|
2000
|
|
|
Sustapen hitza, erabiltzen ikasi berria genuena, bat batean ahaztu behar dugu. Arau berriak
|
datoz
, karramarroen moduan atzera egiteko. Urte hasieran iniziatiba harturik zebilen euskal jendea ahal bezala ari da defentsa lanean azken hilabeteotan.
|
|
|
2000ko kultur tantak aztertzeko garaian, azken orduko berrien larritasuna dela eta, egokiago deritzot atzetik hasteari. Oro har, euskara eta euskalgintzaren alorrean garai ilunak
|
datozkigula
ezin ukatuko dugu. Aurreko urtean garbi geratu zen Kontseiluaren sorrera eta lana txalogarriak izan direla euskaldun guztiontzat, bai motor gisa (orain arte ikusi ez den maila batean, era bateratuan eta ukitu gabeko sektoreetara iritsita, industria adibidez), bai euskalduntze prozesuan sinesten duten gehienen ahaleginak bildu eta elkartzeko ardatz gisa ere.
|
|
|
Ia laguntzarik gabe bide luzea egina, era guztietako argudioak erabili izan dira urtetan ia ia klandestinitatean aritu behar izateko, irakasleen maila, titulazio eta eskarmentu faltatik ikasgaietan —ikastoletan bezalaxe— terrorismoa bultzatzen zela ziurtatzera iritsi arte. Eta oraingoan, urtetako isolamendua gaindituta eta homologazioaren bidez normalizazioa lortuta, Eusko Jaurlaritzarekin akordioa berritu eta ikasturte berrirako dirulaguntzak adostu direnean
|
etorri
da Garzonen bahimendua.
|
|
|
Denok dakigu aktoreek emanaldiko izaten dutela irabazpidea, eta gehienetan ez dela oso kopuru handia izaten. Egia da talde horiek emanaldi kopuru handi samarra bermatzen dutela gehienetan, baina aktoreak milaka kilometro egiten hasi dira askotan emanaldi bakarra eskaini eta berriz ere bueltan
|
etortzeko
. Eta ez dirudi bizimodu horri luze eusteko modurik dagoenik.
|
|
|
Benetan, alimaleko lana egin dute, bai egoitzako eraberritze lanetan, sbai kanpainako jardueretan eta hau guztia dohaintasun osoz, jakina. Bere euskaltasunari zentzu bat ematen dion gazteria bat da, zinez, Muskildikoa, eta Xiberoko Botzaren egonleku berria ikuskatzerat
|
etorriko
zaretenok, muskildiar gazte horien esku hartze oso handiaz gogoratuko zaretelakoan nago. Bisitaldi horretan erakutsiko dizuete, ziur aski, emanaldiak jendaurrean egiteko gela handia.
|
|
|
Behin batean, bazen herrialde lurrintsua eta berde samarra, euskara" ez ohizko" batez hitz egiten zuena. Sasoi batean ere, handik
|
etorri
ziren Euskal Herria berpizteko gogoak eta grinak. Hiriburua zuen handi zabal eta langintsua.
|
|
|
N Hara biltzen ziren kea, burdina, erreka eta itsasoa. Euskara bera ere, aspaldikoa, bertakoen aho zein idatzietan. sHasi dira hangoak, bat batean, euren buruari Mendebaldekoak esaten, mendebaldetik sarri sarri
|
datorren
erreka haize hori eragile bizia nahi dutelako. Mendebaldea bera, hortaz, mugalde luzea.
|
|
|
Onak ditu asmoak, gogoak eta ekintzak, batez ere, denboraren harian astinaldi sakona ekartzen badio Bizkaiari, euskal herrialde horrek, inolako lotsarik gabe, bereak dituenak kanpora ditzan.
|
Badatoz
horretarako zantzuak, gero eta bistaragokoak.
|
|
|
Klasikotasun horren izenean, esana dut eta berresango dut: ondo
|
etorri
, Frai Bartolome eta Frai Mateo Zabala horiek, XXI. mendeko euskal eremura. Zuen berba lauko jarioa behar dugu, premiazko zaigu hainbat eta hainbat eremutan.
|
|
|
Bere berea du Euskaltzaindiak euskararena eta horri ekin dio, buru belarri, azken urteotan. Askorentzat luzeegi joan doana, beste batzuentzat labur arin
|
etorri
dator, hizkeraren biziraupenari bagagozkio bederen.
|
|
|
Bere berea du Euskaltzaindiak euskararena eta horri ekin dio, buru belarri, azken urteotan. Askorentzat luzeegi joan doana, beste batzuentzat labur arin etorri
|
dator
, hizkeraren biziraupenari bagagozkio bederen.
|
|
|
Hor izan luke zinezko —eta ez itxurazko— habia eta egonlekua euskal kultura anitz eta zabalak, aukera bakarrekoa baino, euskarari berari bide desberdinak eskain diezazkiokeena. Horretarako, alabaina, Euskaltzaindiak bereganatu behar ditu hizkeraren neurria emateko ardura eta kezka, historiatik, tradiziotik eta lanetik
|
datorkionari
eutsita.
|
|
|
Gero eta ozenago
|
dator
deiadarra, gaztelania santu horren aldamenean bestelakorik egongo ez bailitzan. Euskara ez omen da zilegi eta legezko, folklore hutsezko kontuetan ez bada.
|
|
|
Beste ikuspuntu batetik, lehen mailako, bigarren mailako eta hirugarren mailako hizkuntzak bazirela esatean, bereizkeriazko teoria hau ezin hobeki
|
zetorkien
europarren eta iparramerikarren politika kolonialei. Izan ere, hauek, Asiako, Amerikako eta Afrikako herri jatorren gaineko zapalketa eta lapurreta lotsagarria justifikatzeko, haiek behe mailako arrazatzat jotzen zituzten, psikikoki eta hizkuntzaz ere atzeratutzat, horrela haien nortasuna, kultura eta hizkuntza desegiteko eta asimilatzeko ahalegina, ezjakintasunaren eta basakeriaren aurkako gurutzada berria balitz bezala aurkeztuz.
|
|
|
Honi buruz, utziko didazue kontatzen, diodanaren argiarri, pasadizo bat, duela hogei bat urte, Kaukasoan lehen aldiz izan nintzenean, Tbilisiko Unibertsitateko katedradun batek, Leo Gabunia paleontologoak, azaldu zidana. Urte batzuk lehenago, bere arloko kongresu baterako, aipatu irakasle hori Madrileko unibertsitate batera
|
etorri
zen. Bere alaba Salomek, orain dela urte batzuk Euskaltzaindiaren kide urgazle izendatuak, eskatua zion, Espainiako hiriburura egiten zuen bisitaz baliatuz, euskal gramatikaren bat eros ziezaiola, hark gure hizkuntza ikasteko gogoa baitzuen, tipologian haienarekin, georgierarekin alegia, antz handia du eta.
|
|
|
Eta berriro
|
nator
hasieran etenik utzi dudan puntura, hau da, Migel jaunaren sakoneko motibazioetara, ez baitirudi oso zuzena, Unamuno, 1901.eko Lore Jokoetan, besterik gabe probokatzaile agertu zela pentsatzeak. Aranak berak ere, haren hitzak gogorki kritikatzeko egin zuen artikuluan, hartarako arrazoi oportunistaren bat izan zuela iradokitzen zuen, nolabait madrildarren belarriak balakatzeko11 Ni, ordea, ezezkoan nago.
|
|
|
6 Sabino Aranak, pragmatikoagoa izanik, argi ulertu zuen euskararen gainbeheraren arrazoiak ez zeuzkala hizkuntzak bere baitan, inguruko egoera bereziak baizik, hots, ofizialtasunik ezetik
|
zetozkiola
. Horregatik, bere planteamendu politikoetan ez zuen ahantzi hizkuntza baliabide politikoz hornitzea, horrela suspertu eta aurrera egin zezan:
|
|
|
/ zenburuak berak dioenez, Migel Unamunok bere bizitzan zehar euskararekiko izan zuen, edo, hobeki esan, izan zituen jarrerak jorratzeko asmotan
|
natorkizue
. Zer esanik ez, honi buruz lehen ere asko esan eta idatzi da, baina oraindik bazterretan entzun eta irakurri behar izaten ditugunak gogoan izanik, ez dut uste gaizki etorriko zaigunik Bilboko idazle eta filosofo handiak gure hizkuntzaz adierazi zituenak berriz maiseatzea, haiek testuinguru egokian hobeki ulertzeko.
|
|
|
/ zenburuak berak dioenez, Migel Unamunok bere bizitzan zehar euskararekiko izan zuen, edo, hobeki esan, izan zituen jarrerak jorratzeko asmotan natorkizue. Zer esanik ez, honi buruz lehen ere asko esan eta idatzi da, baina oraindik bazterretan entzun eta irakurri behar izaten ditugunak gogoan izanik, ez dut uste gaizki
|
etorriko
zaigunik Bilboko idazle eta filosofo handiak gure hizkuntzaz adierazi zituenak berriz maiseatzea, haiek testuinguru egokian hobeki ulertzeko.
|
|
|
Bistan da Unamunok aldez aurretik pentsatuak zituela bere hitzaldi mergatzaren ondorioak, baina horretarako izan zitzakeen arrazoien azterketa geroagoko utzirik,
|
gatozen
euskararen aurkako esaldien mamira. Hitz gutxitan, Salamankako errektoreak euskarak kultura adierazteko ez zuela balio esan zuen, eta gainera, ezgaitasun hori hizkuntzarena berarena zela, hau da, ez zetorkiola kanpoko laguntzarik edo ofizialtasunik ez izatetik, artzain, baserritar, olagizon, marinel eta apaiz ilustraturen batzuen ahoetan oraindik kontserbatzen zen mintzaira zahar horri bere baitako egiturazko akatsek premia historiko berrietara egokitzen uzten ez ziotelako baizik, eta biziaren aldeko borrokak dinosauroak lurraren gainetik ezabatu zituen bezala, euskarak ere modu berean iraungi zuela.
|
|
|
Bistan da Unamunok aldez aurretik pentsatuak zituela bere hitzaldi mergatzaren ondorioak, baina horretarako izan zitzakeen arrazoien azterketa geroagoko utzirik, gatozen euskararen aurkako esaldien mamira. Hitz gutxitan, Salamankako errektoreak euskarak kultura adierazteko ez zuela balio esan zuen, eta gainera, ezgaitasun hori hizkuntzarena berarena zela, hau da, ez
|
zetorkiola
kanpoko laguntzarik edo ofizialtasunik ez izatetik, artzain, baserritar, olagizon, marinel eta apaiz ilustraturen batzuen ahoetan oraindik kontserbatzen zen mintzaira zahar horri bere baitako egiturazko akatsek premia historiko berrietara egokitzen uzten ez ziotelako baizik, eta biziaren aldeko borrokak dinosauroak lurraren gainetik ezabatu zituen bezala, euskarak ere modu berean iraungi zuela.
|
|
|
Inon diren edertasunen miresle," baina" hark bideratzen du idaztera, badakielako" hiri berrien promesa" ez dela kimera bat, beharrezko utopia baizik. Horrek ematen dio oroitzapena etorkizunetik
|
datorrela
baieztatzeko kuraia. Horregatik gainditzen du kultismoa, horregatik ez da apaingarri hutsa ageri duen dotorezia.
|
|
|
Gogoz beintzat, zugana
|
banator
berriro.
|
|
|
Erorikoan lurraren kontra hautsi ez diren adarrak zerurantz luzatzen ditu erruki eske; zuhaitz lagunak dar dar batean daude, lurra nahigabez, haizea zinkuruz, ihes dagite txoriek... Amiltze honen deskribapenaren ondoren, esker gaiztoaren parabola bat garatzen du Lizardik, gizakiaren ezinasearen alegia bat zehazki taxuturiko laukoetan; azkenik
|
badatoz
idiak, itzainak kate bat lotzen dio, zerraren hotsa entzuten da urrunean...
|
|
|
hik hire pinturarekin gizakia ren bakardadeak sortzen duen zirrara azpimarratzen duk behin eta berriro, tristura islatzen duk kolore ilun horiek erabiliz, bel du rra sortzen didak espazio geometriko huts eta ikaragarri ho riek oihalean jartzen dituanean, niri, kristaua eta katolikoa naizen honi, Jainkoak sortuak garela sinesten dudan honi, mundua ren edertasuna edozertan nabari nukeen honi, gizakia bakarrik ez dagoela badakidan honi, gure transzenden tziaz jabetzen naizen honi... Hirea ez
|
zetorrek
nirea rekin bat, hi nirea desegiten saiatzen ari haiz hire lan horien bitart ez... Hi rea ez duk, beraz, artea; hi ez haiz artista, hire ustezko arte lan horiek ez zidatek niri ezertarako balio... Hainbat teknika erabiltzen jakingo duk, beharbada, baina horretantxe gelditzen haiz... benetako artearen muga zeharkatu ezinik.
|
|
|
Garai latzak ei
|
datoz
liburutegi txikientzat. Infernuko su baxura kondenatu nahi dituztela dirudi.
|
|
|
Egunkari digitalek dagoeneko frogatu dute inprimatutakoek baino askoz ere abantaila gehiago dituztela. Betiko hedabideek dituzten hesiak, espazioa/ denbora binomioari dagokionean, apurtzera
|
datoz
. Ez dute muga geografikorik eta gaurkotzeko aukera ematen dute, gertakarien premiek agintzen dutenaren esku gelditzen direlarik.
|
|
|
Eta honen guztiaren froga argiena Estatu Batuetan oraindik garatzen ari den Internet aurki dezakegu. Orain ezagutzen ditugun baliabideen gaitasunak biderkatzera
|
etorriko
dena.
|
|
|
EGMren datuak bat
|
datoz
, gutxi gorabehera, Kaixo bilatzaileak eta Eustatek (Euskal Estatistika Institutua) 1998ko abenduan egindako azterketarekin. Euskal Herriko internauten artean% 75,17 gizonezkoak dira (Interneteko Publizitate eta Marketin enpresak dagoeneko hasi dira ikertzen zergatik sareak ez duen interesik pizten emakumeen artean) eta ia erdiak(% 47,29) 31 urtetik behera du.
|
|
|
Kopuru hauek paperezko edizioen salmentetatik oraindik oso urruti daude, batez ere probintzia mailako hedapena duten egunkarien kasuetan. Ikusgarria da nola ez
|
datozen
bat OJDren datuak paperezko edizioetan eta digitaletan. Adibidez, 1998an El Pas izan zen Estatu espainiarrean ale gehien banatu zituen egunkaria (450.176 ale).
|
|
|
1996ko hastapenetan Estatu espainiarrean sortzen den pizkunde teknologiko honekin batera, Ozeano Atlantikoaren beste aldetik
|
zetozen
albisteen arabera, 50 milioitik gora ziren Internet erabiltzen zutenak mundu mailan. Berri hauek ez zuten lo harrapatu Vicent Partal katalana, urteak baitzeramatzan begirik kendu gabe Estatu Batuetan gertatzen ari zen iraultza digitalari.
|
|
|
lehenengo eskakizun multzoaren arabera, taldeak, barne desakordioak sor ditzakeen eragin ezegonkortzaileetatik babestu behar dira (esate baterako, arbasoengandik jasotako ohiturak jadanik errespetatzen ez dituzten gizabanakoek erakusten duten heterodoxia). Bigarren eskakizun multzoaren arabera, beste aldetik, gutxiengo kulturalek, kanpotik
|
datozen
eraginetatik babestu ahal izateko zenbait neurri hartu behar dituzte (esate baterako, gutxiengo kulturalak hezkuntza sistema bere hizkuntzan ezin duenean garatu). Babes mota biek helburu bera daukatela dio Kymlickak, komunitate nazionalen egonkortasuna eta izaera defendatzea, hain zuzen ere.
|
|
|
Beraiek ere gizakiek txertaturik daudeneko komunitate eta egitura kulturalarekiko lotura estua daukatela aitortzen dute, ezinezkoa baita zentzudunak eta esanguratsuak diren aukerak ulertzea, neurri handi batean, ingurune soziokulturala aintzat hartu gabe. Liberalak eta bere kritikoak bat
|
badatoz
tesi sozialarekin, zertan datza orduan haien arteko desadostasuna. Esan daiteke desakordioa, besteak beste, estatuak jokatu behar duen paperean datzala, hau da, instituzio publikoek zein neurritan esku hartu behar duten gizabanakoen bizimodu onen aukeran4 Beste hitzetan esanda, eta guretzat dagoeneko ezaguna den terminologia erabiliz, bi autore multzo hauen arteko argumentuaren gatazka estatuaren neutraltasunaren auzian kokatzen da:
|
|
|
Aurkeztutako eskema eta beraren hamar adierazleak irakurketa bikoitz baten bidez aplikatzen dira: 1) lehen irakurketa sinkronikoa da, adierazle guzti guztiak fase kronologiko bakoitzean metatzen baititu; horren bidez, kanpo politikaren unez uneko egoera ezagut daiteke (eragiketa horretatik
|
datoz
kapitulu bakoitzeko ondorioak); 2) bigarren irakurketa diakronikoa da, adierazleak bereizi eta fase kronologiko bakoitzari banan banan aplikatzen baitizkio; horren bidez, adierazle bakoitzak denboran zehar zer nolako garapena izan zuen ikus daiteke (bigarren irakurketa horren emaitzak tesiaren amaierako ondorioen zati dira).
|
|
|
historia, literatur kritika, filosofia, linguistika, musika eta politika. Hauek lantzerakoan ideien aniztasuna dugu ezaugarri nagusia, sarritan batera ez
|
datozen
iritziak azalduz.
|
|
|
Karrikan, mutiko bi ostikoka lotzen dira, karraxika ama enoatuak jauzian
|
etorri
eta zartakoz bereizten [dituzten arte.
|
|
|
Nere lagunik maitatuena, ombu laztana, zu zera, argatik
|
nator
zure kolkora ni malkoak isurtzera, iduriturik naramazula atariko intxaurpera...
|
|
|
Mikel Irizar (Hitzaro saioa aurkezten du ETBn), eta Joxe Aranzabal, bere garaian Arrasate Press asmatu zuen gizona. Herri komunikabideen ibilbideak etorkizuna daukala esatera
|
etorri
ziren biak. Orain arte, Arrasate inguru horretan asmatu dute, inon baino ondoen, esparru horretan lanean.
|
|
|
Ia aldi berean, Sa reko Hernaniagerkari digitala ere azaldu zen Interneten. Kasu honetan, Argia-k bere Interneteko aurpegia berriztatzetik
|
etorri
da ideia: edizio lokalak egitearena.
|
|
|
2. Eusko Bibliographia ren lan luze neketsua etenik dago, tamalez. Zenbaitek ordu asko sartu genituen, Jon Bilbao Ameriketatik
|
etorriz
geroztik. Elkarte bat ere sortu genuen, laguntzeko.
|
|
|
Katalanek ere beren Bi blioteca de Catalunya badute eta. Halere, erantzun azkar hau eman ondoren, zalantzak
|
datozkit
. Lehenik eta behin, goian arlokako liburutegien beharra eta egokitasuna defendatu ditut.
|
|
|
Ondoren, aditu hauei egin dizkiegun hiru galderak
|
datoz
:
|
|
|
Dokumentazio eskola eta fakultateen informazioa
|
dator
. Oso ongi osatua dago.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan, profesional gehienak jatorrian beste adarretatik
|
datoz
(Historia, Filologia...), gure unibertsitateak horrelako titulaziorik ez baitu eskaintzen. Horrela, bere funtzioak ongi bete ahal izateko, profesional talde hau bere kabuz eta esfortzu handiz egunero lan honetarako prestatzen ari da.
|
|
|
Informazio eta telekomunikazio merkatuen garapenak liburutegietan zerbitzu berri batzuk ekarri (ekarriko) ditu. Ondorioz, liburutegien erabiltzaileekiko zerbitzuen filosofian aldaketak
|
etorriko
dira: liburutegi digitala helburu bat izan daiteke, liburutegiko edukiak eskuragarri egon daitezen bideak erraztuko dira eta dokumentuen garrantzia identifikatzeko moduak ezarriko dira.
|
|
|
Baliteke, gai konkretu honetan,
|
datozen
urteetan liburutegien eginkizuna nodo lana egitea izatea, informazio iturriak eta erreferentzi iturriak kontrolatu, aukeratu eta sailkatzen jardutea.
|
|
|
Ez da abangoardia, noski, Lizarrakoa. Ez
|
dator
Europako museo haundien sareak argitaratzen dituen argitalpenetan erakusketa honi buruzko arrastorik ere. Ez dakit zenbaterainoko propaganda egin dioten Lizarraldean bertan ere.
|
|
|
Artearen balioa erlatibizatzera
|
natorrela
pentsatuko du dagoeneko baten batek. Egunen batean, prest nago artearen balioa erlatiboa dela sutsu ere defendatzeko, edo subjektiboa dela esateko, baina gaurkoan, artikulu serie bat zabaldu nahi duen honi haria aurkitu nahian besterik ez naiz ari.
|
|
|
Bahr" Udanako aleman" horietako bat izan zen, Kataberako meatze barrutia berrantolatzera
|
etorri
zen Friedrichen semea. Garai gogorrak haiek.
|
|
|
Gotzon Nazabal). Autonomia Europan. 3 zk. (1977), 12 (Itz.: Dionisio Amundarain). Mamu kezkagarri (gutxienez) bat
|
dator
Europara. 108 zk. (1998), 29 Hizkuntzalaritza eta giza gogoaren natura. 29 zk. (1983), 135
|
|
|
ERDOZAINZI ETXART, Manex Edouard Herriot. 3 zk. (1957), 97 Euskal billerak Hazparne’n (Uztallaren 23). 4 zk. (1957), 80" Berri ona"
|
etorri
zauku. 10 zk. (1959), 19" Berri ona" etorri zauku. II.Abraham fededunen aita (Jarraipena).
|
|
|
ERDOZAINZI ETXART, Manex Edouard Herriot. 3 zk. (1957), 97 Euskal billerak Hazparne’n (Uztallaren 23). 4 zk. (1957), 80" Berri ona" etorri zauku. 10 zk. (1959), 19" Berri ona"
|
etorri
zauku. II.Abraham fededunen aita (Jarraipena).
|
|
|
II.Abraham fededunen aita (Jarraipena). 12 zk. (1960), 19" Berri ona"
|
etorri
zauku (Jarraipena). 14 zk. (1961), 7" Berri ona" etorri zauku.
|
|
|
12 zk. (1960), 19" Berri ona" etorri zauku (Jarraipena). 14 zk. (1961), 7" Berri ona"
|
etorri
zauku. II.Jainkoaren erresuman sartzea:
|
|
|
22 zk. (1982), 131 1981eko euskal liburugintza. 22 zk. (1982), 173 Aspaldiko Soljenitsyne berraurkitu dut (Orain eta Hemen). 23 zk. (1982), 68 Ongi
|
etorri
," Tribuna Vasca" (Orain eta Hemen). 23 zk. (1982), 71 Karlista eta sozialista (Orain eta Hemen).
|
|
|
500 urte. 70 zk. (1992), 61 (Itz.: Jon Bergaretxe). Fededun eta fedetzaille. 23 zk. (1966), 52" Berri ona"
|
etorri
zauku. II.Abraham fededunen aita (Jarraipena).
|
|
|
II.Abraham fededunen aita (Jarraipena). 12 zk. (1960), 19" Berri ona"
|
etorri
zauku (Jarraipena). 14 zk. (1961), 7" Berri ona" etorri zauku.
|
|
|
12 zk. (1960), 19" Berri ona" etorri zauku (Jarraipena). 14 zk. (1961), 7" Berri ona"
|
etorri
zauku. II.Jainkoaren erresuman sartzea:
|
|
|
ERDOZAINZY ETCHART, Arnaud" Berri ona"
|
etorri
zauku. 10 zk. (1959), 19
|
|
|
BILBAO, Javier Gizarte politika Europan integratzeko prozesuan Mamu kezkagarri (gutxienez) bat
|
dator
Europara
|
|
|
ALTZIBAR, Joan Eusko Jaurlaritza eta euskal aldizkariak (Orain eta Hemen). 17/ 18 zk. (1981), 152 Ongi
|
etorri
," Tribuna Vasca" (Orain eta Hemen). 23 zk. (1982), 71 LA VOZ:
|
|
2001
|
|
|
1 Eta Idazleen Elkartearen ikuspegitik hiru gertakari aipatu gura nituzke,
|
datozen
urteotan segurutik eragina edukiko dutenak: a) Elkartearen plan estrategikoa. b) Lehendakariordearen izendapena. c) Eusko Jaurlaritzarekin izenpeturiko egiunea.
|
|
|
Esperientzia pilotuak definizioz eredu bat dira, besteak beste, planteatutako ideiak eta metodologiak egokiak direnentz aztertzeko eta frogatzeko. Abian jarritako prozesuak kate baten lehenengo begiak direla susmoa daukat eta plan pilotuak burutu ondoren egokitasunari eta emaitzei buruz gogoeta egin barik herrestan
|
etorriko
direla ondorengoak. Bigarrenik, plazan dagoen nahasmendua aipatuko nuke.
|
|
|
Abenduan, Stephen J. Gould paleontologo estatubatuarra
|
etorriko
da Euskal Idazleen Elkarteak antolatutako prosa zientifikoari buruzko jardunaldietara. Gaur eguneko zientzi dibulgatzaile handienetako bati entzuteko paradari ezin zaio muzin egin.°
|
|
|
Oroimen aski ahula izaten dugu euskaldunok, eta behin lasaialdia
|
etorri ondoren
, arestian mehatxatzen gintuen ekaitz beldurgarriaren hodei beltzez ahanzteko joeratxoa nabari zaigu. Hala eta guztiz ere, 2001.eko maiatzaren13ko hauteskunde eguna, zalantzarik gabe, ez soilki aurtengo, baizik eta Euskal Herriaren historia osoko data garrantzitsua izango da.
|
|
|
Haize federalistak omen
|
datoz
|
|
|
Begien bistan denez, eta salbuespenak salbuespen, Euskal Herriko PSOEn ez da euskaltzalerik, ez euskal sentiberatasunik ere, eta alderdi batean aldaketak gertatzeko, gutxieneko masa kritikoa behar da, eta sozialistek horixe dute falta. Ene ustez,
|
etortzekotan
, aldaketa kanpotik helduko zaie, katalan galegoen eraginez, edota Madrilgo bere kideen komenientzien akuilupean, baina orduan ere gaizki eta berandu, berek ez duten komentzimendua baitigute besteoi sinetsarazi.
|
|
|
Baina okerrena oraindik ere
|
etortzeko
egon daitekeela susmatzeak burumakur utzi ditu euskalgintzan dihardut enak. Izan ere, tamalez, nork ez ditzake asma, euskal kultura errudun bihurtzeko garaian, zeintzuk izango diren epaile espainiar independenteen hurrengo jomugak?
|
|
|
Beste kritika bat sorkuntzari loturik
|
dator
. Ia ez da ezerso rtzen euskaraz (Serantes sarira espainierazko lanak bakarrik aurkeztu ziren), eta sari nagusietara dozena erdi lan aurkeztea miraria dela pentsa daiteke.
|
|
|
Euskal Herria zeharkatu zuen Korrikaren harira sorturiko Komeriakamuntaia bide egokia izan zen Pirinioen alde bietako aktoreak Tentazioaren ekoizpen honetan biltzeko. Bide beretik
|
etorri
da, antza, Azika txotxongilo talde profesional berria (Lapurdi, Nafarroa Behereko eta Zuberoako lehendabiziko talde profesionala ote?), Ipar Euskal Herriko kideek osatua (Kukubiltxo taldearen itzalean) eta Kon tua konta zan lehendabiziko muntaia Pirinioen bi aldeetara aurkeztuko duena.
|
|
|
Gaur egun ikusi da, zorionez, baliabide berrien erabilpenak ez duela horrelako mugarik ezarri behar testuan, eta horren froga egile batzuen lana dugu, interneterakojauzia egin dutenean, ez baitute kontzesio estilistiko ezta linguistikorik egin. Koldo Izagirre (nor bestela?) dugu aitzindari, baina bide beretik
|
badatoz
etorri beste batzuk. Azken finean, mundu zabaleko erreakzio eta sentimendu guztiak, tamaina txikian, norberaren auzoan ere garatzen dira, Misses Marplek erakutsi zigun bezala.
|
|
|
Gaur egun ikusi da, zorionez, baliabide berrien erabilpenak ez duela horrelako mugarik ezarri behar testuan, eta horren froga egile batzuen lana dugu, interneterakojauzia egin dutenean, ez baitute kontzesio estilistiko ezta linguistikorik egin. Koldo Izagirre (nor bestela?) dugu aitzindari, baina bide beretik badatoz
|
etorri
beste batzuk. Azken finean, mundu zabaleko erreakzio eta sentimendu guztiak, tamaina txikian, norberaren auzoan ere garatzen dira, Misses Marplek erakutsi zigun bezala.
|
|
|
Hobe litzateke, nire iritzian behintzat, herritarren kontzientziatik, ohartzetik, nahikundetik euskararen esparrua zabaltzea. Etxeak oinarritik dira eraikitzen, ez hegatzetik, baina tira... agintarien jokabideek herritarren gogoak argitzeko balio badute, behingoz onartuko nuke goiko zeruetatik
|
etor
litekeela salbamendua...
|
|
|
Erraiten ahal da ere, pastoralez kanpo, euren antolakuntza hauek dituztela ikusle kopuru handienak erakartzen eta ez aldi batez edo bestez, baizik eta aspaldiko urtetan. Hala da Garindaineko herriak aspaldidanik eratzen duen" Euskal Kantu Festibalaren" kasuan; hala, baita ere, Xiberoko Zohardia ren eskutik
|
datorkigun
|
|
|
Halaxe egin zuten herri agintari eta administrazio arduradunek... baina euskara bazter utzita beti ere. Geroago
|
etorri
ziren jokaera gogorragoak, seinale elebakarrak tindatzerat behartu gintuztenak. Gintuztenak diot, zeren eta neu ere izan bainintzen pankarta zikintzaile haietatik.
|
|
|
Biltzarretik biltzarrera udako azken egunetan hamaikatxo euskaltzale bildu dira, Euskaltzaindiaren babesean, Bilboko Euskalduna Jauregira. Hiru egunetan ibili dira jardun eta gogoetan, euskararen etorkizuna nondik
|
etor
daitekeen asmatzeko. Julio Urkixo eta Resurreccion Maria Azkue euskalari handien ehun urtegarrenak ziren tartean, eta haien omenezko zerak erakusgai.
|
|
|
Hitz batez esateko, esango genuke guk geuk, konbentzimendu jakina, hizkuntzarena anitza dela eta ezinbestekoa duela arlo askoren oharra. Osterantzeko kontuak
|
datoz
hizkeraren ikuspegitik eta biziraupenaren baitan gertu gertutik aztertu beharrekoak.
|
|
|
Negua ren lehen jotzeak begi bistan ditugula,
|
etorri
daargira aspalditik espero genuena, alegia, Blanca Urgellekatondu duenGueroco guero, Aita Añibarrok bizkaieratu zuena, Axular maisuaren liburutik. Badatoz, ezari ezarian, bizkaieraren altxorrak.
|
|
|
Negua ren lehen jotzeak begi bistan ditugula, etorri daargira aspalditik espero genuena, alegia, Blanca Urgellekatondu duenGueroco guero, Aita Añibarrok bizkaieratu zuena, Axular maisuaren liburutik.
|
Badatoz
, ezari ezarian, bizkaieraren altxorrak. Añibarro, Zabala, Frai Bartolome... agerian ditugu berriro ere, Mendebaldeko tradizioa ondo ezagutu nahi dutenentzat.
|
|
|
Har itzazu, bada, irakurle zaitudan horrek, mendebaldeko haize firrinda hauek. Itzulian, beharbada, aberasturik eta leundurik
|
etorriko
zaizkigu eurok, beste nonbaiteko lasaitasunaz eta gogoetaz. Jakizu, aldez aurretik eta zalantzarik gabe, guk geuk beti adeitsu eta abegikor hartuko ditugula.°
|
|
|
Apaizetara, eta Sarako elizan adierazten zenera
|
etorriz
:
|
|
|
Baina gure aztergai nagusira
|
etorriz
, zer jokaera izan zuen Aintzina k ordu hartan nagusi zen petainzaletasunaren aurrean?
|
|
|
M arc Legasserengana
|
etorriz
—honek ordaintzen zuen Aintzina bere diruz, aldizkaria ez baitzen gauza bere burua ordaintzeko—, ironia ukitu batez, azkenaldian Buletin Erlijiosoa erregionalismo kontuan ongi asea zegoela zioen. Hiru adibide jartzen zituen.
|
|
|
Mixel Labegeriegana
|
etorriz
, beharbada, Ipar Euskal Herriak ezagutu duen hizlari politiko euskaldun gaitzenak —Ibarnegarai ahantzi gabe—, eztabaidatuenak, miretsien bezain gaitzetsienak, 1942an, bere izen abizenez behinik behin, Ipar Euskal Herriko pastoral, maskarada, kantu eta dantzen berri baino ez du ematen, bere euskalherrizaletasuna horretara mugatuz.
|
|
|
Beste puntu jakingarri zenbaitetara
|
etorriz
, aldizkariak harpidedun berriak lortzeko irakurleengana jotzen zuenean: beregaintasuna, euskalduntasuna aldarrikatu eta hauaz ka rtzearen aldeko deia egiten zuen.
|
|
|
Aintzina k ez dio, 1942an, Iparraldean nagusi zen petainzaletasunari aurrez aurreko borrokarik egin; aitzitik, nagusi zen petainzaletasuna nahi izan zuen baliatu euskalduna ikuspegi abertzaleago, beregainago batera lerrarazteko. Ezin da ahantzi bat
|
zetozela
balio tradizional katolikoen defentsan eta marxismoaren arbuio erabatekoan. Petainek abian jarritako nazio iraultzaren hariko erregionalismoaonuragarritzat jo zuen Aintzina k euskal ikuspegiaren azkartzean aitzina egiteko.
|
|
|
Beste kontu bat da unibertsitateko irakasleen hizkuntza gaitasunarena; J. Zabaletak ironiaz aipatzen zuenez, Entziklopedian parte hartu zuten historialari euskaldunen lana erdaraz hartzeko argudio gisa," ez gara atzo goizean jaioak(...) eta badakigu zer testu
|
etorri
ohi zaigun unibertsitateko irakasleen aldetik, zuzendu, itzuli edo ahal duguna egiteko". Tamalez, neurri batean, arrazoi du.
|
|
|
Bide batez, esanguratsua da jakitea Tourisme Quebec (1995) erakundearen ustez gertakari historiko bakarrak, Quebecek 1912 urtean lurrak bereganatu zituenetik, aipatutako urtegien inaugurazioak izan direla. Era berean, eskualdeari Quebecen" dinamoa" deitzen diote eta azpimarratzen dute nola" 1975 urtetik hona 200.000tik gora bisitari
|
etorri
diren munduko toki guztietatik egitura kolosal hauek miresteko" (ibid.).
|
|
|
Animalien populazioa jaitsi egin da. Ibaiak desbideratuak izan dira eta batzuk —Eastmain eta Opinaca ibaiak, adibidez— erdi hutsik geratu diren bitartean, beste batzuk —Fort Georgeeta Chisasibi herrietatik igarotzen den La Grande Riviere, esaterako— handituta eta urez gainezka
|
datoz
gaur egun. Ondorioz, herrien birkokapen behartuak gertatu dira.
|
|
|
1953 urtean Xabierrera
|
etorri
nintzen, hiru urterako. Hemengo ikasle gazteenei eskolak ematen nizkien.
|
|
|
X abie rretik Oñara joan nintzen berriz ere, beste lau urterako. Handik udarako oporretan Loiolara edo Donostiara
|
etortzen
nintzen, eta segi biltzen.
|
|
|
Aurki beteko den mende erdi honetan, izan ere, harri ga rria da Zavalakbu rutu duen lana. Aitorpena ere, berandu beharbada, baina
|
etorri
zaio azkenean, edo etortzen hasi behintzat: omenaldiak, doctor honoris causa izendapenak, eta abar.
|
|
|
Aurki beteko den mende erdi honetan, izan ere, harri ga rria da Zavalakbu rutu duen lana. Aitorpena ere, berandu beharbada, baina etorri zaio azkenean, edo
|
etortzen
hasi behintzat: omenaldiak, doctor honoris causa izendapenak, eta abar.
|
|
|
Gero handik bost bat urtera berriz egin nuen. Probintziala Indian izana zen, eta
|
etorri
eta hango berri ematen ari zitzaigun ikasleei. Beste gauza askoren artean, zera esan zigun:
|
|
|
Baina eskerrak emanbeha rrean, berak dira azterlari jatorrak; eta zu, biltzaile ziztrin bat. Lehengora
|
nator
: aztertzea eta biltzea lan baten bialde rdiak dira.
|
|
|
Marrazki bizidunetan, alegia. Hori prestatu nahi zutela eta nigana
|
etorri
zen horretan zebilen bat, iloben baimena nahi zuela eta. Nik zera esan nion:
|
|
|
Nire artxiboarekin zerbait egin nahirik
|
etorri
zaizkitpa re bat aldiz. Baina etorri diren horiek, berek aurretikgauzak pentsatuta.
|
|
|
Nire artxiboarekin zerbait egin nahirik etorri zaizkitpa re bat aldiz. Baina
|
etorri
diren horiek, berek aurretikgauzak pentsatuta. Nirekin hizketan hasterako kondizioak jarri.
|
|
|
Horrela ezin ezer ere egin. Zergatik ez dira aurretik ezer pentsatu gabe
|
etortzen
–Baina ni etsita nago.
|
|
|
Horrela eginez, nik neronek nire liburuei oso muga estuak jarri dizkiet. Hala, kanpotik ezeren oihartzunik ez
|
dator
.
|