|
2000
|
|
|
Bat nator Josunek dioenarekin, aparteko jardunaldi eta horrelakoen barik, esparruka aztertzen hasi eta jendea lanean jartzea da egokiena. Beharbada guk egin dezakegu akuilu lana eta
|
gero
euskara zerbitzuak, udaletxeak, bide batean lanean jarri.
|
|
|
Ikasiko dugu
|
gero
euskarak hori guztia ez direnak ere bizi dituela. Eta hortxe da, prexixo, bizirik gordeko diguna.
|
|
2002
|
|
|
Gaur frankistek demokrata etiketa hartu dute eta nahi dutena egiteko libre dira. Lehen euskaltzaleak iritsi zitezkeen Diputaziora,
|
gero
Euskararen Kontseilura ere bai. Orain, ikusten duzu.
|
|
|
Ez batasuna beharrezkoa ikusten ez duelako, berarentzat aski aurrerapauso handia izan delako batasuna egitea, hori ez da ukatzen ahal. Baina
|
gero
euskarak kolorea galdu du, euskalkiek eguneroko hizkerari ematen dioten ñabardura berezi eta goxo hori galdu du, eta gaur egun erabiltzen dugun euskara koloregabea da, hila, gaitzak joa. Jesus Rubioren ustez ere euskara gaitzak joa da, baina beste mota bateko gaitzak joa.
|
|
|
Zer esan ez, gaztetan erdara bakarrik ikasi izan dutenekin! Nahiz
|
gero
euskara ongi ikasi, ez dut dudarik haiei ere guri bezalatsu gertatzen zaiela.
|
|
|
Unibertsitateek gaur dituzten irakasleen %20 dago eskolak euskaraz ematen, eta, baikorrak izanik, %30era irits liteke ehuneko hori, hainbat baldintza betetzen badira. Bestalde, ikasleen %45 dira, gutxi gorabehera, aukera izanez
|
gero
euskaraz ikasiko luketenak. Desoreka hori bere onera ekartzea ez da erraza izango, eta oztopo larria izango dugu aurrean neurri bereziak hartzen ez badira.
|
|
2003
|
|
|
Publiko erdaldunaren aurrean gertatu izan zait aurkezpenak euskaraz egiten hasi orduko jendeak martxa egitea. Aldiz, erdaraz aurkezpenak egin eta
|
gero
euskarazko kantuak sartu eta jendea dantzan gelditzen da. «Hori behintzat lortu diat!» da halakoetan nire poza, bere pittinean.
|
|
|
Aditzetan, iraganeko adizkiak eta mendekoak an/ ala atzizkiaz eraikitzen ditu, gorago esan bezala, eta ez gaurko batuan nagusitu den ekialdeko en/ ela atzizkiaz. Aditz jokoan badarabiltza, era berean,
|
gero
euskara batura igaro ez diren adizkiak. Hala:
|
|
|
Nire aurreko beste antologiak lez, eta sarreran argi ta garbi autortzen dogunez, lorategi honek be helburu didaktikoa dau, eta zuzenean geure ikastaroko ikasleentzat dago eginda: ikaslerik gehientsuenak bizkaitarrak izanik, lehenengo euren etxeko berbetan sendoro oinarritu eitezan,
|
gero
euskera zabalago eta batuagora heldu ahal izateko.
|
|
|
|
Gero
euskarazko klaseak eman nizkien hamar neskari.
|
|
2005
|
|
|
Artaxoako zenbait familiak mendeetan mantendu izan dute goitizena, gaur arte.
|
Gero
euskararekin zerikusia duten datu ehizan hasi nintzen buru belarri eta udal artxibategian muturra sartu nuenean euskara solasten zutela frogatzen zuten agiriak topatu nituen. Prozesu juridiko administratibo guztiak idatziz jaso dira Nafarroan XVI. mendeaz geroztik:
|
|
|
Frantsesez ere jarri genuen, baina Sud Ouesten ez zuten pasatu. Horretan ere aldatu da zerbait, lehenago espainolez ari ziren Euskaltzaindian, eta
|
gero
euskarara itzultzen zuten; ez, ez, ez, orain ari gara euskaraz eta gero itzulpena egiten dugu.
|
|
|
Noiz, eta euskaraz gero eta komunikabide gehiago eskura daudenean. Eta
|
gero
euskarazko medioek orban moduko bat dute, txarrak omen dira. Nik ez dut uste txarrak direnik.
|
|
2006
|
|
|
lehenik umorea. Gero, irudimena, argudioa, freskura... eta
|
gero
euskara. Ez dakit niretzat ezustekoa den edo ez den ere, baina datu esanguratsua delakoan nago.
|
|
|
Sailkapen hau erabili ohi da aurreneko hiztunen bilakaera aztertzeko. Hots euskaldun alfabetatuen artean zenbat jatorrizko euskaldun dagoen zehazturik,
|
gero
euskararen aurrerapenak edo galerak izaten diren jakiteko. Mota honetako azterketak lehen aipatutako Soziolinguistikazko Mapan egiten dira.
|
|
|
Lasaiago egon izan banintz, jarri zenuen aurpegiak barregura eragingo zidan. Ingelesez bota zenuen no way lehenengo, eta
|
gero
euskaraz galdetu zenidan: benetan?
|
|
2007
|
|
|
Idazki bat baino gehiago bidali behar izan nuen meteorologia zerbitzu horrek eskaintzen duen eguraldiari buruzko herriz herriko informazioan, kontsulta bat egiteko erdal izenak baliatu behar zirela salatzeko, hau da, ezinbestez" Llodio" izena aukeratu behar nuela Laudiori buruzko informazioa bilatu nahi nuenean. Zergatik webaren oinarri eta egituraketa gazteleraz eraiki eta
|
gero
euskara agertzeko agertu" behar" duelako geruza batez makilatu?
|
|
|
Lehen kapitulua" hizkuntza politika" da, izendapen hau lehen aldikoz agertzen baita idazki ofizial batean. kapitulu honek 10 ekintza hautatu zituen, gorago aipatu zerrendaren itxurakoa. hiru berezitasun aipagarri: hizkuntza kontseilua gomendatzen da,
|
gero
euskararen erakunde publikoa (eep) bilakatu zena; gurasoen elkarteak lagunduak dira euskararen jarraipena segurtatzeko hezkuntza
|
|
|
Hizkuntza kontseilua gomendatzen da,
|
gero
Euskararen erakunde publikoa (EEP) bilakatu zena. elebidunaren aldeko gogoa piztuz eta eskolaz kanpoko euskal ekintzak bultzatuz; Internet lehen aldikoz aipatzen da. Ikaskuntza ez da sartzen hitzarmenaren eskuduntzan.
|
|
|
konparatiboa146, zeinak xedetzat gizabanakoaren ikerketa izanen baitu, eta hain zuzen ere «aski enpirikoa dena, osoki egiazkoa izateko, eta aski filosofikoa, aldian aldirako baino gehiago balio ahal izateko»147 Humboldt-en asmoa Parisen aiurri frantsesaren ikerketa egitea da alemanarekin konparazioan148 Behaketa karakterologiko horietan dihardu, handik Madrilerako bidaian, 1799ko irailean, bidearen erdian «gertakari zoriontsu» bat suertatu zaionean, ezustean euskaldunekin topo egitea, karaktere indibidual eta nazional deigarrieneko jendea, bere esanean. «Inoiz ez dut herri bat topatu, halako aiurri nazional autentikoa, estreinako ikusian ja hain originala sumatzen den fisionomia, irozo duena», idatzi dio Madrildik oraindik txunditua Goethe ri149
|
Gero
euskararen ikasketa eta Euskal Herrian izandako egonaldia dator (1801) eta Humboldt-en eusko ikaskuntza ezagunak, ez ditugu berriz gogoratuko.
|
|
|
Gogora bedi Unamuno-k, adibidez, ikusmolde horixe zeukala zientziaren itxuran sukaldatua bi arrautza jenero diferentegaz berak prantaturiko tortilla teorikoan, alde batetik historiaren filosofia (metafisika) eskematiko bat hiru estadiokoa (Spencer-i hartua hori), eta bestetik, Schleicher en sailkapen linguistikoa hizkuntzen tipologia halaber sinplistarekin hiru mailakoa berau ere. ...euskara mundu ikuskera primitibo arlote baten izaerakoa ebatzi zuen, mundu modernorako gauzaeza, antzinate zaharreko erlikia beneragarri baina praktikan zertakogabea, onena lehenbailehen hiltzea zuena852 Hain zuzen hizkuntzen mundu ikuskeraren doktrinan eta horien mendekotasun historikoaren bere sinesmen dogmatikoan oinarriturik probokatu du Bilboko Lore Jokoetako eskandalu sonatua eta jarraitu du
|
gero
euskararen heriotzaren aldeko bere gurutzada partikularrean, jendaurre espainol xume nahiz intelektualenaren onarpen handiarekin egin ere. Ikus dezakegunez, bada, hizkuntzaren munduikuskeraren teoria gaur jende askok euskaltzale edo abertzaleen aburu alderdikoitzat jotzen duen arren (egia da Txillardegik, esate baterako, erabili izan duela bere argumentazioetan euskararen alde, eta ez batere gaizki, ene ustean), alabaina espainolaren edo frantsesaren gehiagotasunaren alde eta euskararen aurka lehenago eta hagitz bortizkiago baliatu izan da.
|
|
|
Desconozco CUÁNTOS accidentes ha tenido el profesorEman gura izanez
|
gero
euskaraz, ez, ahaleginez, erlatibo bidez:
|
|
2008
|
|
|
Hasieran zenbait produktu aurkeztuko ditugu bide horretan lagungarri suertatu direnak.
|
Gero
euskarak orain informatikaren munduan duen egoera ikusiko dugu. Hirugarren puntuan hizkuntza teknologia lantzeko IXA taldean dugun estrategiaren lehentasunak azalduko ditugu.
|
|
|
Hasieran zenbait produktu aurkeztuko ditugu bide horretan lagungarri suertatu direnak.
|
Gero
euskarak orain informatikaren munduan duen egoera ikusiko dugu. Hirugarren puntuan hizkuntza teknologia lantzeko IXA taldean dugun estrategiaren lehentasunak azalduko ditugu.
|
|
|
ta nik, orduan, esakera bat burutu arte itxaron ta
|
gero
euskeraz yosita banan banan
|
|
|
Baina kasu aunitzetan esanahi gurutzatuak, nahasiak eta, ia beti, hizkeren arabera balio pro pioak edo bereziak hartzen dituzte. Lexikologoen eta semantikoen lana da, nire ustez dialektologoekin batera, euskara batuan txertatu izan daitezkeen hitz horien balioa ongi biltzea
|
gero
euskara batuan erabilera egokia izan dezaten.
|
|
|
Euskal irakurlego ahalik eta zabalena sortzeko ahalegin hauetan, Azkueren beste lan ildo bat aldizkariena izan zen: Euskalzale (18971899) eta Ibaizabal (19021903) astekariak saiatu zituen lehenik, eta
|
gerora
euskarazko egunkari bat sortzen ahalegindu zen (1920 aldera). Erdarazko prentsak irakurleen merkatu nazionala eraiki eta espainiar zein frantses komunitateak sortzen zituen bezala, Azkueren asmoa Euskal Herri osora heda zitekeen euskal irakurlego nazionala sortzea zen.
|
|
2009
|
|
|
Siberiako leinuek erabiltzen zituzten zenbaki sistemak aztertzen aritu zen.
|
Gero
euskararen berri izan zuen, eta ikasteari ekin zion. Hain zuzen ere, euskarari buruz egin zuen tesia 1955ean, Leningradon.
|
|
|
PP eta UpyD alderdien hautes egitarauek, bestetik, ezegokiak diren neurriak proposatzen dituzte, aurrera eginez
|
gero
euskararen normalizazioarentzako estrategikoak diren alorretam atzerapausoak ekarriko lituzketenak.
|
|
|
Hizkuntza hori hautatzean eta hizkuntza bat edo beste erabiltzeko erabakia hartzean, emaitza baldintzatzen dugu. Pertsonen arteko harremanetan hizkuntza ohiturak aldatzea da egin daitekeen aldaketarik zailenetakoa; gure inguruko enpresen kasuan, aurrez gaztelaniaz izaten ziren harremanak
|
gero
euskaraz izatea. Ohitura aldaketa hori ere bada berrikuntza.
|
|
|
Noski, horrela, abstraktuan, oso polita duk; baina errealitatea zikina eta kontraesanez betea zagok. Kanpotik etorri eta suntsitu egiten gaitiztek,
|
gero
euskaraz mintzatzea ere galarazi egiten zigutek, inorekin biltzeko eskubiderik ere ez zeukaagu, eta ideien kariaz espetxera garamatzatek. Hurrena, diktadura amaitu dela eta, ezer gertatu ez balitz bezala jokatu behar diagu; orain guztiok jatorrak gaituk, eta diktadurak sartu dizkigun golak ez ditiagu kontuan hartu behar, itsusia baita mendekuzale izatea.
|
|
|
Bide batez esan dezagun, helburuak ez lukeela izan behar guztia bi hizkuntzatan egitea edo testuinguru eta eremu guztietan euskara izatea hizkuntza nagusia. Zorionez gero eta elebidunagoa den gizarte honetan, guztia bi hizkuntzatan egitea alferrikakoa da, eta kasu askotan itxurakeria baino ez da, zeren eta guztia bi hizkuntzatan egiteak gehienetan esan nahi du lehenik gaztelaniaz eta
|
gero
euskaraz egitea, euskara gaztelaniaren morroi edo neskame izatea, alegia. Eta eremu guztietan euskara hizkuntza nagusia izatea ez da inondik ere helburu lorgarria, porroterako eta etsipenerako bide segurua da hori.
|
|
|
Ez gaitezen erdi gezurretan ibili geure buruarekin: guztia sistematikoki euskaraz eta gaztelaniaz egiteak esan nahi du lehenik gaztelaniaz eta
|
gero
euskaraz egitea, itzulpen bidez. Guztia sistematikoki bi hizkuntzetan egiteak luzarora gaztelaniaren nagusitasuna sendotzen du, eta euskararen gaztelaniarekiko menekotasuna indartzen.
|
|
|
Autonomia Estatutuak, euskara gaztelaniarekin batera Euskadiko hizkuntza ofizialtzat deklaratzeaz gain, herritarrei euskara erabiltzeko eskubidea aitortzen die, herri aginteen bizkar uzten duelarik eskubide hori bermatzeko neurriak hartzea.
|
Gero
Euskararen Legea dator, herritarren hizkuntza eskubideak finkatzearekin batera, herritarrei aitorturiko hizkuntza eskubideak bermatzeko nahiz euskararen erabilera normalizatzeko helburuarekin herri aginteek hartu behar dituzten neurriak jasotzen dituen legea. Lege horretako xedapenak, ordea, batez ere eremu publikokoak dira, eta oso toki txikia hartzen dute esparru pribatuari buruzko xedapenek.
|
|
|
Langileen motibazioa elikatu ezean jai du euskararen erabilerak, eta motibazioa elikatzeko baino gehiago euskaratik uxatzeko balio izan du, esate baterako, euskara neurri handi batean titulitisarekin eta batez ere hizkuntza eskakizuna egiaztatzearekin lotzeak. Hizkuntza eskakizuna lortzeko prozesuan estu eta larri ibili, baina
|
gero
euskara lanerako erabilgarri ez bada, euskara ikasteko edo hobetzeko lan egin duenak bizkarra erakusten dio euskarari: hizkuntza eskakizuna eskuratzearekin bukatu dira, kasu asko eta askotan, euskararekiko eginbeharrak.
|
|
2010
|
|
|
Laguntza gehiago eskertuko litzatekeela ere beharrak ez baitira txikitu, botere publikoek ez baikaituzte laguntzen euskararen egoeraren heinaren araberako neurriekin. Bai, ikastolek laguntza behar dute gure haurren geroa euskalduna izan dadin, gure haurrek beren
|
geroa
euskaraz izanen dela erabaki dezaten. Erakutsi behar diegu bide ona dela, gustura eramaten dugula euskaldunak izaten jarraitu nahi dugulako, euskararen mundua gurea delako eta maite dugulako.
|
|
|
Ikasleen inguruneko euskalduntasuna bi zatitan aztertuko dugu: lehenik euskara lagunartean eta
|
gero
euskara lankideekin. Ingurune bakoitzean Euskal Herrian sortu ikasleak eta ikasle etorkinak bereiziko ditugu eta emaitza gordinak ehunekotan ezarriko.
|
|
|
Ipar Euskal Herrian hiru baldintza nagusiak sorlekua,
|
gero
euskaraz hitz egitea eta arbaso euskaldunak dira. Ordena berean daude tokikoen eta kanpokoen iritziz baina ez hein berean.
|
|
|
"... eta deabruak Gaskoiez deitzen zuen zatozte hona Donostiakoak, Pasaiakoak eta
|
gero
euskaraz deitzen zituen irundarrak, hendaiarrak eta esaten zizkien gauza batzuk."
|
|
|
Antonio Martinez Pajares, Liga Africanista Españolako juntakoa, hitzaldi bat ematera etorri zen Bilbora. Foileto bat argitaratu zuen
|
gero
euskararen eta berberearen arteko antzei buruz, hizkuntzen formazioa arakatu ondoren euskararazko eta amazigerazko hitzak konparatzen zituela. Ondorioa argia zen, laugarren atalean leitzen denez, itxurakoak eta familiakoak zirela:
|
|
2011
|
|
|
Euskararen egoera zinez larria delarik, euskalgintzako gizarte eragileek Deiadarrak antolatu izan dituzte, eta orain begirada 2012ko martxoaren 31n jarri dute, beste Deiadar batera deitzeko. Denborarekin egindako deialdia da, «purrustaden» politikatik at, eta
|
geroan
euskararen kontra bihur daitezkeen lege egitasmoak baztertuz. Deiadar horrek Euskal Herriko mugak gaindituko ditu.
|
|
|
Paradoxikoa dirudi: euskarari buruz hitz egin,
|
gero
euskaraz hitz egin ahal izateko.
|
|
|
Bilbo Ezkerraldeko talde honen hizkuntz bilakaera, gutxi asko, Sexty Sexers taldearen alderantzizkoa izan da. Ingelesez hasi ziren abesten eta
|
gero
euskarari heldu diote, kantu berean nahasten dituzte bi hizkuntzak. Euskara, taldeko Gontzal eta Ibon Bilbao anaiak euskaldundu ondoren iritsi da.
|
|
|
Ezin esan Ama Sayk ingelesa darabilenik preseski atzerrian aritzeko, ingelesez hasi eta
|
gero
euskararako bidea egin baitute: " Ingelesa ez dugu horretarako erabili, guk nahi duguna egiten dugu".
|
|
|
Irakasle hau Argentinatik atera zen ihesi diktadura garaian, eta patuak hona ekarri zuen, Euskal Herrira. Gero, euskara ikasi eta Hernaniko Molotov Irratian ibilia da, hasieran gaztelaniaz, eta
|
gero
euskaraz, bere Argentinako doinuarekin.
|
|
|
Irakasle hau Argentinatik atera zen ihesi diktadura garaian, eta patuak hona ekarri zuen, Euskal Herrira. Gero, euskara ikasi eta Hernaniko Molotov Irratian ibilia da, hasieran gaztelaniaz, eta
|
gero
euskaraz, bere Argentinako doinuarekin.
|
|
|
Daranatzek bere Curiosités du Pays Basquen Santiagoko bideko frantses kanta batzuk, 18 mendean argitaratuak, jaso eta eman zizkigula dio; euskarazkorik aurkitzea ez zuela lortu. Baina
|
gero
euskarazkoak ere agertu zirela. Esaterako, Aigeru Irigarai izan zela halako kopia batzuen jabe.
|
|
|
Euskeraz ederki esan ditezken gauzak. Lehenik ikasi bearra daukagu filosofia, gero erdera,
|
gero
euskera, gauza oriek daukagu izkuntzara egokitzeko. Ez da aski au esatea:
|
|
|
Hizkuntza erabiltzen dute (dakitenek) trebeki eta modu dotore batean. Guk ez dugu hain dotore erabiltzen, eta gainera, hegoaldean, nahasketa handi bat dago gure baitan euskararekin, ze, jendeak euskara mintzatzen zuen, nik nire herrian ezagutu dudan bezalakoa, oso Oiartzungoa bertakoa, beno, ez nuke esango dialekto ttipi bat baina horrelako zerbait, eta
|
gero
euskara batuarekin egin dugu nahasketa bat eta orduan, euskara txar asko entzuten da, eta Iparraldean berriz euskararen dotorezia ere badago, eta uste dut hori jaso dutela tradiziotik. Beno, tradiziotik, eta gero baita ere bertan egon den literatura tradiziotik.
|
|
2012
|
|
|
Horregatik egin ditugu operak euskaraz, literatura emankizun konplikatuak, formatu berritzaileak... Kalitateak dakar unibertsaltasuna eta euskal kulturaren azkartzeak finkatuko du
|
geroari buruzko
euskararen irauteko ahala.
|
|
|
|
Gerora
euskarazko kulturan sortzaile eta hartzaile izango direnengana joan behar dugu. hezitzen dituzten irakasle eta gurasoekin, heziketa prozesuan euskarazko kulturaren garrantziaz berba egin genezake, nork zer bitarteko sortu lezakeen adostu...
|
|
|
Begiraleak elkarteak egin duen bidea txalogarria izateaz gain, eredutzat hartu genuke denok.
|
Geroa
euskaraz heldu da! Ezina ekinez egina!
|
|
|
10 Inprimaki edo txantiloirik bete behar izanez
|
gero
euskaraz betetzen dut.
|
|
|
Aniztasuna, existitzen ez diren eskaintzak, tokiko informazioa. Horiek guztiak bultzatu nahi dituztela diote, baina
|
gero
euskarari puntu guztien %5 besterik ez diote ematen Euskararen Legearen araberako eremu mistoan. %10ekoa, eremu euskaldunean.
|
|
2013
|
|
|
Mugimendu orokor bat izan zen, eta frantsesa nolabait modernitatearen hizkuntza bilakatu zen, nazio garailearena eta frantses kultura Iparraldean eredu bat zen.
|
Gero
euskararen kontrako politika aktiboak edo ez aktiboak gertatu ziren eta politika horien emaitzak ezagutzen ditugu.
|
|
|
(7) — Nik askotan pentsatu behar dodaz lehenengo gauzak gaztelaniaz
|
gero
euskeraz botateko, adibidez. Beharbada hor egongo litzateke ezberdintasuna, kasu horretan, eta neuk, bueno, gaztelaniaz pentsetan dot.
|
|
|
Euskal literaturaren historiak, beraz, ezin du kontinentala izan, transozeanikoa (eta batez ere atlantikoa) izan behar du (Gilroy). Era berean, Domingo Agirreren kostunbrismoak beste tankera bat hartzen du, aurretik Truebak eta Lotik egiten duten lan koloniala (barne koloniala) kontuan hartzen bada eta turismoaren, kolonialismoaren eta orientalismoaren erlazioa ulertzen bada (euskaldunak salbaia postkarlista baketsu gisa, zeinak burgesia madrildar, paristar eta londrestarrak gozatuko dituen turismoaren bidez). Orobat, Agirrerekin batera, Etxeitaren jira Filipinetatik zehar ezinbestekoa da, haren hasierako idazlanak Filipinetan gazteleraz, baina 1898ko Desastreaeta
|
gero
euskaraz idatzi zituela ulertzeko (Gabilondo 2010). Halaber, Xahoren imajinazioa, bere maisu Nodier dela medio, orientalista da, eta Euskal Herriarekiko bere jarrera ere orientalista eta koloniala da (Voyage en Navarre testu kolonial bat da, bidaia testu itxuran).
|
|
|
Arostegiren ahaleginak benetan handiak izan dira berbak eta esaldiak albait ondoen edo perfektuen itzultzen. Lehenengo ulertu testua eta berba bakoitza, eta
|
gero
euskerara bihurtu zentzu eta estilo onenean. Badakigu itzulitako olerkia ikutzen eta orrazten trebea dala.
|
|
|
Erdarazko testua euskarara ekartzea izan ohi da itzultzailearen lana. Ez da falta profesionalik jatorriz ingelesez, frantsesez, alemanez edo gaztelaniaz ekoitzitako lanen euskarazko gidoia atontzeko gai denik; baina, esate baterako, japonierazko marrazkien kasuan, japonieratik ingelesera edo gaztelaniara itzuli ohi dira lehenik, eta itzulpen horiek zubi gisa erabili
|
gero
euskarara ekartzeko.
|
|
|
|
Geroa
euskaraz eraikitzeko, ordea, garrantzitsua da zertan ginen jabetu eta egun zein egoera daukagun ikustea. Eta, gaur egun daukagun egoerari erreparatzen badiogu, zonaren arabera, oso egoera soziolinguistiko ezberdin eta kontrajarriak dauzkagula ohartuko gara.
|
|
2014
|
|
|
Bagenuen entzutea Mikel Laboa zeritzon gazte bat kantari hasia zela, lehenengo gazteleraz eta
|
gero
euskaraz. Baina ez genuen haren ezaguerarik izan harik eta bere Azken izeneko disko ttiki eder hura eskuratu genuen arte, 1965eko uztailean oraindik ere prezio eta guzti gordeta dugu diskoa.
|
|
2015
|
|
|
Erabileran zer egina badago, are gehiago azpikontratatzen diren zerbitzuetan beste horrenbeste eskatzen ez bada" eta euskaraz lan egitearen aldeko aipamenak. Azken bi hauetan erritmoan dago aldea, bigarrenak itzulpenak desagerrarazteko eskaera egiten baitu(" Elebitasunaren aldeko apustua momentuz eta
|
gero
euskara" eta" Erakundea barrutik euskaldundu. Ziurtatu ez dela itzuli behar.
|
|
|
Oain ezta geatzen bate, baño ordun euskaldunek zien emengo danak, ta eakutsi diguen eliza baten erregek dare lurperauta. Naparrokok zien, ta ez Españikok, baño gero kastillanok etorri zien, ta aurrena Errioxa artu zuen ta
|
gero
euskera kendu ta ola.
|
|
|
halabeharrez ikasi behar direnean. Baina agian funtsezkoena da, sakonean, kontraesankor irizten diodala diskurtso osoari, ezen hizkuntzari balio funtzional hutsa aitortzen bazaio (komunikazio tresna gisa ulertu behar dela esaten da eta), nolatan proposa daiteke
|
gero
euskararekiko maitasuna edo leialtasuna hizkuntza azkartzeko. Bateragaitz dira baieztapenaren lehenengo zatia, funtzionaltasuna, eta bigarrena, jendearen nahia.
|
|
|
Euskaltzaindiak 1968az
|
gero
euskararen batasungintzan lan gogorra eta azkarra egin ondoren, gainbehera hasi zen 1980 hamarkadan. Euskaltzaindiak berak onartu eta aitortu zuen moteltzea, eta honako hauxe irakur dezakegu, esate baterako, 1988ko uztailaren 1eko agirian (in Euskera 33 (1988):
|
|
|
Dena dela, ezin esan Muga elebidun zenik, ezta hurrik eman ere; ez behintzat 1979an, urte horretan ateratako zenbakietan ez baita euskararik inondik ageri. Txema Larreak idatzi zuenez(. Iazko kazeta zenbait?, Anaitasuna, 417 zenbakia, 1982ko otsaila),
|
gerora
euskarazko literatur saila sortu zuen Mugak, Anjel Lertxundi eta Ibon Sarasolaren ardurapean; saio horrek, dena dela, ez zuen luze iraun. 1981ean (18 zenbakitik aurrera) ekin zioten Mugaren zenbaki bakoitzean Andu Lertxundiren Saihetsetik iritzi sail finkoa, euskarazko komikia eta euskal literaturako egile desberdinen pasarte hautatuak argitara emateari.
|
|
|
Eta
|
gero
euskararen inguruko onura sozial hori... Garai baten asko esaten zen auto gorrotoa, hizkuntzaren zapalkuntzak ekarri du hori, euskaldunak bere hizkuntzarekiko daukan erlazio gatazkatsu hori, askotan konplexuz betea.
|
|
|
Ondoren Korrikaren txanda: lehenik 75 eta 80 urteko belaunaldiko ordezkariek eramanen dute lekukoa, heien ondotik euskal etxeko kide eta gonbidatuak abiatuko dira,
|
gero
euskara ikasleek eta Euskal Etxearen futbol ekipakoek, eta bururatuko dute euskal elkarteko haur eta gaztetxoek. Eguerdia pasaturik, Aberri Eguneko bazkariaren tenorea jinen da, 250 jende igurikatzen direlarik, eta gainerateko osagai izanen dira musika, kantuak, bi erakusketa, bideoak eta partikulazki omore ona eta euskal atxikimendua Euskal Herria gogoan.
|
|
2016
|
|
|
Bertakoei buruzkoetan ikus, adibidez, Iñaki Iurrebasok (udalerri euskaldunen gainean ari dela) esan berri duena: " erabilera aitortuari jaramon eginez
|
gero
euskararen erabilera erdararenaren gainetik azaltzen zaigun arren, aldeak ez dira oso handiak: %47, 5ek diote euskaraz mintzatzen direla nagusiki etxean eta %37, 3k erdaraz.
|
|
|
Eskolak izan du eragin handia: Arabako euskaldunetatik, lautik hiru hiztun berriak dira, etxean erdara ikasi zuten, eta
|
gero
euskara, eskolan edo euskaltegian?. Erabilerari begira, giltzarria da lehen hizkuntza zein den:
|
|
|
Edo baliabideen kudeaketa bera: zergatik kontratatu euskalduna ez den langile bat,
|
gero
euskara ikasteko formakuntza bat segitzea galdegiteko, horrek dakarren diru zama eta denbora aurreikusi gabe. Edo frantses hutsean den seinale bat ezarri, gero ele bitan ezartzeko ahalegina egin behar bada?
|
|
|
Beti hautatu behar ergel hori sortzen da: arazo sozialak eta independentzia, eta
|
gero
euskararena. Ez.
|
|
|
Lehenbiziko aldiz, emakumekoak pastoral idazle ukan ditugu. Bitartean, beste andre batek pastoral bat idatzi du frantsesez [Pierra Lhande, Annick Renaud Coulon], eta
|
gero
euskarara itzularazi; hori kritikagarri zait, baina bego! Pastorala bere osotasunera iristen ari da emakumearen berdintasunarekin.
|
|
|
Lehenengoen artean Julian Felipe aipatu zuen beste izen handi mandi batzuekin batera. Hortaz, ez gaitu harritu behar 1912ko urriaz
|
geroz
euskaraz izkiriaturiko zutabe txikerra argitaratzen hasi izanak. Beraz, saila izenik gabe lehendabizi, eta" Eguneroko berriak" izenburupean geroago, hainbat kolaborazio hasi ziren agertzen Feliperen egunkarian.
|
|
|
Entzun ditut, baina, gurasoak euren artean hizkuntza ohituren inguruko elkarrizketak izaten: " bai, harek oso ondo daki, baina ez dakit ba, baserriko jente askok lotsia eukitzen dau
|
gero
euskeraz berbetako"" beste haregaz erderaz ibili za ta, zelan ba?"," joeria dauko harek, itzela eta, jarritxu azkenien nik be...". Eta horrela, etxean entzundakoetatik ikasi dut.
|
|
2017
|
|
|
" Nik askotan pentsatu behar dodaz lehenengo gauzak gaztelaniaz
|
gero
euskaraz botateko, adibidez. (...) Hasten banaz euskaraz berbetan, automatikoki irtetzen zait ere, baña printzipioz nire pentsamoldeak antolatzeko hizkuntza gaztelania da.
|
|
|
Falta zaiguna da euskararen alde egitetik, festak euskaratik pentsatzera igarotzea. Kontua ez da festak pentsatu, eta
|
gero
euskaraz egitea, festak euskaraz pentsatzea baizik?. Beñat Gaztelumendi, Irutxuloko Hitza,.
|
|
|
Batek independentzia gura lezake eta euskara bost axola, besteak alderantziz. Edo batek lehenbizi independentzia,
|
gero
euskararen hedapena, edo viceversa. Modu batera pentsatuko da independentziaren aldeko estrategia, beste batera euskara zabalduz joatekoa.
|
|
|
Beharbada joera horri erantzuna emateko, eta horrek sortzen duen euskara literatura kritiko eta akademikotik desagertzea geldiarazteko, 2002 urtean guztizko aldaketa planteatu zen eta testu oro itzulita agertuko da lehen aldiz 47/ 48 zenbakian, udako alean. Horrela, zenbaki horretatik eta azkenera arte, 2009an agertu zen 65a alegia, testu guztiak bi hizkuntzetan argitaratuko dira, euskararen presentzia bermatzeaz gain, hizkuntza horretan idatziriko testu anitz eskainiz,
|
gerora
euskarazko ikerketarako funtsezkoak izan daitezkeenak. Egun, gainera, artikulu horiek guztiak Artelekuko on line artxibategian osorik daude eskuragarri, arte zentroak argitaratutako beste liburu eta katalogo askorekin batera, eta horrek sano errazten du euskal artearen azken urteetako ibilbidearen jarraipena.
|
|
|
Buffalon immigrante euskaldunen kopurua tipitua da, eta egun heien ondokoak dira Euskal Etxea kudeatzen dutenak, lan ederrean. HERRIAk igande goizean meza ondarrean azken euskaldunetako batzuk bildu zituen, eta argazkia atera; heietarik cowboy kapeladun bakarra Buffalon sortua da, George Etchemendy, arrazaz arnegitarra, urteak eta
|
gero
euskara ingelesa bezain ederki mintzatzen segitzen duena.
|
|
2018
|
|
|
Txarrena da, gutxiagotasun konplexu hori erabat barneratuta dugula hiztun gehienok eta ez dakit ze edukazio klaseren izenean, euskarari eustea erdaldunen aurrean erradikalismotzat jotzen da. Katalunyan adibidez, hau guztiz normalizatuta dago; baina gurean erraz lerratzen gara erdarara euskal hiztun guztiok eta hori konplexu horren seinalea da, noski,
|
gerora
euskararen inguruko politiketan isla duena.
|
|
|
Mendeurrenaren karira, Euskaltzaindiak argi ikusten du euskararen batasunerako bidean eman dituen eta ematen dituen arauen, gomendioen eta irizpenen zabalkunderako Hezkuntza prozesuek duten irismena eta pisua. Gainera, Hezkuntza eragileekin batera jokatu nahi du Euskaltzaindiak, horien guztien ekarpenak jasotzea oinarrizkoa baita,
|
gerora
euskararen aurrerabidean zeresana izango dutelako.
|
|
|
Tenore bateko eta besteko gobernuak ezagutu ditugu, euskararen aldekotasunak eta kontrakarreko jarrerak, eta aurrera egin dugu beti.Ohikoa izaten da halakoetan erakundearen merituak aipatzea: Euskararen batasuna lortzeko aitzindaritza hartu zuen eta hainbat euskal eragilerekin batera euskara batuaren gorpuztea bideratu du Euskaltzaindiak. Orobat, bestelako errealitateak, garai zail eta ilunetan (Bertsolari Txapelketa, AEK, Euskal Idazleen Elkartea, itzultzaileak, UZEI, ikastolak, euskarazko argitalpenak, literatura eta ikerketa lehiaketak, hiztegiak,?), hasiera emanez
|
gero
euskara eta euskal kulturaren garapenerako erabakigarri geratu diren osterantzeko errealitateei. Horrela sortu da euskalgintza modernoaren azpiegitura eta hortxe egon da beti euskararen Akademia.2 BAINA GATOZEN gaurkora, guk bete betean egon eta bizi nahi dugulako XXI. mendea, eta esango nuke azken 10 urteetan egin ditugun aldaketa eta ahaleginekin, helburutik gertuago gaudela.
|
|
|
Adibide horrek erakusten du ezaugarrien hedadura geografikoa argigarria izan daitekeela iraganean euskaldun izan arren
|
gerora
euskara galdu duten eremuen berri izateko. Hain zuzen ere, hari horri tiraka eta Iruñea antzinateko hiri euskaradunetan garrantzitsuena izan zela eta, zenbait ezaugarri linguistiko nafar hiriburutik hedatu zirela proposatu du Zuazok (2010, 166).
|
|
|
Iruñerako bidaian esperimentatzen zituen hiztunak, besteak beste, hizkuntza bakoitzaren abantaila eta desabantaila sozialak. Horiek izan ziren
|
gero
euskararen galera erraztuko zutenak, migrazio horietan etorkinek sufritu egin baitzuten beren hizkuntza gutxiesten zuen hiri giroa. Hiriak eta migrazioak, beraz, garrantzi handia izan zuten hizkuntzen inguruko identitateen sorrera eta aldaketetan," kontaktu eremu" bezala.112
|
|
2019
|
|
|
Begiraleak elkarteak egin duen bidea txalogarria izateaz gain, eredutzat hartu genuke denok.
|
Geroa
euskaraz heldu da! Ezina ekinez egina!
|
|
|
Euskara azentu argentinarrarekin hitz egiten duen Rocio patagoniarra, zubereraz mintzo den Carlos eta Ortzaizeko askazien euskara bereganatu duen Leonat uruguaiarrak, Adam poloniarra, bere lankide batek sei hilabetera jakin zuena ez zela, euskaldun zaharra? baizik eta Poloniatik etorri eta euskara ikasitakoa, Zuberoatik pasa eta
|
gero
euskara bere kabuz Parisen ikasten jarraitzen duen Ronnie texastarra, edo Euskalonski saioan ikusi ditugun mundu osoko hiztunak, hagitz tipologia desberdinetakoak, batzuk eta besteak. Hizkuntza komunitateak badu lurra, baina ez du mugarik.
|
|
|
Baina hasierako ilusio eta ikusmolde xalo eta inuzente samar hark agudo egin zuen talka errealitatearekin: ikasten zuten haur eta heldu guztiek ez zuten
|
gero
euskara erabiltzen, ikasten zutenen euskara maila ez zen beti irakasle eta euskaltzale sutsuenek nahiko zuketena, eta ikastoletako eta ereduko lehen belaunaldi haiek sozializatzen hasi zirenean zerabilten euskara ez zen askoren gustukoa, erdarakadaz josita antzematen zutelako.
|
|
|
Dena den, Baionako bilera haietako eztabaidak ez ziren hutsetik hasi. Koldo Zuazoren ustez, Gabriel Arestiren Maldan Behera poema liburua, 1959an argitaratua,?
|
gerora
euskara batua deituko zen eredu estandarraren adibide gardena, da (1989:
|
|
|
Bertsolariei eta bertsozaleei 50eko hamarkadako azken urteetatik aurrera txapelketak antolatuz lagundu zien bezala, Euskaltzaindiak babes handia eman zien 60ko hamarkadako urteetatik aurrera euskalduntzealfabetatze mugimenduei, itzultzaile Eskolaren zein Euskal Idazleen Elkartearen (EIE) sorrerari, Udako Euskal Unibertsitateari (UEU)? Horrez gain, ikusirik agintarien aldetik ez zela gisa horretako inolako asmorik, Euskal Irakasle Titulua ematen hasi zen 1972an, hau da,
|
gero
Euskararen Gaitasun Agiria (EGA) izango zena.
|
|
|
Hitz azentuari dagokionez, zailagoa dirudi aurkitutako emaitzentzat antzeko azalpen bat emateahizkuntza aldaketa oinarri hartuta, kasu honetan euskarak eta gaztelaniak bateragarriak ez direnezaugarri fonologikoak baitituzte. Bi ezaugarriak kontuan harturik, MacSwanek proposatutakoalternantziaren ikuspegi minimalista mantendu nahi izanez
|
gero
euskara eta gaztelaniaren kasurako, biPFen arteko interakzio maila bat onartu litzateke eta are MacSwanek aipatzen duen PF guztizbereizien ideia alboratu. Hain zuzen, euskara eta gaztelania moduko hizkuntza berdintsuetarako (fonologiaren aldetik) bi PF interfaze izatea baino sinpleagoa eta zentzuzkoagoa litzateke bakarraizatea eta bertako material eta arau fonologiko gehienak partekatuak izatea.
|
|
|
Yruñela hori hasieran eta azkeneko sinaduran Juan Fermin izenez ageri da, beste guzietan Fermin hutsik. Deituraz, berriz, Yrunela maiz, baina izatez Yruñela da, azkeneko sinaduran bezala; garai hartan ohitura haundia baitzen eñeak oro ene gisan idazteko,
|
gero
euskaraz ere batuan Euskaltzaindiak erabaki bezalatsu.
|
|
|
586). Bertze modu batera erranda, nominalizazioa+ inesiboa> progresiboa> aspektu burutugabea gramatikalizazio bidea erromantzearekiko ukipenak eragin zuen, baina
|
gero
euskaraz berariazko garapena izan du, erromantzez gertatu ez dena.
|
|
|
Batak hau idazten du: " Hutsak egiten dira frantsesez pentsatzen delako eta
|
gero
euskarara itzultzen". Eta beste batek dio:
|
|
|
Beste horrek hori dio: " Euskalkien
|
geroa
euskararen transmisioaren araberakoa da dudarik gabe. Eskolakoa baldin bada transmisioa batua izanen da eta standarte apal hori menturaz".
|
|
2020
|
|
|
«Lehendabiziko kantuarekin hasiko gara! Aurrena erdaraz,
|
gero
euskaraz!», egin du oihu Olga Margallo zuzendariak.
|
|
|
Gaki ge Senpere aldeko (Lapurdi) euskalkian erabiltzen da, «bagoaz» esateko. «Herri Urratserat Gaki ge euskarari behar duen sostengua ematerat,
|
geroa
euskaraz eraikitzerat, brebeta eta baxoa euskaraz izan daitezen erdiesterat» aldarrikatu du Bidartek. Marrazkiak Herri Urratsen egunean lagun askok burugainean daramaten xapelari egiten dio erreferentzia, ikurrina eta lauburuarekin: «aurten logo bihurtu dugu urtez urte hainbeste agertu den xapela».
|
|
|
" Itxialdia hasi eta segidan, euskal hiztunon hizkuntza eskubideak bazterreratuak izan ziren, berehalakotasunaren eta lehentasunaren izenean", oroitarazi du Bilbaok.
|
Geroa
euskaratik adierazpena aurkeztu zuten orduan, hainbat proposamen eta neurri zehatzekin. " Euskalgintzari arnasa eman eta denon hizkuntza eskubideak bermatzeko eta gizarte berdinzale eta kohesionatuago bat lortzeko".
|
|
|
Horrek izan zezakeen interes bat, baina nire ustez deformaziorako ibilbidea hartu zuen. Izan ere, sarritan lanak gazteleraz sortzen zirelako eta
|
gero
euskarara itzuli, bide hori interes eta ardura gutxirekin eramaten zelarik batzuetan aurrera. Ez beti, baina, modu horretan, euskararen ikuspuntutik sortzeko bideak espazioa galdu eta horren esamolde eta iruditeriatik urrunduz joan zen antzerki proposamenen kopuru handi bat.
|
|
|
Euskara ez dakite, ez dute oraindik ikasi. Lehendabizi katalanez arituko dira, eta
|
gero
euskara barneratuko dute naturalki, modu alternatiboan, kontzientziatu ondoren.
|