|
2000
|
|
|
Ezin dituzte beren gerorako egitasmoak askatasunaz kudeatu bakarrik, eta espainiar tutelapean jarraitzeko tenorea onartu beharra daukate betiere.
|
Hiru
hitzetan adierazita, askatasuna ukatzen zaie.
|
|
|
" Emakume kontuak, beraz". Ordura arteko elkarrizketa osoa
|
hiru
hitz horietan laburbildu zuena Txemaren lagun berrietako bat izan zen, Legg, hiruretatik zaharrena. Koadrodun txapel bat zeukan jantzita, eta" emakume" hitza aipatzen zuenean laztan egiten zion mahai gaineko edalontzi luzeari.
|
|
|
Eta aitak amari erran zizkion hondar hitzak oroitu nituen: " Iduria ongi zaintzen dut nik, Graziana, sehiek eta menekoek didaten errespetua eta begirunea lekuko; eta bertze zer horiek, berriz... horiek jendearen asmakizunak dira eta atso zaharren erran merranak..." Ez dakit zergatik, baina ez nizkion aitari hitz haiek sinetsi... zeren eta bertze fabore haiek bainituen buruan, eta
|
hiru
hitz haiek arras betetzen zuten ene buru barrena, kontsolamenduzko hitz bakar batendako ere tokirik uzten ez zutela... Eta bai, banekien zer nolakoak izan zitezkeen bertze fabore haiek, kontu haiek ordu arte kezkatu eta antsiatu ez ninduten arren, osaba Joanikoten munduarekin eta jaun Marcelenarekin aski eta sobera nuelako artean, bertze nonbait erran dizudan bezala...
|
|
|
Ongi nekien nik nahigabe eta oinaze haren berri, zeren eta gogoan bainuen gurasoen isilpeko solasaldi hura —eta solas hartarik, dama damatxoen bertze fabore haiek, bereziki:
|
hiru
hitz haiek, bai, burmuinetan ereinikako hiru hazi balira bezala, erein orduko hozituak, bihituak eta landare indartsu bihurtuak—, egun batzuk lehenago aditu niena! Eta amaren nahigabeak eta oinazeak sutu ninduten berriro eta, isilik iraun banuen ere, guti falta izan zitzaidan bururaturikako lehen hitzek ihes egin ziezadaten:
|
|
|
Begietara so egiteko adorerik gabe, denbora faltaren ondorio penagarriez zerbait murduskatzen hasi nintzen.
|
Hiru
hitz gabe moztu zidan.
|
|
|
Nik bitartean, baxoerdi pare bat hartu eta ostatuko Diario de Navarra ko gurutzegrama egin nuen. Guztia osatzeko
|
hiru
hitzen faltan geratu nintzen.
|
|
|
Horregatik, bezperan Leitzan egin nuen bezala, baxoerdi pare bat lagun, ostatuko Diario de Navarra ko gurutzegramari lotu nintzaion Lauaxeta komunetik itzuli bitartean.
|
Hiru
hitzen faltan geratu nintzen orduko hartan ere.
|
|
2001
|
|
|
Jakina denez, hizkuntzen irakaskuntzaren eredu berrietan badira
|
hiru
hitz, nolabait, berrikuntzaren gako egin ditugunak: –testua?,, kultura?
|
|
|
|
Hiru
hitz
|
|
|
Atorra tarrat teink!
|
hiru
hitz esan ditu, arnasestuka, basurde larru apurtua andreari erakutsiz.
|
|
|
Atorra tarrat teink?!
|
hiru
hitzok, berriro ere, Marik, erdi galdera, erdi oihu, eskuak buruan, bular aldea dar dar.
|
|
|
Batean, gogoratzen naiz, liburu baten probak zuzentzen ari nintzen egun haietan, eta hemengo basilikan predikatu beharra izan nuen.
|
Hiru
hitz elkarren segidan esaten ezin asmatu, eta hura zen barrega rri gelditzea! Asmo sendo bat hartu nuen bertatik:
|
|
|
Beraz, hipotesi atomikoan oinarrituta, hiru dira, gure ustez, XX. mendeanZientzia ren eta Te knologia ren alorrean mugak zabaldu dituzten lorpenak.
|
Hiru
hitzekin sintetizatuko ditugu: atomo a, geneaetabi ta. Atomo adieraztean, aurreko mendeamateriaren egituraren ikuspegi mikroskopiko batetik bideratu duela esan nahi da, hots, bide horretatik materiaulertzeaz gain gure onurarako erabiltzerik izan dugularik.
|
|
|
Kristauen Itun Berrian bada gai honi buruzko esaera bat, latinez eta euskarazko irakurraldian ulerterraza ez dena: " Bere bizia (uxn) maite duenak galdu egingo du; baina mundu honetan bere bizia (uxn) gutxiesten duenak betiko bizitzarako (Z<n) gordeko du." 96 Guk ‘bizitza’ hitz bakarrez erabiltzen duguna, grekoz
|
hiru
hitzez adierazten da Itun Berrian: fiios, uxn, Z®n hitzekin.
|
|
|
5
|
Hiru
hitz hauen esanahia honela bereizten dut: gurak, animalia izatetik datozkit; nahiak, adimendun eta nahimendun izatetik; gogoak, aldiz, adimen eta nahimen ahalmenen jaun maitagogo izatetik.
|
|
2002
|
|
|
Metodologiari buruzko beste galdera bat: honen aurreko neurketetan, norbaitek behin, bitan ala
|
hirutan
hitz eginez gero kontuan hartzen zen eta orain balio errepikatu horiek ezabatu dira. Hortaz, gerta al daiteke orain erabilitako metodoak hobeto neurtzen duenez euskararen erabilerari buruzko emaitzak txikiagoak izatea?
|
|
|
Hiztegian:
|
hiru
hitz berri
|
|
|
Sarak menera ez zuen Sergioren nortasunaren alde ezkutuaz, alegia. Zeren, Sergio
|
hiru
hitz haiekin agurtu aitzin, gogora etorri baitzitzaion Pampaneirara bi hilabete lehenago egindako txangoa: Matias, Lidia eta Tatiana...
|
|
|
|
Hiru
hitz haiek izan ziren, Arantxa eta Sararen arteko adiskidetasun berriari hasiera eman ziotenak. Handik aurrera, amonak kontatzen zizkiòn gerrako pasadizoak jakinarazi zizkion Sarak Arantxari, eta honek, etxean gurasoei entzunak, Sarari.
|
|
|
Josu R k hotzikara moduko dardarizo bat sentitu zuen. Barandaren paretik pasatu arterainokoan, dardarizoak areagotu egin ziren haren barnean, trapu zuriak jadanik maindire baten tamaina hartua zuen, eta hizki solteek, elkarren segidan kokaturik,
|
hiru
hitz osatuak zituzten, bata bestearen gainean: " Zarra, biba zu".
|
|
|
Paperaren zuria zirriborra  tzen hasi eta segituan, ordea, idazluma jaso egin nuen tupustean, irainaren hizkiak irakurtzeak areagotu egin baitzidan barrengo samindura. Hitz bigunagoak erabili nahi  nituzkeen esaldi gordin hura adierazteko, baina ez nituen inondik inora aurkitzen, eta hala,
|
hiru
hitz madarikatu haiek buruan bueltaka zebilzkidan, paperean zer ipini asmatu ezinik. Pixkanaka pixkanaka irtenaldietako ohiko zaratak isilduz joan ziren, hala eskola barrukoak nola atarikoak, eta jadanik ikastetxe osoan bakarra izan behar nuela begitandu zitzaidan.
|
|
2003
|
|
|
Lesakan bizi den Joakin Lain anarkista valentziarrak dioenez, frankismoaren irizpideen arabera garrantzirik gabeko errepublikazaleak ziren guztiak, garrantzitsuak espetxean baitzeuden edo hilik. Bizi izan zutena
|
hiru
hitzetan honela laburbiltzen du: " Gosea, hotza eta diziplina".
|
|
|
Hizketan jarraitu zuen Matiasek eta esan zuen Dimas hirutan ikusi eta
|
hiruretan
hitz egin ziola erleez eta erlezaintzaz, eta bitan kontatu ziola nola galdu zuen erlekumea eta zergatik hil ziren etxeko erle guztiak.
|
|
2004
|
|
|
Are datu sofistikatuagoa da Gizako piramideak eraikitzen ari ziren langileei egarria lau ardo motarekin eta bost garagardo motarekin itzaltzen uzten zitzaiela. Egiptoko ardoak Datu antropologiko baliotsua da, ezbairik gabe,
|
hiru
hitz hauetan identifikatutako hieroglifiko komuna: lorategia, ardoa eta mahatsondoa.
|
|
2005
|
|
|
1) hizkuntza komunaren edozein erabileratan aurki ditzakegun hitzak; 2) hiztun gehienek ezagutzen dituzten baina testu tekniko zientifikoetan maizago agertzen diren hitzak, hiztegi orokor, entziklopedikoetan edo Hiztegi Batua bezalako hiztegi normatiboetan ere aurki daitezkeenak; 3) jakintza esparru bakoitzari dagozkion termino berezituak, esparru berezitu bakoitzaren adituek bakarrik ulertzen dituztenak eta hiztegi terminologiko berezituetan soilik aurki daitezkeenak.
|
Hiru
hitz mota horietatik lehendabiziko biak soilik gainezarriko dira erabilera komunaren hiztegirekin. Hirugarren atalekoak hizkuntza osoaren zati bat dira, baina ez dira hizkuntza komunarenak.
|
|
|
Paneuskaldentze honek hidronimian agertzen da, adib. Siberian euskal hidronimian. Era berean, Agirre euskoiberista ere bada, tartesiarrak iberiarrak direlako eta iberiarrak euskaldunak,
|
hiru
hitzok etimologia euskalduna dutelako. I. Agirreren liburua XXI. mendeko atarian kaleratzea zientzia fikzioa dirudi.
|
|
|
Berak ireki zuen bulegoko atea eta mahaiaren aurreko eserlekuraino lagundu. Anderrek negozioari buruz
|
hiru
hitz esan orduko keinu baten bidez isiltzeko agindu zion. Mahaia astiro inguratu eta, nire koinatuaren aurrean eseri ondoren, bera izan zen hizketan hasi zena.
|
|
2006
|
|
|
Hauxe idazten ari naizela berrogeita hamar urte bete dira gizon bat, Madrilen, kalera atera zela iluntzean eta telegrafo bulegora joan zela telegrama bat ipintzera.
|
Hiru
hitz jarri zituen gizon horrek telegrama hartan. Hiru hitz euskaraz:
|
|
|
Hiru hitz jarri zituen gizon horrek telegrama hartan.
|
Hiru
hitz euskaraz: " Gaur il da".
|
|
|
Bilaketetan gehien erabiltzen diren formatuen laburpenak ‘pdf’, ‘ps’ (Adobe Postcript), ‘xls’ (Excel), ‘ppt’ (Powerpoint) eta ‘rtf’ (Rich Text Format) dira. Garrantzitsua da Googleko gako hitzen eta zehazten dugun fitxategi motaren artean tarterik ez egotea; bestela, bilaketaren emaitzak testuetan
|
hiru
hitzak (“detergenteak”, ‘filetipe’ eta ‘pdf’) dituzten web orrialdeei buruzkoak izango dira. Beste formula interesgarri bat Googleren ‘cache’ a erabiltzea da.
|
|
|
Abuztuaren erdian kamiseta izerdituta gogoratzen zaitut, sofan eserita, egunkaria eskuetan baina irakurri gabe.
|
Hiru
hitz bakarrik behar izan zenituen.
|
|
|
Ilundu arte bi
|
hiru
hitz baizik ez genituen trukatu gure artean. Gelditzera deliberatu nintzenean, legoa baten laurdena baizik ez genuen eskas izanen Nabarrenkoxeko murruak ikuspegian izateko, gizon ile urdinaren arabera.
|
|
|
Hartu dut erabakia. Pausa egin zuen,
|
hiru
hitz horiek esa  teak neke astuna eman izan balio bezala; eta berehala, hitzak presaka elkarri josiz: Astelehenean hasiko naiz lan zerbitzuan; amesgaiztoa gainetik kendu, eta ea behingoz bakean uzten nauten.
|
|
|
|
Hiru
hitz dira, kolpe bakar batean aise lot daitezkeen hiru hitz, baina ez nizkion sekula esan. Ikasle garaian zain zain egoten nintzen Öchlerrek noiz zuzenduko nire idazlanak, ia arnasarik hartu gabe irakurtzen nituen irakasleak nire idazkien bukaeran eransten zituen oharrak, iradokizunak, laudorioak.
|
|
|
Hiru hitz dira, kolpe bakar batean aise lot daitezkeen
|
hiru
hitz, baina ez nizkion sekula esan. Ikasle garaian zain zain egoten nintzen Öchlerrek noiz zuzenduko nire idazlanak, ia arnasarik hartu gabe irakurtzen nituen irakasleak nire idazkien bukaeran eransten zituen oharrak, iradokizunak, laudorioak.
|
|
2007
|
|
|
|
Hiru
hitz zituen Maria Teresa Fernandez de la Vega presidenteordeak lehendakariaren kontsulta proposamenerako eta, susmoa baino gehiago dut, beste edozein atakatarako ere. Hiru hitzak bakarra ziren:
|
|
|
Hiru hitz zituen Maria Teresa Fernandez de la Vega presidenteordeak lehendakariaren kontsulta proposamenerako eta, susmoa baino gehiago dut, beste edozein atakatarako ere.
|
Hiru
hitzak bakarra ziren: Konstituzioa, Konstituzioa eta Konstituzioa.
|
|
|
Von Kirchmann ek arrazoia zuen hurrengoa zioenean: «legegilearen
|
hiru
hitz zuzentzailek liburutegi osoak zabor bihurtzen dituzte». Alferrikakoa izango litzateke honelako testu bat idazteko arau aldaketa guztiak egin arte itxarotea, testua ez litzateke-eta inoiz idatziko.
|
|
|
Larunbatean izandako liskarraren ondoren alabak esan zionak asko mindu zuen.
|
Hiru
hitz: hobe hiltzen bazara.
|
|
|
Kanpoko hizketa menperatzeko, haurrak hitz bati ekiten dio; gero, bi edo
|
hiru
hitz lotzen ditu; geroxeago, esaldi xinpleetatik nahasiagoetara igarotzen da; eta, azkenik, zenbait perpausez osatutako hizketa koherentera igarotzen da. Hitz gutxitan esanda, frakziotik osotasunera igarotzen da.
|
|
|
Japonieraz ez dago lehen, bigarren, hirugarren pertsonen artean bereizi beharrik. Nahi izanez gero, «ni gelan nago», «hi gelan hago», «ha gelan dago»
|
hirurak
hitz bakar berarekin itzul nitzake (adb., Heyaniiru). Jakina badaudela hitzak japonieraz ni, hi, ha adierazi ahal izateko.
|
|
2008
|
|
|
Azkarrago joatea, gorago heltzea eta indartsuago izatea, hori da formula
|
hiru
hitz eta helburu bakarra. Olinpiar Jokoetan parte hartu duten atletek lelo horixe izan dute gidari, baita Carlota Castrejanak ere.
|
|
|
kostatik kostara, itsaso batetik bestera,
|
hiru
hitz oihukatuz: â?. Bai,
|
|
|
|
Hiru
hitzok entzungo dira kostatik kostara, itsaso batetik bestera: â?. Bai, lor dezakeguâ?.
|
|
|
Bere gurasoen erantzunarekin hunkituta, hainbat aldiz errepikatu zuen hitz hori. Hurrengo hilabetean, beste
|
hiru
hitz gehitu zizkion bere hiztegiari. Bazirudien haurra hiztun bihurtzeko aurrerapauso egokiak ematen ari zela.
|
|
|
Haurra lo dago esaldiak zenbat hitz ditu?
|
Hiru
hitz ditu.
|
|
|
– Ondoren,
|
hiru
hitz zutabe aurkituko dituzu. Lerro edo ilara bakoitzean, hitz bat zuzen idatzita dago, eta beste biak oker idatzita.
|
|
|
Irakurtzean, jauziak egiten ditu begiak, ezkerretik eskuinerantz gure kulturan. Finkatu egiten da begirada jauzien artean, eta finkatze bakoitzean hitz bat (irakurle eskasa bada) edo bi edo
|
hiru
hitz (irakurle bizkorra bada) irakurtzen dira. Atzeranzko mugimenduak ere egiten dituzte irakurle eskasek edo testua ulertzeko arazoa dutenek.
|
|
|
1982an Lehninger en liburuaren helburua eta formatua aldatu ziren eta, ondorioz, izenburua ere bai. Liburuaren azalaren goiko aldean" Lehninger" agertzen zen eta bere azpian" Principles of Biochemistry", letraren tamaina txikiagoan,
|
hiru
hitzen artean doi doi egilearen deituraren luzera berdina ukan zezaten. Beraz, 1970eko liburuko azalean Lehninger deitura ez agertzetik, 1982koan erabateko protagonismoa edukitzera pasatu zen, adieraziz edo, egileak aurreko liburuekin lortutako ospeak bermatzen zuela edukia.
|
|
2009
|
|
|
Iruzurreko atea.
|
Hiru
hitz xaloren atzean babesteko saio makala. Ahalik eta ahots koldarrenarekin bota beharreko hiru hitz. Hauexek:
|
|
|
Hamaika guztira eta denetan emakume ezezagun berbera, azken hamabost urteotako ipuinik ezinezkoena, oraindik erantzun gabea.
|
Hiru
hitz izango ditut buruan, ezinbestean. Esan berri dizkidan azkenak.
|
|
|
–Eutimio itzuli dun, izan ziren entzun nituen aurreneko
|
hiru
hitzak. Bestela ezin eta, Teresa ari zitzaidan hizketan, irudi lausotuetan ikusi ohi diodan kapelu granatea buruan zuela?.
|
|
|
langileak ikusten zituen, batez ere, bere buzo zikinekin eta aurpegi eta esku are zikinagoekin, bakoitza bere eginbeharrean buru belarri, automata batzuk balira bezala; haien artean, deigarri egin zitzaion langile bat, gabi bati eskuz eragiten ziona, etengabe iristen zitzaizkiòn xaflei zuloa egiteko, dinbi danba eta dinbi danba:
|
hiru
hitz, gabia, xafla eta zuloa, espazioaren sorburuan?
|
|
|
espazioaren sorburuan?
|
hiru
hitz eta hiru osagai, beraz, x, y eta z; espazio hura, baina, sortu orduko agortzen zen bere baitan, osagaiak finkoak eta zurrunak baitziren, beti toki berean, bera ere, langilea?
|
|
|
Ada Maria, alegia; eta Adak irri egin zuen, gero eta zabalagoa zirudièn irria, harik eta bidean izoztu zitzaion arte: hura izan zitekeen, beraz, arestian egindako hutsa konpontzeko abagunea, aski zuen hartarako
|
hiru
hitz esatea: –Eta Benjamin Maria?
|
|
|
...baldu zen bi ahizpen artean; tarte hartan zerbait esan zezakeen Ernestinak, baina ez zuen esan, ahizpak zehatz mehatz esan zionari bere ñabardura erantsi, eta halako zerbait bururatu zitzaiolako, ausaz?. Etxetik botako duzu, bai, baina haurra etxetik bota edo leihotik bota, zein da diferentzia???, hitzik gabe gelditzen zela, arnasarik gabe ere bai, beharbada?, baina ez hitzik gabe gelditu zelako,
|
hiru
hitz batera etorri zitzaizkiolako baizik, zein baino zein markatuagoak eta zein baino zein ahaltsuagoak: krimena, hilketa, erailketa?
|
|
|
krimena, hilketa, erailketa? horregatik zegoen Ernestina, apika, hitzik gabe, eta horregatik, halaber, arnasarik gabe,
|
hiru
hitzak kontrako eztarrira joan zitaizkiolako, bata bestearen ondotik: hala ere, indignatuta baitzegoen, zerbait esan behar zuen, eta zerbait esatera zihoan, halako zerbait, adibidez:
|
|
|
zerbait eta norbait: lur bat, fabrika bat, jauregi bat,
|
hiru
hitz, hiru puntu balira bezala, triangelu bat osatzen zutenak; triangelu hartan inskribaturik, berriz, bere begia: bere begirada boteretsua, alegia, jainko txiki batenaren antzekoa, mundua ulertzeko modu bat ere bazena; kontu haiek zerabiltzan Nazariok, beharbada, buruan, bere gain Reginaren begirada galdetzailea nabaritu zuenean:
|
|
|
–Ez diogu uzten!?:
|
hiru
hitz, hiru mailukada bortitz bezala, buruan jotakoak eta lur jota utzi zutenak; Domingok, beraz, ez zuen ezer sentitzen, edo, ezer sentitzekotan, ez zuela ezer sentitzen sentitzen zuen, auskalo; lehen burtzoraldiaren ondotik, baina, tristura handi batekin batera, ezintasun handiago bat bereganatu zuen, etsitzera eraman zezakeena, bai, baina erreboltatzera eraman zuena, bizinahiaren haizeak bihotz... lur jota zegoen, bai, baina, etsipenak gonga jo aurretik altxatuko zen, bai horixe, bihotza altxatu zuen bezala altxatuko baizituen zangoak, altxatuko zituen begiak, bere begi heze itzalietan izar bat piztua zen jada?
|
|
|
Pazientziako lau batzarkideetatik
|
hiruk
hitz egin dute; biren bertsioak oso antzekoak dira. Batzarkide batek ezin izan ditu teknikak jasan eta berrogeigarren saileko ortuetara eraman behar izan dute.
|
|
|
Aldaketa, ilusio eta nahasmendu handiko garaiak egokitu zitzaizkion euskarazko kulturgintzari eta oro har euskarazko prentsari 1970eko hamarkadan. Ikurriña edukitzea bera delitu zen garaietan, Francoren diktadurak euskarazko izenak jartzea bera ezinezko egiten zuenean, ez partidu politikorik eta ez sindikaturik ez zenean, legezko
|
hiru
hitzengatik gobernuak bat espetxera zezakeenean, edo aldizkari bat itxi edo multa gogorrez zigortu, garai trumoitsu haietan kazetaritza egin zuen gure gizonak.
|
|
|
Iruzurreko atea.
|
Hiru
hitz xaloren atzean babesteko saio makala. Ahalik eta ahots koldarrenarekin bota beharreko hiru hitz. Hauexek:
|
|
|
Giro berezia da, izan ere, Iru, eko zezen plazakoa, beste zezen plazetakoarekin alderatuta. Hala zen Hemingwayrentzat ere, eta plaza bateko eta besteko giroa deskribatzeko,
|
hiru
hitz baino ez ditu erabiltzen Iru, ekoa deskribatzeko. –Mozkorti, dantzati eta festazalea?.
|
|
|
–Aldaketa, ilusio eta nahasmendu handiko garaiak egokitu zitzaizkion euskarazko kulturgintzari eta, oro har, euskarazko prentsari 1970eko hamarkadan?, argudiatu zuen Argia astekariak, Atxagari saria eman zionean. . Ikurrina edukitzea bera delitu zen garaietan, Francoren diktadurak euskarazko izenak jartzea bera ezinezko egiten zuenean, ez alderdi politikorik eta ez sindikaturik ez zenean, legezko
|
hiru
hitzengatik gobernuak bat espetxera zezakeenean, edo aldizkari bat itxi edo multa gogorrez zigortu, garai trumoitsu haietan, kazetaritza egin zuen gure gizonak?.
|
|
|
Aittaren negar tantaren bat... Bertso haiek gu
|
hiruron arteko
hitzak izaten ziren, nahiz eta gure ahotik berbarik ez irten.
|
|
|
Ada Maria, alegia; eta Adak irri egin zuen, gero eta zabalagoa zirudièn irria, harik eta bidean izoztu zitzaion arte: hura izan zitekeen, beraz, arestian egindako hutsa konpontzeko abagunea, aski zuen hartarako
|
hiru
hitz esatea: " Eta Benjamin Maria"; bitartean, baina," Bai..." esan zion Txarok, eta Adak burura zetorkiona kontatzen segitu zuen, hau, hori eta hura.
|
|
|
Gero, Reginak arnasa barrutik hartu, eta bizpahiru segundoko isilunea zabaldu zen bi ahizpen artean; tarte hartan zerbait esan zezakeen Ernestinak, baina ez zuen esan, ahizpak zehatz mehatz esan zionari bere ñabardura erantsi, eta halako zerbait bururatu zitzaiolako, ausaz –" Etxetik botako duzu, bai, baina haurra etxetik bota edo leihotik bota, zein da diferentzia?" –, hitzik gabe gelditzen zela –arnasarik gabe ere bai, beharbada–, baina ez hitzik gabe gelditu zelako, hiru hitz batera etorri zitzaizkiolako baizik, zein baino zein markatuagoak eta zein baino zein ahaltsuagoak: krimena, hilketa, erailketa... horregatik zegoen Ernestina, apika, hitzik gabe, eta horregatik, halaber, arnasarik gabe,
|
hiru
hitzak kontrako eztarrira joan zitaizkiolako, bata bestearen ondotik: hala ere, indignatuta baitzegoen, zerbait esan behar zuen, eta zerbait esatera zihoan –halako zerbait, adibidez:
|
|
|
lana zen, batez ere, Jainkoak ongi esana baitzuen gizonak kopetako izerdiarekin irabaziko zuela eguneroko ogia; eta jabetza ere bazen, zerbaiten jabe zen neurrian baitzen bera ere –Nazario– zerbait eta norbait: lur bat, fabrika bat, jauregi bat,
|
hiru
hitz, hiru puntu balira bezala, triangelu bat osatzen zutenak; triangelu hartan inskribaturik, berriz, bere begia: bere begirada boteretsua, alegia, jainko txiki batenaren antzekoa, mundua ulertzeko modu bat ere bazena; kontu haiek zerabiltzan Nazariok, beharbada, buruan, bere gain Reginaren begirada galdetzailea nabaritu zuenean:
|
|
|
langileak ikusten zituen, batez ere, bere buzo zikinekin eta aurpegi eta esku are zikinagoekin, bakoitza bere eginbeharrean buru belarri, automata batzuk balira bezala; haien artean, deigarri egin zitzaion langile bat, gabi bati eskuz eragiten ziona, etengabe iristen zitzaizkiòn xaflei zuloa egiteko, dinbi danba eta dinbi danba:
|
hiru
hitz –gabia, xafla eta zuloa– espazioaren sorburuan... hiru hitz eta hiru osagai, beraz, x, y eta z; espazio hura, baina, sortu orduko agortzen zen bere baitan, osagaiak finkoak eta zurrunak baitziren, beti toki berean... bera ere –langilea– hantxe geldi, begiak gabitik xaflara eta xaflatik zulora, bizitza bere eskuaren keinu hartara mugatua, gora eta behera, gora eta behera; ... kaiola baten barroteak, edo kartzela baten burdinak; eta denborarekin ere beste hainbeste:
|
|
|
langileak ikusten zituen, batez ere, bere buzo zikinekin eta aurpegi eta esku are zikinagoekin, bakoitza bere eginbeharrean buru belarri, automata batzuk balira bezala; haien artean, deigarri egin zitzaion langile bat, gabi bati eskuz eragiten ziona, etengabe iristen zitzaizkiòn xaflei zuloa egiteko, dinbi danba eta dinbi danba: hiru hitz –gabia, xafla eta zuloa– espazioaren sorburuan...
|
hiru
hitz eta hiru osagai, beraz, x, y eta z; espazio hura, baina, sortu orduko agortzen zen bere baitan, osagaiak finkoak eta zurrunak baitziren, beti toki berean... bera ere –langilea– hantxe geldi, begiak gabitik xaflara eta xaflatik zulora, bizitza bere eskuaren keinu hartara mugatua, gora eta behera, gora eta behera; x, y eta z: kaiola baten barroteak, edo kartzela baten burdinak; eta denborarekin ere beste hainbeste:
|
|
|
" Ez diogu uzten!":
|
hiru
hitz, hiru mailukada bortitz bezala, buruan jotakoak eta lur jota utzi zutenak; Domingok, beraz, ez zuen ezer sentitzen, edo, ezer sentitzekotan, ez zuela ezer sentitzen sentitzen zuen, auskalo; lehen burtzoraldiaren ondotik, baina, tristura handi batekin batera, ezintasun handiago bat bereganatu zuen, etsitzera eraman zezakeena, bai, baina erreboltatzera eraman zuena, bizinahiaren haizeak bihotz... lur jota zegoen, bai, baina, etsipenak gonga jo aurretik altxatuko zen, bai horixe, bihotza altxatu zuen bezala altxatuko baizituen zangoak, altxatuko zituen begiak –bere begi heze itzalietan izar bat piztua zen jada– eta altxatuko zuen gorputz osoa!; Domingok hegan egin nahi zuen, eta hegan egingo zuen noizbait, era batean ez bazen bestean:
|
|
|
...te hartan zerbait esan zezakeen Ernestinak, baina ez zuen esan, ahizpak zehatz mehatz esan zionari bere ñabardura erantsi, eta halako zerbait bururatu zitzaiolako, ausaz –" Etxetik botako duzu, bai, baina haurra etxetik bota edo leihotik bota, zein da diferentzia?" –, hitzik gabe gelditzen zela –arnasarik gabe ere bai, beharbada–, baina ez hitzik gabe gelditu zelako,
|
hiru
hitz batera etorri zitzaizkiolako baizik, zein baino zein markatuagoak eta zein baino zein ahaltsuagoak: krimena, hilketa, erailketa... horregatik zegoen Ernestina, apika, hitzik gabe, eta horregatik, halaber, arnasarik gabe, hiru hitzak kontrako eztarrira joan zitaizkiolako, bata bestearen ondotik:
|
|
|
|
Hiru
hitz
|
|
|
Sudurra igurtzi eta ezetz aitortu zidan, ez zekiela,
|
hiru
hitz besterik ez zituela ikasi iritsi zenetik, doinu bitxiz ahoskatu zizkidan" Barkatu, eskerrik asko eta Jainkoak egunon" haiek besterik ez.
|
|
|
Azkeneko tinkaldi batean muxu ttiki bat pikatu zian eskuan, irriz, eta bere kusina besoetan hartu eta despeditu zuen bi ero
|
hiru
hitzetan Mayik. Bertzeak ez zioten kasurik eman, ez dakit ohartu ziren ere han zela, hain zen itzalia bere iskinean, seko banakatua bere trabetan. Zoin sinpatikoa den zure kusin hori!
|
|
2010
|
|
|
Masek esaten duenez, nahiago du besteez ez hitz egin, baina berak egingo ez lukeenaz hitz egiterakoan ezinbestean aipatzen ditu besteak.
|
Hirukoaz
hitz egiten duenean, besteak beste. Formula horrek askotan gobernu ezegonkorra eta gatazkatsua sortzen duela uste du:
|
|
|
Eta segitu aurretik barkamenak eta, era berean, eskerrak eman beharrean nago Josu Martinezi. Hark azaldu baitzidan, neronek zuzenean jaso aurretik,
|
hiru
hitz horiek gordetzen duten philosophia, Itsasoaren alaba bere dokumental zoragarri eta hunkigarriaren Donostiako Zinemaldian egin aurkezpenaren ondoren hartutako tragotik tragorako tartean.
|
|
|
Arazo larria da. Ez dut uste defini dezakegunik zer nahi dugun [azken
|
hiru
hitzak mahaian kolpe txiki banarekin lagundu ditu]; posizio negatiboa da funtsean. Uste dut garai arraroan bizi garela.
|
|
|
ETAren agirian dagoen lelo baliotsu bakarra" eraso ekintza armaturik ez burutzeko erabakia" da. Baina badira beste
|
hiru
hitz oso adierazgarriak: duela" hilabete batzuk hartutako" erabakia dela.
|
|
|
Baina nik ere dir dir behar nituen begiak, laugarren garagardoari ekin genion orduantxe?, lehengusuak honako
|
hiru
hitz hauek esan zizkidan ondotik bederen: –Zure begi horiek??; ez nekien esaldia hantxe bukatu ote zuen (etenpuntuak dei bat ere izan zitezkeen, esaldia nik neure aldetik osa nezan, neure balizko iradokizunen arabera), edo jarraipena eman behar ote zion; guztiaz ere, lehengusuak gonbidatu ninduen taberna hartara, eta hargatik edo, atseginez jokatu behar nuela erabakita, esker oneko irribarre bat luzatu nion; ez, lehengusuak ez zuen esaldia amaitu, antza, jarraian, nik eskaini niòn irriarekin adoretuta edo, honela mintzatu baitzitzaidan, iradokizunetarako tartea itxita:
|
|
|
–Benjamin Maria haragi puska bat zen, gure odola zuena, bai, baina orban bat era bada, etxekoak ez ezik, mundu guztia ere lohitzen duena, Jainkoa bera ere bai? ...korik balego, jakina?; burdinazko eskularruz emandako muturreko batek ez zidan kalte handiagorik egingo!; oraindik ere primeran oroitzen dut zure pausoz pausoko arrazoibidea, baita eten puntuek markatutako etenaldi hura ere. Jainkoa bera ere bai??, segundo pare batekoa, harik eta aurrera egin zenuen arte, Jainkoari buruzko zalantza jaurtitzen zenidala, ukotik gehiago zuena zalantzatik baino, azken
|
hiru
hitz haiek. Jainkorik balego, jakina, halako keinu axolagabe batez lagundu baitzenituen; zuk ez zenidan ukoa hitzez adierazi, zehatz mehatz ez bederen, baina keinuak ematen zion hitzari, honi falta zitzaiòn zehaztasuna; zuk ez zenuen, beraz, Jainkoagan sinesten, eta aurkikuntza hura izugarria egin zitzaidan, toki abegikor batetik abegitasunik gabeko morturik mortuenera eraman banindute bezala, bat batean eraman ere; hotzak nengoen, ondorioz, mortua lautada zuri zabal bat zen, izotzak hartua?, hotzak eta nora ezean, hain egin zitzaizkidan gogorrak zure hitzak?; baina zuk ez zenuen artean bukatu, antza, eta are hotzago gelditu nintzen istant batzuk geroago, belarrietan ere min egin zidatèn hitzak entzun nituenean:
|
|
|
beti dago beste zerbait, esaldiak berak estaltzen eta mozorrotzen duena?. Joan zaigu gaixoa!? esan dezake aita hiltzen ikusi duen semeak pena handiz,
|
hiru
hitzen gainean balizko herentzia ezin pozgarriagoaren itzalak planeatzen duen bitartean?, antzeko zerbait esan dizut arestian. Ondorioa, jakina, ezinbestekoa da:
|
|
|
–Sinesgarriagoa litzateke, beraz, esaldi horiek ez izatea III. mendeko ergatibo gabeko euskaldunenak, ezpada XX. edo XXI. mende hasierako euskaldun berri izan nahi edo sasi euskaldun berrienak?. . Ergatiboa eraman zezaketen bi edo
|
hiru
hitzek ergatiboa ez eramateak ez du ezer frogatzen, nire ustez, erantzun zuen Elexpuruk.
|
|
|
Are gehiago: esaten dugun esaldi bakoitzaren azpian —edo gainean, edo alboan, edo nik al dakit non! — beti dago beste zerbait, esaldiak berak estaltzen eta mozorrotzen duena —" Joan zaigu gaixoa!" esan dezake aita hiltzen ikusi duen semeak pena handiz,
|
hiru
hitzen gainean balizko herentzia ezin pozgarriagoaren itzalak planeatzen duen bitartean—, antzeko zerbait esan dizut arestian... Ondorioa, jakina, ezinbestekoa da:
|
|
|
Baina nik ere dir dir behar nituen begiak —laugarren garagardoari ekin genion orduantxe—, lehengusuak honako
|
hiru
hitz hauek esan zizkidan ondotik bederen: ‘Zure begi horiek... ’; ez nekien esaldia hantxe bukatu ote zuen (etenpuntuak dei bat ere izan zitezkeen, esaldia nik neure aldetik osa nezan, neure balizko iradokizunen arabera), edo jarraipena eman behar ote zion; guztiaz ere, lehengusuak gonbidatu ninduen taberna hartara, eta hargatik edo, atseginez jokatu behar nuela erabakita, esker oneko irribarre bat luzatu nion; ez, lehengusuak ez zuen esaldia amaitu, antza, jarraian, nik eskaini niòn irriarekin adoretuta edo, honela mintzatu baitzitzaidan, iradokizunetarako tartea itxita:
|
|
|
" Benjamin Maria haragi puska bat zen, gure odola zuena, bai, baina orban bat era bada, etxekoak ez ezik, mundu guztia ere lohitzen duena, Jainkoa bera ere bai... ...na"; burdinazko eskularruz emandako muturreko batek ez zidan kalte handiagorik egingo!; oraindik ere primeran oroitzen dut zure pausoz pausoko arrazoibidea, baita eten puntuek markatutako etenaldi hura ere —Jainkoa bera ere bai... —, segundo pare batekoa, harik eta aurrera egin zenuen arte, Jainkoari buruzko zalantza jaurtitzen zenidala, ukotik gehiago zuena zalantzatik baino, azken
|
hiru
hitz haiek —Jainkorik balego, jakina— halako keinu axolagabe batez lagundu baitzenituen; zuk ez zenidan ukoa hitzez adierazi, zehatz mehatz ez bederen, baina keinuak ematen zion hitzari, honi falta zitzaiòn zehaztasuna; zuk ez zenuen, beraz, Jainkoagan sinesten, eta aurkikuntza hura izugarria egin zitzaidan, toki abegikor batetik abegitasunik gabeko morturik mortuenera eraman banindute... " Ni ez naiz inoiz maiteminduko, Gabino!"; ahalik eta azkarren erreakzionatu nahi izan nuen... burutik ere pasatu zitzaidan zuk emandako argudioari aurre egiteko moduko argudioa:
|
|
|
Beraz, Jaurlaritza osatzen zuen
|
hirukoarekin
hitz egin ondoren, 2007ko politika orokorreko eztabaida prestatzen hasi nintzen. Ordura arte bakerako eta normalizazio politikorako prozesuak zein ingurunetan gertatu ziren ikusita, ingurune horiek aldatu nahi nituen; protagonistak ordezkatu nahi nituen, eta, batez ere, ordura arte ETAk izan zuen protagonismoa gizarteak hartzea nahi nuen.
|
|
|
Aipatu
|
hiru
hitz horiek, sinonimoak ez badira ere, familia bat osatzen dute. Iritzi hitzaren esanahi gisa hauxe aurkitzen dugu Ibon Sarasolaren Euskal Hiztegian:
|
|
|
" Lexikala": a/" Aurresintaktikoa" (12 hilabeterekin, eta poliki poliki, hitz solteak ikasten hasten da, gutxi gorabehera bi edo
|
hiru
hitz aste bakoitzeko); b/" Sintaktikoa" (18 hilabeterekin ikaskuntza bizkortu egiten du, hau da, hitzak eta aditzak bereizten eta sintaktikoki lotzen hasten da eta egunero horietako batzuk ikasten ditu). 3.
|
|
|
" Asko maite zaitut", esan zuen.
|
Hiru
hitzek hats guztia jan zioten. " Zatoz hona", esan nion ohean etzanez.
|
|
|
Zertarako? Segurtasun apur batez botatzeko ondorengo
|
hiru
hitzok, gehi tarteko koma edo etentxoa ere: goazen gora, Irantzu.
|
|
|
Normalean erabiltzen ez ditudan
|
hiru
hitz dira, baina gustura irakurriko zituen, iruditu zaidalako lehengo biek —eutsi goiariatari sendoa osatzen zutela ondorengo hirugarrena laztanasentiberatasun errealez idatzi ahal izateko, ez erretolika hutsez.
|
|
|
Ordutik aitzinera, Frantziako legislazioan, integrazioaren ideia immigrazio masiboaren" kontrolaren" eta immigrazio ilegalaren debekuarekin nahasirik agertuko zen. Immigrantearen integrazio gradua bereizteko, frantsesez
|
hiru
hitz erabili izan dira: assimilation, integration eta insertion.
|
|
|
" Integrazioa", aldiz, aurreko bien artekoa litzateke, immigranteak bikulturalismoari eutsiko lioke, baina hitz hau modu anbiguoan erabili izan da sarritan. Dena den, jarraitzekoa da
|
hiru
hitzon erabileraren jokoa Frantziako politikan.922
|
|
|
1603an, Ahmed el Mansur sultana Hiru Erregeen Batailako174 irabazlea hil zenean, Berberiako abagunea ez zen inor poztekoa. Sasoiko idazlari ingeles batek
|
hiru
hitz hautatu zituen egoera zein zen adierazteko: izurritea, gosea eta gerla zibila.175
|
|
2011
|
|
|
Jainkoa, Aberria eta Erregea. Marokoko leloak
|
hiru
hitz horiekin egiten dio aipamena erreinuari; ereserkia bera ere hiru hitz horiekin amaitzen da. Erregea «sinestunen komendadore, nazioaren ordezkari gorena, batasunaren sinboloa, eta estatuaren betierekotasunaren eta jarraikortasunaren bermatzailea» da; Konstituzioaren 19 artikuluak erabateko boterea aitortzen dio Mohamed VI.ari.
|
|
|
Jainkoa, Aberria eta Erregea. Marokoko leloak hiru hitz horiekin egiten dio aipamena erreinuari; ereserkia bera ere
|
hiru
hitz horiekin amaitzen da. Erregea «sinestunen komendadore, nazioaren ordezkari gorena, batasunaren sinboloa, eta estatuaren betierekotasunaren eta jarraikortasunaren bermatzailea» da; Konstituzioaren 19 artikuluak erabateko boterea aitortzen dio Mohamed VI.ari.
|
|
|
Azkenean Zapaterok onartu zuen ETArekin eta ezker abertzalearekin hitz egin zuela, mundu horretako kideek ez zutelako inolako traturik nahi EAJrekin.
|
Hiru
hitz besterik ez zizkidan esan, «Nolako gorrotoa dizueten», baina bai hitz adierazgarriak! Hitz horiekin iradokitzen du Ibarretxek Espainiako estatuko gobernuak guztiz moralik gabe jokatu zuela, erakunde demokratikoekin hitzarmenak egin barik, ETArekin negoziatzean, eta ezker abertzalea ere PSOEren pareko edo okerragoa dela hain zintzo jokatzen duten jeltzaleekiko hainbesteko gorrotoa agertzeag... Eta galderak datoz:
|
|
|
Eta bestetik, eta hau da azpimarratu nahi dudana bereziki, gordean ere aritu delako ni laguntzen, ni animatzen eta ni infernutan ez hondoratzen uzten. Bi,
|
hiru
hitzekin, besterik gabe. Bi, hiru hitz momentu jakin batean, hitz horiek gehien behar dituzunean, irlak itsaso zabalean bezala.
|
|
|
Bi, hiru hitzekin, besterik gabe. Bi,
|
hiru
hitz momentu jakin batean, hitz horiek gehien behar dituzunean, irlak itsaso zabalean bezala. Hamaika agur hitz eta bat gehiago Anarentzat.
|