|
2000
|
|
|
Zer iduritzen zaizu, jaun André? Nola ez zituen libertatea amesten zuèn osaba Joanikot bezalako gizon batek aintzakotzat hartuko hitz haiek,
|
hiru
anaien arteko anaitasuna erlijione diferentzia guztien gainetik jartzen zutenak. Nola ez zitzaizkion, osaba Joanikot bezalako gizon bati, hitz haiek buru buruan sartuko, eta nola ez zituen, bada, bere bizitzaren ardatz bihurtuko?
|
|
|
Nola ez zitzaizkion, osaba Joanikot bezalako gizon bati, hitz haiek buru buruan sartuko, eta nola ez zituen, bada, bere bizitzaren ardatz bihurtuko? Eta nola ez zuen amets eginen kartari zerion spiritu franko eta liberal harekin, baita
|
hiru
anaiek sinboliza zezaketèn Nafarroa harekin eta aro harekin ere, halako moldez, non azkenean idealizatu eta Nafarroako historiaren urrezko arotzat hartu baitzuen, bere baitarako bai behintzat...?
|
|
|
Baina ez zegoen jadaneko hain bakarrik, zeren ziegetarat eginikako bisitan konplize bat ediren baitzuen, eta nihaur bainintzen konplize hura. Eta haren konplizea nintzelako kontatzen ari zitzaidan kartaren historia eta
|
hiru
anaiena. Eta, kontakizunari fina eta akabantza emaiten ziola, erran zidan:
|
|
|
Zeren baitzirudien ezen urtebete lehenago hil zela osoriotarren Espainiako oinetxeko jauna eta fardel haiek guztiak igorri zituztela handik, etxeko jaunak testamentean hala manatu zuelako. Fardelak gure aitaren izenean zetozen, zeina ere hil berria baikenuen eta zeinak bertze
|
hiru
anaia baitzituen Indietan sakabanatuak: haietarik bat kakao saltzaile bat zen, aski aberatsa, Simón de Osorio zeritzana, Caracasen bizi zena eta bizpahiru urtetan behin bisitaren bat egiten ziguna.
|
|
|
Izan ere, erradak: zergatik ezin daitezke protestantak eta katolikoak elkarrekin bizi, nola bizi izan baitziren gure odola zuten
|
hiru
anaia haiek, jaun Esteban, jaun Eusebio eta jaun Pedro. Haiek baino gutiago izan behar ote dugu guk?
|
|
2001
|
|
|
«Beach Boys» piura osoa dute
|
hiru
anaiek: eguzki koloreko ilea, itsasoa begietan, kresalaren gazia azalean eta grazia hizketan.
|
|
|
Eneko hurruneko olatuetan omen dabil... Nolatan atera zarete
|
hiru
anaiak surflari, denak ere olatuaren kalparreraino igotzea lortu duzuenak gainera?
|
|
|
Aita ez baina ama, lau arreba eta
|
hiru
anaia maiz ditu oroitzean.
|
|
2002
|
|
|
Beharbada drogaren munduak duen hondamen irudi horrengatik. Kontua da aita baino hamar urte gazteagoa zela, eta, beti ere eskelaren arabera, ama eta
|
hiru
anaia arreba zituela. Ez zuen esaten emazterik edo seme alabarik ote zuen.
|
|
2003
|
|
|
Azken horri egokituko zaizkio antzezlaneko pertsonaia femenino gehienak.
|
Hiru
anaien artean ipuin tradizionalen interpretazio berezia egingo dute, beti ere argitaletxeak kaleratu berri duen liburua saltzeko xedez. Emanaldi batzuetan Niko Lizeaga, Ramon Ibarra eta Kandido Uranga aktoreek ordezkatuko dituzte aurreko hirurak.
|
|
2005
|
|
|
|
Hiru
anaiek ez zuten arrebez sekula ezer gehiago jakin nahi izan. Baina arrebek, hamazortzi euro jaso zituzten ama zenaren kontu korrontetik.
|
|
2006
|
|
|
Amak adin handia duela eta Oronoz Mugairin elkartu zarete familia dena. Tartean, Kalifornian eta Nevadan bizi zareten
|
hiru
anaia. Hogeita bost urte badira familia dena biltzen ez zinetena...
|
|
|
Bai. Aunitz aldiz etorri gara
|
hiru
anaiak Ameriketatik hona, baina oraintxe juntatu gara denok hemen lehenbiziko aldiz.
|
|
2007
|
|
|
Donostian baziren
|
hiru
anaia, Iruretatarrak (Txetxu ikazkina, Anjel garraiolaria eta Iñaxio, biltegi bateko langilea) txistulariei ikasita, Monzonen Minuetoa aho ziztuka jotzen zutenak, hiru bozak eginez: batek lehenengo txistuarena, besteak bigarrena eta azkenekoak silbotearen boza egiteaz gainera, platertxo batean txanpon batzuen laguntzaz danborraren erritmoa ere osatzen zuen.
|
|
2008
|
|
|
|
Hiru
anaia eta koinata bat be joan jakozan bisitan 1960 inguruan. Hendaian egin eben bat eta hantxe bazkaldu alkarregaz, kontu zahar eta barriak astinduz.
|
|
|
1950 baino aurreragoko kontuak izan dira honeek. Soldadutzara joan ziran azken
|
hiru
anaien ondoren arreba pilo bat etorren erreskadan; bost neska. Neskek ez eben soldadutzarik egiten eta, alde horretatik, bakea gurasoentzat.
|
|
|
Eta Nazariok turuta hartu eta, beste
|
hiru
anaiak iratzartzeko, egunero jotzeari ekin zion, hartarako osaba Bixentek lehentxeago esnatu behar izaten bazuen ere egunero, harik eta turuta hots haiek haragi haragian errotu zitzaizkion arte, Nazariok berak aurrerantzean behin baino gehiagotan aitortuko zuenez:
|
|
|
Edo oroit zitzakeen, halaber, oroituko ez zituen, bada!?, bere
|
hiru
anaiekin jolasean ibilitako umetako egunak ere, batean lasterka, beste batean borrokan eta hurrengoan harri jaurtika, orain eskuz eta orain habailaz, edo aizkora apustu txikiak eginez?, nahiz eta beraiena bezalako baserri pobre batean nekez egoten zen jolaserako astirik, patuak, halabeharrak edo dena delakoak ongi mugatua baitzuen garaiko baserritarrek ibili beharreko ibilbidea, bi geltokiren art...
|
|
|
eta noiznahi mintzatzen zena, don Hipolitok irakatsiaren ildotik, ongi idazteari eta ongi irakurtzeari zegokièn onuraz, baita gaztelania ongi ikasteari zegokionaz ere, halako moldez, non egunean egunean aditzera ematen baitzien anaiei eskolan ikasia, gaztelaniazko bizpahiru hitz gaur, hiruzpalau bihar?, Nazariok, anaietan zaharrena zen arren, adi adi entzuten ziona, baita Ismaelek ere? Sortu ere, sortzen ziren
|
hiru
anaien artean halako solasaldi batzuk, zeinetan, noizean behin, aitak ere parte hartzen baitzuen, honek ere semeei irakatsi nahi baitzien, antza, gerraren joan etorrietan ikasitakoa, bere jakituria gaztelaniazko hitz urri batzuetara mugatzen bazen ere. Beñardok, baina, berea beste jolas bat zelako edo, ez zuen solas haietan parte hartzen, edo ez entzunarena egiten zuen, lekuko arruntik arruntenak ere ez luke besterik baieztatuko, munduan iragana atzemateko moduko betaurrekoen jabea balitz, hain zen markatua Beñardoren jarrera, pasiboa bezain erabatekoa?, beste anaiak zeudèn tokian egon arren, sukaldean, etxeko atarian, nonahi??, ez balego bezala.
|
|
|
batek bezala inguratzen zutenak, bere baitan gaztelaniaren aurkako erresistentzia inkontziente bat piztuz? horregatik ez zien kasurik egiten, agian, Nazario, Ismael eta Honoratori,
|
hiru
anaiek, gaztelania ikasteko, etxean, sutondoan, atarian, nonahi?, izaten zituztèn lehietan:
|
|
|
Baiespen hori, gainera, Nazariori ez ezik, Ismaeli eta Honoratori ere bazegokien, Ismael eta Honorato Nazarioren moldekoak baitziren, aldeak alde. Izan ere, Beñardok gorputz arina zuen, eta ipurtarina zen oso, orain zuhaitz batera igotzeari ekiten zion, eta orain aspaldi utzia zegoèn herriko errota zaharreko presara joango zen, non herriko mutilek enbor bat jarria baitzuten, Beñardok ziztuan zeharkatzen zuena, ertz batetik bestera egiteko, putzura erori gabe?, beste
|
hiru
anaiak sendo antzekoak eta askoz mugimendu pausatuagokoak ziren bitartean, hauek ere batere motelak ez ziren arren. Lauretan bera. Beñardo?
|
|
|
–Bost! , esan zuten beste
|
hiru
anaiek batera.
|
|
|
Baina beste
|
hiru
anaiek gero eta gehiago sentitzen zuten laugarrena sudur puntan ateratako pikorta balitz bezala eta bakarrik uzten zuten; edo esaten zioten:
|
|
|
Eta Beñardo, magalaren babes hartan, zoriontsu? magaletik jauzi egin ahala beste
|
hiru
anaiak baino ausartago izan bazitekeen ere, hartan ere bi muturren jabe. Halatsu gertatzen zen, halaber, haren gustuekin:
|
|
|
edo osaba Bixentek eskatuta? beste
|
hiru
anaiak ez baitziren hain bertsozaleak, jakin ez bertsoak gustatzen ez zitzaizkielako edo hutsaren hurrengo sentitzen zirelako, Beñardok bertsoa gangar zuèn munduan hiru oilasko gangargabe baitziren hirurak ere, azken batean. Beñardok, hortaz, behar zuèn guztia zuen bertsolaritza lantzeko:
|
|
|
bakardadea zuen ofizioan trebatzeko, eta entzuleak ere bazituen, baldintzarik gabekoak batzuk, osaba izebak?, eta badaezpadakoak besteak:
|
hiru
anaiak. Behin edo behin, askotan?
|
|
|
Txalo haiek, bere gabezia guztiak estal zitzaketenak: jendearen estimu eta ezagutza falta, zergatik hartu behar zuen, bada, Beñardok bere burua tonto tentel ergeltzat, maisuak nahi zuen bezala, baldin eta tabernako saioa entzun zuèn jendeak bi bertsolari haiek ezin buruargiagotzat bazituen??, bere bakardadea, bere mundua beste mundu bat zen, azken batean, bere
|
hiru
anaienarekin zerikusirik edo ia zerikusirik ez zuena, eta jendearen maitasun eza; txalo haiek, bakardadearen hotza eztitu ziezaioketenak, buruargitasunaren berme bihurtzeaz gain; jendearen txalo haiek, Beñardok irrika irrikatsuz irrikatzen zituenak, jendearen balizko txaloek, eta txalo haiek bakarrik?
|
|
|
baratzeko bertsoekin ere, zergatik ez! Izeba Ursulak, izan ere, bertso asko zekizkien buruz, eta osaba Bixentek ere bai, Beñardori buruan istantean sartzen zitzaizkionak, beste
|
hiru
anaiei ez bezala. Hartan ere ezberdina baitzen Beñardo; are ezberdinago, izeba Ursulak beste pasadizo hura kontatu zionetik, mutilak zortzi urte bete berriak zituela:
|
|
|
Beñardo Orbe mutil bizi bat zen, bizia bezain alferra, lanari ihes egiteko aitzakiarik merkeenaz baliatzen zena; orain, baina, aitzakia bat gehiago zuen, buruan eman handiko iturri hura baitzuen, ireki orduko jarioaren ibilian arrastatzen zuena izerdiaren zigorrarekin zerikusirik ez zuèn beste lur baterantz, lurra zeru zuèn jolasaren lurrerantz? Eta aita eta
|
hiru
anaiak ohartu egin ziren, jakina, Beñardo txinbo bat balitz bezala zebilela, piku batetik bestera, harik eta egun batean aitari pazientzia bukatu zitzaion arte.
|
|
|
Baina, azken urte haietan soldadutzarekin lotutako kontu batzuk, bigarren karlistaldia bukatuta gero (1876an, beraz), kinten sistema eta soldadutzarako zozketak ezarri zituen Espainiako gobernuak Euskal Herrian? ezin ahaztu zituelako edo, legeak bereziki behartzen zituen Nazario eta haren
|
hiru
anaiak, aita gerran galtzaileetakoa izan zutelako, nahiz eta anaietan zaharrena izatea, azkenean, Nazariori onurazko gertatu zitzaion, ñabardura hark bere anaien tutore bihurtu eta soldadutzatik libratu baitzuen, zorionez libratu ere, zeren umetan jeneral izatearekin amets egin zuenak (joan ere, joan baitzitekeen Nazario soldadutzara bolondres, premutasunak zekarzkiòn pribilejioak eta abantailak bazter utzita) Dobainera iritsi bezain laster egin baitzion uko ametsari, amets berri batek amets zaharraren lekua betetzen ziola:
|
|
|
noiznahi urduritu eta lotsagorritzen zen; baina Nazario, beharbada, Beñardo bezalakoa zen alor hartan, jendaurrean bertsotan aritzeko gai zena ez zen atsegin zuèn neska bati maitasuna adierazteko gai izan, Beñardok berak bertso batean aitortu zuenez!?, nortasunaren gainerako ezaugarrietan arras desberdina zen arren; Honoratok, berriz, apaizgaitegirako bidea hartu zuen, emakumeei aurre ez egiteko modu bat ere izan zitekeena. Hala, bada,
|
hiru
anaiek berezko zerbait ote zuten, generen bat edo?, lotsarako joeraren markaz markatzen zituena, beste sexuarekiko harremanetan. Horregatik ekin ote zion Nazariok bere proiektu handi hari, haren gauzatzeak beste alor batzuetan zituèn urritasun eta desegokitasun guztiak ezabatuko zizkiolakoan?
|
|
|
Beste adibide bat: Victor Txabarri enpresari dinastiko aberatsak (EAJren aurka kokatuko zena) bere
|
hiru
anaiekin batera zeukan yateari Laurac Bat izena ipini zion120 Izan ere, euskararekiko onespen sinbolikoa Bilboaldeko burgesiaren sektore zabalen artean aurki zitekeen. Onespen hau Berrezarkuntza garaitik gertaturiko «baskismoaren orokortze» testuinguruan ulertu beharra dago.
|
|
|
Ezerezetik sortuta bezala, epean ez dugu Orbea abizeneko udalkiderik aurkitzen?, Isabel II.aren erreginaldiaren azken hamarkadan orbeatarren sarrera indartsua sumatu zen Eibarko Udalean. Orbea muruatarrei dagokienez,
|
hiru
anaiek bete zituzten udal karguak 1840tik 1876 bitartean. Azken hamarkada horretako udal hauteskundeei buruzko emaitza zehatzik ez denez gordetzen, ez daukagu sortu ahal izan ziren kandidaturen berririk.
|
|
|
Karlista goiztiarren artean, Gorostegi anaiak aipatu behar.
|
Hiru
anaiak. Manuel María, Juan Cruz eta José Ramón? 1873ko urtarrilean irten ziren Don Karlosen alde, eta 1876ra arte ez ziren aurkeztu.
|
|
|
Baina euren jatorriari eusten diote, izenetik beretik hasita. Mexikoko iparraldekoak dira Jorge Hernandez (ahots nagusia eta gidaria) eta haren
|
hiru
anaiak. 30 urteko ibilbidean «bidegabekeria oro» salatzeko indarra izan dute, Jorge Hernandezek telefonoz adierazi duenez.
|
|
|
Edo oroit zitzakeen, halaber oroituko ez zituen, bada!, bere
|
hiru
anaiekin jolasean ibilitako umetako egunak ere batean lasterka, beste batean borrokan eta hurrengoan harri jaurtika, orain eskuz eta orain habailaz, edo aizkora apustu txikiak eginez, nahiz eta beraiena bezalako baserri pobre batean nekez egoten zen jolaserako astirik, patuak, halabeharrak edo dena delakoak ongi mugatua baitzuen garaiko baserri bateko baserritarrek ibili beharreko ibilbidea, bi g...
|
|
|
Eta Nazariok turuta hartu eta, beste
|
hiru
anaiak iratzartzeko, egunero jotzeari ekin zion, hartarako osaba Bixentek lehentxeago esnatu behar izaten bazuen ere egunero... harik eta turuta hots haiek haragi haragian errotu zitzaizkion arte, Nazariok berak aurrerantzean behin baino gehiagotan aitortuko zuenez: alde batetik, maitasun mirespenezko sentimendu sakonak sortarazten zizkiolako, etxeko historiari eta odolari lotuak, eta bestetik, denborarekin diziplinaren eta jarraikitasunaren sinbolo bihurtu zitzaizkiolako... diziplinarik eta jarraikitasunik gabe nekez iritsiko baitzen iritsi zèn tokira.
|
|
|
Owen Wilson, Adrien Brody, Jason Schwartzman, Anjelica Huston. 91 min.
|
Hiru
anaiak ez dute elkarrekin hitz egin beren aita hil zenetik. Indiara joango dira hirurak, eta bidaia luze bat egingo dute trenez.
|
|
|
102 min. Parisko Orsay museoa omentzeko proiektu berezi baten bigarren filma da hau. Amaren heriotzaren ostean,
|
hiru
anaiak etxeko hainbat objektu saldu dituzte. Haien osaba Paul Berthier margolaria zen, baina haren herentzia jasotzeko, zailtasunak izango dituzte.
|
|
|
Juliette Binoche, Charles Berling, Jeremie Renier. 102 min. Amaren heriotzaren ostean,
|
hiru
anaiak etxeko hainbat objektu saldu dituzte. Haien osaba Paul Berthier margolaria zen, baina haren herentzia jasotzeko, zailtasunak izango dituzte.
|
|
|
Emaztea eta bost seme alaba zituen, hiru seme eta bi alaba.
|
Hiru
anaia ziren, hiruak 1969an sortu zen Altuna y Uria familia enpresako buruak.
|
|
|
Nazario bere onetik aterea zegoen, anaia zapal zapal egina uzteko gogoz; esan nahi baita bitarteko guztiak prest zituela –buruargitasuna, haien artean– zapaldua zuena are zapalduago uzteko; helburua betetzeko, ondorioz, aitzakia bat edo beste erabil zezakeen... Baina, azken urte haietan soldadutzarekin lotutako kontu batzuk –bigarren karlistaldia bukatuta gero (1876an, beraz), kinten sistema eta soldadutzarako zozketak ezarri zituen Espainiako gobernuak Euskal Herrian– ezin ahaztu zituelako edo –legeak bereziki behartzen zituen Nazario eta haren
|
hiru
anaiak, aita gerran galtzaileetakoa izan zutelako, nahiz eta anaietan zaharrena izatea, azkenean, Nazariori onurazko gertatu zitzaion, ñabardura hark bere anaien tutore bihurtu eta soldadutzatik libratu baitzuen... zorionez libratu ere, zeren umetan jeneral izatearekin amets egin zuenak (joan ere, joan baitzitekeen Nazario soldadutzara bolondres, premutasunak zekarzkiòn pribilejioak eta abantai... jende honek fabrika hau egin badu, nik zergatik ez...? –, soldadutzaren bide hartatik jo zuen; bazegoen, gainera, beste xehetasun bat, bide hartan aurrera egitera bultzatzen zuena, bera soldadutzaz libratzeaz gain, Ismael librarazi baitzuen Nazariok, hartarako legeak eskaintzen ziòn zirrituaz –redención en metálico, jatorrizko esamoldean– baliatzen zela, anaiaren libratze hartan legeak zioena baino askoz gutxiago ordaindu behar izan bazuen ere, Mateo Sukunzak Canovasekin zuèn adiskidetasun nolabaitekoa ez baitzitzaion alor hartan, itxuraz, alferrikakoa gertatu.
|
|
|
Honorato, eskolan urtebete egin ondoren, bigarrenari ekiten ari zitzaiona... eta noiznahi mintzatzen zena, don Hipolitok irakatsiaren ildotik, ongi idazteari eta ongi irakurtzeari zegokièn onuraz, baita gaztelania ongi ikasteari zegokionaz ere, halako moldez, non egunean egunean aditzera ematen baitzien anaiei eskolan ikasia –gaztelaniazko bizpahiru hitz gaur, hiruzpalau bihar–, Nazariok, anaietan zaharrena zen arren, adi adi entzuten ziona, baita Ismaelek ere... Sortu ere, sortzen ziren
|
hiru
anaien artean halako solasaldi batzuk, zeinetan, noizean behin, aitak ere parte hartzen baitzuen, honek ere semeei irakatsi nahi baitzien, antza, gerraren joan etorrietan ikasitakoa, bere jakituria gaztelaniazko hitz urri batzuetara mugatzen bazen ere. Beñardok, baina, berea beste jolas bat zelako edo, ez zuen solas haietan parte hartzen, edo ez entzunarena egiten zuen –lekuko arruntik arruntenak ere ez luke besterik baieztatuko, munduan iragana atzemateko moduko betaurrekoen jabea balitz, hain zen markatua Beñardoren jarrera, pasiboa bezain erabatekoa–, beste anaiak zeudèn tokian egon arren –sukaldean, etxeko atarian, nonahi... –, ez balego bezala.
|
|
|
Euskarak eskaintzen ziòn talaia hartan ezin erosoago zegoen, hortaz, Beñardo, eta erosotasunaren talaia hartatik gauzak bere erara ikusi behar zituen: ...halako analisirik, baina ez zekizkièn indar haien mende behar zuen; are gehiago, nabaritu ere, nabaritu zituen kontzientzian, ausaz, mugimendu batzuk, forma zehatzik ez zutenak, bai, baina" zer definiezin" batek bezala inguratzen zutenak, bere baitan gaztelaniaren aurkako erresistentzia inkontziente bat piztuz... horregatik ez zien kasurik egiten, agian, Nazario, Ismael eta Honoratori,
|
hiru
anaiek, gaztelania ikasteko, etxean –sutondoan, atarian, nonahi... – izaten zituztèn lehietan: nola esaten da gaztelaniaz" aita", nola esaten da" ama", nola esaten da hau eta nola esaten da hura...?
|
|
|
halakoetan –adin bertsuko emakumeekin edo gaztexeagoekin mintzatzen zèn aldi bakanetan– noiznahi urduritu eta lotsagorritzen zen; baina Nazario, beharbada, Beñardo bezalakoa zen alor hartan –jendaurrean bertsotan aritzeko gai zena ez zen atsegin zuèn neska bati maitasuna adierazteko gai izan, Beñardok berak bertso batean aitortu zuenez! –, nortasunaren gainerako ezaugarrietan arras desberdina zen arren; Honoratok, berriz, apaizgaitegirako bidea hartu zuen, emakumeei aurre ez egiteko modu bat ere izan zitekeena. Hala, bada,
|
hiru
anaiek berezko zerbait ote zuten –generen bat edo–, lotsarako joeraren markaz markatzen zituena, beste sexuarekiko harremanetan. Horregatik ekin ote zion Nazariok bere proiektu handi hari, haren gauzatzeak beste alor batzuetan zituèn urritasun eta desegokitasun guztiak ezabatuko zizkiolakoan?
|
|
|
esan nahi baita Beñardok noiznahi osatzen zituela bertsoak, edozein objektu, izaki edo edozein gertaeraren aitzakian, mendiko bakardadean zegoenetan batez ere. Mendian ez ezik, baina, etxean ere kantatzen zituen noiz edo noiz, izeba Ursulak –" Orain bai, bota ezak bertsoa, eginbeharrak eginda gero" esaten zion ilobari– edo osaba Bixentek eskatuta... beste
|
hiru
anaiak ez baitziren hain bertsozaleak, jakin ez bertsoak gustatzen ez zitzaizkielako edo hutsaren hurrengo sentitzen zirelako, Beñardok bertsoa gangar zuèn munduan hiru oilasko gangargabe baitziren hirurak ere, azken batean. Beñardok, hortaz, behar zuèn guztia zuen bertsolaritza lantzeko:
|
|
|
bakardadea zuen ofizioan trebatzeko, eta entzuleak ere bazituen, baldintzarik gabekoak batzuk –osaba izebak–, eta badaezpadakoak besteak:
|
hiru
anaiak. Behin edo behin –askotan– bere burua ikusten zuen Beñardok Pernandorekin bertsotan:
|
|
|
Txalo haiek, bere gabezia guztiak estal zitzaketenak: jendearen estimu eta ezagutza falta –zergatik hartu behar zuen, bada, Beñardok bere burua tonto tentel ergeltzat, maisuak nahi zuen bezala, baldin eta tabernako saioa entzun zuèn jendeak bi bertsolari haiek ezin buruargiagotzat bazituen? –, bere bakardadea –bere mundua beste mundu bat zen, azken batean, bere
|
hiru
anaienarekin zerikusirik edo ia zerikusirik ez zuena– eta jendearen maitasun eza; txalo haiek, bakardadearen hotza eztitu ziezaioketenak, buruargitasunaren berme bihurtzeaz gain; jendearen txalo haiek, Beñardok irrika irrikatsuz irrikatzen zituenak, jendearen balizko txaloek –eta txalo haiek bakarrik– nor egingo balute bezala... Hartan egin zuen huts, ordea, esan beharreko bertsoa esan ez zuenean!
|
|
|
Baiespen hori, gainera, Nazariori ez ezik, Ismaeli eta Honoratori ere bazegokien, Ismael eta Honorato Nazarioren moldekoak baitziren, aldeak alde. Izan ere, Beñardok gorputz arina zuen, eta ipurtarina zen oso –orain zuhaitz batera igotzeari ekiten zion, eta orain aspaldi utzia zegoèn herriko errota zaharreko presara joango zen, non herriko mutilek enbor bat jarria baitzuten, Beñardok ziztuan zeharkatzen zuena, ertz batetik bestera egiteko, putzura erori gabe–, beste
|
hiru
anaiak sendo antzekoak eta askoz mugimendu pausatuagokoak ziren bitartean, hauek ere batere motelak ez ziren arren. Lauretan bera –Beñardo– zen asmotsuena, baita graziosoena ere, mihian ateraldi ezin zorrotzagoak zituena, edonori jaurtitzeko prest:
|
|
|
–Bost! –esan zuten beste
|
hiru
anaiek batera.
|
|
|
Baina beste
|
hiru
anaiek gero eta gehiago sentitzen zuten laugarrena sudur puntan ateratako pikorta balitz bezala eta bakarrik uzten zuten; edo esaten zioten:
|
|
|
Eta izebak Beñardo magalean hartu eta ipuinak kontatzen zizkion, hain zen iaioa eta trebea eginkizun hartan, eta hainbeste ziren esaera zaharrak, ipuinak eta bertsoak, mota guztietakoak, hark zekizkienak. Eta Beñardo, magalaren babes hartan, zoriontsu... magaletik jauzi egin ahala beste
|
hiru
anaiak baino ausartago izan bazitekeen ere, hartan ere bi muturren jabe. Halatsu gertatzen zen, halaber, haren gustuekin:
|
|
|
Eta Nazariok turuta hartu eta, beste
|
hiru
anaiak iratzartzeko, egunero jotzeari ekin zion, hartarako osaba Bixentek lehentxeago esnatu behar izaten bazuen ere egunero... harik eta turuta hots haiek haragi haragian errotu zitzaizkion arte, Nazariok berak aurrerantzean behin baino gehiagotan aitortuko zuenez: alde batetik, maitasun mirespenezko sentimendu sakonak sortarazten zizkiolako, etxeko historiari eta odolari lotuak, eta bestetik, denborarekin diziplinaren eta jarraikitasunaren sinbolo bihurtu zitzaizkiolako... diziplinarik eta jarraikitasunik gabe nekez iritsiko baitzen iritsi zèn tokira.
|
|
|
Edo oroit zitzakeen, halaber –oroituko ez zituen, bada! –, bere
|
hiru
anaiekin jolasean ibilitako umetako egunak ere –batean lasterka, beste batean borrokan eta hurrengoan harri jaurtika, orain eskuz eta orain habailaz, edo aizkora apustu txikiak eginez–, nahiz eta beraiena bezalako baserri pobre batean nekez egoten zen jolaserako astirik, patuak, halabeharrak edo dena delakoak ongi mugatua baitzuen garaiko baserritarrek ibili beharreko ibilbidea, bi gelt...
|
|
|
Artzain xelebre hura bezalakoa izango zen, bai horixe," bere" pasadizo txinpartatsu propioekin... baita" bere" baratzeko bertsoekin ere, zergatik ez! Izeba Ursulak, izan ere, bertso asko zekizkien buruz, eta osaba Bixentek ere bai, Beñardori buruan istantean sartzen zitzaizkionak, beste
|
hiru
anaiei ez bezala. Hartan ere ezberdina baitzen Beñardo; are ezberdinago, izeba Ursulak beste pasadizo hura kontatu zionetik, mutilak zortzi urte bete berriak zituela:
|
|
|
Beñardo Orbe mutil bizi bat zen, bizia bezain alferra, lanari ihes egiteko aitzakiarik merkeenaz baliatzen zena; orain, baina, aitzakia bat gehiago zuen, buruan eman handiko iturri hura baitzuen, ireki orduko jarioaren ibilian arrastatzen zuena izerdiaren zigorrarekin zerikusirik ez zuèn beste lur baterantz, lurra zeru zuèn jolasaren lurrerantz... Eta aita eta
|
hiru
anaiak ohartu egin ziren, jakina, Beñardo txinbo bat balitz bezala zebilela, piku batetik bestera, harik eta egun batean aitari pazientzia bukatu zitzaion arte.
|
|
|
Entzule batek: Gerta zitakeen berdin
|
hiru
anaiak kanpo lanetara joanak! Ez, bainan laster ohartu ginen! Guhaurek uste gabean!
|
|
2009
|
|
|
Hurrengo gaztetxoak izan dira aurtengo irabazleak.2000 urtean edo ondoren jaiotakoen artean, hau da 9 urte arte, euskarazko ipuinen artean hauek dira lehen hiru sariak: Julen Urruzolaren, Gazteluko
|
hiru
anaiak, Nahia Arrutiren, Mundua eta Naiara eta Xuar Agirreren, Hiru koloreak ipuinek jaso dituzte. Poesian, ez zen lanik aurkeztu.
|
|
|
Sei urte eukazala hil ei jakozan aita amak.
|
Hiru
anaia ziranez, hiruren artean zatitu behar gurasoak etxeko ondasunak. Ondasunak:
|
|
|
Novogrudokeko ghettoan sarraskia egiten ari ziren bitartean, Bielski anaiek bizitzeko borrokatu nahi zutela erabaki zuten.
|
Hiru
anaiek ihes egin eta etxaldetik gertuko basoan babestu ziren. Heriotza eragozteaz gain, nazien aurka borrokatu nahi zuten.
|
|
|
Lines, Vines and Trying Times dauka izena AEBetako
|
hiru
anaia ezagunenen lan berriak.
|
|
|
Miley Cyrusek bildutako ondare bera osatu dute azken urtean, halaber, munduko
|
hiru
anaia ezagunenek, jonastarrek. The 3D Concert Experience filma egin dute eta Disney Channelerako telesail bat ere grabatu dute.
|
|
|
Ez zuten autograforik eskatzeko modurik izan, halere, pozez txoratzen zeuden, metro batera izan ditugu! zioten, bereziki Nick gertutik ikusita, bera baita
|
hiru
anaietatik gogokoena. Etxerako modukoa dio Maiderrek, Ametsen amak.
|
|
|
Gazteak sarrerak banatu ditu kontzertu horretarako eta, gainera,
|
hiru
anaiak ezagutzeko aukera emango diegu lagun horiei.
|
|
|
|
Hiru
anaia gazte hauek mundu mailako fenomeno berezia sortu dute. Bi disko dituzte kalean, Jonas Brothers eta A Little BIt Longer, eta bi diskoek Erresuma Batuan Urrezko Diskoa eta AEBetan Platinozkoa lortu dute izan dituzten salmenta ikaragarriengatik.
|
|
|
Ez zen, bada, Murnane etxe txarrean sortua. Etxeko ardi beltza zen, ordea; familian
|
hiru
anaia polizia zituen, bata baino bestea zintzoago.
|
|
|
% 99an sinetsia zegoen, sinesmenaz horrela hitz egin badaiteke?, eta% 100ean ere egongo zen, beharbada, baldin eta astebete hartan Teofilo Mariaren eta Damasoren hitzik gabeko begiradei aurre egin behar izan ez balie, keinu adierazgarri haiekin bi anaiek zera esan nahi baliote bezala: . Benjamin Maria hil da, eta ez hasi orain, arren, fantasmak gora eta fantasmak behera zeure betiko hixtoriak asmatzen?; horregatik, Benjamin Maria hil eta handik astebetera edo, beste
|
hiru
anaiekin batera ikastetxera joan, gelan sartu, eta aita Sebastian ikasleei honela mintzatu zitzaienean, goizeko lehen orduan: –Orain dela astebete Domingo Orberen anaia hil zen, badakizue??, Domingok irakaslearen hitz jarioa eten, eta halaxe esan zion, ez bat eta ez bi:
|
|
|
Eta, hala ere, Domingok noizbait erreakzionatu behar zuen? orduantxe erreakzionatu behar zuen, Teofilo Mariaren agindupean desfilatzen ari zèn istant hartan. Rikardo Lehoibihotz ustezkoak
|
hiru
anaiei ezkerretara egiteko agindu zièn istantean doi?, zergatik ez. Huraxe, bai, hitzetatik ekintzetara pasatzeko ordua!, buruzagiak bestela agindu arren Domingo eskuinetara joan baitzitekeen, bai ez, bai ez??:
|
|
|
Bizikletak, ordea, polemika piztu zuen orbetarren artean. Izan ere, Teofilo Mariak ez ezik, beste
|
hiru
anaiek ere bianchi hartan ikasi zuten bizikletan ibiltzen, Damasok ederki kostata: hainbeste kosta zitzaion, non, esan ere, esan baitaiteke ez zuela ikasi, hain lotua joaten zen tramankuluaren gainean, gorputz giharrak zurrun, segurtasun eza nagusi.
|
|
|
artean ere kuttun; bera. Teofilo Maria?, anai arrebetan aukeratua! Eta nola begiratu zien
|
hiru
anaiei banan banan, begiratu harro ezin adierazgarriago batekin, harekin zera esaten ari balitzaie bezala: –Hurrengo jolasetan utziko dizuet, beharbada, jeneral izaten, baina hemen, gure artean, badakizue zein den benetako jenerala, baita zuek jeneral zaretenean ere, ezta??
|
|
|
Orduan, baina, Gabinori zerbait pasatu zitzaion; gutxitan pasatzen zitzaion, baina, pasatzen zitzaionean, ezin otzanagoa zena ezin setatiago bihur zitekeen; astebete lehenago, izan ere, beste mota bateko ametsa izan zuen, globo bat ikusi beharrean, ikusi ez zuen, bada, oilo bat!, oilo ezin urdinago bat, urrezko arrautza errun zuena; biharamunean, berriz, beste
|
hiru
anaiekin etxetik eskolarako bidean zihoala, zeru urdina ikusi zuen goian, baita eguzkia ere; eta, orduan, begiak arranpalo jarri zituen, berebiziko aurkikuntza egin balu bezala?, guztiz hunkiturik, gelditu egin zen.
|
|
|
Balentria hura ez zen, baina, hartan gelditu, hain sentitu ziren irainduak Prosperoren
|
hiru
anaiak ere?! Zetatarrak, izan ere, orbetarrak bezalaxe, lau anaia ziren?. Zeta anaiak?
|
|
|
hasteko, keinu hura zeukan, mutilak, horrela egin dit, albotik? esatearekin batera egin zuena eta Domingori, esate baterako, beste
|
hiru
anaietan Domingok bakarrik egin baitzezakeen halako zerbait, sekula barkatuko ez ziokeena, baina berari. Gabinori?
|
|
|
1941 urtean gaude, eta Europa ekialdeko milaka judu hiltzen ari dira. Polonian,
|
hiru
anaiak ihes egitea lortuko dute, eta haien etxetik gertu dagoen baso batean ezkutatuko dira. Han, nazien aurka borrokatuko dira.
|
|
|
1941 urtean gaude, eta Europa ekialdeko milaka judu hiltzen ari dira. Polonian,
|
hiru
anaiak ihes egitea lortuko dute, eta haien etxetik gertu dagoen baso batean ezkutatuko dira. Han, nazien aurka borrokatuko dira.
|
|
|
1941 urtean gaude, eta Europa ekialdeko milaka judu hiltzen ari dira. Polonian,
|
hiru
anaiak ihes egitea lortuko dute, eta beren etxetik gertu dagoen baso batean ezkutatuko dira. Han, nazien aurka borrokatuko dira.
|
|
|
Tsilla Chelton, Derya Alabora, Ovul Avkiran. 112 min. Istanbulgo
|
hiru
anaiek dei bat jasoko dute, eta haien ama bizi zen etxetik desagertu dela esango diete. Elkartu egingo dira haren bila joateko, baina laster sortuko dira haien arteko lehen arazoak.
|
|
|
Tsilla Chelton, Deria Alabora, Ovul Avkiran. 112 min. Istanbulgo
|
hiru
anaiak dei bat jasoko dute, beren ama desagertu egin dela bizi zen etxetik. Elkartu egingo dira haren bila joateko, baina laster sortuko dira haien arteko lehen arazoak.
|
|
|
Tsilla Chelton, Derya Alabora, Onur Unsal, Ovul Avkiran. 112 min. Istanbulgo
|
hiru
anaiak dei bat jasoko dute, eta haien ama desagertu egin dela esango diete. Elkartu egingo dira haren bila joateko, baina laster sortuko dira haien arteko lehen arazoak.
|
|
|
Famili dirudun bat,
|
hiru
anaia eta arreba, ama bat beti hor. Beti zaintzen, Boris Vianen hauskortasunak arranguraturik, harreman hori kontatzen du, besteak beste, L' arrache coeur eta L' herbe rouge eleberrietan.
|
|
|
Saddam Hussein Irakeko buruzagi ohiak
|
hiru
anaia hil zizkion Massud Barzani Kurdistan autonomoko presidenteari. Horrek ekarri zuen etsaitasuna.
|
|
|
Istanbulgo
|
hiru
anaiak dei bat jasoko dute, eta esango diete haien ama desagertu egin dela. Elkartu egingo dira haren bila joateko, baina laster sortuko dira haien arteko lehen arazoak.
|
|
|
% 99an sinetsia zegoen –sinesmenaz horrela hitz egin badaiteke–, eta% 100ean ere egongo zen, beharbada, baldin eta astebete hartan Teofilo Mariaren eta Damasoren hitzik gabeko begiradei aurre egin behar izan ez balie, keinu adierazgarri haiekin bi anaiek zera esan nahi baliote bezala: " Benjamin Maria hil da, eta ez hasi orain, arren, fantasmak gora eta fantasmak behera zeure betiko hixtoriak asmatzen"; horregatik, Benjamin Maria hil eta handik astebetera edo, beste
|
hiru
anaiekin batera ikastetxera joan, gelan sartu, eta aita Sebastian ikasleei honela mintzatu zitzaienean, goizeko lehen orduan: " Orain dela astebete Domingo Orberen anaia hil zen, badakizue...", Domingok irakaslearen hitz jarioa eten, eta halaxe esan zion, ez bat eta ez bi:
|
|
|
Reginak gauza asko zeuzkan buruan, gauza gehiegi segundo batean erabakitzeko: hasteko, keinu hura zeukan, mutilak" horrela egin dit, albotik" esatearekin batera egin zuena eta Domingori, esate baterako –beste
|
hiru
anaietan Domingok bakarrik egin baitzezakeen halako zerbait– sekula barkatuko ez ziokeena, baina berari –Gabinori– bai, begietara begiratu orduko bi begi haiek ikusi baitzizkion, egiazko egia bi balira bezala, inozentziak biribilduak; eta, hala ere, mutil ustez xalo hura Prosperori listua botatzeko gai izan zen; Regina, baina, erraien menera zegoen orduan ere, ausaz, buruaren mener... " pixa:
|
|
|
Eta, hala ere, Domingok noizbait erreakzionatu behar zuen... orduantxe erreakzionatu behar zuen, Teofilo Mariaren agindupean desfilatzen ari zèn istant hartan –Rikardo Lehoibihotz ustezkoak
|
hiru
anaiei ezkerretara egiteko agindu zièn istantean doi–, zergatik ez. Huraxe, bai, hitzetatik ekintzetara pasatzeko ordua!, buruzagiak bestela agindu arren Domingo eskuinetara joan baitzitekeen –bai ez, bai ez... –:
|
|
|
" Gure etxean dagoena dago, eta zuk, Teofilo Maria, ez huts egin, mesedez!"; nola poztu zen Teofilo Maria, eta nola puztu zituen birikak, arestian beheratua izan zena orain goratua baitzen, arestian apaldua orain laudatua, aitak bera baitzuen –Teofilo Maria– artean ere kuttun; bera –Teofilo Maria–, anai arrebetan aukeratua! Eta nola begiratu zien
|
hiru
anaiei banan banan, begiratu harro ezin adierazgarriago batekin, harekin zera esaten ari balitzaie bezala: " Hurrengo jolasetan utziko dizuet, beharbada, jeneral izaten, baina hemen, gure artean, badakizue zein den benetako jenerala, baita zuek jeneral zaretenean ere, ezta?"
|
|
|
Orduan, baina, Gabinori zerbait pasatu zitzaion; gutxitan pasatzen zitzaion, baina, pasatzen zitzaionean, ezin otzanagoa zena ezin setatiago bihur zitekeen; astebete lehenago, izan ere, beste mota bateko ametsa izan zuen, globo bat ikusi beharrean, ikusi ez zuen, bada, oilo bat!, oilo ezin urdinago bat, urrezko arrautza errun zuena; biharamunean, berriz, beste
|
hiru
anaiekin etxetik eskolarako bidean zihoala, zeru urdina ikusi zuen goian, baita eguzkia ere; eta, orduan –begiak arranpalo jarri zituen, berebiziko aurkikuntza egin balu bezala–, guztiz hunkiturik, gelditu egin zen.
|
|
|
Balentria hura ez zen, baina, hartan gelditu, hain sentitu ziren irainduak Prosperoren
|
hiru
anaiak ere...! Zetatarrak, izan ere, orbetarrak bezalaxe, lau anaia ziren –" Zeta anaiak" deituak, berez Zugazaga ziren arren–, honako izen hauek zituztenak, zaharrenetik gazteenera:
|
|
|
Bizikletak, ordea, polemika piztu zuen orbetarren artean. Izan ere, Teofilo Mariak ez ezik, beste
|
hiru
anaiek ere bianchi hartan ikasi zuten bizikletan ibiltzen, Damasok ederki kostata: hainbeste kosta zitzaion, non, esan ere, esan baitaiteke ez zuela ikasi, hain lotua joaten zen tramankuluaren gainean, gorputz giharrak zurrun, segurtasun eza nagusi.
|
|
|
Basa Jauna du izena. Beren etxetik alde egin berri duten
|
hiru
anaia bahitzen ditu Basa Jaunak eta morroi hartzen. Anaien etxean kezkatuta daude mutilak ez direlako agertzen, eta arreba txikia prestatzen da haien bila joateko.
|
|
|
Nire aita espetxean egon zen hiru urte luzez, eta ama ere bai, hil batzuetan. Gu
|
hiru
anaia ginen. Gero neska bat jaio zen gerraostean.
|
|
2010
|
|
|
Bai, apirilaren 4ean…
|
Hiru
anaia bagintuzun etxean. Beste bi hilak dituzu…
|
|
|
Kontzienteki ala inkontzienteki, zuen etxean heziketa musikala jasoko zenuten. Ezin da kasualitatea izan
|
hiru
anaiak musikariak izatea.
|
|
|
Ahizpa eta
|
hiru
anaiak ere musikariak dituzu. Zein erru du horretan guztian zuen aita Josetxok, musikari eta musika irakasle?
|
|
|
esaten zion Domingok, orain horrela oroitzen dut bederen? Teofilo Mariak ohitura hura baitzuen, beste
|
hiru
anaiak bildu, pelotoi bat osatu eta guztiak Regina enean desfilatzen jartzekoa, hots eta asots, bera beti buruzagi, jakina; Domingok, gainera, anaia zaharrari aurre egiten zion noiz edo noiz, guk ez bezala; egun hartan mehatxu batekin joan zitzaion: –Zozoa akabatzen baduzu, Ama Birjinak akabatuko zaitu zu??; ohiko desfilearen atsedenaldi batean geunden, eta Teofilo Maria eta zu, Damaso, barrez hasi zintzaizkioten;. Ipuinak emakumeen kontuak dira, eta itsu sinesten badituzu, ez zara urrutira joango?
|
|
|
Bost ginen etxean:
|
hiru
anaia, bi arreba. Bigarrena niz ni.
|
|
|
Desertatu egingo dut!" esaten zion Domingok, orain horrela oroitzen dut bederen... Teofilo Mariak ohitura hura baitzuen, beste
|
hiru
anaiak bildu, pelotoi bat osatu eta guztiak Regina enean desfilatzen jartzekoa, hots eta asots, bera beti buruzagi, jakina; Domingok, gainera, anaia zaharrari aurre egiten zion noiz edo noiz, guk ez bezala; egun hartan mehatxu batekin joan zitzaion: " Zozoa akabatzen baduzu, Ama Birjinak akabatuko zaitu zu..."; ohiko desfilearen atsedenaldi batean geunden, eta Teofilo Maria eta zu, Damaso, barrez hasi zintzaizkioten;" Ipuinak emakumeen kontuak dira, eta itsu sinesten badituzu, ez zara urrutira joango" esan zenion zuk;" Merezi duen ipuin bakarra aitaren fabrika da, eta fabrikan ez dago txoririk:
|
|
|
Eta bai, ez baitakin hori?
|
Hiru
anaia zitunan, Agusti bera eta bera baino aise gazteagoak bi, eta beren emazteak ere hemen gaindikoak ziztenan, Bankako, Duzunaritzeko edo holako zerbait... Aita hilez geroz familia horiekin dinat ene eskuara apurra xerbitxatzen...
|
|
|
Bigarrenez kontatzeari ekiten diodanean aldrebestu egiten zait istorioa: beti asmatzen dut pertsonaia berriren bat; pertsonaia nagusiak lehen esan ez zuen zerbait esaten du; Hego Amerikara ordez Txinara iristen dira protagonistak; hiltzailea errugabetzen dut bertsio berrian; hasieran emakumezkoa zena gizonezko bihurtzen da;
|
hiru
anaia zeuden tokian laugarren bat asmatzen dut; semearentzako ipuinetako bidelapurrak pirata bihurtzen zaizkit oharkabean; piratak astronauta eta dinosauroak izaki estralurtar. Hobe dut behin idatzitakoa zuzentzen ez hastea:
|
|
2011
|
|
|
|
Hiru
anaietatik bakarra
|