|
2003
|
|
|
Predikari guztiak bat
|
datoz
umeei eskola" pixka bat" eman behar zaiela esatean, irakurtzen ikasi arte gutxienez, eta baita neskei ere. Eskolara ezin joan daitezkeenean, igandeetan ikasi dute dakien baten laguntzaz.
|
|
|
Gizarte tradizionalak deitzen ditugun horietan kasualitateak edo zoriak ez du lekurik. Zerbait ezohikoa edo arraroa gertatzen bada, aurreikus ezin zitekeen zer edo zer, bat bateko heriotzen bat, osasuntsu
|
zetorren
umearen ezusteko gaixotasuna, abereen galtzea, edo halakoren bat?, ezin azal daiteke hori zori kontua dela esanez. Gauzen bilakaera normaletik at geratzen den gertakari orok bere azalpena behar du, esanahi sare trinkoan kokatu behar da nola edo hala, zentzugabeko zulorik utzi gabe.
|
|
2004
|
|
|
\ Donostiako bidegorrian zehar nindoala, gelditu egin behar izan nuen, ni ikusi gabe, atzeraka
|
zetorren
ume koxkor bat ez harrapatzeko. Haurrak jolasean zebiltzan aitak bidegorriaren gainean aparkatuta zeukan autoaren inguruan, gurasoek hondartzako trepetak jaso bitartean.
|
|
|
(honelakoetan, harrera familiari familia laguntzaile deritzo): urterik urte Sahara edota Txernobildik
|
datozen
umeekin jazotzen da.
|
|
|
Egunen batean galtzen bazarete,
|
zatozte
Ume galduen sailera.
|
|
2005
|
|
|
Eta behean hautsa eta ilunpea, besterik ez, ontzia desarmatzen ari diren dozenaka mailuek joka ekin diotelarik berriz: minutu erdiz, eskalan behera
|
zetorren
umeari beha gelditu dira langile guztiak.
|
|
|
Ozengailuetarik eman zen elizkizuna, portu osoan eta inguruetako mendi guztietan entzuten ahal zen organoa eta erretorearen ahots funebrea. San Pedro arimen arrantzale izendatzen dueneko pasartea irakurri zuen eskolako Hucken ikaskide baten oihuek eta jendea malkotan zela parroko jauna aste osoa idazten jarduna zen sermoiari ekitera zihoala, mikroa zuzentzen ari omen zen hartantxe, ataritik eta zimitoriotik
|
zetozen
umeen garrasiek eta zakurren zaunkek urratu zuten tanpez bildutasunezko une hura.
|
|
2006
|
|
|
Umea haserretzen, amorratzen denean, barealdia
|
etorri arte
umerik ez balego bezala egin dezake gurasoak, lasaitu dela ospatu gabe eta liskarra dagoela ukatu gabe.
|
|
|
Orain arte ikusi dugu nolako eragina duten igurikimenek guraso/ seme alabakharremanean, eta nola haurraren nortasunaren garapen orekatuari mesede edo kalteegin diezaiokeen. Orain, zer egin genezake, alde batetik igurikimen hauetaz kontziente izateko eta, bestetik, aurre egiteko horrela
|
datorren
umea onartu ahal izateko. Gure igurikimenen kontzientzia lortzeko, lehenik eta behin, beharrezkoa izango daberaien eragina ezagutzea. Horregatik, ohikoa da gaur egun, adoptatu nahi duenedonork igarotzen duen ebaluazio psikosozialean motibazio eta igurikimenezberdinak aztertzea eta lantzea.
|
|
|
Nondik
|
datoz
umeak. Lehen galderak eta erantzunak.
|
|
2008
|
|
|
–Hori da,
|
badator
umea, gaga gaga esan, ezer ez, eta zuk pentsatzen duzu, itzela! Lottaren ahotik rodel rodel bakarrik irteten zen, eta niretzat zen munduko gauzarik handiena!
|
|
|
Bi ume txiki dizkik: eta zer?; ez da ulertzen zertara
|
datorren
ume kontu hori, edo... umeen erabilera sexualaz hitzegin behar al dugu. Hobeko dugu ixiltzea, nazkarik eman gabe.
|
|
|
pentsamendu geldoa, hizkuntza hidroponikoa; pentsamendu eta hizkuntza eseretzanak. Mundura
|
datozen
ume askotxok ere seinale dute sofa gainean enkargatuak izan direla.
|
|
2009
|
|
|
Desohore faktore barik, araubide moralaren arabera
|
etorritako
umeren bat hiltzen zenean, ohikoa izaten zen beste ume bat ekartzea uriti edo inklusatik, joandakoaren lekua bete zezan. Aldundiak errenta moduko bat ematen zien familiakoei, umea hartu izanagatik.
|
|
|
Nire haragi pobretik sortua da gorputz eder zuri gorrixka hori. Nire arraza gosetitik
|
dator
ume zoriontsu hau".
|
|
2010
|
|
|
UXUE. Ba gaur egun oso espabilatuak
|
datoz
umeak eta igual ostikoka botako gaituzte!
|
|
|
CARLOS: Eskumuturreko batzuk dauzkagu aurten, zenbaki bat dutenak, gurasoak hondartzara
|
datozenean
umeei jartzeko. Haur hori galtzen bada, beraren datuak badauzkagu eta baita gurasoen telefono zenbakiak ere, larrialditik ateratzeko.
|
|
2011
|
|
|
Ekarri zorroa! Horra, hor
|
datoz
umeak. Arineketan.
|
|
2012
|
|
|
Horrela, azkenean etxe hartatik irten ginenean, elurra ari zuen. Orduan, eskolatik bueltan
|
zetorren
ume talde batekin egin genuen topo; haien artean, elurretan korrika eta irristaka, oinetan zurezko eskalapoi handi batzuk eta kapa gorri bat jantzita, masailak gorri eta ile beltza dena banatuta, sudurraren puntan eta bekainetan elur maluta batzuk erantsita zituela, orduan hamahiru urte zeuzkan neska koskor bat ikusi nuen. Zuen ama zen.
|
|
2013
|
|
|
" Ongi
|
etorri
ume parkera" ko da!
|
|
|
" Ongi
|
etorri
ume parkera" ren aurrerakina, lehen takea.
|
|
|
Zer lan? " Ongi
|
etorri
ume parkera".
|
|
2014
|
|
|
fisikoak (mugimenduzkoak edo motorikoak, paralisiak, afasiak…), sentsorialak, psikikoak, komunikaziozkoak (entzun eta ikusteko zailtasunak, hizkuntzari loturikoak…), adimenarekin zerikusia dutenak (garapen orokorrean atzerapena, autismoari lotutako nahasteak…), portaera arazoak, edota gizarte eta familia arazoak. Desoreka eta hutsune emozionalekin
|
datozen
umeen kopuruak gora egin duela nabarmendu dute elkarrizketatuek, eta egoera horretan asko kostatzen zaiela haurroi ikasketetan zentratzea: azken finean, eskola gizartearen isla dela gogoratu dute, eta gero eta jende gehiago artatzen ari badira Gizarte Zerbitzuetan, baldintza sozio-ekonomikoek seme alabei ere eragiten dietela, baita emozionalki ere.
|
|
|
Fricka lortzeko, iturritik edan behar izan du, begi bat galdu; gehiago jakiteko, intzestu gorenera iritsiko da. Freud-entzat hor dago ezagutzaren bilaketa ororen funtsa, baita jakintza zientifikoa ere; pertsonak ikerle madarikatuak badira, haien historiaren azken hitza ‘jakin’ nahi dutelako da; alegia, lehenengo psikoanalistaren arabera, nondik datozen jakin nahi dute, nondik
|
datozen
umeak, ezkutatzen dieten sexu harremanari buruz jakin nahi dute. Eta Wotanek ez du aitarik; logikoa da gehiago ezin ikastea, eta horrek heriotzara gidatzea.
|
|
|
Nondik
|
datoz
ume hauek?
|
|
|
|
Badatoz
umeak.
|
|
2015
|
|
|
Aitabitxiak kandelea eukiten eban eta amabitxiak umeari ura bota eta gero, zapia ipinten eutsan burutik. Gero eleizpera
|
etozan
umeen artean karameloak edo konfiteak banatzen ebezan. Gozoki barik lotzen ziranek zera esaten eben:
|
|
|
Bat batean galdera bat egin zuen: . Zergatik ez ziren
|
etorri
umeak??.
|
|
|
Zeru horiek hainbat joan etorri egindako disidente baten beste itzulera bat da, kamera geldoan. Badatoz etorkinak, badatoz euskaldunak,
|
badatoz
umeak, badatoz erbesteratuak, homosexualak, nanoak. Badatoz bueltan.
|
|
|
Hor
|
datoz
umeak!!
|
|
|
Ondorioz, esaterako umea ABS hitzaren kategoria vp/ vp da gramatika kategorialean. Kategoriahonek ezkerretik aditz bat datorrela eta hitzarekin konbinatzean beste aditz bat (zehazkiago, aditzproiekzioa dator vp+ umea vp/ vp=
|
dator
umea vp) sortzen dela adierazten du.
|
|
|
Txikitxoenak lehen aldiz irtengo dira, halanda ze, emozio handia dogu, harrobia zaintzea eta elikatzea garrantzitsu eta beharrezkotzat jotzen baititugu. Harrobitik
|
datoz
umeak ez eze, gure ertainak eta dantzari gazte asko ere. Beteranoak barriz, bide ezberdinetik baina, umoretsu eta indartsu.
|
|
|
Hauxe da kontu korronte zenbakia: Bere esanetan, batutako diruaren arabera, udan hona
|
etorritako
umeen familiei ere lagunduko diete. “Batzuei etxeko horma bat jausi zaie, eta zenbaiti etxe osoa”.
|
|
2016
|
|
|
Laudioko familia boluntarioek herrialde pobretatik
|
datozen
umeak hiru hilabetez hartzean datza ekimena eta hamaseigarren edizioa izango da aurtengoa. Hurrengo elkartasun elkarteek parte hartu ohi dute ekimenean:
|
|
|
Pobretutako herrialdeetatik
|
datozen
umeak udan hartzeko programa indartu nahi du udalak
|
|
|
Laudioko familia boluntarioek herrialde pobretatik
|
datozen
umeak hiru hilabetez hartzean datza ekimena eta hamaseigarren edizioa izango da aurtengoa. Hurrengo elkartasun elkarteek parte hartu ohi dute ekimenean:
|
|
|
Tonucciren lana aldarrikatzera
|
dator
umeen ikuspegitik eratutako hiria edozein pertsona gustura bizitzeko moduko hiria dela eta Freireren liburuak umeen eta naturaren arteko harremanean garatzea du helburu. Harreman horretan sakontzea" ezinbestekoa" dela esateko hainbat arrazoi daude, Txatxilipurdiko Berramesten egitasmoan buru belarri diharduen Oier Nafarrateren arabera:
|
|
|
maldizio batekin lagundu zuen bere burua... ume batek ikusi egin gintuela herenegun. Jon eta biok gaueko hamaikak aldera atera ginen hor beheko iturriraino, eta han freskatu eta bueltan
|
gentozela
ume horrek linterna batekin argitu gintuen. la disparatu nion, benetan, oso gutxi falta izan zitzaidan.
|
|
2017
|
|
|
Hala ere, gero eta gutxiago dira Saharatik
|
datozen
umeak hartzera animatzen diren familiak. Aurten zertxobait gora egin arren, urrun daude orain dela bost urteko datuetatik:
|
|
|
Bisita taldean egiten ez dutenentzat, berriz, azalpen orokor bat ematen diete museora iristean, eta museoan dauden panelek lagunduta egiten dute bisita. " Familiak badira, eta umeak baldin badaude, hezitzaileek parte hartzen dugu pixka bat, eta ikastetxeetatik
|
etorritako
umeei prestatutako jarduerak eskaintzen dizkiegu".
|
|
|
Kulturaren transmisioarekin kezkatuta zegoen herritar, irakasle eta guraso talde batek jarri zuen Ibarraundi museoaren lehen harria, 1980ko hamarkadan. " Kezkaz ikusten zuten gurasoek bertan jaiotakoen umeek eta kanpotik
|
etorritakoen
umeek ez zutela kulturaren transmisioa modu berean jasotzen, eta orduan pentsatu zuten inguruko baserrietara joan, lanabesak eta bildu eta horrekin erakusketa bat egitea", azaldu du Saioa Altzua Ibarraundi museoko langileak (Arrasate, 1975). Arrakasta handia izan zuen erakusketa hark, eta zerbait iraunkorragoa egitea deliberatu zuten.
|
|
|
Txikitan lotura estua zuten familiako kideren batengandik banatutako haur askori gertatzen zitzaien. Asko beste herrialde batzuetatik
|
etorritako
umeak ziren. Gehienak itsasoz bestaldekoak.
|
|
|
kalitatezkoak, dibertigarriak... eta euskaraz, badakigulako eskolaren lana ez dela nahikoa eta eskolatik kanpo euskarazko jarduerak egitea oso onuragarria dela. Bereziki beste herrialde batzuetatik
|
etorritako
umeentzat. Ikastetxe bakoitzean interesgarria da honako galderak egitea:
|
|
2018
|
|
|
|
Badator
umea, motel! Badator umea, ez duzu
|
|
|
Badator umea, motel!
|
Badator
umea, ez duzu
|
|
|
(batera) (ad lib)
|
Badator
umea! Badator umea!
|
|
|
(batera) (ad lib) Badator umea!
|
Badator
umea!
|
|
|
Eskolan egiten diren jarduerak euskaraz egiteko gaitasuna eskuratuko du, baina ez eskolatik kanpo egiten diren beste zenbait hizkuntza erabilera. Bitartean, eskolaz kanpoko bizitzaren zati handi bat (familia eta giro ez euskaldunetatik
|
datozen
umeen kasuan) erdaraz garatuko du. Hortik ezagutza mugatua ere etorriko zaio, eta horrek hirugarren urratsean den motibazioan ere ondoriorik izango du.
|
|
|
Babesean gaude. Ongi da,
|
badator
umea.
|
|
|
Bizien Lurraldetik
|
etorritako
umea zara.
|
|
2019
|
|
|
Zer da hori? Zertan
|
dator
ume itsusi bat hona niri gezurrak esatera. Ez dakit nondik datorren usain hau, sunda hau...
|
|
|
Zergatik
|
datoz
ume guzti hauek guregana?
|
|
2020
|
|
|
Hura ez zen zure lekua. Bizkarra okertutako emakumeak, buzoz jantzitako gizonak, amaren mandatuarekin
|
zetozen
umeak. Jonkiak ere bai asko.
|
|
|
—Hor ikusten da non dauden errenta txikiko familietatik
|
datozen
ume gehienak. Publikoan.
|
|
|
Duela hiru urte, egun euritsu batean, eskola bateko jangelaren birdiseinu prozesuan murgilduta geundela, zerbait egiteko beharra piztu zitzaigun, haurrek euripean gozatzeko aukera izan zezaten. Egun hartan ikusi genuen euria
|
datorrenean
umeek euritik ihes egin eta babesteko ohitura dutela, eta euriaz gozatzeko aukera alferrik galdu ohi dutela. Beraz, egun horretan dena aldatu zen, eta berriro proiektu bat elkarrekin egitea zer polita izango litzatekeen pentsatzen hasi ginen.
|
|
2021
|
|
|
Bero handia egiten eban. Handik denpora batera, han
|
datoz
umeak, ikaratuta: Osaba Pepe kortako bedar ganean itxunde dao ta ketan dao!
|
|
|
Bizkarka txandakatuz zekarten morroi arina, ezpata dantza batean bezala jasota. Plazara iristean, aurrean
|
zetozenek
umeak uxatu zituzten, bakoitza bere etxera, baina ni gelditu egin nintzen. Gero, gorpua plazaren bazter batean pausatu zuten.
|
|
2022
|
|
|
«Horrek erakusten du umeak hartzen zituzten herrialdeek badutela erantzukizunik. Ikusi dudanez, zenbait epaile suediarrek galdetu egiten zuten nondik
|
zetozen
ume haiek, zergatik iristen ziren hainbeste ume Txiletik; hau da, ohartu ziren bazela irregulartasunen bat, baina ez zuten neurririk hartu: ez zuten ikertu zer ari zen pasatzen».
|
|
|
Egoera horren aurrean, alde batetik, Udalak kanpalekuan zeuden Getxotik eta estatuko beste toki batzuetatik
|
etorritako
umeak beren etxeetara itzuli ditu edo Kantabriako beste kanpaleku batean ostatu hartzeko izapideak egiten ari da. Bestetik, Udalak udalekuen jarduera eten du eta eskatu dio Bizkaiko Foru Aldundiari kanpamentua ikuskatzea, eta, hala badagokio, foru agindu bat ematea kanpamentua ixteko.
|
|
|
Beso artetik irristatu eta ospa egin dio, hankartea gurutzatuz. Etxanozerengana
|
dator
umea bere trosta bili balatsuan. Barrenak inarrosi dizkio haurraren determinazioak.
|
|
|
Indarkeria mota honek bere mailak ditu. Ondoren
|
dator
umeari bere amari buruz gaizki hitz egitea. Umeak gauez ez badu ondo lo egiten amaren errua dela esaten diote, amak dena gaizki egiten duela.
|
|
2023
|
|
|
Andoainen bada bertako familiak etorri berriekin harremanetan jartzeko programa bat, Ongi etorri izenekoa, baina Arranzek balioan jarri du Ondarretan egunerokoan egiten dutela elkarbizitza, programa berezirik behar izan gabe: " Ni berandu
|
banator
umea jasotzera, atean dagoen edonori deituko diot, berdin zait marokoarra, ukrainiarra edo Marfil Kostakoa den. Eta alderantziz.
|
|
|
Bi irakasleak bat
|
datoz
umeentzat onuragarria dela eskalada. Oso kirol «osoa» dela diote, eta gorputz guztia erabili behar dela:
|
|
|
Izan ere, diagnostiko egokia iruditzen zait euskal (baita erdal, latu senso) gizarte (et) an somatzen den akidura edo pattalgogoa deskribatzeko. Apika egostaldi aztoratu batean hazi ginen Parisko maiatzaren eta kontrakultura giroaren ondorioz
|
etorritako
umeok: auzo elkarteak, feminismoa, antimilitarismoa, nazio emantzipazioa, ekologiarekikoak, euskalgintza, irrati libreak, gazte asanbladak, herri festak, gaztetxeak eta mota guztietako hamaika mila ekimen, bilgune eta saretze.
|
|
|
Jakin zuenetik, poza baino gehiago, kezka sentitu zuen, ardura, arrangura. Zerbait asmatu zuen Luxiarekin eta bidean
|
zetorren
umearekin sorterritik urrutira alde egiteko. Amerikara, adibidez.
|
|
|
Rozina ohe gainean eserita egoten zen entzuten: Tira, egin dezagun diozun hori, hitz egin Johnekin, esaten zion hunkituta, ukituz baina aldi berean aldenduz, ez baitzuen ume gehiago izan nahi, ekintza hartatik ez
|
baitzetorren
ume negarti mordo bat baizik. Gizonak dena zekien suari buruz, egurrari buruz, galdara nola bete, nola apaldu sua, kapitela eta beltxarga lepoa ukitu hutsarekin bazekien zenbateraino jaitsi sua, galdararen eta kapitelaren arteko gunea irinez eta zahiz eginiko ore batez biltzen zuen; lana amaitu bitartean, zapi busti batez hezetzen zuen sarri, orea bigundu eta lurruna ateratzen utz ez zezan nahastura irakinarekin batera.
|