|
2000
|
|
|
Hauetan, jendeak hazitako hainbat animalia eta landare bizi dira: kanpoko zuhaitzak (izeiak, zedroak, magnolioak, altzifreak...), lore apaingarriak (larrosak, gladioloak, geranioak...),
|
etxe
abereak (behiak, txakurrak, oiloak, katuak...), barazkiak eta (sagarrondoak, gereziondoak, madariondoak...).
|
|
|
Azeria ere ohiko biztanlea da inguru hauetan, agian mendi-aldeetara hurbiltzean zertxobait ugariagoa bada ere. Baserritarrek betidanik eduki diote gorrotoa azeriari, honek kalte handiak sortzen baitizkie
|
etxe
abereetan. Zepo, pozoi eta ehizaren bitartez saiatu izan dira karniboro honen populazioa murrizten, baina ahalegin horiek gaindituz, azeriak oso ugari izaten jarraitzen du, gaur egun etxalde inguruetako zabortegietan elikatuz.
|
|
|
Eta osaba Joanikotek erraiten zuen hura ezinezkoa zela, zeren eta tigre bezatzaile andaluzak argi eta garbi adierazi baitzuen ezen tigrea ez zela
|
etxeko
abereen eta kabaleen kontra oldartzen, nola guztiek frogatu ahal izan baitzuten, piztiaren bi urteko gatibualdian. Harik eta urbiaindarren artean bertze berri hura zabaltzen hasi zen arte, zeren baitzirudien ezen, berri haren arabera, piztiak Pagabasoko leizea hartu zuela habiatzat.
|
|
|
Eta erraiten ziguten, konparazione, ezen pentsu lizunak geure baitarik urrundu behar genituela, baina zenbatenaz urruntzenago nahi izaiten nituen, hainbatenaz errotzenago zitzaizkidan eta hainbatenaz inguratzenago ninduten, zeren hura zen alfer lana,
|
etxeko
abereen eta kabaleen gisakoa, noiz eta buztanaz, hankaz edo gorputzaren bertze edozein mugimenduz eta higiduraz euliak eta mandeuliak uxatzen baitabiltza, guztiz alferrik, zeren euliak, mandeuliak eta bertze intsektu guztiak, uxatu orduko itzultzen baitira lehengo lekurat, eta zeren geratzen baitira, halatan, haien larrurat eta haien baitarat gero eta atxikiago eta josiago. Izan ere, pentsatzen duenak ezen ez duela pentsatu behar, pentsatzen baitu hondarrean bi aldiz:
|
|
|
Errota, bere aldetik, jauregiaren eta bertze etxola haien artean zegoen, eta, errotarriaren higiarazteko, bazuen urtegi tipi bat,
|
etxeko
abereek askatzat hartzen zutena eta ahateek igerilekutzat.
|
|
|
Eta erran zigun, hasteko, ezen tigre hura Afrikako ordokietako piztia zela, basoetan barrena eta zuhaitzetan goiti nekez egiten zuena, nahiz eta ongi baino hobeki zekien haietarat igaiten; erran zigun, ondotik, ezen tigre hura ezin arinagoa eta ezin bizkorragoa zela, zeren eta halakoak baitziren tigre suerte hartako tigreak, eta nekez oldartzen zirela gizonaren kontra edo
|
etxeko
abere eta kabaleen kontra, nahiz eta txakurrei ezinikusi handia zieten; erran zigun, halaber, nola haien moldatzeko eta ematzeko, begiak estaltzen zizkieten, baita alhatzen eta torturatzen ere etengabe, loa eragotziz euli hosto batez, eta hala meneratzen eta bezatzen zituztela urte erdiko epean; erran zigun, gero, ezen, handik aitzina, aski zela, haien gobernatzeko, lokarri edo soka batez giltzur...
|
|
2001
|
|
|
Estatu Batuek urtean 300.000 loro inportatu eta
|
etxe
abereak dituzten dendetan banatzen dituzte.
|
|
|
|
etxeko
abereak ^ Afrikan: alde egiten ez duten abereak.
|
|
2002
|
|
|
Enkarterrietako astoa, atzerakadarik handiena jasan duen
|
etxeko
aberea da, gaur egungo mekanizazioa dela-eta. Egoera kritikoan dago.
|
|
|
Opor inguru honetan, urtero hitz egiten da bide bazterrean bertan behera utzitako
|
etxe
abereez, Gabonetako opari samurrak udarako zama gogaikarri bihurtzen baitira. Baina bada beste arazo bat, niretzat baserri bizitzaren gainbeheraren ondorio dena:
|
|
|
hiriko maskota batek ez du arrisku bera, ehizako txakur batek sarri landatzen du eta husmea edo ehizatutako piezen erraiak jaten ditu. Gainera, landa ingurunean errazagoa da maskotak
|
etxeko
abereekin edo basa animaliekin kontaktuan jartzea, horiek ere parasitoak transmiti baititzakete. Haurrek, batez ere txikienek, arrisku berezia dute, dena ahora eramateko ohitura dutelako.
|
|
2003
|
|
|
Interes partikular eta orokorreko gaiekin jokatu behar izaten dugu. Badakit denei ez zaiela sukaldaritza interesatuko, baina entzuleen zati handi bati bai, edo berdin
|
etxeko
abereen gaiarekin. Oreka bilatu behar da albiste denekin.
|
|
|
Emakumeek egingo zuten fruitu bilketa eta gero nekazaritza txiki bat: ortuzaintza eta goldaketak (garrantzia eman ziena gizartean); denborarekin
|
etxeko
abereak ere haziko zituzten (oilo, antzar, txerriak,...) eta salduko; lihoa ere landatuko zuten oihalgintzarako. Gizonak bitartean ehizara dedikatuko ziren.
|
|
2004
|
|
|
Aisialdiarekin edo lotzen den gai eremuaz ari naiz: kirola, moda, ikuskizunak, arrantza, makramea, natura, bidaiak, opera,
|
etxeko
abereak... Gure herri eta hirietako kiosko arrunt bat begiratu besterik ez dago gai horien guztien inguruan erdarazko zenbat aldizkari dagoen ikusteko.
|
|
2005
|
|
|
Estatu Batuetako Nekazaritza Ikertzeko Zerbitzua (ARS, ingelesezko sigletan) ilar transgeniko mota berri bat probatzen ari da, muturreko ingurumen baldintzekiko erresistentzia handia duena, «Specter» izenekoa. Genetikoki eraldatutako barietatearen beste ezaugarri bat proteina eduki handia da, eta, ondorioz, oso landare erabilgarria da
|
etxeko
abereak elikatzeko. ARSren arabera, «Specter» ilarrek lekale freskoak emango dizkiete eskualdeko abeltzainei eta nekazariei, hala nola Ozeano Bareko iparraldeko estatuei.
|
|
2006
|
|
|
Horregatik hasi nintzen honekin. Lehenik, Biologia ikasketak egin nituen Euskal Herriko Unibertsitatean, eta zaletasuna nuenez eta
|
etxeko
abereak asko maite nituenez, ba animatzen hasi nintzen eta albaitaritza ere ikasteari ekin nion. Euskal artzain txakurra batez ere asko maite dut.
|
|
2007
|
|
|
(III.) Nola elkarrenganik berezi ziren lar abereak eta
|
etxe
abereak. Bere aldian [mintzatzera doa] Geraxane Iriberrikoa, neskatxa gazte pinpirrina (29or.)
|
|
|
(IIIb.) Nola elkarrenganik berezi ziren lar abereak eta
|
etxe
abereak Geraxane Iriberrikoa [MINTZATZERA DOA] bere aldian, neskatxa gazte pinpirrina
|
|
|
(III) Nola elkarrenganik berezi ziren lar abereak eta
|
etxe
abereak. Bere aldian [mintzatzera doa] Geraxane Iriberrikoa, neskatxa gazte pinpirrina (23or.)
|
|
|
(IIIa.) Nola elkarrenganik berezi ziren lar abereak eta
|
etxe
abereak. Geraxane Iriberrikoa bere aldian [mintzatzera doa], neskatxa gazte pinpirrina
|
|
|
“Europako araudi zorrotza aplikatzeak etxeko animalien gorpuak ingurune naturalean kentzera behartzen du”, neurri batean Ministroen Kontseiluak duela aste batzuk onartutako dekretuak indargabetua, “elikagai baliabideen krisia eragin du, eta krisi horrek, hartz arreari ez ezik, beste espezie batzuei ere eragiten die, hala nola otsoei eta putreei”, adierazi du FAPAS erakundeak, eta 210.300 kilo inguruko defizita zenbatu du. Fondoak datorren uztailaren 3an Europako Batzordean azterlan bat aurkeztea aurreikusten du, Asturiasko hartz arrearen populazioan
|
etxe
abereen gorpuak kentzeak duen eragin negatiboa erakusten duena. FAPAS elkartearen datuak Oso Pardo Fundazioak erreplikatu ditu.
|
|
2008
|
|
|
Eta hara: urtebetean txorakeriarik egin gabe egon ez bazaitezke,
|
etxeko
abereekin jaten emango dizut hurrengoan.
|
|
|
Eta, bestalde, jada abereak ez dira lanerako erabiltzen, eta usadioari zaharrek heltzen diote batez ere. «Hemen dauden %80 erretiratuak dira,
|
etxean
aberea dutenak», dio Jauregik. «Oraingo gazteek gutxi erabiltzen dute.
|
|
|
Eta hara: urtebetean txorakeriarik egin gabe egon ez bazaitezke,
|
etxeko
abereekin jaten emango dizut hurrengoan.
|
|
2009
|
|
|
Jatabeko etxe guztietan egon da ganadua. Gure lekukoek oinarrizko bereizketa egiten dute
|
etxe
abereen artean: ardiak alde batetik eta ganadua esaten zaiona bestetik, hau da, idi, behi eta txahalak.
|
|
|
Etxe inguruko arratoi, piztia txikerren eta azkonarraren ehizarako ere sano abila da txakur txikerra. Txakurrak, etxea defendatzeaz gain,
|
etxeko
abereak ere babesten ditu piztia kaltegarriengandik.
|
|
|
Beste alde batetik,
|
etxe
abereak hil izan dira egun berezietan euren okela jateko. Eta behi okela sano garrantzitsua izan den arren, etxean ez da hiltzen izan izozkailuak egon diren arte.
|
|
|
Aldea
|
etxeko
abere eta landareengandik eskuragarri zituzten materialekin ahalik eta arropa gehien egiten zuten lehenagoko denboretan. Gizakiak eskura izan dituen baliabideak erabili izan ditu beharrizanei aurre egiteko.
|
|
|
Beheko solairuaren deskribapena amaitzeko karrajuaren amaieran egoten zen gorta aipatuko dugu. Han egoten ziren
|
etxeko
abererik gehienak. Gortaren eta suetearen arteko hormaren kontra egoten ziren askak, batzuetan horman zuloak egoten ziren abereei jaten emateko.
|
|
|
Etxea batez ere bizilekuarekin lotuta dago. Hor sartzen dira seniderik hurrekoenak, etxekoak, morroi eta neskameak, etxeko bizimoduaren elementu fisikoak, eraikuntza elementuak eta
|
etxeko
abereak; defuntuak ere etxearen parte dira. Etxean familia komunitate bat batzen da, tradizionalki bizileku berean bizi eta lan egiten zuena.
|
|
|
Searle, Actos de habla, 1980, 178 eta hurr. Ik., halaber, H. Putnam, El desplome de la dicotomía hecho valor y otros ensayos, 2004). Alabaina, filosofo bereizketaria bere ganberan utzi eta, fenomenologia pittin bat eginez, gizon emakumearen existentzian zinez gertatzen dena da, beronek ez espazioa (mendiak, arbolak, iturriak, kobazuloak; eguzkia, ilargia, izarrak), ez denbora (egunsentia, eguna, gaua; jaiotza, heriotza), eta ez elkarteko bizitza (familia, gerra, lana eta lanaren fruitua), ezta
|
etxeko
abereak eta lan tresnak berak ere, ez dituela inoiz bizi izan gertarizko datu gorri neutral gisa bere inguruan, baizik ere beti esanahiz, zentzuz edo zentzugabez jantziak aldi berean. Bikoiztasun eta oposizio hura eskolakoa da, analistaren laborategikoa.
|
|
|
Villano arrazako txakurrek funtsezko zeregina betetzen zuten baserrietan, behi ganadua zaintzen eta ganadua taldekatzen. Villano txakurrarekin gertatu den bezala,
|
etxeko
abere guztiek betetzen zuten â?, eta betetzen duteâ?, zegokien â?, eta dagokienâ??
|
|
2010
|
|
|
|
Etxe
abereak metroan eta trenean bidaiatzea onartu du Jaurlaritzak
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak Metro Bilbao eta Euskotreneko erabiltzaileek
|
etxe
abere bat eraman ahal izateko aukera onartu du, animalia arriskutsua ez bada, eta forma, tamaina, zarata edo usainarengatik besteei trabarik eragiten ez badie. Iñaki Arriola Garraioetako sailburuaren arabera, bi konpainietako langileek erabakiko dute animalia bakoitza arriskutsua den edo besteei trabarik eragiten dien.
|
|
|
· Metro Bilbaori dagokionean 8kg ra arteko pisua duten
|
etxe
abereak eramaten utzi du.
|
|
|
·
|
Etxe
abereek ezin izango dute jarlekurik okupatu. Metroan, kutxa berezi batean eraman dira; eta Euskotrenen, lotuta edo jabearen besoetan, eta sartzen direnetik geltokitik atera arte sokarekin lotuta eraman dute.
|
|
|
Mota guztietako
|
etxe
abereen erakusketa. Ardien eskilatze erakusketa.
|
|
|
|
Etxeko
abereak
|
|
2011
|
|
|
lau seme zituelako libratu zen gerrara joateaz; halarik ere, gerra hartarik ez zegoen guztiz libratzerik: erran nahi baita odolarekin ordaindu ez zutenek izerdiarekin ordaindu behar izan zutela, eta horrelaxe, aldian behin, aguazilaren bisita izaten zuen Macariok, militarren izenean zerga biltzera,
|
etxeko
abereak eta aleak kili kolo?
|
|
|
EHHAren III. liburu horretan 271 kontzeptu bildu eta landu dira, guztiak lexikoari buruzkoak, eta bi multzotan jaso dira: batetik, lurretik erne eta hazten diren landare eta fruituen ingurukoei buruzkoan, eta bestetik
|
etxe
abereei buruzkoan.
|
|
|
Lurraren atalean, besteak beste, landare txikiak lantzen dira, bai eta fruitu eta fruitu arbolak, fruitu mota batzuen azalen izenak, barazkiak edota belar mota ezagunenak ere. Bigarren multzo nagusia
|
etxe
abereei buruzkoa da, baina animalion izenak bere soilean bilduz gainera, ar eme eta adinaren araberako izenak ere jaso dira; baita euren gorputz atalak, janari prozesuak, produkzio emaitzak, egoitzak, eritasun sendabideak, euren inguruko jardun lanak ere bildu dira, hau da, etxe abereen inguruko prozesu osoari buruzko izendapenak.
|
|
|
Lurraren atalean, besteak beste, landare txikiak lantzen dira, bai eta fruitu eta fruitu arbolak, fruitu mota batzuen azalen izenak, barazkiak edota belar mota ezagunenak ere. Bigarren multzo nagusia etxe abereei buruzkoa da, baina animalion izenak bere soilean bilduz gainera, ar eme eta adinaren araberako izenak ere jaso dira; baita euren gorputz atalak, janari prozesuak, produkzio emaitzak, egoitzak, eritasun sendabideak, euren inguruko jardun lanak ere bildu dira, hau da,
|
etxe
abereen inguruko prozesu osoari buruzko izendapenak.
|
|
2012
|
|
|
Eta ez naiz bakarra. Munduan zehar azken ehun urteotan narrastienganako zaletasunak gora egin du, eta, ondorioz, antzina
|
etxe
abereekin gertatu zen bezala, oraintsu arte basati hutsak ziren espezie asko otzandu eta etxekotu dira. Giza hautapenaren eraginez, gainera, kolore eta irudi aldetik ere, basokoak baino animalia ikusgarriagoak lortu dira, eta horien hazkuntzaz gero eta bibliografia ugariago publikatzen da.
|
|
|
– Ingurumen osasuna (sukar tifoideak, legionella, plagizidak, uraren kalitatea, higiene baldintzak, hondakinen ezabatzea,
|
etxe
abereak, etab.).
|
|
|
Liburu horretan kontzeptu ugari bildu eta landu dira, eremu biren inguruan:
|
etxe
abereak eta etxea bera. Hala, liburukiaren lehen partea hainbat etxe abereri eskainia dago (txerriak, hegaztiak, txakurrak, erleak) eta bigarren partea, batez ere, etxearen esparruari dagokio.
|
|
|
etxe abereak eta etxea bera. Hala, liburukiaren lehen partea hainbat
|
etxe
abereri eskainia dago (txerriak, hegaztiak, txakurrak, erleak) eta bigarren partea, batez ere, etxearen esparruari dagokio.
|
|
|
Adierazi duten bezala, gaur aurkeztu den laugarren liburuki honek 260 galderaren erantzunak biltzen ditu inkesta osoaren 2.857 galderetarik, inkestaren 27tik 35era bitarteko gaietakoak, hain zuzen. Baserri etxea eta
|
etxe
abereak osatzen dute funtsean galdetegia: txerria, hegaztiak, txakurra, erlea; baserria, etxea, teilatua eta zureria, etxearen zatiak, eta altzariak.
|
|
|
Liburukiaren lehen partea,
|
etxe
abereei eskainia dago: txerriak, hegaztiak, txakurrak, erleak.
|
|
|
|
Etxe
abere txikien artean, munta gutxiagoko batzuen ondoan (untxia), txakurrek eta katuek, eta baita ere erleek toki handia hartzen dute. Azkenik, abereetan ar emeen izen generikoak biltzen dira.
|
|
|
|
Etxe
abereak eta hazkuntza
|
|
|
Liburuki horrek 260 galderaren erantzunak biltzen ditu. Baserri etxea eta
|
etxe
abereak osatzen dute funtsean galdetegia: txerria, hegaztiak, txakurra, erlea; baserria, etxea, teilatua eta zureria, etxearen zatiak, eta altzariak.
|
|
|
Liburu horretan kontzeptu ugari bildu eta landu dira, eremu biren inguruan:
|
etxe
abereak eta etxea bera. Hala, liburukiaren lehen partea hainbat etxe abereri eskainia dago (txerriak, hegaztiak, txakurrak, erleak) eta bigarren partea, batez ere, etxearen esparruari dagokio.
|
|
|
etxe abereak eta etxea bera. Hala, liburukiaren lehen partea hainbat
|
etxe
abereri eskainia dago (txerriak, hegaztiak, txakurrak, erleak) eta bigarren partea, batez ere, etxearen esparruari dagokio.
|
|
|
Asegurua kontratatu aurretik, erantzukizun zibilaren bidez ezarritako zenbatekoa ez dadila izan legeak bizi den autonomia erkidegoan ezarritakoa baino txikiagoa. Beraz, aseguruak lege baldintza bat dira,
|
etxe
abereen jabeen betebeharrak osatzeko, arduraz edukitzeko. Alde horretatik, Miguel Velasco txakur hezitzaileak uste du “komeni dela animalia aseguratua izatea, inor ez baitago istripuetatik salbuetsita”, eta hau erantsi du:
|
|
|
Hiriburuak, Espainiako beste udalerri askok bezala, maskoten jabeen betebeharrak arautzen ditu berariazko arau baten bidez (Animaliak edukitzea eta babestea arautzen duen Madrilgo Ordenantza, 2001eko uztailekoa). Zakurra uhalik gabe paseatzen dutenentzako zehapenak Horiek
|
etxe
abereak edukitzeko udal arauek ere zigorrak ezartzen dizkiete animaliak urratzen dituzten jabeei, eta ez dituzte behar bezala lotzen kalean dituzten maskotekin. Gironan, esate baterako, bide publikoan uhalik gabe ibiltzeagatiko isuna 150 euro ingurukoa da.
|
|
2013
|
|
|
Elikagaiak lurretik eta
|
etxeko
abereen bidez zuzentzeak garrantzi handia eman die halakoak babesteko egiten diren erritoei. Horregatik, baserri giroan ohikoa izan da lurrak eta ganadua bedeinkatzea (San Anton, San Blas...), edo etxea zaintzeko kandela eta argiaren inguruko erritoak egotea (Kandelario, San Blas).
|
|
|
bezperan sua, jatekoak eta animaliak bedeinkatu, animaliak Gabon subilaz ketu... Egun horretan ez zen
|
etxeko
abereekin lanik egiten, eta traturen bat lotuz gero," San Antonek gorde dezala" esatea ohikoa zen.
|
|
|
Gure artean San Anton egunez baserritarrek Urkiolara joateko ohiturea euki dabe; feria egun handia izaten zan. Egun horretan bedeinkatzen ziran
|
etxeko
abereak eta ganaduak be. Gaur egun be meOgi bedeinkatua banatzen.
|
|
|
Liburu horretan kontzeptu ugari bildu eta landu dira, eremu biren inguruan:
|
etxe
abereak eta etxea bera. Hala, liburukiaren lehen partea hainbat etxe abereri eskainia dago (txerriak, hegaztiak, txakurrak, erleak) eta bigarren partea, batez ere, etxearen esparruari dagokio.
|
|
|
etxe abereak eta etxea bera. Hala, liburukiaren lehen partea hainbat
|
etxe
abereri eskainia dago (txerriak, hegaztiak, txakurrak, erleak) eta bigarren partea, batez ere, etxearen esparruari dagokio.
|
|
|
|
Etxe
abere txikien artean, munta gutxiagoko batzuen ondoan (untxia), txakurrek eta katuek, eta baita ere erleek toki handia hartzen dute. Azkenik, abereetan ar emeen izen generikoak biltzen dira.
|
|
|
Laugarren liburukian kontzeptu ugari bildu eta landu ziren, eremu biren inguruan:
|
etxe
abereak eta etxea bera. Hala, liburukiaren lehen partea hainbat etxe abereri eskainia dago (txerriak, hegaztiak, txakurrak, erleak) eta bigarren partea, batez ere, etxearen esparruari dagokio.
|
|
|
etxe abereak eta etxea bera. Hala, liburukiaren lehen partea hainbat
|
etxe
abereri eskainia dago (txerriak, hegaztiak, txakurrak, erleak) eta bigarren partea, batez ere, etxearen esparruari dagokio.
|
|
|
|
Etxe
abereak eta hazkuntza
|
|
|
3 Ba al duzue
|
etxe
abererik?
|
|
|
a)" Animaleak" testuan dioen moduan tratatzen al ditugu
|
etxe
abereak Euskal Herrian gaur egun. Erantzuna arrazoitzeko, entzun taldekideen azalpenak eta jaso oharrak.
|
|
|
Obraren lehengo atalak, «The Relapse into Barbarism», bertan behera utzitako Ingalaterraren birnaturalizazio prozesua modu oso zehatz batean deskribatzen du; modu nahiko azkar batean, momentura arte gizakiak eraikitako guztia naturak ezabatzen duelarik. Londres, padura bat izatera itzultzen da, laborantza lurrak laster baso bilakatzen dira, eta behin
|
etxe
abereak izandako animaliek, berriz, basati bilakatu arte eboluzionatzen dute. Giza arrasto ia guztiak desagertu egiten dira haien presentzia apaltzean.
|
|
|
1773an Baja Californiako misioak dominikarren eskuetara pasatu zirenean, 1.000 lagun zeuden San Borjan, 648 abelgorri, 387 zaldi eta mando, 2.343 ardi eta 1.003 ahuntz. Guztira, Baja Californiako hamalau misioetan 4.268 lagun eta 14.716
|
etxe
abere zeuden. Beraz, misioetako indioen ia laurdena eta etxe abereen laurdena baino gehiago batzera heldu zen San Borja Lasuenen garaian.
|
|
|
Guztira, Baja Californiako hamalau misioetan 4.268 lagun eta 14.716 etxe abere zeuden. Beraz, misioetako indioen ia laurdena eta
|
etxe
abereen laurdena baino gehiago batzera heldu zen San Borja Lasuenen garaian.
|
|
|
Kokoherriko hiri esamesa maltzurra da udako egun sargorienetako ilunabarretan Ganboako idoia basapiztien eta
|
etxe
abereen arteko lizun batzarrea bilakatzen dela. Inork ez du inoiz ikusi, baina basa orgia izugarria balitz bezala kontatzen dute; zera, basurdeak etxe urdea estaltzen du, eta basa akerrak basahuntza, basakatuak etxe katua, eta zakurrak otso emea, eromeneko sexu zurrunbilo batean bezala.
|
|
2014
|
|
|
Oro har, gutxi ikertu izan da ardien gaixotasunen oinarri genetikoa, interes ekonomiko handiagoa duten beste
|
etxe
abere espezie batzuekin alderatuta. Hortaz, eskuragarri dagoen informazioa eta baliabideak urriak izan ohi dira sarritan.
|
|
|
Likantropoa da erdi gizon erdi basa den kreatura. Akerra, ahuntza
|
etxeko
abereak dira, baina oso gaizki ikusiak beren ñapur aldearengatik, basatzen dira biziki fite eta horretako ezagunak dira mendi guneetan behin basatuz geroz etxera ezin bilduak dira. Entzun dut ere pittikak tiroz biltzen zirela ihiziak bezala.
|
|
2015
|
|
|
Normalean, ia edozer gauza ikus daiteke kristal gardenen bestaldeko pantaila erraldoietan: zapatak, koloretako jantziak, tamaina eta eite ugaritako gailu sofistikatuak (pantaila lau handi eta ñimiñoak, betaurrekoak, entzungailuak?),
|
etxe
abereak (txakurrak, katuak, krokodilo eta suge txikiak?), zernahi, horiek erosteko helbide birtuala eta telefono zenbakia argi eta garbi adierazita. Baina beltz daude gaur denak, argi zuriak islatuta pantaila beltzetan.
|
|
|
Euskaldunen pentsaeran, erleak, gainerako
|
etxe
abereek ez bezala, zerbait berezia du.Gauza jakina denez, etxeko jauna hiltzen denean ez zaio behiari, zaldiari, ardiari, txakurrari edo beste edozein etxe abereri haren heriotzaren berri ematen, baina, oraintsuraarte behintzat, gure baserritarren artean beharrezkoa zen erlategira joan eta han ukabilezerlauntzaren kontra kolpetxo batzuk jotzea, «Erletxoak, egizue argizaria. Nagusia hil da»esanez.
|
|
|
Euskaldunen pentsaeran, erleak, gainerako etxe abereek ez bezala, zerbait berezia du.Gauza jakina denez, etxeko jauna hiltzen denean ez zaio behiari, zaldiari, ardiari, txakurrari edo beste edozein
|
etxe
abereri haren heriotzaren berri ematen, baina, oraintsuraarte behintzat, gure baserritarren artean beharrezkoa zen erlategira joan eta han ukabilezerlauntzaren kontra kolpetxo batzuk jotzea, «Erletxoak, egizue argizaria. Nagusia hil da»esanez.
|
|
|
Laugarren liburukian (2012) kontzeptu ugari bildu eta landu ziren, eremu biren inguruan:
|
etxe
abereak eta etxea bera. Hala, liburukiaren lehen partea hainbat etxe abereri eskainia dago (txerriak, hegaztiak, txakurrak, erleak) eta bigarren partea, batez ere, etxearen esparruari dagokio.
|
|
|
etxe abereak eta etxea bera. Hala, liburukiaren lehen partea hainbat
|
etxe
abereri eskainia dago (txerriak, hegaztiak, txakurrak, erleak) eta bigarren partea, batez ere, etxearen esparruari dagokio.
|
|
|
Laugarren liburukian (2012) kontzeptu ugari bildu eta landu ziren, eremu biren inguruan:
|
etxe
abereak eta etxea bera. Hala, liburukiaren lehen partea hainbat etxe abereri eskainia dago (txerriak, hegaztiak, txakurrak, erleak) eta bigarren partea, batez ere, etxearen esparruari dagokio.
|
|
|
etxe abereak eta etxea bera. Hala, liburukiaren lehen partea hainbat
|
etxe
abereri eskainia dago (txerriak, hegaztiak, txakurrak, erleak) eta bigarren partea, batez ere, etxearen esparruari dagokio.
|
|
|
Espainian bizi diren lau sai arreen espezieak ere ez daude beren jaiotzakoak baino hobeto munduan: sai zuria (Neophron percnopterus) «arriskuan» dago (EN); ugatzak (Gypaetus barbatus) eta sai beltza (Aegypius monachus) «ia mehatxatuta» daude; eta buitre txikia (Gleus) Egoera hori azaltzen dute hegazti nekrofago horiek eta Eurasiako populazioek berezkoak dituzten beste arazo batzuek, hala nola, sarraskiaren urritasunak, pozoitzeak edo
|
etxeko
abereen gaixotasunak (diklofenakoa) tratatzeko sendagaiak erabiltzeak. SEO/ BirdLife ko adituek linea elektrikoen arazoa ere nabarmentzen dute, gure herrialdean urtean milioi bat hegazti baino gehiago hiltzen baitituzte.
|
|
2016
|
|
|
Orduan ez nuen ezer egiten.
|
Etxean
abereekin eta ibili, eskolatik bueltan entrenamenduren bat egin... Erraz egiten nuen.
|
|
|
ikusi. Katua ez da
|
etxeko
abere bat, otzandua badago ere, etxetik kanpo egiten baititu umeak eta ez baitu gizakiarekiko mirabetasunik. Katu poliziarik ez dago, baina ez dago artzain katurik, itsu katurik edo zirkuko katurik ere.
|
|
|
Herri bideak, berdeguneak, olgetaguneak eta hondartzak garbitzean sortutako hondakinak ere multzo honetan sartzen dira; halaber, hildako
|
etxe
abereak eta abandonatutako ibilgailuak.
|
|
|
Laugarren liburukian (2012) kontzeptu ugari bildu eta landu ziren, eremu biren inguruan:
|
etxe
abereak eta etxea bera. Hala, liburukiaren lehen partea hainbat etxe abereri eskainia dago (txerriak, hegaztiak, txakurrak, erleak) eta bigarren partea, batez ere, etxearen esparruari dagokio.
|
|
|
etxe abereak eta etxea bera. Hala, liburukiaren lehen partea hainbat
|
etxe
abereri eskainia dago (txerriak, hegaztiak, txakurrak, erleak) eta bigarren partea, batez ere, etxearen esparruari dagokio.
|
|
|
Maalako parkean mozorro lehiaketa egingo dute zapatuan, 11:00etatik 15:00etara bitartean.
|
Etxeko
abereek eta haien jabeek parte hartuko dute lehiaketan. Adogiren arabera, “5 euroren truke izena eman eta etxeko guztiek Inauteriez disfrutazeko aukera aparta” izango dute.
|
|
|
Bikote baten ondorengoak ez dira berdin berdinak beren artean, ezta gurasoak bezalakoak ere, zenbait ezberdintasun dituzte eta. Darwin izaki bizidunen aldagarritasun honetara hauxe ikusirik iritsi zen, alegia, gizakia hautespen artifizialaren bidez
|
etxe
abereen eta landuriko landareen arraza berriak ateratzera heltzen zela. Darwinek, gainera, aldaketa heredagarrien, gaur mutazioak deitzen diegunen, eta heredagarri ez diren aldaketen, gaur aldarazpenak deitzen diegunen artean bereizpena jarri zuen.
|
|
2017
|
|
|
Lagunak ez dira gauez etortzen aurpegia ezkutatuz. Zu izan zara gure
|
etxeko
abereak hil dituena?
|
|
|
Amaren sabelari forma ematen hasi ginenerako, hasi ziren gure gurasoak gure izena zein izango zen pentsatzen, eta guk ere berdin egiten dugu edo egingo dugu sasoia datorrenean.
|
Etxeko
abereei izenak jartzen dizkiegu, eta behar dugu bizi garen lekuak izena izatea nongoak garen esan ahal izateko. Kaleen izenak ere garrantzitsuak dira.
|
|
|
Halere, natura ezagutu eta errespetatzeaz gain, beti zegoen gizaki haiengan harekiko lehia eta poliki poliki urtero, sutarako, edo etxeak egiteko, edo armetarako, edo
|
etxe
abereentzat larre berriak izateko, naturak pittin bat besterik ez bazen ere, amore eman beharra zeukan. Hori bai, basoko jeinuak, espirituak, gaiztoak zein onak gurtu ondoren, gehiegi haserre ez zitezen.
|
|
|
Han karrikan beheiti doa saltoka Ziripot beldurgarri eta era berean gaixoaren bila, ostikoka lurrera bota arte bere aurka joaz. Harrapatuko ote dute basoko zaldia ferratzeko, hezteko, menderatzeko,
|
etxe
abere bihurtzeko. Ez da lan erraza izanen, ez alajaina, zaldi bihurria baitugu Lantzeko hau.
|
|
|
Azkenean, eguerdi partean mendizerraren mugara iritsi eta ikuskizun paregabea ireki zen begi bistan: amildegia eta han behean, sakana, herrixka bat,
|
etxe
abereak, erreka, eta bestetik Urbasako baso amaiezinak eta ekialderantz... zurrumurru, arrabots baten zantzua eta kea. Basoa erretzen ote?
|
|
|
|
etxe
abereak, izurriteen kontrol biologikoak?).
|
|
|
batetik, lurra, euskal gizakia bizi den lurra; lur horretan erne diren belar, landare, zuhaixka eta zuhaitzak; lurrak berez edo gizakiaren eraginez ematen dituen uztak; eta bestetik, euskal gizakiarekin belaunez belaun bizikidetza estuan bizi izan diren animaliak, euren parte esanguratsuak eta euren inguruko prozesuak. Laugarren liburukian (2012) kontzeptu ugari bildu eta landu ziren, eremu biren inguruan:
|
etxe
abereak eta etxea bera. Hala, liburukiaren lehen partea hainbat etxe abereri eskainia dago (txerriak, hegaztiak, txakurrak, erleak) eta bigarren partea, batez ere, etxearen esparruari dagokio. Bosgarren liburukiak (2013) izenaren morfologia landu zuen.
|
|
|
etxe abereak eta etxea bera. Hala, liburukiaren lehen partea hainbat
|
etxe
abereri eskainia dago (txerriak, hegaztiak, txakurrak, erleak) eta bigarren partea, batez ere, etxearen esparruari dagokio. Bosgarren liburukiak (2013) izenaren morfologia landu zuen. Parterik handiena deklinabideak hartu zuen. Seigarrenak, (2015) aditz morfologia jaso zuen; gehien erabiltzen diren aditzaren forma jokatuak aztertu ziren. Zazpigarren liburukiaren (2016) lehen atalean baserriaren, etxearen, lur lantzearen, goldearen eta garraioaren eta inguruko edo etxeko zenbait kontzeptu landu dira.
|
|
|
Ikerketa helburuaz gain, hainbat helburu izan ditzakete datu hauek, hala nola ekonomian eragina izan dezaketen banaketak aztertzea (organismo bizkarroiak edo gaixotasun sortzaileak,
|
etxe
abereak, izurriteen kontrol biologikoak&).
|
|
|
Jasotzeak eta itzultzeak armonia denbora oparitzen dute. Saldu ezin diren hainbat
|
etxeko
abere bezala (erleak.) ezin dira gizakiak eta bizitza salerosketan eman.
|
|
2018
|
|
|
Euskarak generorik ez duela esaten da, ez bederen gramatikala, berez sexuatuak diren bizidun zenbaiti izenetan ezik. Generoa pertsonei ematen zaie, eta
|
etxeko
abereak izendatzeko kontuan hartzen da sexua, garrantzi ekonomikoa izanez geroz. Horregatik badugu oilo eta oilar, behi eta zezen, erle eta mando erle...
|
|
|
Université de Bordeaux III, 1989, 281 or.), batek dio: " Ahuntza ez kabale(
|
etxeko
abere), ametza ez mairan (habe), emaztia ez jende". horretan ahuntza, ametza eta emaztea parekoak dira, beti basak:
|
|
|
horretan ahuntza, ametza eta emaztea parekoak dira, beti basak: ametza txarra da eraikuntzarako, egurra dateke; ahuntza menderatu ezina ez da
|
etxeko
abere. Emakumea ez da pertsona abere bai, doaikabe.
|