|
2000
|
|
|
Gertatu baietz. Eta
|
gero
, biribil hasteko, Petronioren aipu bat egiten du bere: " Arimak, gorputzaren zama astunaz libro denean, jolas egiten du".
|
|
|
K. L. idazle gaztea begira begira gelditu zaio; agureak ate nagusiko maratilari eragin dio, behin eta berriz, dardara batean, estualdiren batek larritzen dizkio barrenak; laster batean inguratu zaio adiskide bat laguntzera; beste bi,
|
gero
; beste lau, hurrena; baina ez dute maratila demonioarekin asmatzen. Gelako arduradunak, matrailak leher zorian gorri, larriuneetako irteerara jotzen du, baina hau ere itxita dago, kanpotik itxita.
|
|
|
Albisteak. Eta
|
gero
, esatari ahots sudurkariak iragarki hainbaten berri ematen du. Ezinbestean, eguraldia du hizpide jarraian.
|
|
|
Batek ez du noski hasieran tranpolin handienetik jauzi egingo. Txiki txikietan hasi, teknika ikasi, adorea hartu, muturreko galantak jaso, eta
|
gero
, pixkana pixkana, aldapatsuagoetara pasatu: horixe da bidea.
|
|
|
oroimen bat zen soil soilik. Eta oroimen soil zen bizi hartatik, ardoz eta odolez eta alaitasun xumeez eta hazi ia beti fruitugabeez orbanduriko orrialde haietatik, hasiera batean begiak setatsuki itxi banituen ere, kontu haiek guztiek nirekin zerikusirik ez zutela izango esperantza intimoarekin,
|
gero
, bidaiaren lehen unetik bertatik laino artean azalduz joan zitzaizkidan ebidentziak ekarri nituen argitara. Baina, oi, zein oker nenbilen nire esperantzetan!
|
|
|
Kolpe hark begiak irekiarazi zizkidan: ahots huts besterik ez zen txotxongilo baten lagun egin nintzen;
|
gero
, ohartu nintzen ez zela istripurik izan: desestekatuak izan ginen, auskaloko zein ordokitan bertan utziak.
|
|
|
Begiak itxi, eta negar egin nuen.
|
Gero
, denbora puska baten buruan, ikusi nahi izan nituen urruntasunean, ordurako ilunduraz zikindua zen ostertzean, argi gorri, ilun, keinukari ezagun batzuk, zeru itsu urrutikoan galdu eta atzera azaltzen zirenak, gero eta hurbilago, askoz ere hurbilago, jada kasik hain lizun eta kontaezin.
|
|
|
Begiak itxi, eta negar egin nuen. Gero, denbora puska baten buruan, ikusi nahi izan nituen urruntasunean, ordurako ilunduraz zikindua zen ostertzean, argi gorri, ilun, keinukari ezagun batzuk, zeru itsu urrutikoan galdu eta atzera azaltzen zirenak,
|
gero
eta hurbilago, askoz ere hurbilago, jada kasik hain lizun eta kontaezin.
|
|
|
Psikiatrak lotura estua ikusten du. Nik, dena dela, honetaraz
|
gero
ez dut interes berezirik argitzeko doktorearen tesia zuzena ala okerra den. Eta interesik ez dut, honezkero ez delako arazo, plazer iturri baino.
|
|
|
Crawla.
|
Gero
, etxeko pasabidean eta ezkaratzean (joan etorri txikiak, noski, leher egiten bainuen); handik pixka batera, etxe aurreko lorategian; hurrena, belaze goxo freskoetan; gero, hondar urregorrizkoetan... Urteak joan ahala, gero eta hobeto eta arinago.
|
|
|
Crawla. Gero, etxeko pasabidean eta ezkaratzean (joan etorri txikiak, noski, leher egiten bainuen); handik pixka batera, etxe aurreko lorategian; hurrena, belaze goxo freskoetan;
|
gero
, hondar urregorrizkoetan... Urteak joan ahala, gero eta hobeto eta arinago.
|
|
|
Gero, etxeko pasabidean eta ezkaratzean (joan etorri txikiak, noski, leher egiten bainuen); handik pixka batera, etxe aurreko lorategian; hurrena, belaze goxo freskoetan; gero, hondar urregorrizkoetan... Urteak joan ahala,
|
gero
eta hobeto eta arinago. Neure buruarekiko konfiantza sendotu ahala, konplexuak ere astinduz.
|
|
|
|
Gero
, pixka batera, haur bat gutxiago eta gizaseme bat gutxiago. Eztul txikiak eta garrasiak, eta azken haurra eta haren gurasoak, barrura.
|
|
|
Bost bat minutuz berdin jarraitu zuen.
|
Gero
, pixkana pixkana, begiak maizago irekitzen hasi zen. Arnasa ere estuago hartzen zuela iruditu zitzaidan, ez lehengo patxadaz.
|
|
|
Era berean, egun batez jakin zuen gauza ba  tzuk berez jakiten dira, akaso betidanik egon direlako gure baitan, gordean edo lozorroan, une jakin batean azaleratzeko ordu haiek guztiak ez zirela alferrekoak, egonean zerbait egiten ari zela, laster argituko zitzaion eginkizunen bat; eta beste egun batez, argi izpi gorrizta haien pean, whiskya lagun, Fontaine abizena heldu zitzaion belarrietara, blues sen  tsual batean bilduta;" ongi, Fontaine, ederki", eta, gorputza jiratu ere gabe, jakin zuen berarekin ari zirela, aspaldi entzun gabea zuen abizen hura berea zela, eta irribarre batez erantzun zion Fontainek agurtzera zetorkion gizaseme ezagunari: " kaixo, Rimouski, nola zu hemen, nork bidaltzen zaitu?", eta Rimouskik, era berean irribarretsu, baina Fontainen galdera erretorikoak entzun izan ez balitu bezala, maleta bat uzten dio barra gainean kontu handiz," bihar, gaueko hamarretan, 4 moilan, hitz egin bezala", eta lepoaldea estutu zion
|
gero
pixka bat, agur gisa segur aski, ez mehatxu gisa.
|
|
|
Zeru hain urdinerantz begira gelditu ginen guztiok, espazioan zuloren bat aurkitu nahian bezala, aterpe aingerutiarren bat.
|
Gero
, denok batera, jauzilariek (e) lur hartzen zuten alderantz jiratu genuen burua, han Arcadius Lippi ikusiko genuelakoan. Baina ez.
|
|
|
Ubel eta triste jarri zen, eta ilean artesia egiten hasi zen abilezia txalogarriz.
|
Gero
, barre egin zuen begi guztiekin eta gogoan dut une batez bagoi osoak egin zuela barre haren barrearekin. Oraintxe, esate baterako.
|
|
|
Beroa jasanezina zen eguerdi parte hartan, eta ohartarazi genion ikuskatzaileari aire girotua ez zebilela ongi, baina, era berean, ezkutuan adierazi nahian bezala tresna itzalita zegoela eta ez zegoela hartarako eskubiderik. Ikuskatzaileak bosgarren aldiz txulatu zizkigun txartelak, eta mamu harrigarri baten antzera desagertu zen
|
gero
. Labur labur komentatu genuen desagertze txundigarria; biok, segur aski, gauza bera pentsatu genuen, ezer adierazi ez bagenuen ere.
|
|
|
Larrialdiaren berri eman nuen harrera gelan, ahalik eta erarik zuzenenean.
|
Gero
, autoa hartu, eta, semeari gustatzen zaion burrundaran, klinikatik jaitsi ginen, bost urteko errebisioa egin gabe.
|
|
|
Iragarkiek azaltzen zutenez, meeting handi bat ospatzen zen. Edo, zuzenago esateko, ospatua zen; zeren, jada ilunabarra zelarik (baina artean ere argiak, han hemenka, urrekoloreko albainuak barreiatzen zituelarik), jenderik gehiena joana baitzen, frogarik interesgarrienak ikusi eta
|
gero
, pentsatzen dut. Harmailetan ikusle gutxi topatu izanak ere aurrera egitera bultzatu ninduen, eta halaxe eseri nintzen, bada.
|
|
|
Lehen istant batean, stadiumaren handitasunak txunditu ninduen, eta haren arkitektura razionalista itxurakoak.
|
Gero
(baina askoz ere geroago), inguruaz jabetzen joan nintzen, alboan nuen jendeaz, eta abar. Aldean nuen jendeak, era berean, zelaiaren urruntasunaz jabearazi ninduen, hau da, kirolarien urruntasunaz, eta orduan gogoratu nintzen Schopenhauer ez, hark idatzi bai  tzuen (eta neuk irakurri) urruntasunak pentsamendua handitzen duela.
|
|
|
Izorratu egiten da zura.
|
Gero
, alboan dagoen kortxoan iltzatu nuen, kontu handiz. Eta orduan:
|
|
|
Ez da ezer lehen izan ez denik, eta orain badena
|
gero
ere izanen da. Oro gertatzen da denboraren baitan, ekintzek kate maila continuum bat osatzen dute.
|
|
|
Har dezadan atseden, neka nadin
|
gero
. Tira.
|
|
|
Gure autoek nabagadoreak dauzkate, nahi izanez
|
gero
. GPS navigator system.
|
|
|
Ezin dut jasan. Zikiratu egiten ditut, eta
|
gero
, banan banan, zanpatu egiten ditut, tripak atera arte.
|
|
|
Ulertzen dizut... Eta
|
gero
hortik material literarioa lortzen duzu. Argi dago.
|
|
|
Bai, bai...
|
Gero
eta sarriago gainera.
|
|
|
Noski baduela; lau hilabeteko dantza, eta
|
gero
, akabo.
|
|
|
Badaezpada ere, prestu hurbildu gin  tzaizkion lau gizasemeok, eta hil aginean zen gizajoak hala eskatuta, esan liteke, bada buruan lau kolpe latz lehor eman genizkion zoruaren kontra, adeitsu asko, eta, aireari (eta bizitzari) azken ostikada haserretua joz, Borge jaunak herio betikoa besarkatu zuen azkenik eta sofrikario erantsirik gabe.
|
Gero
, errespetuz, begi itsuak itxi genizkion eta brageta lotu. Negar batean banatu genituen zenduaren diruak.
|
|
|
Zazpi gonbidatuak izkina batean eseri ginen nola edo hala, geure txandaren zain. Aurretik, bertsolariak eta suziri ekologikoak eta herri kirolak izan ziren, eta trikitilariak, eta,
|
gero
, Jesus Bihotzekoaren orfeoiak zazpi ordu eta erdiko gregoriano saio zoragarria eskaini zuen, ehundaka belarrion gozamenerako. Eta hura guztia ongi zegoen, bai, baina jendea beste zerbaiten zain zegoen.
|
|
|
Nik itxaron nuen, jakin nuen itxaroten, baina bide okerrak zeuden idatziak neure oinentzat, patar malkartsu eta galmendirakoak; dena goitik emana datorkigunean, ez dago zeregin handirik. Borroka nahiak ez du arnas handirik, fruituak behar ditu, ahalik eta lasterren, indarrak baz  katuko baditu;
|
gero
noraeza dator, etsipena, gorrotoa; eta behin zirkuluaren baitan sartua, itxi egiten dira itzulbideak eta estutu sarezuloak. Bizitza, esaten den bezala, tonbola bat da, baina ez argiztatua eta koloretsua, iluna eta beltza baizik.
|
|
|
Eta handik aurrera, urduritasunak izate guztia jan bailion, ez zuen" Jacquesen bila nabil... Jacquesen bila nabil" errepikatu besterik egin, behin eta berriz,
|
gero
eta ozenago ordea, gero eta soraioago ordea, gero eta probokatiboago ordea, titialdeko kremallera aldiro maila bat jaitsiz, Zuzendari  tzak emakumea erretiratzea erabaki zuen arte.
|
|
|
Eta handik aurrera, urduritasunak izate guztia jan bailion, ez zuen" Jacquesen bila nabil... Jacquesen bila nabil" errepikatu besterik egin, behin eta berriz, gero eta ozenago ordea,
|
gero
eta soraioago ordea, gero eta probokatiboago ordea, titialdeko kremallera aldiro maila bat jaitsiz, Zuzendari  tzak emakumea erretiratzea erabaki zuen arte.
|
|
|
Eta handik aurrera, urduritasunak izate guztia jan bailion, ez zuen" Jacquesen bila nabil... Jacquesen bila nabil" errepikatu besterik egin, behin eta berriz, gero eta ozenago ordea, gero eta soraioago ordea,
|
gero
eta probokatiboago ordea, titialdeko kremallera aldiro maila bat jaitsiz, Zuzendari  tzak emakumea erretiratzea erabaki zuen arte.
|
|
|
Alfredo Iradierrek barkamena eskatu zuen.
|
Gero
, besamutur odoleztatua jarri zuen kameren argitara, eta esan zuen huraxe zela estigma, Jaunaren dei gozoa, eta saindu egingo zutela laster bere auzo  ko parrokian, Erromako baimen guztiekin. Eta hurrena, urdaiazpiko zaku batetik beso ustelgabea atera zuen, txan ta ta txan eginez, hamar urte atzera emazteak labanaz moztu zion beso berbera, bere bost hatz eta guzti.
|
|
|
" Hauxe izan da ene sumendia, laba honen indarrak ehundaka sabel, ezpain, tunel, sarobe ernaldu ditu, ene gogoz kontrara, diru apur batzuen truk. Maria Magdalenaren leinuari fidel izan nintzen, egia da, baina orain, orain Gabriel goiaingerua nauzue, bere suzko ezpatarekin, eta nik salbatuko zaituztet bekatuetatik, kainendandik, judas gaiztoengandik, eta nire arbola, nire suzko kirtena ez du inork ebaki ahal izango, zeren, jakin bezate arerio guztiek, berau suntsituta ere, atzera loratuko dela zuhaitz bat bezala,
|
gero
eta ederrago, gero eta indartsuago". Jendeak eskuak lehertu beharrean txalotu zituen hitzok Hadesetik, eta halaxe erretirarazi zuten Abdul kaiolaratua.
|
|
|
" Hauxe izan da ene sumendia, laba honen indarrak ehundaka sabel, ezpain, tunel, sarobe ernaldu ditu, ene gogoz kontrara, diru apur batzuen truk. Maria Magdalenaren leinuari fidel izan nintzen, egia da, baina orain, orain Gabriel goiaingerua nauzue, bere suzko ezpatarekin, eta nik salbatuko zaituztet bekatuetatik, kainendandik, judas gaiztoengandik, eta nire arbola, nire suzko kirtena ez du inork ebaki ahal izango, zeren, jakin bezate arerio guztiek, berau suntsituta ere, atzera loratuko dela zuhaitz bat bezala, gero eta ederrago,
|
gero
eta indartsuago". Jendeak eskuak lehertu beharrean txalotu zituen hitzok Hadesetik, eta halaxe erretirarazi zuten Abdul kaiolaratua.
|
|
|
Ez zion luzaroan iraun, ordea, ahaztualdiak: lehen nagiak ateratzearekin batera, isla txuri bat iritsi zen haren begietara, eta orduantxe halako zartada bortitz batek korritu zion bizkarrezurra, goitik behera aurrena, eta behetik gora
|
gero
. Birao bat bota zuen, gordina, sakrilegoa, errepikaezina.
|
|
|
Putakumeak!".
|
Gero
jabetu zen, ordea, atzo txaketa haretxekin joan zela bulegora, eta primeran gelditzen zitzaiola... Panazko jaka erantzi zuen suak hartuta, dardarizo batean, eta zeuzkan guztiak probatu zituen:
|
|
|
Bakarrik egoteko gogoa zeukan, lasai aspertzeko beharra, azken aldaketei buruz hausnarketa serioa egiteko premia espirituala. Era berean, ariketa gastronomikoetan trebatzeko aukera ere oso kontuan hartua zuen, ordurako bazekielako emakume bat erakar  tzeko era bakarra zela huraxe, eta handixetik zuela etorri
|
gero
eta konkistagaitzago iruditzen zitzaion ordainak. Atzemangarriagoa zitzaion inondik ere beste ordain bat, jada pasio iturri jori bihurtua zuena:
|
|
|
Aurrera dezadan orain aste hartan ere hu  tsik egin gabe joan zela egunero egunero bulegora; hiru aste egin zituen, beraz, bulegora joanez eta bere diseinuak eginez, itxuraldaketa prozesua hasi eta
|
gero
. Eta hutsik egin gabe joan zela esan dugu, eta bere lana txukun bete zuela ere bai, azken baieztatze hau guztiz egia ez den arren.
|
|
|
Eta ikusi aditza erabili dut, bai, jendeak ikusi egin zuelako ikuskizuna, eta ikusiz gozatu; baina niri ez dit noski aditz horrek balio, nik ez bainuen ikusi, pairatu baizik, desgogara guztiz, eta min handia eragin zidaten ikusitako hainbat basakeriek; eta emanaldiak iraun zuen tarte amaigabean, atzera ene haurtzaroarekin akordatu nintzen, eta talko hautsekin; eta pentsatu nuen emakume haien ezpainak ikustearekin batera, izakia makurra zela oso, ez genuela, askotan, ere merezi, eta munduaren kontra idatzitako hitzak oro alferrikakoak zirela, galdu egiten zirela egunen nekean, eta beti ematear ziren urra  tsetan; eta ezpain haiek nola irekitzen ziren, nola egiten zioten irribarre argi ilun hauskara azkengabeari ikusi behar izan nuenean, munduaren azken muga irudikatu nuen ene baitan, muga hori non ez baitago ezeren kontzientziarik, non izua eta haserrea soilik existitzen baitira. Eta, azkenik, pentsatu nuen hala ere munduak merezi zuela, ezin gintezkeela beti bizi nazkaren uretan ito ez ito nekagarri horretan, eta, munduari uko egin nahi izanez
|
gero
, baldintza bat bete behar dela ezinbestez eta aurretik; alegia beraren konkista. Eta konkista hitza ahoan dastatu ahala, haragiaren flakezian eroririk, beharbada, pentsatu nuen nik ere gustura konkistatuko nukeela azafata gaztaina bero haietakoren bat, zergatik ez?, eta nik ederki erakutsi ahal izango niola miserikordiaren eremu txuria eta argiaren iruntzia, jainkoen errukia eta iluntzearen zauri antzua, eta hainbeste eta hainbeste gauza gehiago uhinek edo haizeek nire gorpua ezerera itzul zezaten aurretik...
|
|
|
Eta halaxe sortu ziren berriz ere komeriak zoritxarrez, ezen, nik zuzen antzeman bezala, hiena hura ez baitzen gizaseme mozorrotu bat, benetako hiena bat baizik. Eta, mozorroa kentzea erabaki zutenean, bada hiena gizajoak alferrikakoak izan zituen giza ahotsa imitatuz bota zituen silaba bakar
|
gero
eta larriagoak. Ni, egia esan, ahalegindu nintzen hienaren alde egiten, hura ez zela mozorro bat esaten, baina ahots hari ahul eta beldurti bat besterik ez zen irten ene eztarritik.
|
|
|
Gu salbatzeko aukera izan ez zezan. Eta, zer zela eta zeuden gugandik
|
gero
eta bertago panterak eta sugegorriak eta salamandrak eta fenix hegaztiak eta putreak eta hidrak eta aspidak. Eta, basiliskoa?
|
|
|
Eta, hortaz, apurka apurka ene baitan sortzen joan ziren errezeloak, egunek aurrera egin bezala, gorpuzten joan ziren, indartzen, errealitate bihurtzen. Ezen, kasualitate huts hutsari egotz al zekiokeen Salbatzailea irudikatzen zuen animalia hain gordinki hil izana, eta Satanas irudikatzen zuena, berriz, gugandik
|
gero
eta gertuago egotea. Eta usapalen desagerketa ere kasualitate huts al zen?
|
|
|
" Olibondoa xurgatzen duzun ama basati...". Negarrari ekin genion
|
gero
, Edurtxo Caterpilarrek behin eta birritan adierazi zigun arren amonatxo haurdunena parodia bat zela, halako antzerki satiriko bat. Baina guk eta horrexegatik jakin nuen beste hiru gonbidatuen izaeraz eta minduraz beste begi batzuekin ikusten genuen oro, anestesiaren edo maitasunaren begiekin, guk edaniko ardoaren ozpinduak zer berezi bat, hondar berezi bat utzi baitzuen gugan, sentiberatasun isuria biziki areagotzen zuena; guk, hortaz, ezin ikus genezakeen graziarik halako satira beltz batean, edota azafatek beren borondate on guztiarekin egun batzuk atzera erakutsi ziguten show gaztaina lerden beroarekin, hienaren larrutzeari edo Afrikako ume gosetuen gainean egiten ziren txiste gordinei irribarrerik txikiena ere egiten ez genien modu berean.
|
|
|
" Nire estasi bakarra onanismoa da". Eta keinu egin zidan ezker begiaz, keinu berezi bat, keinu bat zeinaren bidez eta gauzak bere onetik gehiegitxo ateratzen saiatu gabe adierazi nahi baitzidan ederki ezagutzen zuela nire iragana, alegia nire iragan onanista, eta ez ibiltzeko orain larritasunekin eta are gutxiago oraindik hura ezkutatu nahian; eta bekainak okertzeko modu ezohiko harengatik eta
|
gero
, ukabila itxi eta eskuari eman zizkion astindu azkar eta, batik bat, bortitzengatik, iruditu zitzaidan barre egin nahian zebilkidala gizagaixo suharra, bi arrazoi zirela medio: bat, neure iragana ezkutatu nahi izateagatik; bi, bizimodu hura utzi izanagatik.
|
|
|
bat, neure iragana ezkutatu nahi izateagatik; bi, bizimodu hura utzi izanagatik. Ni ez nengoen, ordea, gehiago pairatzeko prest, eta esan nion gaizki ulertu zuela nire galdera, nik ez niola sexuaz galdetzen, bere esistentziaren funtsaz baizik, eta kontuz ibiltzeko,
|
gero
, nire gainean esaten zituenarekin. Harri eta zur gelditu zitzaidan begira, nire mehatxua ulertuko ez balu bezala.
|
|
|
Sinets al zitekeen, benetan, titi bizkarroi mintzo entzumen xurgatzaile haiena? ...ran eserita ikusirik, erruki izara batek estali zituen nire begi argi unatuak, eta irribarre sortzez garbi bat egin zen nire ezpainetan, irribarre elkarkidetasunezko bat nolabait adierazteko; ezen, Ana Morenaren amarruaz jabetzearekin batera, ohartu bainintzen emakume haren ausardiak gehiago balio zuela, inondik ere, ustezko memoria eidetikoak baino, mila aldiz gehiago gainera; ausardia behar zen,
|
gero
, gezur txiki harekin hango jende hantusteak engainatu nahi izateko! Eta dagoeneko harrapatua zutela jakinik ere, ez al zen, bada, urkamendira igo, inoiz ez ahazteko moduko sendotasun harroz!
|
|
|
Laster itsutuko zen, baina, begi txuloa. Azken unera arte eutsi zion goiari Ana Morenak, alegia, gor mututasun faltsuari bezala, baita Deereren galdera
|
gero
eta bihurriagoei erantzun ere. Ez zen hortik etorriko galmendirik, ezustearen bidetik baizik.
|
|
|
Ana Morenak ez zuen garrasi zizkolatsu bat isiltzerik izan; ez zuen, hala ere, arbel elektronikoa eskuetatik askatu. Bihotzekoak jota hil zela esan ziguten arduradunek
|
gero
, baina nik badakit Ana Morenari ez ziola bihotzekorik eman. Bihotzekoak ez baitu dardarizo hori sortzen; are gutxiago oraindik, haragi erre kirats sarkor oro blaitzen duen hori.
|
|
|
Armando Bonillaren biografian hazka eta hazka egiten jarraitu zuten, aldian aldian azal geruza
|
gero
eta mingarriagoak kenduz. Maitasunak ez eta, militar egiteak sendatuko zuelakoan joan zen Akademiara.
|
|
|
Bada, lehoi bat zen: oihaneko errege izugarriak beldurrez airean dauzka etsai guztiak; hala eta guztiz ere, sekulako ikara die gurdi hots kirrinkariei eta oilarraren kantuari, eta, aurpegia estaliz
|
gero
, kemen asko galtzen du. Alegia, piztiarik ausar  tenak ere baditu, eta ez hain ezkutuan, bere ahulezia barregarriak.
|
|
|
Baina nireak alboratuz, eta atzera hari nagusira itzuliz, esan behar dut eguraldia ez zela ez hotz ez bero, Armando Bonilla zutik zegoela, erronkan, itzalita zegoen kamera bati finko finko begira, eta berak hartu zuela hitza aitorpen edo hustuketa bati ekiteko asmo sendoarekin; eta esan behar dut, zinez esan ere, Deere jaunak aurrez iradoki edo zituen basakeria izugarriak ez zirela inondik ere faltsukeria, Armando Bonillak berak delektazio psikopataz aitortu baitzituen hemen paperean idaztekoak ere ez direnak, bere izugarrian. ...in eta infamiekin eta gezurrekin txikitu behar zutenez, bada, bai, bidea erraztuko ziela, eta haien odol egarri basatia asetuko ziela denbora puska baterako, ziren astakeriarik beldurgarrienak asmatuz eta bere ahoan jarriz; eta erakutsiz, gainera, egin zituenak gustura egin zituela, eta harro zegoela egindako izugarrikeriez, eta atzera berriz egingo zituela, gogora eta zorion betean, aukera izanez
|
gero
; eta irakurlea ez uztearren, eta berari zor zaion errespetuz baina, era berean lumaren jabe denaren guztiz desgogora eta atsekabe handiz, eta idazlearen galbahe etiko edo, nahi bada, autozentsuratik iragazita, (betiere irakurlearen mesederako izango delakoan, noski), aitorpen hartatik pasadizo erakusgarri batzuk ekarriko ditut hona, nahikoa eta soberakoak izango direnak, zalantza izpirik gabe. Nahasi samarrak edo gertatzen bazaizkio irakurleari, barkamenak aurretik, baina oroimenak ahaztuta nahiago dituen gauzekin ez dago eskakizun handiekin ibiltzerik.
|
|
|
Ukendu bat izan zen, idazketaren antzekoa, baina apur bat hezeagoa. Almirante jantziaz akordatu nintzen orduan, eta adaburuetatik barneratzen ziren argi izpi zilarrezkoekin batera erabaki nuen jada ez nintzela gehiago Simon Lozano izango, handik aurrera Armando Bonilla izango nintzela, eta
|
gero
gerokoak".
|
|
|
" Ziur, Bonilla jauna? Egizu kontu orain esaten didazun erantzunak
|
gero
ez duela bueltarik izango, eta akaso besteren bat aukeratu behar zenukeela...". " Elefantea eta elefantea!".
|
|
|
" Ez naiz osorik hilko". Eta sententzia irakurtzearekin batera, hankak enborretik atera zituen erro errotik, eta besoak
|
gero
, eta azkenik, nola halako soinketa ikusgarri bat eginez, burua. Alferrikakoa da esatea Horazioren sententzia gaizki interpretatu zuela Bonilla jaunak, oso modu sui generis batean.
|
|
|
Irribarretsu hurbildu zitzaidan, mihi gorria kasik ezker gingileraino luzaturik. Argiak piztu ziren orduan, argi guztiak, eta oinaztarri batek oinaztarri artifizial baina ekologiko batek, dudarik gabe zerua bitan ebaki zuen;
|
gero
eztanda egin zuen trumoiak ala lehenago izan zen?, eta danbatekoarekin kili kolo zegoen gargola bat lurrera jausi zen abaila beldurgarrian; baina ez zen mila zatitan txiki txiki egin, gargola mitologiko hura ez zelako harrizkoa, nik errezeloa egin bezala, kartoi harrizkoa baizik. Beraz, ez zen huraxe eliza gotiko bateko patioa, dena kartoi harri huts hutsa baizik.
|
|
|
Aitak, ihes egiteko eta, eraku  tsi zigun hitz salbagarria. Edurtxo izan zen lehena mozorroak eta eranzten;
|
gero
, Patxi zutitu zen; azkenik, beti bezala, Julen. Eskua emanik, soraio, poliki poliki, nigana hurbildu ziren.
|
|
|
Noizbait irten ziren, baina, hiru errege magoak, eta Otsotzarmendi jaunak hartu zuen atzera hitza programaren nondik norakoak eta helburuak eta audientzia maila aipatzeko, eta adierazteko, era berean, etortzear zela oraindik interesgarriena, biziena, hunkigarriena, eta jarraitzeko, beraz, bertan kieto, sekula ikusi gabekoak behingoz, eta ezin hobeto gainera, ikusi nahi izanez
|
gero
. Eta, hurrena, Maria Morena aipatu zuen teatralitate handiz, eskuin besoa bere osotasunean luzatuz eta besapeko izerdi orban lotsagarria nabarmen erakutsiz, ene irudikotz, baina ez aurretik han zeuden ikusle ordurako desmadratzen nahiz odolusten hasiei fin portatzeko esateaz ahaztu gabe, isiltasun eta errespetu osoz.
|
|
|
Infartoak ez ziren izan ez bat eta ez bi, hiru baizik, eta esaten da orro hark soilune bat baino gehiago estali zuela ile lakar bihurriz, izu sekulakoaren erakusle modura.
|
Gero
anabasa etorri zen, eta beldurrak dakarren irri negar urduria, eta pixalarria. Ez zen, baina, gauza gehiago okertu; hura ere, noski, aurrez prestatuta zegoen.
|
|
|
Zergatik ez legenarra? Eta zergatik ez, behin horretaraz
|
gero
, Hiesa?
|
|
|
Irudimen sukartsuenak ere ez luke lizunkeria laurdenik ere irudikatzerik izango (eta uste dut horrekin nahikoa esanda dagoela). Baina, tira, salbuespenak salbuespen, jendea ongi portatu zela esan behar, eta ez da horixe meritu eskasa ikusi ziren gordinkeriak ikusi eta
|
gero
. Eta ikusi aditza erabili dut, bai, jendeak ikusi egin zuelako ikuskizuna, eta ikusiz gozatu; baina niri ez dit noski aditz horrek balio, nik ez bainuen ikusi, pairatu baizik, desgogara guztiz, eta min handia eragin zidaten ikusitako hainbat basakeriek; eta emanaldiak iraun zuen tarte amaigabean, atzera ene haurtzaroarekin akordatu nintzen, eta talko hautsekin; eta pentsatu nuen emakume haien ezpainak ikustearekin batera, izakia makurra zela oso, ez genuela, askotan, ere merezi, eta munduaren kontra idatzitako hitzak oro alferrikakoak zirela, galdu egiten zirela egunen nekean, eta beti ematear ziren urra  tsetan; eta ezpain haiek nola irekitzen ziren, nola egiten zioten irribarre argi ilun hauskara azkengabeari ikusi behar izan nuenean, munduaren azken muga irudikatu nuen ene baitan, muga hori non ez baitago ezeren kontzientziarik, non izua eta haserrea soilik existitzen baitira.
|
|
|
Animaliarik txikienak, fisikoki ahulenak zirenak akabatu egiten zituztela, inpudikoki, eta zinpeko zaintzaile zolien baimen isilekoarekin?
|
Gero
eta bertago zeudela gugandik, eta gero eta begiratu gaiztoagoak egiten zizkigutela. Nire begiek eguna bezain argi ikusten zutena, ez al zuten, bada, gainerako gonbidatuek ikusten?
|
|
|
Animaliarik txikienak, fisikoki ahulenak zirenak akabatu egiten zituztela, inpudikoki, eta zinpeko zaintzaile zolien baimen isilekoarekin? Gero eta bertago zeudela gugandik, eta
|
gero
eta begiratu gaiztoagoak egiten zizkigutela. Nire begiek eguna bezain argi ikusten zutena, ez al zuten, bada, gainerako gonbidatuek ikusten?
|
|
|
Eta horrek ematen dit niri askatasuna. Eta behin horretaz
|
gero
, derradan, eta suturik, horixe dela, hain zuzen ere, kartzelako gai posible bakarra: askatasuna.
|
|
|
Han eta hemen galdetu nuelako dakit gizaseme hark ez zituela ontzat hartzen Euskaltzaindiaren lehen arauak, eta bazekiela, era berean, hizkuntzaren sena ez zegoela Parisen. Aitaren egin zuen harrira arrimatu aurretik; zerurantz goratu zituen begiak
|
gero
. Nik ez nion, ondoko ikusleek bezala, irribarre pikarorik ikusi.
|
|
|
zorion une gozoaren ondoren, hotzaren mina, hozmina. Ez zezala
|
gero
inork pentsa oinazeak orduak luze ez dituenik! Eta, halaxe, egoera hits hartan, udazken inoiz sentitu gabeko hartan, Armando Bonilla, goragalearen inertziaz, aitorpenari lotu zitzaion atzera, jada terapia hark soil soilik salbatuko balu bezala itolarri kosmikotik.
|
|
|
Eta halaxe adierazi zuen, inork galdetu gabe, Armando Bonilla izatea erabaki zuenez geroztik, gauzak ez zirela hobeto joan, okerrago baizik, askoz ere okerrago baizik: "
|
Gero
gerokoak esan dut lehen, oker ez banago, zeren, jendeak ez baldin badaki ere, etxeko artxiboan bilduta dauzkat munduko errefrau guztiak, bilduma oso bat, eta horretarakoxe etorri nintzen hona, dohakabe inozoa, bost milioi horiekin nire artxibo erraldoi hori argitaratuko nuelakoan".
|
|
|
Keinu gaizto bat egin zidan Migelek.
|
Gero
, sarrailari jira bat eman, eta zuzendariaren aurrean eserita nengoela gogoratzen naiz. Mahai handi bat, liburu mordoaren aurrean zuzendariaren zapelaitz aurpegia, Migelen eta nire arnasa.
|
|
|
Eta
|
gero
:
|
|
|
Ez dut uste horren isilean jolastu garenik behin ere. Atarira irten ginen, eta minutu batzuk igaro genituen sukaldeko leihotik sukalde barruan zeudenak nola negar egiten zuten begira,
|
gero
, bakoitza bere eran jolastu zen; eta Migelek sukaldera alde egin zuenean egun hartan osaba Andonik bazuen bere mina non asea, nonbait, gogoratzen naiz harri koskor batzuekin jardun nintzela.
|
|
|
Eta ni nintzen halakoetan lotsatzen nintzena.
|
Gero
, sarritan gertatu zait halakorik. Bestek egindagoagatik lotsa nik senti  tzen dudanean, zerbait etena nabarmentzen dut bien artean.
|
|
|
Eta hobe nuen gauzak bere tamainan ipintzea. Baina
|
gero
, zerbait ikusten banuen behinik behin, jakingo ote nuen egoera zen bezalakoa onartzen?
|
|
|
Eguzkia gorri betean zegoen harkaitzen gainean, azken agurretan, gauari ateak irekitzen. Inguratzen hasi zitzaizkidan zeruen horma beltzak;
|
gero
eta estuago aurki  tzen nintzen. Ez naiz iluntasunean kabitzen denetakoa.
|
|
|
Fantasmak iruditzen zitzaizkidan plastikozko poltsak zeramatzaten itzal luze haiek. Denak ari ziren etxeratzen nonbait, eta
|
gero
eta uharteago sumatzen nuen neure burua. Edozein unetan, komuneko aldetik, gizon ilunen bat irten, eta berarekin eramango ninduen.
|
|
|
Eta ni nintzen kezkatuena. Migelek irribarrez galdetu zidan
|
gero
:
|
|
|
Eguzkia inguruko etxeetako teilatuetan irristatu, eta gure sukaldeko leiho erdi irekitik sar  tzen zen, itzal argien konposizio alaia osatuz.
|
Gero
, lurrean etzan, eta hauts izpiak esnarazten zituen, haren alaitasunean parte har zezaten.
|
|
|
Eta
|
gero
, orratz bat bezala:
|
|
|
Nire ahotsa ahulago sentitu nuen bigarren honetan. Huraxe zen nire benetako ahotsa, eta banekien harria eskuetatik eroriko zitzaidala, eta Migel izango zela nire ahuleziaren lekuko; eskuak indarra galtzen zihoazen,
|
gero
eta lasaiago, kirioen korapiloak askatzen ari zitzaizkidan, eta ongi baino hobekiago ezagutzen nuen eskuetan harria zuen Anjel gizajo hura. Gizajo huts sentitzen nintzen; bai, halaxe da.
|
|
|
Isilune bat. Bere onetik irtenda zegoen, pozez zoratzen, eta nire geroko bizitza igaro zitzaion begien aurretik, latina asko ikasiko nuen, eta
|
gero
sotana beltzez jantziko ninduten. Herrira azaltzen nintzenean, ni noren semea nintzen galdetuko zioten, eta berarekin zer ikusirik banuela adieraziko zuen.
|
|
|
Liburutegira joan zen. Liburu bat hartu, lehendabiziko orria zabaldu, eta" nire lagun Anjeli" idatzi zuen;
|
gero
, eskura eman zidan. Apóstol de almas.
|
|
|
Bizkar-hezurra kraskatzeko beldur omen da, eta ez du berrietarako dirurik. Ez esan
|
gero
amari...
|
|
|
Eta
|
gero
:
|
|
|
Amak, sutondora joan, esneontzia sutatik atera, eta bi katilu jarri zituen mahai gainean. Eta
|
gero
:
|
|
|
Bizitzak jira asko ematen ditu; beno, ni izan naiz, beti bezala, jira eman dudana, eta beldur nion amaren erantzunari. Bederatzi urte igaro nituen apaizgaitegian; ni,
|
gero
eta handik alde egiteko itxaropen handiagoarekin; ama, ni apaiz ikusteko amets bakarrarekin, eta gogorra zitzaidan enbor hura arra  tsalderen batean ebakitzea.
|
|
|
Eta
|
gero
, nire egoera ez zidala aipatu nahi uste izatera iritsi nintzenean, hartu nire eskua bere bi eskuen artean eta esan zidan:
|
|
|
Joan nintzaionean, soldadu on batek beti egin behar lukeen bezala firmetu zitzaidan.
|
Gero
, ametsen logika falta etengabearen poderioz, etxe batean sartu ginen aita eta biok. Hondartza bat zegoen etxean, eta emakume tripoil bat eta agure zahar bat zeuden eguzkia hartzen.
|
|
|
Pixa egin nuela iruditu zitzaidan, esnatu nintzenean. Baina,
|
gero
, esne mukitsu hark nahastu zuen nire gaztetxo aroko sentiberatasun guztia. Eta hemen amaitu luke liburu honek.
|
|
|
Beti kezkatu izan naute irudimenezko gaitzek eta ekaitzek, eta, goiz hartan, harlauza zabal batek sabela zapaltzen zidala iruditu zitzaidan.
|
Gero
eta zailago zitzaidan arnasa hartzea, gerrikoa askatu behar izan nuen, biz  karra bustia nuen, eta kopetan taupadaka nuen gorputzeko odol guztia.
|
|
|
|
Gero
eta astunago sentitzen nuen harlauza.
|
|
|
Eta
|
gero
:
|
|
|
Auto gorri bat ikusten dut, eta ez nago ni barruan. Eta
|
gero
, elurte ilun bat. Bost edo sei eguneko iluntasuna, paradoxa txuri batean.
|
|
|
Inguruko haur guztiak morroi izan zituen orduz
|
gero
.
|
|
|
Maisua guri begira gelditu zitzaigun.
|
Gero
, mahaien errenka estu luzeetan barrena inguratu zitzaigun. Frantziskok ezagutzen zuen nonbait lapikondoa, eta erabat bihurtu eta ezkutatu zen mahaiaren eta aulkiaren arteko tarte estuan.
|
|
|
|
Gero
eta sarriago sentitzen dut testu bat argitaratzearen zilegitasun literarioari buruzko kezka. Jakin, badakit argitarapenak soilik irakurleak zilegi dezakeela testu bat, baina irakurlearen ebazpen aldekoenak ere ez dit kezkarik arintzen.
|
|
|
|
Gero
eta baldarrago nuen nik gorputza. Giza-usainak nire besapea irabazi zuenean, ez nekien ausartuko nintzen dena esatera.
|
|
|
Azken gaua... hasi zait Ruben bere basoa nirera topa egiteko hurbilduz, baina nik atzamar luzea ezpainetan ezarri, eta berak eten egin behar izan du;
|
gero
, barrako solasgaiari heldu dio eta esan dit: Aspertua zaitugun arren, aginduidazu irailean zehar, zuk nahiago duzun asteburuan, Segoviara etorriko zarela.
|
|
|
Azkenean, nire begirakunea eusten ninduen Rubenen begi oraingoan tinkoei zuzendu, eta aurrena negar muskietan hasi naiz, eta hurrena negarrez hipaka. Baina handik gutxira, azken hasperen eta ahuenekin tartekaturik, irriz hasi naiz, eta
|
gero
irriz karkailaka artean eusten ninduen Ruben harrituaren aurrean (haur denboran, kasik aldi berean barre zein negar egiten nuenean, ongi oroitzen dut amonak honela esaten zidala: " Negar eta barre, kaka berde").
|