|
2008
|
|
|
Duela zortzi urte hasi zen Euskaltzaindia bere web orria sareratzen. Ordurik hona hamaikatxo pauso eman ditu Akademiak bide beretik, betiere, eduki eta baliabide berriak plazaratuz eta
|
guztion
eskura jarriz.
|
|
|
Argitalpenetan nahiz hizkuntza gaietan, agerikoak ditu Euskaltzaindiak bere asmoa eta gogoa, egun sareak eskaintzen dituen tresnak gero eta egokiago baliatzeko euskararen mesederako eta euskararen arlora hurreratzen diren
|
guztien
mesederako.
|
|
2009
|
|
|
Horiek dira herri literaturaren ale garandu eta garatuak, euskararen ur garbian edan dituenak hau da, herri literaturaren ur jario agorrezinean. Literatura letra larrietan erreibindikatzen denean, herri literatura ere aldarrikatu behar da, horrek egiten gaituelako, eraberekokeria
|
guztien
gainetik, hizkuntza bereizi baten partaide hiztun eta jabekide.
|
|
|
Hirurehun eta hirurogeita bat liburuki horiek osatzen dute Zavalaren obra.
|
Horien guztien
editorea izan da. Denak pasa dira bere eskutik, eta denek daramate bere bermea.
|
|
|
Saria Agosti Xaho Kultur Ekartearen Elixabete Piñol presidentearen eskutik jaso zuen, urtarrilaren 10ean, Baionako Fakultatean egin zen ekitaldian. Elixabete Piñolek azaldu bezala, bizitza
|
guztian
egindako lanagatik eman diote saria.
|
|
|
Peillenek sortutako literatura lan batzuen izenburuak gogora ekarri zituen, bai eta eskuratu dituen sari batzuk ere. Egindako lan
|
guztiagatik
gaineratu zuen merezi du Txominek Agosti Xaho saria. Gizon handia, estimatua, maitagarria eta euskaltzale sutsua.
|
|
|
Esan bezala, Henrike Knörr zena burua zela, talde horri egokitu zitzaion egitasmoaren lehen fasea osatzea: artxiboak arakatzea, informazioa sailkatzea, toponimo
|
guztien
bilketa sistematikoa egitea.
|
|
|
2006ko uztailean lan hori amaitutzat eman zen. Ordutik aurrera, Henrike Knörr-ek eta Elena Martinez de Madinak, bildutako informazio
|
guztia
gainbegiratzeaz gain, datu eta testuak hautatzeari ekin zioten. 2008ko apirilaren 30ean, baina, Henrike Knörr hil zen eta Euskaltzaindiak Jose Luis Lizundia izendatu zuen euskaltzain zenduaren ordezko.
|
|
|
Urtero gertatzen den legez, ekitaldira, neska mutilak ez ezik, guraso eta irakasleak ere etorri ziren. Euskaltzaindiaren eta BBK ren izenean,
|
guztiei
eskerrak eman zizkien Euskaltzainburuak bai euren presentziagatik, bai eta idazle gazteei literaturara hurbiltzeko egiten duten ahaleginagatik ere; berariaz eskertu zuen Euskaltzainburuak epaimahaikoen lana. Sari honetan BBK k duen partaidetza ere nabarmendu zuen Andres Urrutiak, eta hala esan zion Gorka Martinez BBK Fundazioko buruari, hain zuzen ere BBK ri esker antolatzen baitira literatur sari hauek.
|
|
|
Bestalde, epaimahaiak osatu dituzten
|
guztien
izenean, Yolanda Arrieta eta Jabier Kaltzakorta lan sarituei buruz mintzatu ziren. Bion hitzak hona ekarri ditugu.
|
|
|
Aurtengo A mailako epaimahaikoa Yolanda Arrietak, Igone Etxebarriak eta Antton Irustak osatu dute.
|
Guztion
izenean, Yolanda Arrietak hitz egin zuen.
|
|
|
Saritu
|
guztiak
|
|
|
Euskaltzaindiaren eta Bordeleko Michel de Montaigne III Unibertsitatearen artean sinatutako hitzarmen bati esker, Jean Saroihandiren artxiboa digitalizatu da osorik eta ikerleen esku dago Euskaltzaindiaren Azkue Bibliotekan. Pirinioetako hizkuntza eta hizkera
|
guztiei buruzko
materialak biltzen ditu. Guztira 74.000 irudi dira, horietatik heren bat euskarari buruz.
|
|
|
Hizkuntzalari bilakatu aurretik hizkuntza zale eta hizkuntza irakasle izan zen, lehenengo eta behin gaztelania ikasirik (Argentinan) eta gero ingelesa eta portugesa. Baina bere egiazko maitasuna Pirinioetako hizkuntzak izan ziren,
|
guztiak
, baina bereziki euskara.
|
|
|
Julio Urkixoren arabera(), Hugo Schuchardt() izen zen euskara ikastera adoretu zuena, Baionako Lizeoan gaztelania irakasle izen zen garaian(). Baina, George Hérelleri() segituz, Pirinioetako hizkuntzekiko zaletasuna lehenagotik zetorkion, hogeita hamar urte egin baitzituen ahal zuen
|
guztietan
Pirinioetan zehar txangoak eginez, beti oinez eta esku kaierra gerrian loturik, bidean gurutzatzen zitzaizkion artzain edo baserritar ororekin berriketari ekiteko gertu, ondoren haien berriak amoroski apuntatuz metodo antropologiko klasikoak agintzen duen legez: ahoskerak, hitz bereziak, ohiturak, toki izenak...
|
|
|
Ostatura joanik, informazioa fitxetara pasatzen zuen. Horrela Pirinio
|
guztiak
atzera eta aurrera, bi isurialdeetatik, dozenaka kaier eta milaka fitxa bilduz.
|
|
|
Bordelen gordetzen diren Jean Saroihandiren artxiboko paper
|
guzti
guztiak digitalizatu dira, jatorrizko ordenamendua eta sailkapena hertsiki errespetatuz. Dauden hutsuneak jatorrizko artxibokoak dira.
|
|
|
Bordelen gordetzen diren Jean Saroihandiren artxiboko paper guzti
|
guztiak
digitalizatu dira, jatorrizko ordenamendua eta sailkapena hertsiki errespetatuz. Dauden hutsuneak jatorrizko artxibokoak dira.
|
|
|
Orobat, eskerrak eman ditu Euskaltzainburuak: Euskaltzaindiaren ibilbidea urtez luzeetan ahalbidetu duten agintari nahiz gizarte arabarrari; eskerrak zuei, egun honetan Euskaltzaindiari laguntzera etorri zareten
|
guztioi
, eta gerorako gonbita: lan egin dezagun guztiok elkarrekin, euskararen eta euskal kulturaren alde, Araban, Euskal Herrian eta mundu osoan.Bai Batzar Nagusietako lehendakariak, bai eta ahaldun nagusiak ere, Akademiaren lana gorpaipatu dute eta euren instituzioak euskararen alde egiten ari diren lana nabarmendu nahi izan dute, baina baita hiritar guztiena ere.
|
|
|
Euskaltzaindiaren ibilbidea urtez luzeetan ahalbidetu duten agintari nahiz gizarte arabarrari; eskerrak zuei, egun honetan Euskaltzaindiari laguntzera etorri zareten guztioi, eta gerorako gonbita: lan egin dezagun
|
guztiok
elkarrekin, euskararen eta euskal kulturaren alde, Araban, Euskal Herrian eta mundu osoan.Bai Batzar Nagusietako lehendakariak, bai eta ahaldun nagusiak ere, Akademiaren lana gorpaipatu dute eta euren instituzioak euskararen alde egiten ari diren lana nabarmendu nahi izan dute, baina baita hiritar guztiena ere. Eskerrak esan du Agirrek euskara ikasi eta irakatsi duten guztiei, eta eskerrak euskara eguneroko tresna bihurtzen duten arabar guztiei.Ekitaldi honetan,
|
|
|
Euskaltzaindiaren ibilbidea urtez luzeetan ahalbidetu duten agintari nahiz gizarte arabarrari; eskerrak zuei, egun honetan Euskaltzaindiari laguntzera etorri zareten guztioi, eta gerorako gonbita: lan egin dezagun guztiok elkarrekin, euskararen eta euskal kulturaren alde, Araban, Euskal Herrian eta mundu osoan.Bai Batzar Nagusietako lehendakariak, bai eta ahaldun nagusiak ere, Akademiaren lana gorpaipatu dute eta euren instituzioak euskararen alde egiten ari diren lana nabarmendu nahi izan dute, baina baita hiritar
|
guztiena
ere. Eskerrak esan du Agirrek euskara ikasi eta irakatsi duten guztiei, eta eskerrak euskara eguneroko tresna bihurtzen duten arabar guztiei.Ekitaldi honetan,
|
|
|
lan egin dezagun guztiok elkarrekin, euskararen eta euskal kulturaren alde, Araban, Euskal Herrian eta mundu osoan.Bai Batzar Nagusietako lehendakariak, bai eta ahaldun nagusiak ere, Akademiaren lana gorpaipatu dute eta euren instituzioak euskararen alde egiten ari diren lana nabarmendu nahi izan dute, baina baita hiritar guztiena ere. Eskerrak esan du Agirrek euskara ikasi eta irakatsi duten
|
guztiei
, eta eskerrak euskara eguneroko tresna bihurtzen duten arabar guztiei.Ekitaldi honetan,
|
|
|
Udal Artxiboa, Bizkaiko Agiritegia, Bizkaiko Foru Aldundiaren Artxiboa eta Jabego Ganbara, besteak beste. Ateratako datu
|
guztiak
aztertu eta finkatu eta gero, ahozko bilketari ekin zitzaion.
|
|
|
Lekukoen sarea osatu zen eta 64 pertsona elkarrizketatu ziren bildutako toponimoen ahozko informazioa biltzeko, eta ahal zela, izen berriak ere jasotzeko. Geroago datu
|
guztiak
erabiliz, behin behineko arautze proposamena egin zen eta hau oinarri hartuta erakusgai dauden mapak.
|
|
|
Handik hona bide luzea egin du Europako Gutunak eta gaur egun Europako Kontseilua osatzen duten 47 estatuen erdiak berretsi du. Espaniak 2001ean berretsi zuen Europako Gutuna eta eginbide zorrotzenak hartu zituen eremu
|
guztietan
. Azken urteotan Gutunaren arrakasta handiago izan da Europako ordenaren osagai oinarrizkoa bihurtu den arte.
|
|
|
Adituen Komiteko lan talde bat bisita egiten du dagokion Erresuman, han maila
|
guztietako
agintariekin zein eremu urriko hiztunen GKEetako ordezkariekin informazioa zuzenean jasotzeko eta agintariek adierazitakoa kontrastatzeko. Hori guztia oinarri hartuta Komiteak Estatuari buruzko haren txostena egiten eta onesten du Komitearen osoko Bilkuran.
|
|
|
Adituen Komiteko lan talde bat bisita egiten du dagokion Erresuman, han maila guztietako agintariekin zein eremu urriko hiztunen GKEetako ordezkariekin informazioa zuzenean jasotzeko eta agintariek adierazitakoa kontrastatzeko.
|
Hori guztia
oinarri hartuta Komiteak Estatuari buruzko haren txostena egiten eta onesten du Komitearen osoko Bilkuran. Ondoren, txosten horretan oinarrituta, hala badagokio, Europako Kontseiluko Ministroen Komiteak Gomendioak zuzentzen dizkio dagokion Estatuari.
|
|
|
Bestalde, ohartzen zen Euskal Herri osoaren eremua hartzen zuen erakunde gorena zela, eta dela; euskal historia garaikideko lurralde politikoek gainditzen dituena; unibertsitate desberdinetako, bere bere UPV EHU hau barne, irakasle asko batzorde akademiko gehienetan batzen zituena eta dituena: ideologia
|
guztietako
lagunak bere baitan izan dituena.
|
|
|
Beste hizkuntza
|
guztietan
bezala, euskaraz ere errusierazko edo ukrainerazko hitzak nola idatzi jakin behar da, eta horretarako proposamena aurkeztu dio Akademiaren Exonomastika batzordeak Euskaltzaindiari, eta Akademiak onartu.
|
|
|
–. Hala ere,
|
guztiok
Hiroshima idazten dugu, berdin euskaraz, gaztelaniaz, frantsesez, ingelesez... Eta Txinan, terrakotazko armada ospetsua agertu den tokia??
|
|
|
Mikhaïl Gorbatxov;... Hizkuntza bakoitzak bere sistema, bere transkripzio praktikoa, erabiltzen du, hizkuntza bakoitzaren grafiara eta ahoskerara moldatua.Nazioarteko sistema onarturik ezean, bide hori hobetsi du Euskaltzaindiak euskararako, hau da, euskararako transkripzio praktiko bat erabiltzea. Erabaki hori hartzeko orduan, xehe aztertu du azken urteotako erabilera, eta argi ikusten da euskal entziklopedietan, euskarazko komunikabideetan eta euskarazko eskola liburuetan eta literaturan euskararako transkripzio praktikoaren bidea
|
guztiz
hedaturik dagoela, transkripzio praktikoa gauzatzeko orduan kasu gutxi batzuetan aldaera bat baino gehiago ikusten bada ere. Horregatik, jatorrizko hizkuntza aurrean izanik, gure inguruko hizkuntzen transkripzio praktikoak azterturik, eta nazioarteko sistema ere kontuan izanik, euskararako transkripzio sistema praktiko bat arautu du Euskaltzaindiak, eta 156 araua plazaratu(
|
|
|
eremuan kokatuz. Baina planteamendu horren aingerukeria inon baino nabarmenagoa da aldian aldian hizkuntza
|
guztietan
pizten diren ortografia gerretan. Adibidez, Txekian.
|
|
|
Bestalde, multzo horietako bakoitza hainbat azpimultzo eta taldetan banatua egon ohi da, bakoitza bere programa propioaz armatua eta, sarri, elkarren arteko gerra gupidagabean sartuta, sarri baino sarriagotan hizkuntzaz kanpoko interesek piztu eta esplikatzen dituzten gerretan. Baina gertakari oro bizirik den gizarte batean gertatzen da, kasu honetan komunismoaren erorialdiaren ondorengo Txekian, eta hizkuntzak gizarte osoa zeharkatzen du, gertakari
|
guztiak
. Zinez gauza konplexua da hizkuntza.
|
|
|
Dohain asko ditu liburu honek. Besteak beste, ikerketa akademiko
|
guztiz
zehatz eta argia da baina, bestetik, uko egiten dio akademizismo antzu eta urrun batean babesteari; aitzitik, gertakarien deskribapenarekin batera iritzi garbiak eskaintzen ditu, beti ontzat eman ezin direnak, baina bai gehien gehienetan, iruzkigile apal honen ustez. Gainera, oso alor desberdinak jorratzen ditu.
|
|
|
Txomin Peillenen ustez, bere liburua hizkuntza ezagutzeko eta aberasteko bide bat da. Hiztegi
|
guztiek
bezala, noski. Baina honek baditu berezitasunak erakutsi nahi izan dudalako biziaren hiztegia bizitzaren hiztegiarekin lotua dela, alegia, euskaraz, bizidunen hiztegiak, metaforaz edo metonimiaz oinarrizko hiztegi orokorra aberastu zuela.
|
|
|
Geografia, Matematika, Psikologia, Zuzenbidea...
|
horiek guztiek
zerbait zor diote biziaren hiztegiari: Ez luzatzeko, hiztegi orokorrean beso, buru, erro, oin sailekoak, Matematiketan agertzen dira.
|
|
|
aukerak eta egindako lana izenekoa, askoz ere praktikoagoa izatea nahi du batzordeak, eta horretarako gonbidatu dira euskara teknikari batzuk beraien udaletan egindako lana ezagutarazteko.
|
Guztiek
daukate abiapuntu berbera, lehenago egindako ikerketa, baina geroagoko erabilerak bereizten ditu, gizartean jartzeko momentuan dauden aukera desberdinez baliatu baitira.
|
|
|
Adituek, egindakoaz gain, bidean izandako oztopoak eta irteerak ere azalduko dituzte
|
guztiontzat
lagungarria izan daitekeelakoan. Hauek dira gonbidatu diren adituak:
|
|
|
Javi AranguenaAspaldian egin zen ikerketa eta liburua erabiliz CDa sortu zuen Udalak eta webgunean zabaltzeko asmoa dute. Produktu honek bi zati ditu, umeentzakoa, eskoletan erabil litekeena, eta toponimia lan osoa mapa eta
|
guzti
.
|
|
|
Obrari buruz, genero
|
guztiak
jorratu zituela azpimarratu du, eta 60 urtetan zehar, nekerik gabe, euskara hezkuntzan sartu behar zela aldarrikatu zuen, baita bultzatu ere. Bere obra nagusia, Jurgi Kintanaren aburuz, Euskal Akademia sortzea izan zen, euskara normalizatu eta normatibizatzeko.
|
|
|
aukerak eta egindako lana izeneko ikastaroa egin zen Durangoko Landako Guneko Elkartegian. Ikastaro honen helburua
|
guztiz
praktikoa izanik, euskara teknikari batzuk gonbidatu zituen batzordeak hitz egitera, beraien udaletan egindako lana ezagutarazteko. Ikastaroa EUDELen laguntzaz antolatu zen.
|
|
|
Egitararauaren inguruko zehaztasunak eman ondoren, eskerrak eman zituen Jagon sailburuak, azaroan egindako saio hartan bezalaxe gaurkoan ere parte hartzeko interesa agertu duzuen
|
guztiei
. Eta eskerrak, bereziki, II. ikastaro honetako antolatzaile eta hizlariei.
|
|
|
udal izen ofizialetan ohar argigarriak txertatu dira, bai eta Nafarroako Gobernuak 2009ko urtarrilean onartutako erabaki berri
|
guztiak
jaso ere. Nolanahi ere, kontuan izan behar da Euskarabideak abian jarritako ekimenak aitzina segitzen duela eta aurrerantzean izen ofizialetan aldaketa gehiago izaten ahal dela.
|
|
|
Bilbo Zaharra Euskaltegiak antolatu duen Peru Abarca gaur jardunaldien osagarri gisa, Euskaltzaindiaren aretoan liburu honi buruzko erakusketa bat ikusgai egon da, eta hitzaldietara joan diren
|
guztiek
Mogelen liburuari buruz informazio zabalagoa jaso ahal izan dute. Erakusketa Euskaltzaindiaren Azkue Bibliotekak prestatu du.
|
|
|
Erakusketan, orain arte izan diren argitaraldi
|
guztiak
bildu dira, orotara hogei. Eskuizkribu bat ere erakutsi da, Erandioko eskuizkribua deitua.
|
|
|
Izan ere, Peru Abarca liburu berezia, oso berezia da bibliografikoki ere: 1802an idatzi zen baina 1880era arte ez zen argitaratu, ziur aski arrazoi politikoengatik, baina denbora
|
guzti horretan
ezaguna zen elite euskaltzalearentzat: hori dela-eta, eskuzko kopiek han hemenka zirkulatu zuten XIX. mendean zehar (jatorrizkoa Zarauzko frantziskotarren komentuan zegoen).
|
|
|
|
Horren guztiaren
azalpen zabala ematen da jarraian. Bestalde, ikastaroari edukia emango dioten zortzi hitzaldien lerro nagusiak ere ekartzen ditugu hona.
|
|
|
, Erein, 1995). Jarraian, hitzaldi
|
guztien
laburpenak irakur daitezke.Uztailaren 15a:
|
|
|
Jon Kortazar, Ana Toledo, Jean Haritschelhar, Mari Jose Olaziregi, Patri Urkizu, Iratxe Retolaza, Ur Apalategi eta Iñaki Aldekoa.
|
Horiek guztiek
eman zituzten hitzaldiak Eukaltzaindiaren Euskera agerkarian argitaratuko ditu Akademiak.
|
|
|
Argitalpen zerrenda
|
guztia
ikusteko sakatu gehiago irakurri estekaren gainean.
|
|
|
Lehenengo liburua Gasteiz hiriari badagokio, bigarren honetan Malizaeza merindade barruan zeuden herri
|
guztien
toponimoak bildu dira, hots, Ali/ Ehari, Aretxabaleta, Armentia, Arriaga, Berroztegieta, Castillo/ Gaztelu, Eskibel, Gardelegi, Lasarte, Monasterioguren eta Mendiola herrietako toponimoak. Gobeo/ Gobeu ere sartu da.
|
|
|
Mundua,
|
guztioi
erakutsia. Itzulpena.
|
|
|
1906an, apirilaren 25an, Bizkaiko Jauregi berrian Hegoaldeko lau Aldundiek egin zuten bilkura baliatuz, Adolfo Gabriel Urkixo Diputatu Nagusiak Akademia sortzeko proposamena aurkeztu zuen, horretarako lau erakundeen babes ekonomikoa eskatuz. Proposamen horren arabera, Akademia 12 kidek osatu behar zuten, eta euskalki
|
guztiak
ordezkatu behar zituzten. Horien izendapena, lehendabiziko aldiz behintzat, diputatuek egin eta babes ekonomikoa lau Aldundiek, euren gain hartu zuten.
|
|
|
Bazen egunsentira arte erretiratu nahi izan ez zuenik, eta, hala ere, igande goizean 9: 30etarako jendea prest zegoen herriko plazan mendi ibilaldia hasteko, Xalbadorren etxola eta inguruak ezagutu edo bisitatzeko irrika biziz perretxikoak eta gaztainak biltzeko saskia eraman zuenik ere bazen tartean. 10: 30etan, Xalbador, Antonio Zavala eta Joxe Mari Aranalde gogoratuz eman zen mezaren ostean, Xalbadorren hilobira bisita eta lore eskaintza egin zen, iparraldeko beste bertsolari zendu
|
guztiak
ere gogoan. Xalbador, Mattin eta Urepeleko argazki zaharren erakusketa ere egin zen pilotalekuan egun osoan zehar.
|
|
|
Deiadarra taldeak horrela erabaki baitzuen Urepelen urte oroz, Xalbador eta Antonio Zavala izan da aurtengo Xalbador egunaren lema, hainbat elkarlan egin zutenak besteak beste, Odolaren mintzoa harrigarria goraldu eta omentzeko asmoz, Nafarroa Behereko mendiarte honetan. ...ostean, gure eskerrik zintzoena eman nahi diegu laguntasun berdingabea eman diguten Euskaltzaindiari, Urepeleko Herriko Etxeari, Ondarroako arrantzale jubilatu taldeari hura marmitakoa eta arrainaren ederra!, Mutriku eta Donazaharreko herri kirol taldeei, Goierriko gazte taldeari, zenbait komunikabideri inola ere ez denei, Koldo Mitxelena Kulturuneari eta antolaketan urte oro lagun izaten ditugun
|
guztiei
. Eta, nola ez, Xalbador egunean gurekin urte oroz biltzeko ohitura dutenei, eskerrik asko eta hurrengo urtera arte.
|
|
|
Elkarrizketak ere badaude: Andres Urrutia euskaltzainburuarengandik hasita, Zuzendaritzako kide
|
guztiei
Beñat Oihartzabal, Xabier Kintana, Jose Luis Lizundia, Andoni Sagarna eta Andres Iñigori ematen die ahotsa. Jean Haritschelhar euskaltzainburu ohiaren lekukotza ere jaso da.
|
|
|
Atal hau Imanol Muruak landu du eta, berak azaldu duenez, Euskaltzaindiak zer egin duen, eta zer egiten ari den orain, azaldu dugu. Batzorde, egitasmo eta lantaldeetako arduradunei hitza emateko ahalegin berezia egin dugu, beraien ahotik azal zezaten lan
|
guztien
nondik norakoa.
|
|
|
Bestalde, euskaltzainei arreta berezia eskaintzen die liburuak. Euskaltzain
|
guzti
guztien berri ageri da, izan diren eta direnek beren lekua daukate. Guztira, 88 euskaltzain oso, 82 ohorezko eta 315 urgazle.
|
|
|
Bestalde, euskaltzainei arreta berezia eskaintzen die liburuak. Euskaltzain guzti
|
guztien
berri ageri da, izan diren eta direnek beren lekua daukate. Guztira, 88 euskaltzain oso, 82 ohorezko eta 315 urgazle.
|
|
|
Torrealdaik eta Uriak informazio ugari ematen dute liburuan, bai testuen bidez, baita ilustrazio eta dokumentuen bitartez ere. Ilustrazioak azaldu dute ez dira apaingarriak, dokumentu
|
guztiak
irakurtzeko moduan ageri dira, informatiboak dira beraz, eta horietariko asko argitaragabeak dira.Euskaltzaindiaren iraganaz, orainaz eta etorkizunaz mintzatzen den liburu honetan hainbat atal nagusi daude: Historian; Euskaltzainak; Batzordeak, Egitasmoak eta Lantaldeak; 90 urte ekin jarraituan; eta Eremu urriko hizkuntzen akademiak.
|
|
|
Isilean, ekinean... halaxe erakutsi zigun
|
guztioi
, halaxe ikasi dugu gazteagoek berarengandik. Juanjo joan zaigu, auto istripu latz eta lehor batean.
|
|
|
Izan ere, zer da hizkuntza bat hiztunik eta erabilera eremurik gabe? Nolatan gaurkotu liteke hizkuntza bat nonahi baliatzeko, hiztunen gaurko zein bihar eta etziko hizkuntza beharrak asebetetzeko hizkuntzaren gizarte erabileraz kezka eta ardura erakutsi gabe. Horiek horrela, hizkuntzaren erabileran eragina duten gizartearen alde
|
guztiak
, bai eta hiztunek bizi dituzten kultura arauak, itxaropenak eta testuingurua ere biltzeko zein haietan eragiteko eratu zuen Euskaltzaindiak Jagon Saila. Sailaren barruan dagoen Sustapen Batzordeak, azken urteotan, euskal gizartean puri purian dauden gaiak aztertu eta aztergai izan dituen gaiei buruzko iradokizunak egin ohi ditu ia urtero.
|
|
|
aristokrata frantses bat hizkuntza eta ohitura exotikoekin zaletua, huntaz eta hartaz zale mailan lan ugari egin eta argitaratu zituena, elkarte zientifiko askotan parte hartuz. Hots, beste Bonaparte bat, maila txikiagoan, haren antzeko kezkak zituena baina baliabide gutxiago eta, itxura
|
guztien
arabera, talentu eta formazio zientifiko kaxkarragoa ere. Dena den, ez naiz egokiena haren lanak kalifikatzeko eta, beraz, utzi dezagun horretan.
|
|
|
buruzagi maia batek, Nakuk Pech, 1562 inguruan maiaz idatzitako eskuizkribu baten edizioa da, latinera itzulia eta luze iruzkindua. Beraz, hiru atal ditu liburuak, lehenean, Texte, kronika bera eta haren latinezko itzulpena daude; bigarrenean, Analyse Grammaticale, hitz
|
guztiak
iruzkintzen dira, banan banan gehienetan; hirugarrenean, Vocabulaire, hitz zerrenda eta frantses baliokidea. Argitu beharra dago iturri gisa darabilen testua Brinton doktoreak aurrez argitaratua dela.
|
|
2010
|
|
|
Euskaltzaindiak erabakitzen du Aita Santuari Olabideren Bibliaren ale bat oparitzea eta horretarako gutun bat idazten dio, zuzenean. Kontura gaitezen, 1936tik aurrerako historia ezagutzen duen edonorentzat ezin liteke esan erabaki ausarta ez zenik; bizirik izango ziren, oraindik, eta
|
guztien
gomutan, 1936 urteetan eta ondorengoetan euskaldun abertzaleek Vatikanoan egindako urratsak bakebide bat erdieste aldera, eta ondo gogoan izango zuten, adibidez, Muxika apezpiku ezagunaren kasua, beste askoren artean. Eta, hala ere, Aita Santuari zuzenean idaztea erabakitzen da.
|
|
|
Gaur egungo perspektibatik bitxia da garai hartan euskara aldezteko erabiltzen ziren arrazoia irakurtzea, badu muntarik horrelako ariketak egitea, neurri handi batean
|
guztiz
konbentzionalak izan arren (ez da sinestekoa ordurako Mitxelena batek, adibidez, horietan sinesten zuenik) ondo laburbiltzen dutelako orduko giroa eta euskaltzain askoren (Etxaide, adibidez) mundu ikuskera. Baina bada zerbait aipagarriagoa.
|
|
|
Bere Santutasunaren bedeinkaziozko hitz bat itzulpenaren egileentzat, batez ere beren premia espiritualetan hura erabiliko duten
|
guztientzat
, adoretuko dituena, gainera, ez dezaten alperrik gal Erregio nabarmenki katoliko honen herri tradizioan dugun altxorra, izango litzateke Akademia honek gure Aita Santuaren ontasunetik jasoko lukeen saririk ederrena. (Euskaltzaindia, 1959ko ekainaren 25eko gutuna)
|
|
|
Olabideren Biblia, jakina denez, inoiz ez zen oso erabilia izan herri kristauaren mailan, agintari zibil eta erlijiosoek dudarik gabe jarriko zioketen zailtasunez gain bazirelako, ziur aski, beste batzuk, Mitxelenak Egan aldizkarian egin zion erreseina luze eta ezagun batean (1959, 85 94or. ) ederki azaltzen dituenak, arazoen alderdi
|
guztiak
baitira kontuan hartu beharrekoak. Patxi Etxeberria bera ez da Txinatik itzuliko 1987ra arte, eta aurkituko duen giroa ez da bere oso gustukoa izango, Patxi Altunak inoiz gogoratu duen gisan.
|
|
|
Neuk esango nuke baietz, pisu benetan handia izango zuela. Beharbada kontu hauek
|
guztiz
arrotzak egingo zaizkio adin batetik beherakoak direnei edo frankismoaren garaiko historiaz ezer gutxi dakitenei, baina neu ziur nago orduko euskaltzaleentzat ez zela izango, ez, ahuntzaren gauerdiko eztula, 1960 aldean, Aita Santuaren bedeinkapena izatea bere lanaren babesgarri, sobera ezaguna baitzen Espainiako Elizaren hierarkiak euskarari buruz zeukan iritzia (gobernuaren jarrera errazago ima...
|
|
|
Inge Geene eta Jan Paul Hinrichs dira edizioaz eta hitzaurreaz arduratu direnak, baina orotara hamar artikulu eta bi aurkibide (pertsonak eta hizkuntzak) ditu, zazpi ikerleren eskutik. Artikulu
|
guztiak
ingelesez daude, lehena salbu, nederlanderaz, zeinetan Jan Paul Hinrich ek Uhlenbeck-en gaztaroaz diharduen. Egia esan, aldizkariaren izenburuari erreparatuta (Netherlandic Studies) inpresioa hartzen da derrigorrezko kuota bat betetzen ari dela, hala nola egiten duten euskararekin gure inguruko beste aldizkari asko.
|
|
|
Uhlenbecken emaitza dezente aldenduko da aipatu ditugun beste
|
guztietatik
: politikak ez dirudi erakarpenik izan zuenik berarentzat; nederlandera bera ez zuen inoiz ikergaitzat hartu eta gaztetako poema horiek gaztetako pekatu gisa pasatu ziren (Pidalen kasuan bezala, adibidez).
|
|
|
Pello Esnalek, azkenik, Juan Mari Lekuona ez ezik, azken urteotan hil diren beste kide batzuk ere ekarri ditu gogora: Alfontso Irigoien, Joxe Mari Aranalde eta Antonio Zavala,
|
horiek guztiak
gurekin daude esan du euren barruko kezkak, egitasmoak eta proiektuak ere gurekin daudelako
|
|
|
Eskuizkribu Autobiografikoak, Teresa Lisieux koa: idazlan
|
guztiak
, Santi Onaindia, Jon Lopategi, bertsozko mezularia, Frai Bartolome Santa Teresa, idazlan guztiak (Julen Urkizarekin), Nire umetako Meñaka, Alejandro Larrakoetxea, Hipolito Larrakoetxea. (J.
|
|
|
Eskuizkribu Autobiografikoak, Teresa Lisieux koa: idazlan guztiak, Santi Onaindia, Jon Lopategi, bertsozko mezularia, Frai Bartolome Santa Teresa, idazlan
|
guztiak
(Julen Urkizarekin), Nire umetako Meñaka, Alejandro Larrakoetxea, Hipolito Larrakoetxea. (J.
|
|
|
Kutura eta komunikazio ministroaren sinesmena da oraingo legeriak ahalbide anitz ematen dituela, ez baitira denak baliatuak. Ondorioz Gobernua dudan dago lege gehigarri baten egokitasunaz, dauden ahalbide
|
guztiak
ikertuak eta aplikatuak ez diren bitartean.
|
|
|
Arrisku hauek ez gaituzte trabatu behar dozier honetan aitzinatzen eta, partaidetzan lurralde elkargoekin, beharrezko neurri
|
guztiak
hartzen, gure herriko eskualde hizkuntzen onarpenerako eta aitzinamendurako. Ondorioz, Gobernua gogetan dago, elkar aditze izpiritu batean, nola inplikatuak diren ministeritzekin, hala lurralde elkargoekin, hizkuntzen erakunde publikoekin eta eragile guztiekin, zein den jokamolde egokiena eginbehar hau aitzinarazteko.
|
|
|
Arrisku hauek ez gaituzte trabatu behar dozier honetan aitzinatzen eta, partaidetzan lurralde elkargoekin, beharrezko neurri guztiak hartzen, gure herriko eskualde hizkuntzen onarpenerako eta aitzinamendurako. Ondorioz, Gobernua gogetan dago, elkar aditze izpiritu batean, nola inplikatuak diren ministeritzekin, hala lurralde elkargoekin, hizkuntzen erakunde publikoekin eta eragile
|
guztiekin
, zein den jokamolde egokiena eginbehar hau aitzinarazteko.
|
|
|
Ondorioz, Gobernua dudan dago legegintza gehigarri baten egokitasunaz, dauden ahalbide
|
guztiak
ikertuak eta aplikatuak ez diren bitartean. Ministeritzartean gogoetan ari gara, lurralde elkargoekin eta eskualde hizkuntzen erakunde publikoekin, zein den jokamolde egokiena ezin ordezkatuzko ondare hau aitzinarazteko.
|
|
|
Metropolio lurraldean badira gutienez 10 eskualde hizkuntza, edo 20 oc eta oïl hizkuntzen dialektoak onartzen badira. Hizkuntza bati eskubide oposagarria ematen bazaio,
|
guztiei
zabaldu behar litzaieke, egoera hau Errepublikaren zatiezintasuna hauts lezake bai eta ere populu frantsesaren batasuna. Arrazoi berarentzat 1999an Konstituzio Kontseilua Eskualde eta gutiengo hizkuntzen Europar ituna berrestearen aurka agertu zen.
|
|
|
Orain irekitzen da lege proposamenaren urraspidea. Alderdi
|
guztietako
diputatu eta senatari batzu Eskualde Hizkuntzen Parlamentu Multzoan bilduak dira, Armand Jung, Alsaziako diputatu sozialistaren zuzendaritzapean. Multzoaren xedea da lege proposamen bakar bat aurkeztea lege biltzarrean 2010eko ekainean.
|
|
|
Saritutakoen artean badira euskal literaturaren historian itzal luzea duten idazleak, hala nola Txillardegi, Txomin Peillen, Joxe Manuel Odriozola, Patxi Ezkiaga edota Xabier Mendiguren Elizegi. Lan saritu
|
guzti hauen
zerrenda eta deskribapena eskaintzen da. Hastapenetako zenbait lanen kasuan, bertsio digitala ere bai.
|
|
|
Atal honetan sarituak izan diren haur eta gazteen idazlan
|
guztiak
zerrendatu eta oinarrizko informazioa eskaintzen da. Horretaz gain 1991tik 2008 artean saritutako narrazio eta olerki guztien bertsio digitala eskaintzen da.
|
|
|
Atal honetan sarituak izan diren haur eta gazteen idazlan guztiak zerrendatu eta oinarrizko informazioa eskaintzen da. Horretaz gain 1991tik 2008 artean saritutako narrazio eta olerki
|
guztien
bertsio digitala eskaintzen da.
|
|
|
Urtero gertatzen den legez, sarituak ez ezik, guraso eta irakasleak ere izan ziren ekitaldian. Euskaltzaindiaren eta BBK ren izenean,
|
guztiei
zorionak eman zizkien Euskaltzainburuak zorionak zuei, zuekin batera parte hartu duten guztiei, zuen etxekoei, eta baita laguntza eman dizuetenei ere. Eskerrak ere eman zituen Andres Urrutiak:
|
|
|
Urtero gertatzen den legez, sarituak ez ezik, guraso eta irakasleak ere izan ziren ekitaldian. Euskaltzaindiaren eta BBK ren izenean, guztiei zorionak eman zizkien Euskaltzainburuak zorionak zuei, zuekin batera parte hartu duten
|
guztiei
, zuen etxekoei, eta baita laguntza eman dizuetenei ere. Eskerrak ere eman zituen Andres Urrutiak:
|
|
|
Bestalde, epaimahaiak osatu dituzten
|
guztien
izenean, Igone Etxebarria eta Jabier Kaltzakorta lan sarituei buruz mintzatu ziren.
|
|
|
Aurtengo A mailako epaimahaikoa Yolanda Arrietak, Igone Etxebarriak eta Antton Irustak osatu dute.
|
Guztion
izenean, Igone Etxebarriak hitz egin zuen.
|
|
|
Batetik, Irlandari buruzko atala ikusita, oso interesgarria delakoan dago besteak beste, Seamus Heaneyren testu batzuk ageri dira, Paddy Woodworthenak, baita Patxi Ezkiagaren itzulpenak edota Txomin Artola eta Jose Angel Irigarairen testuak ere, eta bestetik, aldizkariaren atalak finkatzen ari direlako, jende askoren konplizitatearekin gainera. Jendea esan du Atxagak laguntzen ari da, eta nik idazle
|
guztiekin
hitz egingo dut, denei idatziko diet, ahots desberdinak interesatzen zaizkidalako niri. Ahotsak nahi ditut, ez dut nahi korurik.
|
|
|
Horrela, osatuta geratu da Euskaltzaindiaren webgunean Hiztegi Batuaren inguruko informazio
|
guztia
: Orotariko Euskal Hiztegiaren bertsio digitala, XX. mendeko corpus estatistikoa, Hiztegi Batua bera eta honen azpian HBO, orain arte hartu diren erabakien inguruko dokumentazio guztia biltzen duena.
|
|
|
Horrela, osatuta geratu da Euskaltzaindiaren webgunean Hiztegi Batuaren inguruko informazio guztia: Orotariko Euskal Hiztegiaren bertsio digitala, XX. mendeko corpus estatistikoa, Hiztegi Batua bera eta honen azpian HBO, orain arte hartu diren erabakien inguruko dokumentazio
|
guztia
biltzen duena. Era horretan hobeto ulertuko da erabaki den forma bakoitzaren zergatia.
|
|
|
Hizkuntzaren bilakaera hurbiletik jarraitu beharra dago, hitz eta adierazmolde berriak ezagutzeko, arauak zenbateraino betetzen edo urratzen diren jakiteko, eta arauak
|
hori guztia
ezagututa finkatzeko, eta baita hizkuntzaren erabilera sakonago ezagutzeko, gramatika edo estilistika aldetik, erregistro desberdinen ezaugarriak aztertzeko edo ikuspegi soziolinguistikotik ikertzeko nahiz edukien ideologia, historia, etab. aztertzeko.
|
|
|
|
Horrek guztiak
corpusgintzan lanean jarraitzea eskatzen du. Horretarako, Euskaltzaindiak Lexikoaren Behatokia izeneko egitasmoa jarri du abian.
|
|
|
|
Honen guztiaren
aurkezpena 11:30ean izango da eta hauek mintzatuko dira: Andres Urrutia, Henri Duhau, Jean Louis Davant eta Jose Antonio Mujika.
|
|
|
Ekitaldia Donostiako Udaletxeko Batzar Aretoan egin zen. Xabier Kintana Euskaltzaindiaren idazkariak aurkezpena egin ostean, Alkateak ongi etorria eman zien bertan ziren
|
guztiei
, eta Andres Urrutiak agur hitzak esan zituen. Ondoren, Xabier Kintana aurkezleetariko bat eta Joan Mari Torrealdai sarrera egin zuen azken euskaltzaina joan ziren Miren Lourdes Oñederraren bila eta batzar-tokira ekarri zuten.
|
|
|
Oñederraren eta Azkarateren hitzaldiak entzun eta gero, euskaltzain berriak Euskaltzaindiaren xede eta helburuei eta euskaltzain izateari dagozkien eginkizunak zintzo eta leialki beteko dituela agindu zuen, eta ondoren Euskaltzainburuak diploma eta domina eman zizkion, eta euskaltzain
|
guztiek
zoriondu zuten.
|
|
|
Prentsak eta ikus entzunezko komunikabideek horretaz dakartena ikusita, zoragarri gelditu ei da. Beraz, bihoazkie neure zorionak ere antolatzaile eta bultzatzaile
|
guztiei
, eta lehen lehenik, nola ez, Bilboko Udalari.
|
|
|
Horretarako, Madrilgo Hauteskunde Junta Zentralean herri ekimen legegilea proposatuko da. Bildutako sinadura
|
guztiak
ekainaren 24an entregatuko dira.
|
|
|
Barandiaranen jakin mina ez zen erraz asetzen eta Antropologia, Etnologia, Arkeologia, Paleontologia, Folklorea, hitz gutxitan esateko gizakiaren ibilera orokorra ezagutzea, Historiaurrean zein Historian,
|
guztiz
gustuko zuen. Horregatik eta irakasle urte oparo haietan Paris, Brusela, Leipzig eta Vienako Unibertsitateetan kurtsoak hartu zituen; horrez gain, Anberes, Kolonia, Berlin, Munich, Geneva, Berna, Zürich, Innsbruck, Budapest eta Pragako museoetan ere ikasketak egin zituen.
|
|
|
Sara urte dexentetan eta bere bizitzaren azken hamarkadetan Ataun eta Iruñea beraren gizatasun eta jakinduriaz aberastuko ziren gero. Egia esan, denok aberastu ginen bera bizi izan zen bitartean, bera bezalako pertsona zintzo eta jakintsuek ez dute mugarik izaten eta beraien ondasun orokorra toki
|
guztietara
zabaltzen da.
|
|
|
Aztarnen bila etengabe aritu gure jakintsua eta pasatu zen leku
|
guztietatik
bere aztarna joriak utzi zituen gizon handi hark, On Jose Migelek, bai beraren lanetan eta baita berak formatu zituen ondorengo ikertzaile argi eta ikasiengan ere.
|