|
2000
|
|
|
|
Gero
giltzak jaurti nituen urrunera,
|
|
|
|
Gero
, trinki tranka aldendu ginen errepidean aurrera
|
|
|
eta
|
gero
arrapataka alde eginen dut balizkotik ihesi.
|
|
|
|
Gero
hegoak jaio zitzaizkion nire azalari.
|
|
|
eta
|
gero
beste bat...
|
|
|
Handik Cumanara joan zen. Barquisimeton setiatu zuten
|
gero
, eta hantxe hil zuten.
|
|
|
Gizarte mugimendua, mugimendu abertzalea eta ETA indartzen ari ziren nabarmen, hazten. Eta era berean errepresioa ere bai, jakina;
|
gero
eta bortitzagoa, basatiagoa. Saldoka egiten zituzten atxiloketak, tortura izugarriak kuarteletan eta komisaldegietan...
|
|
|
Nire ustea da, 30etako petrolioaren eta beste gai batzuen aurkikuntzak eskulan eskari handia sortu zuela bat batean, eta laborariak eskulan premia horretara bideratu zituztela trumilean, nekazaritza lurrak hustuta. Lehen urte haietan langile ugari behar zituzten, baina
|
gero
petrolioa ateratzeko ez da ia eskulanik behar. Langabezian geratu zen jende hura guztia, hirietan pilatuta, noraezean.
|
|
|
Arrebari esana nion bidaia hura egiteko irrika nuela, baina koinatuak esaten zion ez nuela egingo, ez nintzela kapaz izango bidaia modu hari ekiteko.
|
Gero
jakin nuen arrebak eta koinatuak apustua egina zutela; errendituko nintzela koinatuak, ezta pentsatu ere arrebak. Goizean abiatu nintzen Zudairetik, bizikleta zamatuta, Lizarratik aurrera, Eunateko ermitaren paretik aurrera...
|
|
|
Hurrengo goizean, Jacara heldu nintzen; han konpondu nion bizikletari izorratutako kable bat. Sabiñanigora jarraian,
|
gero
Mont Repos portua oinez igo, bizikleta arrastaka. Ez neukan presaka ibiltzeko asmorik; bidaian hilabete egin edo hiru, berdin berdin zitzaidan.
|
|
|
bainera, barra... Lehenengo denetik egiten zidaten, txakurkeria guztiak, eta
|
gero
, tortura saio batetik besterako tartean, barra batean zintzilikatzen ninduten, bakailao baten moduan. Gogoan dut, bi zutaberen artean ipinita zegoela barra.
|
|
|
Bestalde, eltxoen kontua ez da txantxetakoa. Egundoko eltxotzarrak izaten dira, handiak
|
gero
! Garai hartan bertan Puerton egindako poema liburu batean ere agertzen dira marrazkiak, Eguberri amarauna liburuan.
|
|
|
Nik gerrikoak egiten jarraitu nuen, Carabanchelen bezala. Haize hark hariak eta gainerakoak nahasten zizkidan, baina Txapelen laguntzarekin –Iñaki Ojeda Martinez de Butron,
|
gero
Barakaldon erail zuten gaztea– nola edo hala konpontzen nintzen hariak zuzen ipintzeko.
|
|
|
Errepresioa gustatzen zitzaien, sadikoak ziren, komisaldegietako txakurren antzekoak. Baziren kartzelaz kartzela gurekin bateratsu aldatzen zirenak, Carabanchelen gurekin egonak, gurekin Puertora joanak, eta
|
gero
Puertotik Herrerara heldu zirenak. Hauetakoa zen La Gitana deitzen geniona.
|
|
|
Bostok modulu berean elkarrekin egin genituen lehen bi urteak.
|
Gero
beste modulu batera eraman gintuzten Juanito Nazabal eta biok, eta beste hirurak modulu banatan bakartuta. Kartzela berean egonik ere, beste sakabanaketa bat gehiago ezarri ziguten!
|
|
|
Durangon geundela, gogoan dut beste haur batzuekin jolasean nenbilela eliz atarian, Durango erdian, beraz... gogoan dut abioien burrunba entzun nuela lehenengo, eta bonben eztanda
|
gero
. Zalaparta itzela izan zen, leherketaren trumoi izugarria.
|
|
|
– Dena zirriborro dirudi idazten ari zaren horrek –esan dit– Nola demontre asmatuko duzu
|
gero
hori dena garbira pasatzen.
|
|
|
–
|
Gero
gerokoak. Orain gatozen geure harira.
|
|
|
Trena utzita, oinez egin genuen pasoa Cerveratik Port Boura, uste dut. Figueresera
|
gero
, eta han astebete egin ondoren, Olotera.
|
|
|
Paperezko farolatxoz josia zegoen herria, Madrilen erorketa ospatzeko.
|
Gero
jakin genuen, bezperan hil zela gure amona. Beranduegi zen, beraz, haren bila joateko.
|
|
|
Oviedon erori zen preso.
|
Gero
Mostoles langile batailoian egon zela uste dut. Eta azkenean Ondarretako kartzelan.
|
|
|
Jangelaren beste aldera begiratu du, egongela eta patioa banatzen dituen kristalari
|
gero
. Irribarre amultsua egin du azkenik begirada mahaira itzulitakoan, antzinako irribarrea txapelpetik, betaurrekoen ostetik.
|
|
|
Eskolarik gabe, ezer egin beharrik gabe, opor luzeak ziren niretzat. Goseterik ere ez baitzegoen artean,
|
gero
izango zen moduan. Dena festa, beraz, haurren mundu propioan ohi denez, gurasoek babesten gaituzten bitartean.
|
|
|
Alabaina, aita gaixorik itzuli zen kartzelatik.
|
Gero
eta gaixotzenago zihoan. Ez dakit tuberkulosia ote zuen; urearen kontua zelakoan ere banago.
|
|
|
Trenez joaten ginen, eta gauean itzultzeko hamarretan izaten genuen berriro trena hartu beharra. Baina beti galtzen genuen hura,
|
gero
hamabietan pasatzen baitzen merkantzia. Merkantzia Beasainen geratzen zen, ordea, eta handik Ordiziara oinez itzuli behar.
|
|
|
Donostian hainbat ofizio eta lantokitan ibili nintzen.
|
Gero
eta hobeto nenbilela igartzen nion neure buruari, bai osasun aldetik eta bai gainerakoan. Nire gaixotasuna, etsipenak, hogeita bost edo hogeita hamar urtera arte biziko ote nintzen eta kontuak... ahazten joan zitzaizkidan poliki poliki.
|
|
|
– Hormetako karea harrotuta egoten zen. Eskua edo erratza pasatuz
|
gero
, erori egiten zen karea. Lizun berde eta urdina izaten zen gelako bazterretan.
|
|
|
Hara nahiago bakar bakarrik joatea. Txuleta piperrekin, ardoa eta ogia bost durotan meriendatzen nuen; edo Madalena tabernako tripaki kaxuelak; eta
|
gero
Alamedara dantzara.
|
|
|
Baina ahantz ditzagun orain torturak. Etorriko dira
|
gero
ere.
|
|
|
Denfert Rochereauko auzo arabiarrean sartu ginen; 1962an oso arriskutsua zen auzune horretan sartzea, Aljeriarekiko arazoagatik; ez zen Polizia bera ere ausartzen.
|
Gero
Trinite ko elizara jaitsi ginen, Operara heltzeko. Operatik Chatelet antzokira.
|
|
|
– Baina, motel, Eiffel dorrera igotzeko igogailu bat baino gehiago erabili behar duk. Batean lehenengo estairaino, errestorant batera; han beste bat hartzen da eta gora jarraitzen, eta
|
gero
beste bat... eta horrela iritsiko haiz noizbait punta puntaraino!
|
|
|
Lurraren gainean mugitzen zen katea autoa eramanez. Kotxe aurreko jesarlekuan eseri eta bi kordoi horiek soldeatzen nituen; atzeko eserlekura igaro
|
gero
, eta han beste bi. Katearen hasieratik amaierara, hasi eta bukatu egiten zen autoaren karrozeria, eta handik pinturara joaten zen.
|
|
|
Bazkaldu ere bertan egiten genuen. Bazkalondoan zigarro bat erretzeko edo halako zerbaiterako asti apur bat izan nahiez
|
gero
, ahalik eta bizkorren joan behar zenuen bazkaritarako ilarara. Azken aldean gertatzen bazinen, denbora gutxiago otordurako.
|
|
|
Egun haietako nire inpresioez ari naiz, ez maiatz hartaz
|
gero
irakurri dudanaz. Errebolta nahaspilatsuaren antza hartu nion begiratu batean.
|
|
|
Kontua da, apirilaren 14ko kontsulta galdu egin zuela, eta hurrengo bisita maiatzaren 21erako lortu zuela. Bolada txarra zeraman Maria Victoriak,
|
gero
eta okerrago, baina lanean jarraitzen zuen hala ere. Ez baikenuen uste hain gauza larria izango zenik, hurrik eman ere.
|
|
|
Maria Victoria ehortzi eta
|
gero
, koinatuarekin joan nintzen Parisera nire gauza ezdeusen bila.
|
|
|
Likaz edo sarez harrapatzen nituen. Neure kaiola eta guzti joaten nintzen
|
gero
azokara. Baserritarren trasteen artean ipintzen nuen kaiola, norbaitek txoria erosi arte.
|
|
|
Su etenaren aurretik atergabeko prediku sorgorgarrian aritzen zitzaizkigun denak, esanez: armak utziz
|
gero
, su etena emanez gero, dena izango da posible, edozertaz hitz egin ahal izango da, edozer konpon liteke; beraz... zertarako luzatu! Orain, ETAren su etena eta urtebetera, hurbilketa egin digute preso politikooi.
|
|
|
nahi izanez
|
gero
|
|
|
|
Gero
orube abandonatu batera joanen ginateke denok;
|
|
|
baina,
|
gero
,
|
|
|
Orexara heltzeko kilometro erdi bat falta zela, argazki bat egin nion bide ertzean ikusi genuen 1964ko hilarri bati. Orexara helduta, berriz, Orixeren jaiotetxeko plaka ikusi genuen lehenik eta Orixeren omenezko monolitoa
|
gero
: idazlea eserita eta eskuan liburua zuela irudikatzen zuen harrizko estatua mardul bat.
|
|
|
Albisteen parekoak dituk autobideko autoak, eta albisteen protagonisten parekoak autoetako txoferrak eta gainerako bidaiariak. Oso gertu ditiat, bertatik bertara ikusten eta entzuten ditiat erosotasun osoz; baina neuregandik gero eta urrunago sentitzen ditiat, neurekin
|
gero
eta lotura gutxiago dutela iruditzen zaidak. Wim Wendersen film bateko izenburuak dioena:
|
|
|
– Hik Poliziaren esku utziko al nindukek ahal izanez
|
gero
––galdetu zion zorrotz neskak.
|
|
|
Zahatoa lagun genuela gazta puska bana jan genuen hirurok, une hartako distentsioa baliatuta, eta
|
gero
pistola galtzen atzealdean gordea zuela abiatu zen bidean aurrera Goizeder, ordura arteko beilaritza zorrotza baztertu eta gutaz arduratzeari utzita. Gorritiko herrigune nagusitik pasatu gabe, Uitziko mendaterantz jo genuen, Guratz mendiaren magaleko baso sarri abegikorraren babesean.
|
|
|
Hor zagok akatsa. Horretan egiten diagu huts, eta
|
gero
emaitza katastrofe bat duk, dena kaka zahar bat...
|
|
|
Musu gozoa eman genion elkarri. Baina
|
gero
Goizederrek, ezer esan gabe, esku batekin ahoa estali zidan eta, bizkar zorroa hartuta, alde egin zuen.
|
|
|
Baso sarri eta itxian zehar Ezkurrako mendatetik Goizuetarantz gindoazelarik,
|
gero
eta ilunago ikusten eta gero eta itogarriago sentitzen genuen zeru sabaia, geuregandik gero eta gertuago, gain gainean, ia ia buruarekin ukitzeko moduan. Ez zegoen meteorologian aditu handia izan beharrik aurki euriaren eskuek igurtziko gintuztela igartzeko.
|
|
|
Baso sarri eta itxian zehar Ezkurrako mendatetik Goizuetarantz gindoazelarik, gero eta ilunago ikusten eta
|
gero
eta itogarriago sentitzen genuen zeru sabaia, geuregandik gero eta gertuago, gain gainean, ia ia buruarekin ukitzeko moduan. Ez zegoen meteorologian aditu handia izan beharrik aurki euriaren eskuek igurtziko gintuztela igartzeko.
|
|
|
Baso sarri eta itxian zehar Ezkurrako mendatetik Goizuetarantz gindoazelarik, gero eta ilunago ikusten eta gero eta itogarriago sentitzen genuen zeru sabaia, geuregandik
|
gero
eta gertuago, gain gainean, ia ia buruarekin ukitzeko moduan. Ez zegoen meteorologian aditu handia izan beharrik aurki euriaren eskuek igurtziko gintuztela igartzeko.
|
|
|
– Zergatik ez diek esan atzo Goizederrekin ibili ginela? –galdetu nion guardia zibilek alde egin eta
|
gero
Lauaxetari– Akaso lagungarri izango zitzaiean neska harrapatzeko.
|
|
|
" Ezin izango dik jende askok esan Lauaxetarekin batera auto stop egiten ibili denik", esan nion neure buruari. Banuen, gainera, azken egunak mendian eman eta
|
gero
, jende artean galtzeko gogorik, eta oroitzapen onekin lotzen nituen nik Hernaniko tabernak, haietara jotzen baikenuen ia beti lankideen arteko afariak egiten genituenean.
|
|
|
– Ni, hain zuzen be, Lauaxeta naz, aberriaren eta Jaungoikoaren zerbitzurako berpiztua –esan zuen solemnitatez Lauaxetak– Baina, jaun andreok, ulertuko dozuen legez, hori sekretu handia da, ezin deutsozue inori esan. Barriro espetxeratu naikee, eta fusilatu be bai
|
gero
! Aberriak eta Jaungoikoak eskertuko deutsuee diskrezinoa, ez horretaz zalantza txikerrenik be izan.
|
|
|
Oso ondo pasatu genuen afari hartan. Hasieran serio antzean mintzatu ginen euskal literaturaz, azken urteotako joera arinzaleaz, poesiako liburuen urritasunaz, irakurle berrien premiaz, kritika arloko gabeziez, baina
|
gero
idazleei eta liburuei buruzko txisteak egiten hasi ginen eta azkenerako sekulako astakeriak bururatu zitzaizkigun.
|
|
|
Arantxak eta Jean Louisek ez zuten ezetzik esan, nahiz eta gu autoan sartzeak ekarriko zuen ondorioetako bat aurretik susmatzeko modukoa izan: atzeko eserlekua txerri eginda utzi nuen botaka egin eta
|
gero
.
|
|
|
Bazekien horrek ez zuela erremediorik, berpiztu ondoko bizitza berrian guztiz ezindua sentitzen baitzen poesiarako. Poesiak, itxura zenez, bere unea zuen;
|
gero
kito.
|
|
|
Haien argi urdin birakariak ere ikusi ahal izan zituen Lauaxetak, Kontxako badia ondoko errepidean San Martin kalerantz ziztu bizian. Gerrako zauritu bat banintz bezala eraman ninduen
|
gero
, kontu handiz eta neke handiagoz, Lauaxeta komandanteak pentsio batera. Gela bat hartu zuen han biontzat, eta, neu ezertaz ohartu gabe, biluztu eta ohean sartu ninduen.
|
|
|
Bezperako gorabeherak ekarri nituen gogora. Mikelen etxeko afalorduko eta afalosteko kontuak oroitzen nituen, banekien
|
gero
Bodega tabernan izan ginela ere, baina ametsetakoekin nahasten zitzaizkidan Bodegako irudi lauso eta nahasiak. Geroagoko konturik ezin nuen batere oroitu.
|
|
|
" Zorioneko edariak/ ditu indar ugariak,/ ez dira beti ondo konpontzen/ gizona ta biak. / Nasten ditu memoriak,/
|
gero
nunai aberiak,/ len ere orrek bultzata asko/ dira eroriak."
|
|
|
– Autoz heldu gaituk ordea. Nik itsasertzeraino oinez heltzeko asmoa nian, Goizuetatik abiatuta ezin bazen Hernanitik bertatik, Mikelen etxean lasai lo egin eta
|
gero
. Eta ez nian buruan Donostiara etortzea, Hendaiara joatea baizik, Santa Anako muturrera, Abbadia gazteluaren ondoko lurren talaiatik ikusteko itsasoa.
|
|
|
Rikardo Arregiren hilobiaren aurrean egon ginen biok, Lauaxetak eskatu zidan bezala. Hilerritik tren geltokira jaitsi ginen
|
gero
. Hainbeste ibili ondoren, abiaburuan nintzen berriro, etxetik gertu eta Egunkaria ko erredakziotik pauso gutxi batzuetara, hasieran bezain urrun nire oroitzapenik kutunenetako sagastitik.
|
|
|
Non nago? –Larriturik,
|
gero
eta larriago, gero eta izutuago– Non nago. Ez!
|
|
|
Non nago? –Larriturik, gero eta larriago,
|
gero
eta izutuago– Non nago. Ez!
|
|
|
Egunkaria ko tolosarrek gomendatu ohi duten batean sartu ginen
|
gero
, gosaltzera. Esana nion Lauaxetari Egunkaria ko zuzendaria, Martxelo Otamendi, ez zela handik urruti bizi, eta akaso hantxe aurkituko genuela.
|
|
|
Aldameneko bebarru batean sartu ginen, izututa. Bebarrutik irten gabe, auto gorriari segika zihoakion ertzain auto ulukaria ikusi genuen
|
gero
, ziztu bizian hura ere. Bebarrutik irtetear ginela, tiro hots batzuk entzun ziren eta izuak barrura bultzatu gintuen berriro.
|
|
|
Esate baterako, esnearen prezioarena arazo larria da. Esneki enpresek
|
gero
eta gutxiago ordaintzen dute litroko eta baserritar askok esnea ekoizteari utzi beste erremediorik ez du.
|
|
|
Hori ezin dizut ukatu. Baina gutxiago dira,
|
gero
eta gutxiago, oso zaila baitute baserriari eustea. Kalera bultzatzen dituzte.
|
|
|
Erpin geodesikoaren gainean eserita, Otsabioko hiru gurutzeen eta bi buzoien ondoan egin genuen mokadu bat, zahatoa ere astinduz. Jan eta
|
gero
ere luzaz geratu ginen han, ikusmira ederraz gozatzen. Auzo eta mendi asko ikusten zen handik, Orexa horien artean, baina Leitzako parke eolikoko aerosorgailuek ernetu zuten Lauaxetaren arreta.
|
|
|
Otsabiotik Lizartzara, mendi gailur batetik herri batera jaistean ohi denez,
|
gero
eta bide hobea aurkitu genuen. Herrigune nagusira heldu baino lehen, bide ertz batean eseri ginen, Lizartzako etxeei begira.
|
|
|
Umetxoari kontuak egin zizkion.
|
Gero
etxe barruan sartu ziren hirurak.
|
|
|
" Hildako bat pertsona serioa da, neurritsua, dagoen egoeraz jabetua", esan zion Fernando Pessoak Ricardo Reisi José Saramagoren O ano da morte de Ricardo Reis nobelan. Eskarmentua zuen jakituria iturri orduan Pessoak, hil eta
|
gero
esan baitzituen hitzok, Prazeresko hilerritik irtenik adiskide erraietakoari egindako bisitaldi batean. Nik ezagutu nuen Lauaxeta ere, Lauaxeta berpiztua –1905etik 1937ra bitarteko Lauaxeta ez bezala akaso, hori ez dakit–, pertsona serioa zen, neurritsua, zegoen egoeraz jabetua.
|
|
|
Bergaratik Andoaina, etxera, autobusean itzuli nintzen,
|
gero
eta normalago sentituz, inguruko errealitatetik gero eta gertuago banengo bezala. Baina aurrerantzean, egun hartaz oroitzearekin batera beti izango nuen ondoez absurdu haren ondoren nire barrenean zerbait aldatu zelako irudipen zentzugabea, Angiozarko kanposantuaren atarian zerbait, ezin jakin zer, utzi izan nuelakoa.
|
|
|
Bergaratik Andoaina, etxera, autobusean itzuli nintzen, gero eta normalago sentituz, inguruko errealitatetik
|
gero
eta gertuago banengo bezala. Baina aurrerantzean, egun hartaz oroitzearekin batera beti izango nuen ondoez absurdu haren ondoren nire barrenean zerbait aldatu zelako irudipen zentzugabea, Angiozarko kanposantuaren atarian zerbait, ezin jakin zer, utzi izan nuelakoa.
|
|
|
Ausarta zen, berrizalea... Eta sutsua, epikoa batzuetan, eta sekulako zirrara eragiten dute haren poema batzuek, batez ere
|
gero
nola hil zen aintzat hartuz gero... " Jauna, eriotz au arren emostazu,/ koldarrentzat itxi larrosen usaña..."
|
|
|
Ausarta zen, berrizalea... Eta sutsua, epikoa batzuetan, eta sekulako zirrara eragiten dute haren poema batzuek, batez ere gero nola hil zen aintzat hartuz
|
gero
... " Jauna, eriotz au arren emostazu,/ koldarrentzat itxi larrosen usaña..."
|
|
|
Nazka nazka eginda nengoen omenka bizitzeaz. Neure oinekin ibili, lurra zapaldu eta lur gainean oinatza utzi nahi nuen; neure begiekin ikusi, neure belarriekin entzun, neure eskuekin ukitu, neure sudurrarekin usaindu, neure mihiarekin dastatu; eta ondorioz, ahal izanez
|
gero
, horixe izango baitzen inondik ere zailena, ezinezkoa seguru askorik ordurako, neure buruarekin pentsatu eta neure bihotzarekin sentitu.
|
|
|
Urteek argi erakusten dute,
|
gero
eta argiago, eta ez dago dudarik jada: lehen amodioa da bizitzaren gailurra.
|
|
|
Zaharregia naiz ofizio horretarako. Informatika asko jakin behar da orain, albisteak ordenagailuen bidez jasotzen baitira
|
gero
eta gehiago. Nik galdua dut ilusioa, eta ilusiorik gabe ezinezkoa da ikastea eta lan egiteko molde berrietara egokitzea.
|
|
|
– Oraingoz badut diru pixka bat.
|
Gero
ikusiko dugu. Uste dut ez dela kalterako izango neure burua estuturik ikustea.
|
|
|
|
Gero
biluztu egin ginen biok.
|
|
|
Barre egin zuen Margak, eta barre egin nuen nik ere. Barre egin genuen, baldar eta ozen egin genuen barre, eta
|
gero
, barrez artean ere, Coca Cola banaketako kamioi herdoilduaren atzeko plataformara igota, aterki hautsi baten eta josteko makina zahar baten ondoan, buruz gora etzan ginen eskutik helduta, larrugorritan.
|
|
|
Badira, guztiarekin ere, oraindik ulertzen ez ditudan gauzak. Hil eta
|
gero
ere, Angiozarko ondoezaren ondoren, lanera joaten jarraitu nuen, eta han lankideek ikusi eta entzun egiten ninduten, aintzat hartzen ninduten. Hainbat artikulu idatzi eta argitaratu nituen, gainera, tarte horretan, orain seguru askorik –ez naiz, egia esan, bilatzen saiatu ere egin baina– inongo hemerotekatan ezin aurkitu ahal izango liratekeenak.
|
|
|
Misterio bat da hori guztia niretzat. Hil eta
|
gero
Lauaxetak ezerez huts eta ilun batean eman zituen 60 urte Gernikan berpiztu artean. Nik, aldiz, beste era bateko bizipena izan dut heriotzaren ondoren, horrela esaterik baldin badago.
|
|
|
Inguruan zebilen artzain bat edo besterekin mintzatu nintzen eta zerbait jan ere egin nuen, zahatoa lagun. Baina arratsaldean, eguzkia laino
|
gero
eta lodiagoen artean ostentzen zelarik, kezka nagusitzen hasi zitzaidan barrenean. Itzuliko ote zen benetan Lauaxeta nire ondora?
|
|
|
Zerua
|
gero
eta ilunagoa zegoen nik bide harritsuan gora egin ahala. Urduritu eta are beldurtu ere egiten ninduen Ernioko gailur gurutzeztatuan aurki nezakeenaz pentsatzeak.
|
|
|
Min egiten digu erdaren nagusigo larderiatsuak, geure herrian erdara beltzean aritu beharrak, karral karral, baina osorik maite dugu gure eguraldiaren mapa, gure aberria, eta gure aberri osoaz gara, ezertaz arduratzerik dugun neurrian, arduratzen. " Aberria ala hil!" esaten da, baina hil eta
|
gero
ere hezur hozten ez den maitasuna da abertzaleak aberriari diona, Lauaxetaren eta bion kasuek erakusten dutenez. Fernando Pessoak ez zion horretaz ezer aipatu Ricardo Reisi, edota ez zuen behintzat halakorik jaso José Saramagok O ano da morte de Ricardo Reis nobelan, baina abertzale bat hiltzen denean hildako abertzale bat bilakatzen da, abertzaletasun horren izenean –" nire aitaren etxea" defenditzeko Arestik zioen bezala, edo" gure amaren etxea" bestela, guk hogeitaka urte geroago modu politikoki zuzenagoan genioen moduan– zer egin lezakeen jakin ez arren.
|
|
|
Tira, azken batean, egia esanda, nik neuk behintzat bizi nintzelarik ere ez nuen sekula oso ondo asmatu zer egin nezakeen ezeren alde. Inguratzen ninduen mundua
|
gero
eta hierarkizatu eta mediatizatuagoa zegoela argudia nezake aitzakia gisa, baina Lauaxeta ez litzateke ados izango. " Euren beharretan etsipenetik baino ezin abiatu ei diran egungo poeta eta artista ustez moderno horreen antzekoa haz", ekarriko lidake, gupidarik gabe, gogora.
|
|
|
Albisteen parekoak dituk autobideko autoak, eta albisteen protagonisten parekoak autoetako txoferrak eta gainerako bidaiariak. Oso gertu ditiat, bertatik bertara ikusten eta entzuten ditiat erosotasun osoz; baina neuregandik
|
gero
eta urrunago sentitzen ditiat, neurekin gero eta lotura gutxiago dutela iruditzen zaidak. Wim Wendersen film bateko izenburuak dioena:
|
|
|
Handik gertu zegoen plazako banku batean patxadaz eserita, ertzain autoko txoferrak begiratu egin ziola ekarri zuen gogora;
|
gero
Juntetxeko sarrerako ertzainarekin mintzatu zela; eta, azkenik, liburu dendako saltzaileak berak eskatutako egunkaria eman ziola. Jendeak bera ikusi eta entzun egiten zuen beraz.
|
|
|
Buruntzara joan nintzen, Belkoainera, Andatzara... Trena edo autobusa hartuta inguruko herrietako mendietara ere joaten hasi nintzen
|
gero
, baina mendi txiki eta ez oso urrunetara beti: Intxurre, Otsabio, Mendikute, Illaun, Irukurutzeta, Atxolin, Azkonabieta, Gaintxipitxa, Gaztelu, Ertxin, Indamendi, Aldura, Igoin, Urdaburu, Zaburu, Urdelar...
|
|
|
Mendia ez zen, niretzat, edertasuna eta historia, bazterketa eta ahanztura baizik; ez zen bizitza eta kolorea, ezereza eta heriotza baizik. Eta horrexegatik jotzen nuen mendira,
|
gero
eta sarriago.
|
|
|
Ezkertiarra ere bai; aukerakoagoa izanagatik ere, azken batean horixe izan da beti ohikoena eta errazena nire inguruan. Gaztetan euskaltzale, abertzale eta ezkertiar sutsua izan nintzen, baina ondoren
|
gero
eta epelagoa. Beste asko bezala.
|
|
|
Koldo Izagirre idazlea erredakzio nagusira etorri zen aurreneko zenbakia plazaratu zen egunean, guri zorionak ematera. Hori ez zen
|
gero
ahuntzaren gauerdiko eztula!
|
|
|
Intxortatik jaitsi eta
|
gero
, beste harri bat ikusi nuen, Angiozarko errepideko bidegurutzearen parean: " Euzkadi’k emen geldi azo eban etsaiaren jazarraldia", zegoen idatzia harri hartan.
|
|
|
Alda maldaka zebilen talde luze, inkonexo, barreiatu bat zen. Zazpi zortzi lagun ziren hastapenean,
|
gero
batzuk lanbrotan atzendu, lau gelditu ziren. Lazaro, Xan, eta beste bi tipo.
|
|
|
Zabor pila batetik arratoi bat atera zelarik ile beltza espantuka hasi zen; rubioak inprekatu zuen ozenki.
|
Gero
biak pote huts bati ostikoak jotzen aitzinatu ziren. Han aitzinetik, oihuka eta uluka despeditu zituzten.
|
|
|
Lazaro zigarro bat pizteko gelditu zen.
|
Gero
segitu zuen. Haren ondoan, isilik, gibelatuxe jarraitu zuen Xanek.
|
|
|
Atea zabaldu zelarik, Lazarok, lauzangoka, nonorekin solas labur bat izan zuen.
|
Gero
, nekez bada ere jaiki, Xanengana etorriz: " Ez dik nahi.
|
|
|
Lazarok barre karkara egin zuen. " Ixo", agindu zion Luzik; haurra ohean zela ta;
|
gero
, Xani: " ba, niri esan, Henri hirian dela".
|
|
|
Xan desolatuta zegoen. Luzik, isurkina trapu batekin xukatu eta
|
gero
, Xani besotik helduta: " Etorri", esan zion.
|