
|
|
Sabiñanigora jarraian, gero Mont Repos portua oinez igo, bizikleta arrastaka. Ez neukan presaka ibiltzeko asmorik; bidaian hilabete egin edo
|
hiru
, berdin berdin zitzaidan. Nahi nuen lekuan jan, gogoa ematen zidan tokian lo.
|
|
|
Zauriak eta erredurak sendatu zizkidan lehengusinak. Indarberritu nintzen haren etxean
|
hiru
egunean, Bartzelonara abiatu aurretik. Egun bakarra eman nuen Bartzelonan, eta hotelean lo egin.
|
|
|
Aldatua aurkitu nuen Euskal Herria, hoberako aldatua, jakina.
|
Hiru
urte ziren Carrero Blanco garbitu zutela. Ekintza haren aintzan abestiak jotzen zituzten edozein herritako jaietan.
|
|
|
Halaxe da. Kartzela honetan ez da ikusten jendea azken gabeko eske negartian, zigarro ziztrin bat bi
|
hiruren artean
erretzen... Dirudienez, ez dago eskasiarik.
|
|
|
Prakak dena bustita neuzkanez, praken tintak bere eskuak tindatzeraino bihurritzen eta estutzen zidan. Modu hartan hanketatik zintzilik egotearen ondorioz,
|
hiru
urte inguruan eduki nuen erreduraren marka.
|
|
|
Ondoren lotu ninduten bizkarra zutabearen kontra nuela, eta aurrez aurre abiadura hartuta etorriz, ostikada eman zidan barrabiletan taldeko buru egiten zuenak.
|
Hiru
aldiz errepikatu zuen ekintza!
|
|
|
Horretan oinarritua izango zuen nortasun guztia, eta hori erortzen ari zitzaiola ohartu zenean, gaixo jarri zen.
|
Hiru
hilabetera desagertu zen Herreratik. Geroago jakin genuen, beste kartzeleroren batek esanda, urdaileko ultzera bat sortu zitzaiola eta alde egin beharra izan zuela lan hura utzita.
|
|
|
Irakurtzen ematen nituen egunak txapeoan, gaueko ordu biak edo
|
hirurak
aldera arte askotan. Zenbat eta liburu lodiagoa, are gusturago.
|
|
|
Bada, kolpatzen nuen lekuan pintura jauzaraziz eta minioa bistaratuz, zerbait marrazten hasi nintzen. Egunean
|
hiru
lau aldiz joko genuen atea, eta joaldi bakoitzean bost minutu edo izango ziren. Tartetxo horietan soilik kolpa nezakeen atea, joaldi horiek bakarrik neuzkan nire marrazkia lantzeko.
|
|
|
Mikel Lopetegi...
|
Hirurena
izan zen latza, baina niretzat Kirruli eta Mikelena gogorrena, neu nengoen moduluan gertatu baitziren. Kirruliren gorpua zaintzen egon nintzen goizean, Elurtxurirekin batera.
|
|
|
Bostok modulu berean elkarrekin egin genituen lehen bi urteak. Gero beste modulu batera eraman gintuzten Juanito Nazabal eta biok, eta beste
|
hirurak
modulu banatan bakartuta. Kartzela berean egonik ere, beste sakabanaketa bat gehiago ezarri ziguten!
|
|
|
Sei urte eta erdi igaro genuen horrela, eta ordutik aurrera hasi ziren tarteka moduluz aldarazten, bat hona eta bestea hara, trukatzen bezala. Eta ziegaz ere aldatzen gintuzten,
|
hiru
lau asteko tartearekin, hutsik egin gabe aldatu ere gainera. Guztira hamabi urte egin ditudanez Castellonen, pentsa zenbat ziega pasa izan ditudan!; neuk ere ez dakit.
|
|
|
Berehalaxe abiatu gara patiora paseatzera, jo alde batera eta jo bestera, berriketan. Bigarrenean
|
hiru
lagun daudela azaldu didate, eta Jokin hara eraman badute lau izango direla; emakumeenean badirela hiru neska; eta Antxon hona ekartzen badute, lau izango garela hemen.
|
|
|
Berehalaxe abiatu gara patiora paseatzera, jo alde batera eta jo bestera, berriketan. Bigarrenean hiru lagun daudela azaldu didate, eta Jokin hara eraman badute lau izango direla; emakumeenean badirela
|
hiru
neska; eta Antxon hona ekartzen badute, lau izango garela hemen.
|
|
|
Bejeta integrala da gure nafarra. Koldo, Antxon eta
|
hirurok
eseri gara mahaian. Kontu kontari hasi da Antxon gosaldu bitartean.
|
|
|
Orain Alkartetxea dela uste dut.
|
Hiru
anai arreba ginen, ni zaharrena.
|
|
|
Ez daukat kalera irten eta jolasean ibili izandako oroitzapenik. Amak, amonak eta izebak euren gonapean atxikiko gintuzten
|
hiru
txikiok.
|
|
|
Ourensetik zetozen bi: Jokin Santxo eta Bizkai; Monterroxotik bestea, Zubeldia agian; ezagutzen ez nituenak
|
hirurak
ere. Leonen furgoitik jaistean egingo genuen elkarren ezagutza.
|
|
|
Presaka hitz eginez, presaka paseatuz, ekonomatoko arduradunak zeuzkan kafe guztiak presaka hartuz igaro genuen ostiraletik astelehen gauera artekoa. Motz egiten da
|
hiru
lau eguneko tartea, epe laburregia da urteetan egin gabeko berriketaldietarako. Urteetako pasierak eta kafeak genituzke azken aldiz elkar ikusi genuenetik tolestu eta pilatutakoak esateko.
|
|
|
36 urte zituela hil zen. Gure ama
|
hiru
seme alaba txikirekin geratu zen alargun, 34 urterekin, bakarrik.
|
|
|
Serioago dator Koldo, haserre itxuran. Bisitara joanda, jende multzoa elkartu omen dira; hemen alboko moduluan dauden
|
hiru
nesketako bik ere aurrez aurreko bisita ei zuten ordu berean (Itziar geratu da moduluan, Onditz txikia zaintzen); elkar agurtzeko eta momenturen batean elkarrekin egoteko aukera izan dute, baina Maitanek eta Amaiak kasurik apenas egin omen diote Koldori; Antxonekin izan dituzte kontu eta mimo guztiak, musuak eta besarkadak. Antxonek barre egiten du, Koldok marmarrean kontatzen digun bitartean.
|
|
|
Aitaordearekin ezin konpondua, etxeko itomena, adinaren ezinegona eta ihesi nahia, dena nahastu zitzaidan apur bat. Gu
|
hiru
anai arreba ginen, eta aitaordeak bazituen beste hiru bereak. Eta gure amarekin beste bi seme izan zituen, gainera.
|
|
|
Aitaordearekin ezin konpondua, etxeko itomena, adinaren ezinegona eta ihesi nahia, dena nahastu zitzaidan apur bat. Gu hiru anai arreba ginen, eta aitaordeak bazituen beste
|
hiru
bereak. Eta gure amarekin beste bi seme izan zituen, gainera.
|
|
|
Eta zehaztasunik txikieneraino egongo zitzaidan patua halaxe prestatuta, nire izango zenaren ondoan esertzea egokitu baitzitzaidan, berarekin hasi bainintzen berriketan. Han eta modu zehatz horretan elkartu ginen lau bikoteetatik
|
hiruk
aldarerainoko bidea egingo genuen gerora.
|
|
|
Nire lanari dagokionez, aldiz, pintura tailertxo bat neukan, etxeak eta pintatzen aritzen nintzen. Hogeita bost urte izango nituen orduan, Maria Victoriak hogeita
|
hiru
. Nire asmoa, ordea, Venezuelara lanera joatea zen, eta Maria Victoria bera ere ados zegoen horretan.
|
|
|
Aitaginarrebaren eskaintza onartzea beste erremediorik ez zitzaidan geratu, eta lau urtez aritu nintzen kamioiarekin arraina partitzen, Donostia inguruetako herrietara, Nafarroara, Zaragozara... Orduak eta orduak egiten nituen kamioiaz, atsedenik gabe, egunean hogeita
|
hiru
ordu askotan. Astelehena izaten nuen soilik atseden eguna.
|
|
|
Laster batean bidali zuten etxera. Generaman kontratua amaitu eta beste
|
hiru
hilabete gehiago jarraitu behar izaten zen, laneko agiria emango bazizuten. Agiri hori gabe ezin zitekeen inora joan lan eske.
|
|
|
Nik odoletan nituen oinak. Manolo gizajoak ohean egon behar izan zuen
|
hiru
egunez.
|
|
|
eskuak atzean, aldakak dantzatzen, musajea bihurritzen. Patioaren alde batetik bestera bi
|
hiru
joan etorri egin orduko, besoak eta eskuak halako moduz mugituz ari zaio trabestia esplikazioren bat ematen. Ez dut uste asko aztoratuko duenik Ordiziako txapelduna.
|
|
|
Kiroldegi ordua dagokigu orain, eta bigarren moduluari ere bai; zorte apur batez agurtu ahal izango ditu bigarreneko adiskideak kiroldegiko atean... Abiatu gara azkenik, Koldoren eta Karlosen eta
|
hiruron artean
Antxonen trasteak aldean... Han, badatoz bigarren modulukoak kiroldegitik!
|
|
|
Kiroldegira goaz bueltan. Han elkartu gara beste moduluko
|
hirurekin
. Zazpi gizon eta lau emakume bakartu baino ez gara hemen, Antxonen faltan.
|
|
|
|
Hiru
ontzien uztardura.
|
|
|
|
hiru
karrileko autobiatan datozenak
|
|
|
|
Hirurok
hantxe geratuko ginela iruditu zitzaidan, isiltasun eta gelditasun mugagabe hartan bat eginda betiko, baina hainbat minuturen buruan Lauaxetak isiltasuna urratu zuen:
|
|
|
Neu txartelak uzten ibilia naizenez, mendi tontorretako buzoi barruak miatzeko ohitura dut. Ulizarkoan, Santurtziko bost mendizalek egun batzuk lehenago utzitako txartelarekin batera, bestelako orri bat zegoen, goma mehe baten bitartez
|
hiru
lilirekin uztartuta zegoen orri txiki bat. Taupada bizian larritu zitzaidan bihotza:
|
|
|
Tontor gainetik inguruetara begira geratu ginen
|
hirurok
. Mendi ugari zegoen agerian:
|
|
|
Zahatoa lagun genuela gazta puska bana jan genuen
|
hirurok
, une hartako distentsioa baliatuta, eta gero pistola galtzen atzealdean gordea zuela abiatu zen bidean aurrera Goizeder, ordura arteko beilaritza zorrotza baztertu eta gutaz arduratzeari utzita. Gorritiko herrigune nagusitik pasatu gabe, Uitziko mendaterantz jo genuen, Guratz mendiaren magaleko baso sarri abegikorraren babesean.
|
|
|
Neuk ere izango nukeen akaso zer esanik beste egoera batean, baina orduko hartan Goizederren hitzak poeta handi batenak iruditu zitzaizkidan. Horregatik, isilik geratu ginen
|
hirurok
tarte luze batez, geure bizitzak laburtuko lituzkeen kanta labur eta xume bat entzun bagenu bezala. Alkandorako sakelatik Ulizarko buzoian jasotako liliak atera eta usaindu egin nituen, Marga gogoan.
|
|
|
Hego Amerikan grabatutako foiletoi merke eta makal horietako bat ari ziren ematen. Telebistari jaramonik egin gabe, patxadaz gosaldu genuen Lauaxetak eta biok, kafesne bana eta
|
hiru
kruasan bion artean. Gosaltzen ari ginela, bi gizonek ekarri zuten Uitziko hilketaren berria ostatura.
|
|
|
Nik bitartean, baxoerdi pare bat hartu eta ostatuko Diario de Navarra ko gurutzegrama egin nuen. Guztia osatzeko
|
hiru
hitzen faltan geratu nintzen.
|
|
|
Gogoan zaukaat: Lizardimin zian izenburua eta zortzi orrialdekoa zuan, hiri buruzko erreportajea baino
|
hiru
orrialde gehiagokoa.
|
|
|
Horregatik, bezperan Leitzan egin nuen bezala, baxoerdi pare bat lagun, ostatuko Diario de Navarra ko gurutzegramari lotu nintzaion Lauaxeta komunetik itzuli bitartean.
|
Hiru
hitzen faltan geratu nintzen orduko hartan ere.
|
|
|
Gertuenak Leitza eta Hernani dituk, bata 20 kilometrora eta bestea 25era. Leitzara ez zagok autobusik, Hernanirako azkena, berriz, aspaldi joana duk honezkero, arratsaldeko
|
hiruretan
oso oker ez banago.
|
|
|
Irarkurle bat!", pentsatu nuen, sekulako aurkikuntza bitxi eta harrigarria egin banu bezala. Esertokia libre uztearren egunkari alea eskuetan hartu nuenean, harekin batera
|
hiru
liburu ere bazirela ohartu nintzen: Edorta Jimenezen Baleen berbaroa, Harkaitz Canoren Telefono kaiolatua eta Jokin Muñozen Joan zaretenean.
|
|
|
– Bai, oraintxe argitaratu berriak dira
|
hirurak
. Neuk gaur erosi ditut, eta herenegun behintzat artean liburu dendara iritsi gabeak ziren.
|
|
|
Harkaitz Canori buruzko goraipamenetan ere bat etorri ginen
|
hirurok
.
|
|
|
Zortzi lagun bildu ginen guztira afari hartan. Beste bost, beraz, Mikel, Lauaxeta eta
|
hiruroz gain
: Jakobe amurriarra, Arrate eta Oihane etxebarriarrak, Arantxa urruñarra eta Jean Louis heletarra.
|
|
|
Goizaldeko
|
hirurak
inguruan, despedidako tragoa kalean hartzera jaitsi eta Bodega tabernan sartu ginen. Total eginda nengoen ordurako, ez nintzen lagunekin berriketan jarraitzeko gauza, eta bazter batean eserita geratu nintzen," Ardoa eta gizona" kantatzen;" Ardoa eta gizona" kantatzen ahalegintzen, hobeto esanda, ezin bainituen hitzak gogoratu.
|
|
|
|
Hiru
egun geroago, Bianditz, Aldura, Urdaburu eta Adarra mendietatik barrena, Andoaingo hilerrira heldu ginen. Rikardo Arregiren hilobiaren aurrean egon ginen biok, Lauaxetak eskatu zidan bezala.
|
|
|
– Gerra aurreko
|
hiru
olerkari handiak! Pizkundea maite zenuten gerra aurrean, eta oraindik ere bai agi danez.
|
|
|
– Utzidazu esaten, nolanahi be, ez deutsodala bidezkoa irizten
|
hiru
izan ginala esateari. Loramendi be aitatzen dau Gabriel Arestik, gugaz batera, Euskal harria n, eta olerkari gehiago be baziran gure garaian:
|
|
|
– Ondo dago apala izatea, Estepan, baina historiak ez du urrikirik. Zuen
|
hiruron
izenak gainerakoen gainetik daude.
|
|
|
Erpin geodesikoaren gainean eserita, Otsabioko
|
hiru
gurutzeen eta bi buzoien ondoan egin genuen mokadu bat, zahatoa ere astinduz. Jan eta gero ere luzaz geratu ginen han, ikusmira ederraz gozatzen.
|
|
|
Umetxoari kontuak egin zizkion. Gero etxe barruan sartu ziren
|
hirurak
.
|
|
|
Nahi bazuen bizkar zorroa han uzteko esan nion arren, neuk zainduko nuela, nahiago izan zuen berarekin eraman. Harri eta zur geratu nintzen, ezin erreakzionatuta,
|
hiru
gizonak Erniora igotzen ikusten nituen bitartean. Otaegiren oinetakoez pentsatu nuen.
|
|
|
" Mendiko botak zauzkak jantzita baina bizkar zorroan izango ditik behatzak mingarri estutzen zizkioten zapata beltzak, amak emandakoak, fusilatu zutenean jantzita zituenak", pentsatu nuen neure artean, Hamaika pauso ren irakurketa gogoan. " Lepoa egingo nikek."
|
Hiru
gizon haien atzetik joan eta bilera haren lekuko izan nahiko nukeen, Txikik aipatutako" besteak" nor ziren jakin, zertaz mintzatuko ziren... Baina ezin nuen horrelakorik egin.
|
|
|
Lanetik etxera itzuli orduko telebista pizten nuen garai hartan, egunero, inon ziren lehiaketarik lerdoenak edo futbol partidarik aspergarrienak ikusteko prest. Pizza zatiren bat edota beheko tabernan erositako ogitartekoa jango nuen, edo lardaskatu askotan hura ere, osorik sabeleratu gabe,
|
hiru
laurdeneko botila ardoa lagun. Ondoren, besaulkian ia hondoratzeraino murgildu eta botila osoa hustu arte ez nintzen handik altxako.
|
|
|
Euskal Herriko mendi gailur garrantzitsuenetan izan ginen elkarrekin, behin baino gehiagotan horietako asko eta askotan: Gorbeia, Anboto, Udalaitz, Aizkorri, Erlo, Ernio, Txindoki, Beriain, Larrun, Orhi, Iparla, Auñamendi,
|
Hiru
Erregeen Mahaia... Ekialderagoko Pirinioetan ere maiz izan ginen:
|
|
|
trena hartu eta Bilbora jo.
|
Hirurak
eta laurdenetako trena hartu zuen.
|
|
|
Elgetatik gertu, errepidea utzi eta Intxortarako bidean pixka bat aurrera egin orduko, monolito bertikal handi batean, Francoren aldekoek 1937ko apirilaren 24 eta 25ean hildako lau elgetarren izenak irakurri nituen. Sesto Gain, Antzuategi eta Antzuategi Baztarrekoa baserrietakoak ziren, harriak zioenez;
|
hiru
gizonezko eta emakume bat. Emakumeak nire deitura bera zuen.
|
|
|
Bonbardaketatik
|
hiru
egunetara izan zen atxiloketa hura, 1937ko apirilaren 29an. Guztiz suntsitua zegoen orduan Gernika, baina Andra Mari eliza eta Juntetxea osorik geratu ziren.
|
|
|
Sustrai sakoneko herria dogu, kultura berezia daukana eta hizkuntza bereziaren, euskerearen, jabe dana. Zazpi herrialdek osatzen dabe Euskal Herria eta
|
hiru
administraziotan banatuta dagoz: Euskal Herriko Autonomi Elkartea eta Nafarroako Foru Komunitatea Estatu Espainiarrean, eta Iparraldea Estatu Frantseseko Pirineo Atlantiarren Departamentu barruan." Eusko Legebiltzarraz mintzo zen taula beste testu batean:
|
|
|
Ezin zuen, horrenbestez, gerra hura nola amaitu zen jakin, baina, han emandako ordubetean ikusitakoak ikusita, gerra hura bere burkideek irabazi zutelakoan zegoen, Errepublikaren indarrek faxisten erasoari azkenean ere aurre egiten asmatu zutelakoan. Nekez uler zitekeen bestela Euzkadiko
|
hiru
herrialdek autonomia izatea, Legebiltzarra, Jaurlaritza, lehendakaria... Eta ertzainak!
|
|
|
Eta, han bada urmael bat, eta: bertan igelak haziko zituela, esaten zuen"; barre egin zuten
|
hiru
emakumeek;" irrizua zen", esan zuen amatxi zaharrak. " Bazituen okurrentzia batzuk", esan zuen Mariak.
|
|
|
" Jatorra zen", esan zuen Lolitak, erromantizismo kadukoz; beste zeozer esan behar ote zuen; ordea, Mariak idor begiratu zion eta isildu egin zen. Bazioten bistan da
|
hirurek
ere Henriri halakoxe kariñoa. " Nobia bat baino gehiago izan zuen", esan zuen amatxi zaharrak; eta, honako hau behintzat ez hain ona zen bezalako doinuan:
|
|
|
Xan amatxi zaharraren atzean, argiari begira zegoen.
|
Hiru
emakumeak amano zituela, haiengandik berex hala ere, Elik nonbaitetik orrazia eta guraizeak atera zituen.
|
|
|
Alde Zaharra toki malkartsuan,
|
hiru
lau mendixken gainean eraikita zegoen; sigi sagakoak ziren harako karrikak; mendixka batetik bestera joateko berriz, hainbat zubi, hainbat tunel, hainbat eskailera elkargainka ipinita zeuden. Egitura, bide haietako batzuk Xanek ezagutzen zituenak ziren, bere baitan atxiki zituenak, ezabatuxe, deformatuxe baldin bada ere.
|
|
|
Dutxatik irtenda, korridorearen puntan
|
hiru
lau gizon ikusiz, eta bere gelatik berriz, atea pixka bat irekita zegoela, kantari ari zen ahots eme bat zetorrela adituz (dudagabe, etxekoandrearen alaba bere ohea egiten ari zen), zuzenean sukaldera sartu zen Xan.
|
|
|
amona izan zen aldean ez, ezpada bestean, bi mutilen ondoan, bakantxo hala ere.
|
Hirurak
zopa hartzen ari zirela, amona nonon lagata itzuli zen neska burlatia aurrena, gero etxekoandrea, azkenik neska morenoa, amak June deitu zuena ere eseri ziren; handik aurrera beste emakumeak, emakume sendoak, familiakoa izan behar ez zuenak egin zituen komedoreko beharrak.
|
|
|
Xan leiho batera arrimatu zen. Berarekin
|
hiru
lau bulegari zeuden: espektakulu festibo batean legez, zuhaitz adarrak eta era guztietako zaborrak zeramatzan uholde azkarrari begira.
|
|
|
Bat batean Xanek bere burua oso bakarrik ikusi zuen: gelditzen ziren kafetegi hartako atean gizon ez inplikatu batzuk, gelditzen ziren parkeaz hara
|
hiru
lau mutil koxkor, gelditzen zen, jeeparen babes ez oso seguruan, bera.
|
|
|
ateratzeko etxetik eta pertsonak sartu behar diren bezala sartzeko! Buruan kolpe bat jo ziotean, gero Henriren gela azpikoz goiti jarri zitean, paper eta zinta batzuk hartuta joan zituan; eta, handik bi
|
hiru
egunera osaba Eusebio etorri zuan, hark esan ziguan, ondo eta toki seguruan zela Henri, geroztik ama gau ta egun begira zegoan, ordu orduoro irratiko boletinak aditzen zitian, bat hil zutela hemen, bi detenitu zituztela han... Eta, Henri etorri zen beste hartan, bada, amak:
|
|
|
Gero ama lo goxoak hartu zian, gu badaezpada ere eta mahaia ere hala zegoelako jarria, haren oinetan jarrita bazkaldu genian. Henri, Pitita eta
|
hirurok
bazkaldu genian, eta mahai txiki batean, Jon eta Alaine, gure ilobatxoak. Espagetiak, nik prestatu nitian"; beste zupako bat jo, Xani eskaini zion konkorrak zigarreta;" han ari ginela, bada", segitu zuen," amak begiak zabaldu zitian eta:
|
|
|
Aparatoa telebistaren ondoan zegoela, Xanek hartzekoa egin zuen, berehala ordea, ez hartzea hobe zukeela pentsatu zuen. Alabaina,
|
hiru
bider jo eta gero eten, eta gero oso segituan berriz jotzen hasi zenez, kontsideratu zuen komeni zatekeela hala ere erantzutea, zena zela ere enkargua hartzeko edo, txarrenera ere, zerbait ez beharrekorik igarriz gero, deus esan gabe eskegitzeko. Hala bada, hartu egin zuen aparatoa.
|
|
|
Sabaiko tranpilla zabalik zegoen, esku eskailera bat erabiliz hara igotzen hasia zen neska. Xanek baldarki jarraitu zion,
|
hirurak
ganbaran zirela Iharrak eskailera gora jaso eta tranpilla itxi zuen. Korridore batean barrena abiatu ziren.
|
|
|
Giro muxina zegoen. Iharrak ateño bat ireki zuen eta,
|
hirurak
estu estu zama igogailu suerte batean sartu ziren. Neskak zerbait esan zuen, Xanek ez baitzuen ulertu.
|
|
|
Goiz sentia zen, hotz handia egiten zuen. Kafetegitik irten eta kale aldapatsu, luze batean goiti jo zuten, Pitita botatzarrekin, bizkar zorroa zeramala bizi bizi aurrean, Xan bi
|
hiru
pausoz osterago, eginahaletan burusoilari jarraitzeagatik. Hankak min pixka bat ematen ziola zebilen, Pitita baina, ez zen hartaz ohartua; haren nahia inondik ere kale haren azken muturrera lehenbailehen ailegatzea zen:
|
|
|
Beltzez jantzitako gizaseme olde bat sartu zen orduan ostatuan, haiek ere nonbait hildakoaren lagun, edo menekoak; eta, bazetozen haiekin
|
hiru
lau emazteki ere. Artean, paretaren ondoko mahaian ziren gizon emakume txiki adinekoak jaiki, batek neskatila lo zegoela zeramala, atera ziren.
|
|
|
Bere soa lepamotzarenarekin kruzatu zelarik, nahiz unetxo bat izan, huraxe askia izan zen Xani haren begiradan distira arraro bat sumatzea iruditu zekion. Zena zela Xan ja barratik kanpo, ja bere lehengo izkinan, ja Elik
|
hiru
kopak zerbitzeko zain gelditu zen.
|
|
|
|
Hiru
lagunek beso zabalik hartu zuten; antza kopengatik zen; idorrago ziruditen gaineratikoan. Euren aldean aulki librerik ez izan eta, ez zuten hargatik kezkatzeko itxurarik ere egin.
|
|
|
Hark jakingo zuen, agian, Henriren berri. Bederen bederen handik goiti Xan, apurka apurka mahaiko
|
hiru
lagunengandik bereizi, Lazaro harengana inguratuz joan zen.
|
|
|
Zihoan espaloian aurreraxeago, atari baten ondoan zutik,
|
hiru
emakume gazte ikusi zituen: elkarrengana bilduta, zigarroak erretzen.
|
|
|
Xan durduzatuxe zegoen. Behintzat ja
|
hiru
nesken aldamenetik igarotzen ari zen, ja igaro egin zen, ez baitzitzaion ahora berbarik etorri... Aditu zituen bere gibelean barretxo batzuk.
|
|
|
" Hor; hori da sarrera".
|
Hiru
ate zeudenez: " Zein?", galdetu zuen Xanek.
|
|
|
" Azula?". Beltzez jantziriko
|
hiru
gizaseme heldu ziren orduan, hain zuzen ere ate azula zabaldu, sartu ziren ostatu barrura. Espaloian gizaseme gehiago, emakume batzuk ere pasatu ziren.
|
|
|
Beste mahaian
|
hiru
gizaseme zeuden: lehentxeago, Xanek ikusita, sartu ziren haiexek noski:
|
|
|
Neska ile beltz, aurpegi zuri, elastiko urdin ilunaz jantziriko batek atenditzen zuen barra. Xan harengana heltzen ari zela, hark berari begiratu arin bat eman eta, barratik irtenda,
|
hiru
gizasemeengana joan zen, kopa bana eramaki. Handik atzera barrara heldu zelarik, aurpegi zupatuko hark bere begi beltzak neskaren ipurdian tinkaturik zeuzkala drolekeriaren bat esan, hiru lagunek barre egin zuten.
|
|
|
Xan harengana heltzen ari zela, hark berari begiratu arin bat eman eta, barratik irtenda, hiru gizasemeengana joan zen, kopa bana eramaki. Handik atzera barrara heldu zelarik, aurpegi zupatuko hark bere begi beltzak neskaren ipurdian tinkaturik zeuzkala drolekeriaren bat esan,
|
hiru
lagunek barre egin zuten. Neskak, aparientziaz jaramonik egin gabe hari, ja bere tokitik Xani begiratu zion.
|
|
|
Arte hartan haranzko mahaiko gizon emakume txiki samarrek euren solasa arrunt apaldu, haien animoak arrunt erori zirela zirudien; bildu ziren korro batean emakumeak, gelditu ziren apartexko gizonak, komentario lakonikoak eginez. Beste mahaira jarrita zeuden
|
hiru
gizasemeak berriz, solas bizian ari ziren, hainbat esku keinu, hainbat begi ñika.
|
|
|
" Noski", esan zuen neskak. Xan
|
hiru
gizasemeen mahaian, haiengandik bakantxo jarri zen, ateari begira, zutabearen kontra.
|
|
|
Sasoi onekoak ziren
|
hiru
tipo haiek. Patxarana edan eta, nonbait ardo hizketa zerabilkiten.
|
|
|
Behin haraino iristen saiatu ninduan, baina iluna zegoan eta, barrika baten kontra muturrekoa hartu nian"; berak fuerte mintzo, besteek barre lasaiak egiten zituzten; lepamotzaren aldamenean, Xanen alderaxeago zena sudurmako, hortz maketsa zen; egun pare bateko bizarra, lepoan, txaketaren azpitik, zapi gorri bat ageri;" zazpi barrikatatik eman ziguan edatera", segitzen zuen lepamotzak," mozkortu baikinen ederki!"; urdea esan eta alua esan, puruetatik erre eta kopetatik edaten zuten;" Eli!", hots egin zuen lepamotzak;" ixurtzan beste ttantta bat hona, kopa hustu egin dun-eta". Barrako neska botilarekin etorri,
|
hiru
kopak bete xamartu zituen, hiru gizonek bozkariozko irrintziez alabatu zutena. Berbetan segitu zuten.
|
|
|
Behin haraino iristen saiatu ninduan, baina iluna zegoan eta, barrika baten kontra muturrekoa hartu nian"; berak fuerte mintzo, besteek barre lasaiak egiten zituzten; lepamotzaren aldamenean, Xanen alderaxeago zena sudurmako, hortz maketsa zen; egun pare bateko bizarra, lepoan, txaketaren azpitik, zapi gorri bat ageri;" zazpi barrikatatik eman ziguan edatera", segitzen zuen lepamotzak," mozkortu baikinen ederki!"; urdea esan eta alua esan, puruetatik erre eta kopetatik edaten zuten;" Eli!", hots egin zuen lepamotzak;" ixurtzan beste ttantta bat hona, kopa hustu egin dun-eta". Barrako neska botilarekin etorri, hiru kopak bete xamartu zituen,
|
hiru
gizonek bozkariozko irrintziez alabatu zutena. Berbetan segitu zuten.
|
|
|
Alde batera, barran zirenen builek galarazi egiten zioten. Bestera berriz, nahiz
|
hiru
lagunengandik hurbilxko egonik haien hitz gehienak aditu, doi doia zertatik zertara ari ziren ezin zuen asmatu. Ari ziren eta oso gauza konkretuez, bai denboran bai espazioan biziki gertukoak, hainbat izen aipatuz, hala toki izenak (haietarik bat edo beste hala ere Xani ezaguna zitzaion) nola lagun izenak, Xani gogora inoren bisaia edo arrasto zehatzik ekartzen ez ziotenak.
|
|
|
" Orain ez?", galdetu zuen Xanek. " Ez dut uste", esan zuen Elik; ez zen, bistan da, bertakoa; enkas bertakoa izan balitz, dudagabe ezagutuko zuen;" hala ere", segitu zuen Elik," lagun hauek jakingo dute..."; Xani deus esateko betarik eman gabe,
|
hiru
gizasemeengana bueltatuz: " zuek", esan zien," Henri ezagutuko zenuten, ezta?".
|