|
2000
|
|
|
Bata, Code Civil delakoarena, giza arrazoimen eta adimenean sustraitua, abstraktu eta orokorra, jabetza eskubide erabatekoena nonahi zabaldu nahi duena.
|
Etxeko
gobernua ere, aita familiakoari aitortzen dio, eta oinordetza gorabeheretan legezko tokamenak agintzen ditu seme alaba guztientzat. Bestera, euskal foru zuzenbidearena, ohitura eta usadioen bidez sortua eta ekanduak moldatua, premia eta behar zehatzetarako; jabetza eskubidea familiaren mesederako sakon mugatu duena.
|
|
|
Bestera, euskal foru zuzenbidearena, ohitura eta usadioen bidez sortua eta ekanduak moldatua, premia eta behar zehatzetarako; jabetza eskubidea familiaren mesederako sakon mugatu duena. Aita ama familiakoak aintzat hartu ditu azken horrek eta
|
etxeko
ondasunak oinordeko bati emateko aukera eta abagunea arautu, betiere, xedetzat hartuta etxaguntza ahalik eta batuen eskualdatzea belaunalditik belaunaldira14.
|
|
|
Orduan da dibortziorako ahalmena debekatua edo utzia, kasuan kasu, hala herri bakoitzak dituen ohitura eta ideietara, nola andrazkoei eman behar zaien askatasun luze edo laburraren iritzira; hala senarrak nagusigo handiagoa edo txikiagoa izatera, nola
|
etxeko
gobernua hertsitu edo zabaltzeko interesetara; hala ogasunen berdintasunera, nola ondasun banaketa larregikoa saihesteko gogoetara.
|
|
|
Eztabaidak oztopatzeko asmoz, prozedura bereizia moldatu dugu, eztabaida horiek ganorazkoak eta nahikoak izan daitezen, jendaurrean plazaratu ez arren. Dibortzioaren autuak
|
etxe
barruan eztabaidatu behar dira, eskandalurik gabe.
|
|
|
Goiburutzat jarri dugu, beraz, egoera zibil autuetan, honako hau: lekukoen bitarteko froga ez da onargarri, horri pisu gehiagoko frogak eusten ez dion bitartean; hau da,
|
etxeko
agiriak, hildako ez susmagarrienak, aldi egokian igorri eta jasotako gutunak; hitz batez esateko, egitate multzoa, hortik antzematen bada egia zein den argitzeko erabilgarri izan daitekeen behar beste aztarna.
|
|
|
Tutoretza da,
|
etxeko
gobernuan, sorospidezko magistratura. Horren iraupen eta zereginak zehaztu ditugu, herri zibilizatuetan erkide diren erregelen arabera.
|
|
|
Esan ohi da, dibortzioaren alde, ezkontzan gozorik ezabatzen dela, horren hautsezintasuna adierazten denean; ezkon lotura gehiegi estutzen bada, argaldu egiten dela;
|
etxeko
neke eta lorrak lazgarriak direla, begi bistan osterantzekorik ez denean betierekotasuna baino; elkar ulertzen ez duten senar emazteen bizimodua, modu hautsezinean loturik badaude, galdua dela ondorengotzarako; ohitura onak kolokan jartzen dituztela senar emazte horiek, euren arteko konpondu ezak eta hautsi ezinak direla eta; era berean senarrak, betiko emazteaz aspertuta, andre lardasketan dihar...
|
|
|
Horri erantzun zaio arriskutsua dela bihotza nahikeria eta aldakerietara uztea, norberak ere
|
etxeko
lorrak jasan egiten dituela; arean bere, halakoak aurreikusteko lana egiten dela, dibortziorako ahalmena ez dagoenean; ez dago jada senarraren aginpiderik, ez gurasoenik ezta etxeko gobernurik ere, ahalmen hori onartzen den guztietan; banantzeak arindu egiten dituela ezkon bizimoduaren garratzak; dibortzioa emazte eta seme alaba horien mesedekoa ez dela; ohitura onak ere, mehatxatu egiten dituela...
|
|
|
Horri erantzun zaio arriskutsua dela bihotza nahikeria eta aldakerietara uztea, norberak ere etxeko lorrak jasan egiten dituela; arean bere, halakoak aurreikusteko lana egiten dela, dibortziorako ahalmena ez dagoenean; ez dago jada senarraren aginpiderik, ez gurasoenik ezta
|
etxeko
gobernurik ere, ahalmen hori onartzen den guztietan; banantzeak arindu egiten dituela ezkon bizimoduaren garratzak; dibortzioa emazte eta seme alaba horien mesedekoa ez dela; ohitura onak ere, mehatxatu egiten dituela, garra eta irristarik gogorrenak askatuz; ez dagoela deus ere sakratu edo erlijiosorik gizakien artean, ezkontzaren lotura hautsezina ez bada; giza espeziearen zabaltzea bermatuago ...
|
|
|
Ez al da beharrezko
|
etxeko
bertuteen, aitaren aginpidearen eta familia gobernuaren lege onespena. Norbaitek guraso ezbidezko izan ditzakeela-eta, beldur bada, zergatik ez gauza bera seme alaba arimagabekoen kariaz?
|
|
|
Kontsulen dekretu batek, VIII. urteko thermidorraren 24an, Justiziaren Ministroari eman dio agindua, gu haren
|
etxera
biltzeko eta" gaur arte argitaraturiko Kode Zibilerako Proiektuak erkatzeko, aldekoen zaigun egitasmoa zehaztu, eta jarraian arlo zibileko legeriaren oinarri nagusiak eztabaidatzeko".
|
|
|
Haatik, Vienan ere ez zen antxume egon. Ailegatu bezain pronto eraikin eta
|
etxeak
konpontzeko zegoen erakunde batean parte hartzera sartu zen. Bizitza modu berri bateko diseinu arkitektonikoen erakusketa bat antolatu zuen, izugarrizko arrakasta lortuz eta, ondorioz, Vienako Udaletxearen babesaz, behin betiko erakusketa izatera helduz.
|
|
|
" Agitzen den kasu honek edo besteak harritzen nau" esateak kasua agitzen ez dela imajina dezakedanean bakarrik du zentzua. Zentzu honetan,
|
etxe
baten existentziak norbait harritu dezake, adibidez, ikusten duenean eta baldin eta oso aspalditik ez badu ikusi eta, bitartean, eraitsi zutela imajinatu badu. Baina ez du zentzurik esateak munduaren existentziak harritzen nauela, ezin baitut imajinatu existitzen ez denik.
|
|
|
1926tik 1928ra, Paul Engelmann arkitektoaren laguntzaz, Margaret Stonborough Wittgensteinentzat etxebizitza bat eraiki zuen gure filosofoak Vienan, Kundmanngasse izenekoa.
|
Etxearen
edertasuna funtzionalismo, perfekzionismo eta formen eta dekorazioaren sinpletasunetik dator, Tractatus ean bezala. Hor dago balio estetikoa edo mistikoa (simplex sigillum veri) eta liburu honek, 300 argazki direla medio, argitara eramaten du, modu eskuragarrian, arkitektura eta filosofia elkartuz, estetika eta logika bilduz.
|
|
|
Oxfordeko
|
etxean
. Udan, Moore eta" sen onaren" auziari buruz idatzi zuen (Uber Gewiheit, 65 paragrafoak).
|
|
|
Irailean Skjoldenera azken bidaia Ben Richardsekin. Azaroan Cambridgen, Bevan doktorearen
|
etxean
. Eguberriak Vienan.
|
|
|
Rhees, E. Anscombe eta G.H. Von Wright ordeinu betearazle izendatu zituen. Otsailean, oso gaixorik, Bevan doktorearen
|
etxean
egon zen, ospitalean hil nahi ez zuelako. Azken hilabeteetan Uber Gewifiheit idazkiaren 300 paragrafoak idatzi zituen.
|
|
|
Azken hilabeteetan Uber Gewifiheit idazkiaren 300 paragrafoak idatzi zituen. Apirilaren 29an, goizean, hil zen doktorearen
|
etxean
. Bere azken hitzak, honakoak:
|
|
|
• 1914 Martxo apirilean, Norvegian logikari buruzko hausnarketa batzuk diktatu zizkion Mooreri," Notes dictated to Moore" izenekoak. Ekainean, Hochreit
|
etxean
. Uztailean Krausen Die Fackel aldizkaria irakurri zuen.
|
|
|
Ekainean bere ama Leopoldineren heriotza. Vienan arreba baten
|
etxea
eraikiz lan egin zuen arkitekto gisa Engelmannen laguntzaz. Puchberg eta Otterthalen irakasle zelarik, haurrek hizkuntza ikas zezaten, haiekin egindako Worterbuch fur Volksschulen (oinarrizko herri eskola hiztegi txiki bat) karrikaratu zuen.
|
|
|
Ez ote da hau aurriak ikustea bezalakoa, esanez: " behin honek
|
etxe
bat izan behar zuen, bestela inork ez zukeen harri landu eta irregularrez osatutako halako pilaketarik egingo". Eta norbaitek hurrengoa galdetuko balu:
|
|
|
24 Frazerrek hurrengoa dio: "(...)
|
etxeko
sutegiko sua laguntza suaz berpiztu bezain laster, urez betetako lapikoa jartzen zen gainean, eta hala berotutako ura izurriren bat zuen jendearen edo baztangak jotako ganaduaren gainean zipriztintzen zen gero".
|
|
|
• 1893 Kultura eta artea bere gurasoen arduren artean zeudenez —bere gurasoak mezenasak ziren, nolabait—, bere hezkuntza gurasoen
|
etxean
hasi zen. Artista lagunen artean Brahms zuten gurasoek.
|
|
|
" gizakiekin esperientziak erakutsi dit". Izan ere, benetako aurriak egiten diren lekuetan ere, horiek
|
etxe
eraitsien itxura dute.
|
|
2001
|
|
|
Nondik zatozkigu orain? Agian
|
etxetik
, hots, Efesotik, lon.
|
|
|
Kausalitatea, beraz, segidan ematen den aniztasunaren sintesia da. A eta B hautemapenak baditut horrek ez du esan nahi A eta ondoren B datorrela denboran besterik gabe; hau da,
|
etxe
bateko teilatua begiratzen badut lehen eta gero sarrerako atea, horrek ez du esan nahi atea teilatuaren ondoren datorrenik erregelaren baten arabera. Bestalde, itsasontzia ibaian behera doala ikusten badut, hor A B segida determinatua dago, objektiboa da, lehen itsasontzia leku batean ikusten dut eta ondoren beherago, eta hori ezin da atzeraldatu.
|
|
|
Horretarako adimenaren ahalmenaren analisia egingo du, juzgatzeko ahalmenaren analisia. Apriorizko adigaiez edo pentsatze hutsaren ekintzez ari da hemen, kategoriez, ez adigai enpirikoez (substantzia, kausa eta horrelakoak, eta ez zuhaitza,
|
etxea
, eta abar9). Analitikak bi zati ditu, adigaiak aztertzen dituena bata eta hauek bere erabileran aztertzen dituena bestea; bigarren atal honek oinarri esakuneak aztertzen ditu.
|
|
|
Kosmoseko jauna gizakia da, eta gizakiaren lurra paradisua da. Gizakiaren egiari, ederrari eta ontasunari begiratuz, kosmos miragarriari ezin diot sekula gizakiarentzat gehiegizko
|
etxe
iritzi.
|
|
|
Nik ez dut dudarik gizaki arruntek erakusten dietela jokabide gizatiarra gizaki jakintsu eta boteredunei. Historian zehar korronte indartsu bat doa beti behetik gorantz, gizaki soiletik gizaki itxuraz handirantz, herri zapaldutik gizaki boteretsuengana,
|
etxe
pobreetatik jauregietara, menpekoengandik agintariengana. Maitatzearen lurruna da, norbera eta beste maitagogoa maitatzearen behe laino bizigarria, bestea norbera besteko ematearen irakaspen bizia:
|
|
|
hirurak dagozkit niri. Gogoa da —gogoa naiz— nire adimenaren, nahimenaren eta oroimenaren gidaria9 Ni, gogoa, naiz
|
etxe
honetako jauna. Maitagogoa da adimenaren, nahimenaren, oroimenaren jaun, arduradun eta erantzule.
|
|
|
Beste izen bat erabiliz, hautamenez eginak direlako, gogoaren esanera, adimenaren jaunaren esanera. Kanti jarraituz," giza arteak sortzen duena, natura behartuz ez berezko (naturaren) joeraz jardutera, baizik gureetara makurtuta"(
|
etxe
, itsasontzi, erlojuak) 115 Hauek dira datu fisiko transmaterialak, datu fisikoak izanik ere, legearen menpe ez daudenak. Beste datuak —lurra eguzkiaren jirabiran, adibidez— datu fisiko arruntak deituko ditugu.
|
|
2002
|
|
|
Gizatasunak agintzen duen begirune hau, gainera, bat dator ekonomiarekin, presoek ez baitiote inoiz lan egiteari utziko. Beste hoditeria batzuek, berriz, ura garraiatuko dute leotzetara eta horrek aurrezpen handia ekarriko die
|
etxeko
zerbitzu desberdinei. Horrez gain, hoditeria sistema hori bitarteko, presoek zaintzaileen menpe egoteari utziko diote.
|
|
|
Zigor
|
etxeen
administrazioaren inguruan jaso ohi diren iritziak bateratzea eta adostea ez da, noski, batere samurra, gizabanako bakoitzak, zein den bere disposizio hasierakoa, nondik datorren eta zein helburu duen, zorroztasunzein induljentzia neurri desberdin eta kontraesankorrak proposatzen baititu. Zenbaitek ahaztu egiten du egindako okerrengatik atxiloturik dagoen presoa ere, beste edozein gizaki bezala, izaki sentibera dela; beste hainbatek, berriz, ez du ikusi nahi preso horien egoera zigortuta dagoenarena dela; batzuek presoen miseriak leuntzen lagunduko lukeen edozein gozabideri muzin egin nahi izaten diote, eta beste askok aldiz zigor etxeetan ezinbestekoak diren diziplina neurrien balio eta gizatasun eza aldarrikatzen dute.
|
|
|
Zigor etxeen administrazioaren inguruan jaso ohi diren iritziak bateratzea eta adostea ez da, noski, batere samurra, gizabanako bakoitzak, zein den bere disposizio hasierakoa, nondik datorren eta zein helburu duen, zorroztasunzein induljentzia neurri desberdin eta kontraesankorrak proposatzen baititu. Zenbaitek ahaztu egiten du egindako okerrengatik atxiloturik dagoen presoa ere, beste edozein gizaki bezala, izaki sentibera dela; beste hainbatek, berriz, ez du ikusi nahi preso horien egoera zigortuta dagoenarena dela; batzuek presoen miseriak leuntzen lagunduko lukeen edozein gozabideri muzin egin nahi izaten diote, eta beste askok aldiz zigor
|
etxeetan
ezinbestekoak diren diziplina neurrien balio eta gizatasun eza aldarrikatzen dute.
|
|
|
Fabriketan ziurtatzen den modu berean. Erakunde publikoetan ohikoak dira axolagabekeria zein lapurretak;
|
etxe
partikularretan, aldiz, interes pertsonalak babesa dakar ezinbestean. Beraz, komenientziazkoa da zigor etxeetan ere bertako ekonomia interes pertsonalen babespean gera dadin.
|
|
|
Erakunde publikoetan ohikoak dira axolagabekeria zein lapurretak; etxe partikularretan, aldiz, interes pertsonalak babesa dakar ezinbestean. Beraz, komenientziazkoa da zigor
|
etxeetan
ere bertako ekonomia interes pertsonalen babespean gera dadin. Puntu hau oinarrizkoa da noski, eta azalpen zehatzagoa merezi du.
|
|
|
Erakunde erantsien printzipioarekin, presoa kartzelatik ateratzerakoan kontrolpean jarraitzeko modua bilatzen da eta honek ere garapen handia jaso duela esan dezakegu. Erakunde erantsi hauek batzuetan administrazioak berak eskaintzen dituen
|
etxeak
dira, baldintzapeko askatasunak irauten duen garairako egokituak direnak (parole edo probation houses), nahiz eta beste hainbatetan presoekin lanean diharduten gobernuz kanpoko erakundeek kudeatzen dituzten, kasu hauetan, erakunde hauek kontrolerako mekanismo baino presoaren integrazio sozialerako bitarteko diren arren. Tutoretza eta kustodia ematen ez den kasuetan ere, administrazioak beste bitarteko batzuen bidez (langile sozialak, epailearen aurreko agerpenak...) preso izan denaren gaineko kontrola ia beti hartuko du denbora epe batean zehar.
|
|
|
Panoptikoa, edo ikuskapen
|
etxea
—erdiko behaketa dorre baten inguruan antolaturiko zelda ugarik osatzen duten eraikuntza borobil handia; dorre horretatik zaindari batek preso ugari gainbegira ditzake aldi berean1— Jeremy Benthamen irudimen asmatzailearen gorpuzte bat da, nolabait esan, nahiz eta nahikoa paradoxikoa izan. Haren izenarekin lotu ohi da, nahikoa uste zabaldua baita hori, nahiz eta sorreran haren anaia Samuelen asmakuntza izan zen.
|
|
|
Proiektuaren eskala handiak, horren xehetasun ugari behar baita kontuan eta gogoan hartu, Benthamen jenio berezia agerrarazi zuen. Guztia ikusten duen Ikuskapen
|
Etxea
, egiaz gutxik ikusi zuten eraikuntza, harrigarriro ezaguna da halere, eta eragin iraunkorra izan du3 Agian Benthamen sormenaren ondarea antzeman genezake zenbait asmakuntza modernotan; segurtasun kameretan esaterako, eguneko hogeita lau orduetan zaintza eskaintzen dutenak, halaber hizkuntza laborategian, horietan" elkarrizketa hodien" sistemaren aldaera batek —Benthamek horren bide...
|
|
|
1786an Jeremy Benthamek Kritxevera bere anaia bisitatzera joateko bisita luze bat ordaindu zuen, eta izugarri gustatu zitzaion eskema Panoptikoa; bereziki, neurri batean egunkarietan Middlesexen zentzabide
|
etxe
berri bat egiteko asmoa zegoela zioen iragarki batek inspiratuta6, Ikuskapen Etxeak espetxe izateko balio zezakeela ikusi zuen. Gainera, hasiera hasieratik eraikuntza helburu ugaritarako moldagarri izateko moduan irudikatu zen —eskola, ospitale, fabrika edo presondegi izateko, esaterako.
|
|
|
1786an Jeremy Benthamek Kritxevera bere anaia bisitatzera joateko bisita luze bat ordaindu zuen, eta izugarri gustatu zitzaion eskema Panoptikoa; bereziki, neurri batean egunkarietan Middlesexen zentzabide etxe berri bat egiteko asmoa zegoela zioen iragarki batek inspiratuta6, Ikuskapen
|
Etxeak
espetxe izateko balio zezakeela ikusi zuen. Gainera, hasiera hasieratik eraikuntza helburu ugaritarako moldagarri izateko moduan irudikatu zen —eskola, ospitale, fabrika edo presondegi izateko, esaterako.
|
|
|
Samuel Benthamen ekarpena Panoptikoan ezarriko zen makineria asmatzea izan zen, oinez ibiltzeko gurpil handia, esate baterako, presoei batetik zeregin mesedegarria eta, bestetik, beharrezko ariketa eskainiko zizkiena. Bi anaiek makina horien modeloak eraikitzeko lantegi bihurtu zuten beren
|
etxearen
zati bat. Eraikuntza Panoptikoa testuinguru industrialari lotuta asmatu bazen ere, Jeremy Benthamek horrek espetxe gisan zuen indarrean jartzen jarraitu zuen arreta, eta britainiar gobernua honen diseinuan interesatzeko kanpaina luzea izango zenari ekin zion.
|
|
|
1786ko abenduan, Errusian zenean, Jeremy Benthamek (goian aipatu dugun legez)" Ikuskapen
|
etxea
deritzan eraikuntza mota berritzailearen erabilera azaltzen duen" gutun bilduma bat bidali zion Londresen zen bere aita Jeremiah Benthami, horiek argitaratzeko argibide eta guzti7 Hala eta guztiz ere, Benthamen aitak ez zuen Gutunak argitaratzeko prestatzeko enkargua onartu, ezta Benthamen lagun George Wilsonek ere, harengana ere hurbildu baitzen helburu berarekin8 Gutun" azaleko eta no... 1790 arte ez zen Gutun Panoptikoak argitaratzeko aurrerapen gehiago egin.
|
|
|
Espetxeak eta, oro har, zigor
|
etxeak
eraikitzeko modu berri batez diharduena
|
|
|
Preso ohia askatasun egoerara itzultzeko modu egokia litzateke hari tutore bat egokitzea; jakina, tutoreak diru ordain bat jasoko luke preso ohia
|
etxean
hartzearen truk eta akordio bat izenpearaziko litzaioke, urtero urtero berrituko litzatekeena, ustekabeko gertaerarik jazoko balitz, akordioa eten dadin.
|
|
|
Horra, Bentham jaunak printzipio aski sinplea jarraian jarraian aplikatuz konpon daitekeela uste duen arazoa. Gainera, printzipio hau, hobeto edo okerrago, aplika zitekeen egoitza guztien artean, zigor
|
etxeek
jaso dute bereziki legegilearen arreta. Egoitza horiek duten garrantzia, beren artean dagoen izaera aniztasuna eta bertan lortu beharrekoen zailtasuna, horratx legegilearen arreta merezi izanaren arrazoi nagusiak.
|
|
|
Aurkezten dizuegun planaren arabera, zigor
|
etxe
batek egitura zirkularreko eraikina izan du edo, are hobeto, batak bestearen barruan bat egingo duten bi eraikin. Presoen gelaxkek sei solairu garai izango den zirkunferentziaren eraikina inguratuko dute; gelaxka horiek barrutik irekita leudekeen leoztxoak balira bezala irudika ditzakegu, beren barnealdean gertatzen den guztia kanpoan dagoenaren menera ipintzen baitute.
|
|
|
Zigor
|
etxe
honi Panoptikoa deituko diogu, hitz bakarrean bere abantaila oinamzkoena adierazten baitu izen horrek, alegia, begiratu bakarrean gertatzen den guztia ikusteko ahalmena.
|
|
|
Espetxeak bisitatzen dituztenek ongi uler dezakegun nazka sentitzen dute egoitzotako zikinkeria eta usain nardagarria pairatu behar izaten dutenean. Halatan, bada, gero eta beharrezkoagoa izan presoentzat kanpokoen bisita, orduan eta errazago egiten du ihes jendeak haien ingurutik; gero eta nardagarriagoa izan bertako bizilagunen egoera, orduan eta urriagoak haien bizi baldintzak hobetzeko esperantza; hemen aurkezten dugun printzipioan oinarrituriko zigor
|
etxean
, ordea, ez legoke ez nazkarik, ez eta arriskurik ere. Izan ere, zerk dakar infekzioa?
|
|
|
Nola iraun dezake hain luzaroan? Ondoko orriotan ikusiko dugu Cook kapitainaren itsasontzietan zein holandar
|
etxeetan
bezain garbitasun handia ezar daitekeela espetxeetan ere.
|
|
|
Horrez gain, gainera, badaude egon kuxkuxeroak, bidaztiak, presoen lagun eta senitartekoak, ikuskatzailearen nahiz espetxeko gainerako langileen ezagunak, arrazoi desberdinak bitarteko, beren presentziarekin gure printzipioa indartzera etorriko direnak eta, bide batez, zigor
|
etxeotako
nagusiak ikuskatuko dituztenak, nagusiok langileak ikuskatzen dituzten modu eta neurri berean. Publiko komisio handi honek gure zaintzapean geratzen diren eraikin guztiak perfekzionatuko ditu, zalantza izpirik gabe.
|
|
|
Eredugarri izatera zuzenduta dagoen zigor
|
etxe
batentzat, kapera publikoa garrantzi handikoa da; orobat da garrantzitsu kapera publikoa garbitasunari, osasun onari eta Panoptikoaren administrazioari dagozkion neurriak ziurtatzeko orduan.
|
|
|
Argi utzi dugu, gainera, Panoptikoaren printzipioa ez dela zigor
|
etxeetara
mugatzen. Printzipio horren aplikazioa arrakasta handiz eraman daiteke ikuskaritza zuhurra zein ekonomia planifikatua nahitaezko diren egoitzetara.
|
|
2003
|
|
|
— Galdetzen duzuen gaia pres172 tatuta dudala uste dut. Hain zuzen ere herenegun Faleroko
|
etxetik
hirira igotzen ari nintzen eta ezagunetako batek atzetik ni ikusita urrutitik deitu zidan eta, aldi berean deiarekin jolastuz, esan zidan:
|
|
|
Bidean barrena Sokrates, gogoa beregan bilduta, atzeratuz zihoan eta berak itxoiten zionean aurrera jarraitzeko esaten zion, eta Agatonen
|
etxera
heldu e zenean, atea irekita topatu eta bertan zerbait barregarria gertatu omen zitzaion, segituan zerbitzari bat barrutik agertu eta besteak etzanda zeuden tokira eraman baitzuen, jada afaltzen hasteko prest harrapatu zituela. Eta Agatonek ikusi orduko esan omen zion:
|
|
|
Horrexegatik hain zuzen gainera zigorra ezarri zioten eta bere heriotza emakumeen esku gertarazi e zuten. Tetisen seme Akiles ordea ohoratu eta zorionekoen uharteetara10 bidali zuten, Hektor erailez gero bera ere hilko zela amagandik jakinda eta ez erailez gero
|
etxera
itzulita agure hilko zela, ausartu zelako, Patroklo maitalearen alde atera eta mendekatuta, ez bakarrik bere ordez hiltzera, hilik zegoenaren ondoren hiltzea aukeratzera. Eta horregatik jainkoek, 180 guztiz liluraturik, bera askoz gehiago ohoratu zuten maitalea hain estimu handian zuelako.
|
|
|
Sokratesek beraz, haiei lo eragin ondoren, jaiki eta alde egin zuen, eta berak, ohi zuen bezala, jarraitu omen zion. Eta Likeora35 helduta, garbitu eta besteetan bezala pasatu omen zuen gainerako eguna, eta horrela pasatu ondoren arratsalde aldean
|
etxera
erretiratu zen deskantsatzera.
|
|
|
Bertan, Aristofanesek Sokrates, Platonen maisua, sofista bezala aurkezten du, guztiz bidegabe eta absurdoak diren arrazoiketak defendatuz eta frogatuz. Bidegabekeriak defendatzeko ahalmen hori kaltegarritzat jotzen du Aristofanesek, eta antzezlanaren bukaeran protagonistak Sokratesen
|
etxea
erretzen du bera barne (herriak filosofiaren botereari zion beldurra erakutsiz eta Sokratesen exekuzioaren arrazoiak nabarmen utziz).
|
|
|
Bestela, kaltea nahierarako legeari bakarrik egiten zaiolakoan, lege naturalari ere egin dakioke. Ulerbidez, lege naturala da kalteren bat eragin duenak horren ondoriozko kalte ordaina ematea; baina erregela hori gehiegi zabaltzen bada, eta epe barruan ordaintzen ez duen zordunari ezartzen bazaio epe barruan kobratu ez duen hartzekodunaren kalte guztiak ordaintzeko betebeharra, horren ondasun guztiak exekutatu izan balira bezala edota
|
etxea
konpontzeko dirurik ez izateagatik hori suntsitu izan balitz bezala, kalte ordaina ezartzen duen lege natural eta zuzena, lege ez zuzena bihurtuko litzateke. Lege horrek eraso egingo lioke nahierarako beste lege bati, ez ordaintzearen ondorioz zordunak eman beharreko kalte ordainak zehazten dituenari, hain zuzen; horren arabera, zorraren araberako zenbatekoa eman zuen zordunak korritu gisa, hots, zor den kopuruaren zatia, zati hori, une honetan, hogeirena delarik.
|
|
|
8 Beste adibide bat: lege natural eta aldaezina da
|
etxearen gaineko
jabaria ugazabari dagokiola, ugazaba horrek jabaria bere borondatez kentzen ez duen bitartean edo jabari hori bide zuzenak eta legezkoak erabilita kentzen ez zaion bitartean. Halaber, lege natural eta aldaezina da, edukitzaileek ezin dezaketela betiko bereganatu norbaitek euren edukitzari kalte egiteko arriskua, eta denbora luzez etxearen edukitzaile izan dena, azkenean etxe horren ugazaba bihur daitekeela; egin eginean ere, gizakiak berezko joera du berea dena inoren esku ez uzteko, eta edukitzailea ezin daiteke usurpatzailetzat hartu, horren inguruko frogarik ez bada.
|
|
|
lege natural eta aldaezina da etxearen gaineko jabaria ugazabari dagokiola, ugazaba horrek jabaria bere borondatez kentzen ez duen bitartean edo jabari hori bide zuzenak eta legezkoak erabilita kentzen ez zaion bitartean. Halaber, lege natural eta aldaezina da, edukitzaileek ezin dezaketela betiko bereganatu norbaitek euren edukitzari kalte egiteko arriskua, eta denbora luzez
|
etxearen
edukitzaile izan dena, azkenean etxe horren ugazaba bihur daitekeela; egin eginean ere, gizakiak berezko joera du berea dena inoren esku ez uzteko, eta edukitzailea ezin daiteke usurpatzailetzat hartu, horren inguruko frogarik ez bada.
|
|
|
lege natural eta aldaezina da etxearen gaineko jabaria ugazabari dagokiola, ugazaba horrek jabaria bere borondatez kentzen ez duen bitartean edo jabari hori bide zuzenak eta legezkoak erabilita kentzen ez zaion bitartean. Halaber, lege natural eta aldaezina da, edukitzaileek ezin dezaketela betiko bereganatu norbaitek euren edukitzari kalte egiteko arriskua, eta denbora luzez etxearen edukitzaile izan dena, azkenean
|
etxe
horren ugazaba bihur daitekeela; egin eginean ere, gizakiak berezko joera du berea dena inoren esku ez uzteko, eta edukitzailea ezin daiteke usurpatzailetzat hartu, horren inguruko frogarik ez bada.
|
|
|
|
Etxearen
ugazabari etxe hori titulu zuzenak erabilita bakarrik ken dakiola agintzen duen lehenengo erregela gehiegi zabaltzen bada, ondokoa gerta daiteke: finka baten edukitza, beharbada, mende batez norbaiten esku egon eta gero, beste pertsona bat agertzea finkaren ugazaba bera dela edo berak ordezkatzen dituen pertsonak direla esanez, eta edukitzaileak finka utzi behar izatea, lehenengoaren eskubidea iraungi dela frogatzeko titulurik ez duelako.
|
|
|
Etxearen ugazabari
|
etxe
hori titulu zuzenak erabilita bakarrik ken dakiola agintzen duen lehenengo erregela gehiegi zabaltzen bada, ondokoa gerta daiteke: finka baten edukitza, beharbada, mende batez norbaiten esku egon eta gero, beste pertsona bat agertzea finkaren ugazaba bera dela edo berak ordezkatzen dituen pertsonak direla esanez, eta edukitzaileak finka utzi behar izatea, lehenengoaren eskubidea iraungi dela frogatzeko titulurik ez duelako.
|
|
|
finka baten edukitza, beharbada, mende batez norbaiten esku egon eta gero, beste pertsona bat agertzea finkaren ugazaba bera dela edo berak ordezkatzen dituen pertsonak direla esanez, eta edukitzaileak finka utzi behar izatea, lehenengoaren eskubidea iraungi dela frogatzeko titulurik ez duelako. Haatik, edukitzaileak zeren gaineko edukitza izan, eta gauza horren benetako ugazaba delako presuntzioa gehiegi zabaltzen bada,
|
etxearen
edukitza ez duten jabeek jabetza hori bidegabe gal dezakete.
|
|
|
Hainbatez, baten gogoa bestearekin bat etorri behar da, eta premiazkoa da bi biek elkar ulertu eta bateratzea; sarritan ematen da, printzipio horren arabera, klausula ilunen interpretazioa ez dela egiten mintzo ari denaren gogotik, bestearenetik baino, hori arrazoizko denean. Salmentan, beraz, saltzaileak hitz ilunak erabili baditu salduaren ezaugarriak adierazteko, kasurako,
|
etxe
baten kasuan esan bada bere zortasunekin saltzen zuela, eurok aktiboak edo pasiboak ziren bereizi gabe eta berehala idoro bada ezkutuko baten menpean dagoela, norbaiti bidea emateko, edo eraikina jasotzeko debekua edo horrelako kaltea sortzen duen modukoa, halako moldez, ezen, erosleak, hori ezaguturik, erosiko ez zukeen edo salneurri txikiagoa emango zukeen; orduan, saltzailearen esamolde iluna ...
|
|
|
Hainbatez, baten gogoa bestearekin bat etorri behar da, eta premiazkoa da bi biek elkar ulertu eta bateratzea; sarritan ematen da, printzipio horren arabera, klausula ilunen interpretazioa ez dela egiten mintzo ari denaren gogotik, bestearenetik baino, hori arrazoizko denean. ...la idoro bada ezkutuko baten menpean dagoela, norbaiti bidea emateko, edo eraikina jasotzeko debekua edo horrelako kaltea sortzen duen modukoa, halako moldez, ezen, erosleak, hori ezaguturik, erosiko ez zukeen edo salneurri txikiagoa emango zukeen; orduan, saltzailearen esamolde iluna ez da interpretatzen gogoaren arabera, ezpada eroslearenetik, horrek baitu bere alde halako ustea, hain zuzen ere,
|
etxea
zortasun horrek ukitua zela ez ulertzearena; kasu horretan saltzaileak berme eragingarria gauzatu du, gai hau arautzen duten erregelen neurrira.
|
|
2004
|
|
|
Goizean gosaltzen dugu eta ez gara zalantzan hasiko oraindik lo ote gauden —beharbada erdi lo eta erdi iratzarrita gauden arren—; esertzen gara telebista ikusteko eta ez diogu gure buruari galdegiten ea pantailan agertzen den kontu hori benetan gertatu den ala ez —sarritan, larregitan, ziri ederrak sartzen dizkiguten arren—; lagunekin elkartzen gara eta ez gara ingurukoei galdegiten hasten ondoko lagun hau atzoko edo herenegungo lagun berbera ote den, umorez, orrazkeraz, janzkeraz, e.a. oso aldatuta dakusagun arren edo gauza ezberdinak kontatu eta beste tonu batean hitz egiten duen arren.
|
Etxeko
bebarrutik irten eta beti eskuinean ikusi dugun Aloña mendia han izango dugu lainoek ezkutatuta egonda ere, bera ikusten ez dugun arren; beti bat guretzat, beti Aloña, bere koloreak aldatzen diren arren urtaroaren edo eguraldiaren arabera.
|
|
|
Arrazoi sendoak egonda ere ez litzateke oso zentzuzkoa izango gure
|
etxe
parean dagoen mendiaren edo gure besoaren existentziaz zalantza egitea; ea nor doan hortik zehar esanez bere gorputza ez dela bere gorputza edo, beharbada, berak ez duela existentzia fisikorik. Zalantzan jar dezakegu ingurukoen artean berrehun edo bostehun metrora dagoen pertsona gure ezagun jakin bat den ala ez, baina ea nork jarraitzen duen gauza bera esaten behin gure parera heldu dela:
|
|
|
Gaur egun, berriz, gure gelan gaudela, lekuz aldatzeak esan gura du beste gorputzekiko dugun harreman espaziala aldatu dela: lehen aulkiaren gainean geunden eta orain aulkitik bi metrora gaude
|
etxeko
liburutegiaren ondoan. Aristotelesentzat lekuz aldatze hori ez litzateke azalduko harreman horren bidez; haatik, geure gorputzari dagokion kontu hutsa izango litzateke.
|
|
|
Aste Santu inguruan, pentsatzekoa da pasatu berria izango zela, hamar edo hamaika urte zituela, honetan ez datoz bat biografoak, gaztetxo hark lehenengo aldiz pasatu zituen erregearen amaren egoitzarako egina izan zen jauregi hartako ateak. Zuela gutxi ikastetxe bihurtuta eta jesuitek zuzenduta,
|
etxe
hura eusten zuten harrizko hormatzarrek ez zuten inoiz jakingo aurpegi zurbil eta malenkoniatsua zekarren mutiko hark eurek iraun zezaketena baino areago betikotzeko patua zekarrela berarekin. Harria baino sendoagoa izango zen ogia oratuko zen etxe hartan hurrengo urteetan, etxe barruko hormen artean.
|
|
|
Zuela gutxi ikastetxe bihurtuta eta jesuitek zuzenduta, etxe hura eusten zuten harrizko hormatzarrek ez zuten inoiz jakingo aurpegi zurbil eta malenkoniatsua zekarren mutiko hark eurek iraun zezaketena baino areago betikotzeko patua zekarrela berarekin. Harria baino sendoagoa izango zen ogia oratuko zen
|
etxe
hartan hurrengo urteetan, etxe barruko hormen artean. Ez ziren ikasteari ekiteko ohiko datak, ezta orduko garaietarako ere, baina bere osasun makalak behartu zuen neguaren aldirik zorrotzena pasatu arte itxoitera eskolako eginbeharrei lotzeko.
|
|
|
Zuela gutxi ikastetxe bihurtuta eta jesuitek zuzenduta, etxe hura eusten zuten harrizko hormatzarrek ez zuten inoiz jakingo aurpegi zurbil eta malenkoniatsua zekarren mutiko hark eurek iraun zezaketena baino areago betikotzeko patua zekarrela berarekin. Harria baino sendoagoa izango zen ogia oratuko zen etxe hartan hurrengo urteetan,
|
etxe
barruko hormen artean. Ez ziren ikasteari ekiteko ohiko datak, ezta orduko garaietarako ere, baina bere osasun makalak behartu zuen neguaren aldirik zorrotzena pasatu arte itxoitera eskolako eginbeharrei lotzeko.
|
|
|
Sendagileen
|
etxeoneko
seme, Rene Descartes gaztetxoak ateak irekiak izango zituen heziketa horretara heltzeko, eta giro horretan emango zituen hurrengo urteak La Flecheko ikastetxean bere 18ak bete arte. Dena dela, bere egoera berezia izango zen bertan:
|
|
|
Dena dela, eskolen malgutasun honek ez zuen ekarriko ideia horiekiko atxikimendua apaiz
|
etxe
haietara; haatik, etsaigoa izango zen harreman hori markatuko zuena. Egia da planeta berri baten aurkikuntzak ez zuela gatazkarako iturria izan beharrik, baina Galileo, bere ikerketetan eta teorietan aurrera egiten zuen neurrian, irizpide ofizialetatik aldenduz joango zen eta gero eta zailagoa egingo zen Lagundiko kideentzat teoria horiek filosofia eskolastikoaren hastapenekin uztartzea.
|
|
|
bere bidaia, bere urruntzea, bere aldatu behar intelektualaren metafora gisara uler dezakegu halaber; urrundu ez bakarrik familiatik, baizik eta baita ere bere maisuen nagusigotik, liburuetan ikasitakotik, garaian zientziatzat eta filosofiatzat jotzen zenetik, sasi tituluen bidez eskura zitekeen guztitik...
|
Etxea
utzi, baina ez bakarrik guraso eta anai arrebengandik aldenduz, baizik eta ordura arte aterpe intelektuala eskaini zion bizilekua ere atzean ahaztuta. Horrek guztiak baimenduko zion bere gizarte bizitzak ezartzen zizkion mugetatik ez ezik baita eskolaren mundutik aldentzea ere.
|
|
|
adierazlea eta adierazia, lehenak zeinuaren euskarri materiala adierazten duela eta bigarrenak zeinuaren esanahia. Izan ere,
|
etxe
zeinua/ etse/ adierazleaz eta ‘etxe’ esanahiaz osatua da. Wittgenstein, ordea, ‘zeinu’ (Zeichen) hitzaz baliatzen da euskarri materiala adierazteko.
|
|
|
adierazlea eta adierazia, lehenak zeinuaren euskarri materiala adierazten duela eta bigarrenak zeinuaren esanahia. Izan ere, etxe zeinua/
|
etse
/ adierazleaz eta ‘etxe’ esanahiaz osatua da. Wittgenstein, ordea, ‘zeinu’ (Zeichen) hitzaz baliatzen da euskarri materiala adierazteko.
|
|
|
Gure ustez, izenek esanahirik ez ezik zentzurik ere badute. ‘Presoak
|
etxera
! ’ perpausak zentzu argirik duen bezala, nekez uka dakieke zentzurik ‘preso (ak) ’ eta ‘etxe (ra) ’ izenei. ‘Preso’ eta ‘etxe’ izenek ohiko esanahi edo denotazio objektiboa (baina ba ote dago objektu absoluturik, hots zentzurik gabeko denotazio absoluturik?) izan arren, badute testuinguru honetan zentzu jakin bat, perpausaren zentzuak izenen zentzua eragiten (‘ kutsatzen ’) baitu.
|
|
|
naturak, esan ohi dugunez, ez du ezer alferrik egiten, eta gizakia dugu hizkuntza duen animalia bakarra. ...en zeinu da, eta horregatik gainerako animalia guztiek ere badute, zeren beren natura min eta plazerra sentitzeraino iristen baita eta elkarri adierazten baitiote sentipen hori; baina hitza onuragarria eta kaltegarria, zuzena eta zuzengabea adierazteko da, eta gizakiari bakarrari datxekio ongiaren eta gaizkiaren, zuzenaren eta zuzengabearen, eta abarren zentzua izatea, eta gauza hauek guztiak dira
|
etxea
eta hiria zimendatzen dituztenak (Politika, I, 2, 1253 a 11).
|
|
|
Gorago aurreratu dugunez, gizakiaren sorleku, sehaska eta
|
etxea
gizartea da, giza-artea, alegia. Gizarterik gabe ez dago gizakirik, gizakirik gabe gizarterik ez dagoen halaxe.
|
|
2005
|
|
|
Zilegi izan bekio bakoitzari bertan
|
etxea
zabaltzea, lagun hurkoarena eta indarkeria erabili gabe.
|
|
|
Ez, ordea, gizartearena, ez bada gizarte baketsu eta arautuarena, beraren adimenaren araberakoa, espezie bereko direnekin batera antolatua. Horri esaten zioten estoikoek
|
etxeko
egoera. Hartara, esan ohi den hori, hots, abere bakoitzak bere onura hutsa bilatzen duela, ezin onar daiteke modu orokorrean.
|
|
|
Erregeak ez bezalaxe, Richelieu kardinalak ez zuen Grotius oso gogoko. Erbestetik
|
etxera
itzuli zen 1631 urtean, ezkutuan. Azkenean, 1632 urtean, behin betiko utzi zuen bere herria.
|
|
|
JAKIN
|
etxeko
begi urdin txikiari, Maddaleni
|
|
2006
|
|
|
Emakumeen artean ere ezaugarri hau azpimarratzen da, eta hori oso esanguratsua da; batez ere, alderaketa eragin eta kontuan hartzen badugu demokraziaren garai klasikoan adingabeko emakumeak
|
etxean
zokoratuta nahi zirela120: Nausikaak ez du inoiz ere huts egiten bere iritzi zuzenetan, edo Penelope beti da ezin zuhur eta zorrotzagoa121.
|
|
|
Aditu guztiek azpimarratu dutenez, helendarrek ez zeukaten dogmarik eta elizarik, ez zuten ezagutzen profeta fundatzailerik, ez zeukaten egia errebela zezakeen liburu sakraturik edo mitoen bertsio pribilegiaturik, eta, ondorioz, ez zuten behar izan interpretatzaile espezializatu edo apaiz kasta berezirik46 Aitzitik, herritar orok zeukan harreman zuzena sakratutasunarekin: helendarren sakratutasunaren zentzua gauza gertua eta eskuragarria zen, oroz gain, sukaldean,
|
etxean
, familia harremanetan gauzatzen zen47 Kasta eta erakunde erlijioso berezirik gabe, boterea zeukanak burutu ohi zituen zeregin erlijiosoak48: aitak, etxean; agureak, komunitate tradizionaletan; erregeak, komunitate politikoetan —eta, gero, magistratuek, polisean; ulertzen baita, polisa sortu zenean, herritar orok hartuko zuela, hartu zuela bere gain bitartekari sakratua izateko eginkizuna49—.
|
|
|
helendarren sakratutasunaren zentzua gauza gertua eta eskuragarria zen, oroz gain, sukaldean, etxean, familia harremanetan gauzatzen zen47 Kasta eta erakunde erlijioso berezirik gabe, boterea zeukanak burutu ohi zituen zeregin erlijiosoak48: aitak,
|
etxean
; agureak, komunitate tradizionaletan; erregeak, komunitate politikoetan —eta, gero, magistratuek, polisean; ulertzen baita, polisa sortu zenean, herritar orok hartuko zuela, hartu zuela bere gain bitartekari sakratua izateko eginkizuna49—.
|
|
|
• Ondare arkeologikoaren bidez gizarte mizenikoan garatu zen bizitza moldearen oinarriak berreraiki dira: harresiak aurkitu dira;
|
etxeen
eta jauregien planoak birsortu dira; hilobiak, kultur espazioak, bideak... agertarazi dira; kultura materiala klasifikatu da: armak, eskaintza botiboak, etxeko tresnak (edalontziak, pitxerrak, altzariak...), lanabesak (mailuak, igitaiak, iltzeak...).
|
|
|
harresiak aurkitu dira; etxeen eta jauregien planoak birsortu dira; hilobiak, kultur espazioak, bideak... agertarazi dira; kultura materiala klasifikatu da: armak, eskaintza botiboak,
|
etxeko
tresnak (edalontziak, pitxerrak, altzariak...), lanabesak (mailuak, igitaiak, iltzeak...).
|
|
|
• Linear B taulatxoak: ekialdeko eta Kretako (Linear A) idazkera piktografiko edo silabikoaren estiloan idatziak, gutxi gorabehera 1400 urtean hasitako zibilizazio mizenikoan antolatu ziren jauregietako artxiboetan aurkitu ziren taulatxo horiek1 administrazio oharrak edo kontu ekonomikoak dira; erregearen
|
etxean
egon ziren sarrera irteerak jasotzen dituzte: zerga moduan eskainitako animalien kopurua, lehengaiak, nekazaritzaedo industria ekoizpenak, beharginek egindako lana, gordetegietako hornidurak, sakrifizioetan egindako eskaintzak, erregeak banatutako gaiak2..
|
|
|
Beste hiribildu guztiak bezala, Mizenas defentsarako harresi indartsu bezain sendoez inguraturiko hiria zen80; hala deitzen du Homerok, euktienon ptoleiro81, polis ongi eraikia. Harresien barruan erregearen jauregi ongi apaindua82 zegoen eta, harekin batera, administrazioaren bizilekuak83, kultur zentroak84, prozesio erritualetarako galtzada85, maila altuko jendearen etxeak86, artisauen tailerrak, biltegiak87 eta komertziorako aretoak88 Harresien oinetara, berriz, morroi eta artisauen
|
etxeak
aurkitu dira89 Azpiegiturak ere eraiki zituzten Mizenasen: garraiorako eta komertziorako galtzadak90 edo ura bideratzeko erreten eta isurbideak91.
|
|
|
Olinpo sakratua zen, jainkoen
|
etxea
; agora bat zegoen eta inguruan amaigabeko zoriona hedatzen zen hilezkorren lehiaketan (Hesiodo, Ezkutua, 203).
|
|
|
Jainkozko batek beste jainkozko bat bere
|
etxean
hartzen zuenean abegitasun erakuspen (Xenia) ugariak egiten zizkion: ongi etorria egin, ohorea ezagutu, jatorria eta elkartasun sareak gogoratu, opariak eskaini...
|
|
|
Gupidarik gabe zigortzen dute jainkozkoek, orobat, haien legea haustea: gurasoak iraintzea,
|
etxean
hartutako urkoa gaizkintzea, erregutzaileei eta hildakoei errespetua galtzea edo egindako zina ez betetzea55 Jainkozkoen zigorra ez da amaitzen, gainera, gaizkilearen eskarmentuarekin, haren sendi osoak behar du kaltea kitatu.
|
|
|
Gauzak erabakitzeko Biltzarra antolatzen denean ere ikusten da egitura aristokratiko hori: Zeusen
|
etxean
eta Zeusen inguruan biltzen dira jainko andere guztiak, Zeusek bideratzen ditu sortzen diren eztabaidak, Zeusek hartzen ditu azken erabakiak, zigorrak ere Zeusen erantzukizuna dira.
|
|
|
Aristokrata doi bati dagokionez, jainko eta andereak jauregi ederretan bizi dira, luxuz inguratuak, urrez inguratuak. Zeusen
|
etxeari buruz
esaten da urrezko zorua daukala23 eta Hefestok eraikitako atari ongi landua24; urrezkoak dira, orobat, bertako ontzi eta lanabesak: Troiako gerrari buruz hausnar egiteko deitzen duten Biltzarrean, esaterako, urrezko godaletetan (toi de cruseoij depaessi) egiten dute topa25.
|
|
|
Zirtze jainkosaren adibidea ere har daiteke jauregi eder horien eredutzat. Luxu adierazgarri ugari dauzka Zirtzek
|
etxeko
altzari eta lanabesetan: zilarrezko iltzez apainduriko besaulkiak26, zilarrezko mahaiak27, urrezko godaletak28, urrezko saskiak29, zilarrezko eta urrezko pitxerrak30 eta zilarrezko azpilak31 Homerok Zirtzeren jauregiari buruz arkitektura mailako elementu gutxi aipatzen baditu ere —sarrera zaintzen duten ate zoragarri batzuk32 eta goiko estaira igotzeko eskailera handia33—, horiekin ere jauregi baten aurrean gaudela iragartzen da.
|
|
|
Luxuzko industriak sortzen zituen gai eta tresna ugari berreskuratu ditu arkeologiak: eraztunak eta bestelako bitxiak, kopak, tripodeak, pertzak, orfebreria, fintasunez landutako armak, metalezko lingoteak, tapizak eta oihal brodatuak; urrea, lapislazulia eta beira urdina nonahi130
|
Etxeetako
altzarietan ere nabarmentzen zen luxuzaletasun hori: marmolezko mahaiak —garai batean metal finezko inkrustazioak eduki zitzaketenak, eta bolizko hankak—, modu aberatsean landutako tronu aulkiak, zilarrez, beira urdinez eta boliz apainduak131..
|
|
|
Erregearen inguruan buruzagitza militarra biltzen da; inguruan eta familian: haietarik asko eta asko errege
|
etxearen
sendikoak izango ziren. Buruzagi haien artean talde bi bereiz daitezke:
|