|
2003
|
|
|
Egotziak falta edo delitu ez hain astuna egin izana, gizabanakoengan indarkeriarik edo larderiarik
|
erabili gabe
, sikorako arrisku larririk sortu gabe, ha edota bizitzarako edota osotasun filako egintzak Zigor Kodean edo bestelako zigor lege berezietan tipifikatuta dauden heinean.
|
|
|
m) Motor bizikletak edo ibilgailu motordunak gidatzeko baimena edo baimen hori lortzeko eskubidea kentzea, edota ehizarako administrazio baimenak nahiz edozein motatako armak
|
erabiltzeko
administrazio baimenak kentzea. Neurri hori erantsi gisa ezar daiteke, delitua edo falta egin bada motor bizikleta edo ibilgailu motorduna erabiliz edo arma bat erabiliz, kasuan kasuan.
|
|
|
m) Motor bizikletak edo ibilgailu motordunak gidatzeko baimena edo baimen hori lortzeko eskubidea kentzea, edota ehizarako administrazio baimenak nahiz edozein motatako armak erabiltzeko administrazio baimenak kentzea. Neurri hori erantsi gisa ezar daiteke, delitua edo falta egin bada motor bizikleta edo ibilgailu motorduna
|
erabiliz
edo arma bat erabiliz, kasuan kasuan.
|
|
|
m) Motor bizikletak edo ibilgailu motordunak gidatzeko baimena edo baimen hori lortzeko eskubidea kentzea, edota ehizarako administrazio baimenak nahiz edozein motatako armak erabiltzeko administrazio baimenak kentzea. Neurri hori erantsi gisa ezar daiteke, delitua edo falta egin bada motor bizikleta edo ibilgailu motorduna erabiliz edo arma bat
|
erabiliz
, kasuan kasuan.
|
|
|
Atxiloketak dirauen bitartean, adingabeak gela egokietan zainduko dira, eta gela horiek eta adin nagusikoentzat
|
erabiltzen
direnak bananduta egon dira; adingabeek behar dituzten arretak, babesa, gizarte laguntza, laguntza psikologikoa, osasun laguntza eta laguntza fisikoa eskuratuko dituzte, betiere, haien adina, sexua eta banakako ezaugarriak kontuan hartuta.
|
|
|
Fiskaltzak espedientea hasteari uko egin diezaioke, baldin eta salatutako egitateak delitu ez hain astunak badira eta pertsonen aurka indarkeriarik edo larderiarik
|
erabili gabe
burutu badira, edota faltak besterik ez badira, Zigor Kodean nahiz zigor lege berezietan egindako tipifikazioaren arabera. Kasu horretan, Fiskaltzak ordu arteko jarduna igorriko dio adingabeak babesteko erakunde publikoari, lege honen 3 artikuluan ezarritakoa aplika dadin.
|
|
|
1 Era berean, Fiskaltzak atzera egin dezake espedientean, egitateen larritasuna eta egitateon nahiz adingabearen inguruabarrak kontuan hartuta, eta, bereziki, egitateak burutzean indarkeria edo larderia larririk
|
erabili
ez izana gogoan izanik; horrez gain, aintzakotzat hartuko du adingabea biktimarekin adiskidetzea, edo adingabeak kaltea konpontzeko konpromisoa bereganatzea, halakoa eragin bazaio biktimari edo delituaren ondorioz kalteturik gertatu denari, edota hezkuntza jarduera betetzeko konpromisoa bereganatzea, talde teknikoak bere txostenean hori proposatu badu.
|
|
|
Euskararen Erabilpena Arauzkotzeko Oinarrizko Legearen arabera, Euskal Herriko berezko hizkuntza gure herri honek duen izatearen adierazgarririk begi bistakoena eta objektiboena dela aitortu behar da. Era berean, gizabakanakoak euskara jakin eta
|
erabiltzen
duen neurrian, hizkuntza hori gizabanakoa bera Euskal Herrian oso osorik integratzeko tresna bihurtzen da. Bide horretatik, herri botereen betebeharra da eskubide horren mailaz mailako egikaritza sustatu eta bermatzea, hori berori jasotzen baitu aipatu legearen 6 artikuluak, eta, Justizia Administrazioaren esparrurako, 9 artikuluak.
|
|
|
Izan ere, Autonomia Estatutuak euskararen hizkuntza ofizialkidetasuna arautu zuen, eta, horrez gain, Euskal Herriko biztanle guztiei eskubidea aitortu zien, Administrazioarekin dituzten harremanetan hizkuntza hori
|
erabiltzeko
. Hizkuntza eskubide horiek guztiak ziurtatzeko beharrezkoak diren neurri eta bitartekoak jarri behar dira.
|
|
|
Orain aurkezten den lan hau lanabes erabakigarria izango da, auzitegietan euskara normalizatzeko bidean. Hauxe izango da, gainera, formato horretan
|
erabili
ahal izango diren kodeetatik lehendabizikoa. Aurrenekoa da, orobat, Justizia Sailak eta Deustuko Unibertsitateko Euskal Gaien Institutuak hasitako lankidetza prozesuaren emaitzen artean.
|
|
|
Barneratze terapeutikoa beste neurri batekin pilatuz gero, barneratze terapeutikoaren neurria ezarriko da lehenago. Epaileak, hala denean, geroago ezarritako neurrien betearazpenari hasiera ematea eten egingo du, barneratze terapeutikoa bukatu edo ezereztu arte, salbu eta lege honen 14 artikuluan ezarritako ahalmena
|
erabiltzen
denean.
|
|
|
Gizabanako jakin batzuei lege hau aplikatzen zaienean, eta gizabanako horiei buruz datu pertsonalak bildu, laga eta tratatu behar badira modu automatizatuan, titulartasun publikoko informatika fitxategiak bakarrik
|
erabili
ahal izango dira; fitxategiok adingabeak babesteko erakunde publikoen menpe, administrazioen menpe eta adingabeen epaile eskudunen edo Fiskaltzaren mentan xedatutakoa, lege horrek arautu baitu datu pertsonalen gaineko babesa.pe egongo dira, eta horiei aplikatuko zaie abenduaren 13ko 15/ 1999 Lege Organikoan eta horren garapen araue
|
|
|
Zentroa zein erakunde publikorengabeen bizitza, osotasun fisikoa eta osa menpe egon eta erakunde horrek adinsuna zaindu behar du. Adingabeei ezin zaie inoiz ere tratu apalesgarririk eragin, ezta hitzez nahiz egitez tratu txarrik ere; ezin da haien aurka nahierakeriazko edo beharrezkoa ez den zorroztasunik
|
erabili
, arauak betetzeko orduan.
|
|
|
Behar bezala
|
erabili
behar dituzte zentroko instalazioak eta euren eskura jartzen diren baliabide material guztiak.
|
|
|
Argibideak eurek ulertzen duten hizkuntza batean emango zaizkie. Adingabe batzuek zailtasunak badituzte argibide horien edukia ulertzeko, beste bide egoki bat
|
erabiliko
da, azalpena emateko.
|
|
|
..., adingabeek indarkeriazko ekintzarik buru ez dezaten edo haiengan lesiorik gerta ez dadin, zentrotik ihes egin ez dezaten edo zentroko instalazioetan kalterik eragin ez dezaten, edota zentroko langileek, euren eginkizunetan lege bidez aritzean, jarraibideak eman eta jarraibide horien aurkako jarkitze aktibo edo pasiboaren aurrean, araudi bidez ezarritako kontentzio neurriak baino ezin izango dira
|
erabili
.
|
|
|
Diziplinako faltak sailkatuz, horiek oso astunak, astunak eta arinak izango dira, subjektuak
|
erabilitako
indarkeria, hura nahita edo nahi gabe ari izatea, emaitzaren garrantzia eta ofenditutako gizabanakoen kopurua aintzakotzat hartuta.
|
|
|
Justizia Ministerioak epai irmoen erregistro bat eramango du, epaiok lege honetan xedatutakoa aplikatzen duten heinean; adingabeen epaileek eta Fiskaltzak bakarrik
|
erabili
ahal izango dituzte erregistro horretako datuak, lege honen 6, 30 eta 47 artikuluetan ezarritako ondoreetarako, eta, betiere, abenduaren 13ko 15/ 1999 Lege Organikoa eta horren xedapen osagarriak kontuan hartuta, lege horrek arautu baitu datu pertsonalen gaineko babesa.
|
|
|
c) Burututako egitateetatik bat xedapen gehigarri honetan aipatuta badago, eta delituaren erantzukizuna duena hamasei urtekoa baino nagusiagoa bada, epaileak erregimen itxiko barneratze neurria ezarriko du urtebetetik zortzi arteko epealdian; hala denean, horren osagarria izango da zaintzapekopenetik, gutxienez, erdia igaro denean. askatasunaren beste neurri bat, askoz jota, bost urte artekoa, lege organiko honen 9 artikuluko 5 erregelaren bigarren lerrokadan ezarritako betekizunak izanik. Kasu horretan, eta lege organiko honen 14, 40 eta 51.1 artikuluek neurria aldatu, eten edo ordezteari buruzko ahalmenak aipatzen dituztela kontuan hartuta, ahalmen horiek
|
erabili
ahal izango dira, bakar bakarrik, ezarritako barneratze neurriaren irau
|
|
|
Batzorde horretan parte hartzen dute Deustuko Unibertsitateak berak, Herri Arduralaritzaren Euskal Erakundeak, Euskal Herriko Unibertsitateak, UZEIk, magistratu euskaldunek, Justizia Sailburuordetzako itzultzaile eta teknikariek, abokatuek? Horiek guztiak biziki saiatu dira Justizia Administrazioaren sistema informatikoan dokumentuen euskarazko ereduak izateko, batez ere, dokumentu horiek jurisdikzio guztietan eta bake epaitegietan maiz sarri
|
erabiltzen
direnean.
|
|
|
betidanik erantsi dizkion helburuak gorabehera, sarritan egotzi zaio adingabeen justiziari arazo gehiago sortzeko arriskua, konpontzen dituenak baino. Halaxe gertatzen da bere baliabideak ez badira
|
erabiltzen
araua hautsi duen gaztea giza eskubideetan eta balio demokratikoetan oinarritzen den elkarbizitzan berriro ere sartzeko. Bere eragile anitzen jardunbideak, polizia, epaileak, fiskalak, abokatuak, hezitzaileak, gizarte langileak?
|
|
|
banandurik badoaz, nork bere helburuak lortu nahian, bi akats larrik eragotzitako egitura burokratiko bihurtzen da: alde batetik, okerreko arazoaren gainean eragitea, giza konplexutasun existentziala aintzat hartzeko egokiak ez diren tresnak
|
erabiltzen
diren heinean, delituaren egileak jasoko duen erantzuna bere pertsona eta gizarte ingurunea kontuan hartzen ez direnean gertatzen den legez; bestalde, ihardespen penalak gazteari delitugile etiketa jartzen badio eta gizartetik baztertzea areagotzen badu, praktikan jarraikitzen diren delitu gehienen sintoma diren giza arazo partikularrak eta gizarte gatazkak zorroztu eta kronifikatzea besterik ez ...
|
|
|
Horregatik, esku hartze hezitzaile orok adingabeen ingurunearen gainean zabaldu behar du bere eragina, horrek ematen baitio benetako zentzua. Araua hautsi duen pertsonaren bizitza normalizatzeko asmoz zehaztuko da non biziko den ezarritako neurria betetzen duen bitartean, baita zein heziketa edo osasun zentrora joango den, bere nortasunaren eta bere familiaren inguruabarren arabera gizartean bizitzeko gaitasuna eskura dezan, betiere gizarteak haren adin bereko beste edozein gazteri eskaintzen dizkion gizarte baliabideen sare bera
|
erabiliz
.
|
|
|
Gazteak, orduan, ikuspegi soziologikotik zein psikologikotik berezitasunak aurkezten baditu, justiziaz berezitasun horiek kontuan eduki dira zigor erantzuna ematerakoan eta, aldi berean, zehapena hezkuntza tresna gisa
|
erabiltzeko
aukerak erantzun juridikoaren nondik norakoa baldintzatu luke. Eta, ildo horretatik, txalotzekoa dena, hain justu ere, 5/ 2000 LOren Zioen Adierazpena (7 lerrokada) joan da hauxe aldarrikatzen duenean:
|
|
|
Kasu hartan gertatu zen bezala, oraingo honetan ere, oreka egokia lortu nahi izan da terminologia eta diskurtsoaren artean, oreka hori lege testu ororen helburua baita, maiz sarri halakorik erdietsi ez arren. Irizpide berberak
|
erabili
dira, orobat, testua zutabe bikoitzean aurkezteko orduan; hartara, ahaleginak egin dira, jardule juridikoak begi bistan izan ditzan jatorrizko testua eta euskarazko bertsioa.
|
|
|
Horrek bermatzen du zehapena ezarriko dela errugabetasun presuntzioa gainditu ondoren, baina heziketa irizpideak eta adingabearen interesa balioesteko irizpideak oztopatu gabe, irizpideok ezinbestekoak baitira prozesu honetan. Aldi berean ere, gutxieneko esku hartzearen printzipioa malgutasunez
|
erabiltzen
da. Horrek esan nahi du aintzakotzat hartzen direla prozedura ez irekitzeko aukerak edo prozedura horri uko egitekoak, aldez aurretiko konponketa edo araua hautsi duenaren eta biktimaren arteko adiskidetzea, eta ezarritako neurriaren baldintzapeko etetea edo neurri hori betearazpen bitartean ordeztea.
|
|
|
Lehen esana geratu den bezala, hezkuntza eta heziketaren arloko espezialistek adingabearen interesari erreparatu behar diote; izan ere, espezialista horiek hurbilagoko esparruetan dihardute, estatua bera baino hurbilago, hain zuzen. Alderdiek hala eskatuta, eta epaitegiko talde teknikoei eta autonomia erkidegoko erakunde publiko eskudunari entzun eta gero, adingabeen epaileak ahalmen zabalak
|
erabil
ditzake, ezarritariek beste batzuekin ordezteko. Zentzuzko neurriak eteteko edo ezarritako hokoa denez, horrekin ezin dira urratu edo gutxitu prozesuko bermeak, horixe baita arautegi berriaren oinarrizko helburuetatik bat.
|
|
|
Egunete hezkuntzako zenbait jarduera burutan adingabearen gizarte hezkuntzako proiektuaren mamia gauzatzea. Dena den, adingabea joan daiteke beste toki batzuetara ere, aisialdiko nahiz kulturako beste baliabide batzuk
|
erabiltzeko
. Hortaz, adingabeari neurri hau ezartzen zaionean, adingabe horrek bere etxean edo familiaren etxean izan dezake oraindik bizilekua, edo, bestela, harrerako erakundean.
|
|
|
Tratamendu anbulatorioaren eta gizarte hezkuntzako zereginen artean, desberdintasun argia dago: gizarte hezkuntzako zereginaren helburua da trebakuntza heziketaren bitartez lortzea; horretarako, ez da metodologia klinikorik
|
erabiltzen
, baizik eta psikohezkuntzako orientazioa duena. Tratamendu anbulatorioa uler daiteke, bestalde, gizarte hezkuntzako zeregin berezi moduan, ondo definitutako arazo bati aurre egiteko.
|
|
|
Neurri erantsia da motor bizikletak edo ibilgailu motordunak gidatzeko baimena edo berori eskuratzeko eskubidea, edota ehizan aritzeko edo arma motetatik edozein
|
erabiltzeko
administrazio baimenak kentzea. Neurri hori ezar daiteke, baldin eta egintzak lotura badu adingabeak egiten duen jarduerarekin eta jarduera horrek ere administrazio baimena behar badu.
|
|
2004
|
|
|
Oreka zuzena bilatu nahian, kauzioa ezarri zaio atariko neurrien eskatzaileari, neurrion subjektu pasiboei eragin dakizkiekeen gastu, kalte eta galerak konpentsatzeko. Zernahi gisaz, neurrion gaineko eskumena zein auzitegik izan eta horrek ahalik arinen erabakiko du kauzioa zertarako
|
erabili
.
|
|
|
Alabaina, legeak kontuan hartu du asko direla, egun, adituen lanari lotutako eragiketak eta zereginak; ondorenez, 1881eko arauketatik urrundu eta kasuismorik gabe onartu du aditu frogabidea anitz eta zabal izatea. Legeak nabarmendu egin du, berebat, aditu froga, maiz, beste frogabide batzuen osagarritzat
|
erabili
dela, eta ez idazkera alderatzerako bakarrik.
|
|
|
Aipatu beharra dago lege honek ez duela
|
erabiltzen
gora joatzeari atxikitzea deituriko kontzeptua, kontzeptu horrek hainbat zalantza sorrarazten baititu. Haatik, lege honek nabarmendu eta zehazten du zer nolako eginkizuna betetzen duen, beste alderdiaren gora jotzea ikusita eta hasieran gora jotako alderdia izanik, errekurtsoaren aurka jartzen denak, horrek, aldi berean, jadanik gora jotako autoa edo epaia aurkaratzen badu, auto edo epai hori ezeztatzea edo onuragarriagoa den beste batekin ordeztea eskatuz.
|
|
|
Lege honek hiru osagai
|
erabili
ditu, kasazioaren esparrua zehazteko. Lehenik, lege honetatik arlo zibileko edo merkataritza arloko gai bat ere ez baztertzea; bigarrenik, prozesuko legeen urratzea kasaziotik kanpo uzteko erabakia, gero aztertuko denez, erabaki hori batere funtsgabea ez dela; hirugarrenik, jurisprudentzia doktrina aginteduna sortzeko eginkizunaren garrantzia, hori baita kasazioaren zeharkako eginkizuna.
|
|
|
Hori guztia dela eta, kasazio interesa modu objektiboan hartu da lege honetan; horrek esan nahi du kasazioko errekurtsoa ebazteak prozesuko alderdientzat berebiziko garrantzia duela, baina badagoela haratagoko interesik ere. Interes hori modu objektiboan jasotzeko, batetik, munta handiari buruzko parametroa
|
erabili
da; eta, bestetik, gaiari dagokion parametroa. Bigarren horren eretzean, auziak ebatzi behar izan dira lege substantiboa urratuz, eta, horrez gain, Auzitegi Gorenaren (edo, kasuan kasuan, autonomia erkidegoetako auzitegi nagusien) jurisprudentzia doktrinaren aurka edo Probintziako Audientziaren aurkakotasuneko jurisprudentzia duten autu edo arazoetan.
|
|
|
Behin behineko betearazpen sistema berria ezarri ondoren, legeak ez du beharrezkotzat ez egokitzat jo gordailuaren eskakizuna orokortzea, kasazio errekurtsoa (edo prozesuko arau haustearen ondoriozko errekurtso berezia)
|
erabili
ahal izateko. Justiziapekoengan eragin desberdina duen aurretiazko gordailu horrek, justizia garestitzeko faktorea izateaz gain, hainbat arazo sortzen ditu, berbarako, berdintasun printzipioaren arabera.
|
|
|
«Konstituzio bermeetan» Konstituzio Auzitegiaren mesederako salbuespenari men egitea bat etor daiteke Auzitegi Gorenaren jarrerarekin, eta, are gehiago, bat etortze hori komeni da. Espainiako Konstituzioaren 123 artikuluak Auzitegi Gorenari eratxiki dio nagusitasun jarrera orokorra, aipatu salbuespena eratxikitzeko
|
erabiltzen
duen argitasun eta enfasi berberarekin.
|
|
|
batetik, betearazpen horren aurka jartzeko araubidea; eta, bestetik, behin behinean betearazitako ebazpenak ezeztatzen direnerako erregela zehatzak. Erregela horiek ez dute besterik gabe erretorika bidez aitortzen kalte galerengatiko erantzukizuna, kasuan kasuko prozesu arruntera igorriz; haatik, horiek ordainaraztea ahalbidetzen dute, premiamendu bidea
|
erabiliz
.
|
|
|
1 Kontsumitzaile eta erabiltzaileen eskubide eta interesen babeserako eratutako elkarte nahiz erakundeek edota kaltedunen taldeek eragindako prozesuetan, epaiketara deituko zaie prozesua hasteko arrazoi den produktuaren kontsumitzaile edo zerbitzuaren erabiltzaile izateagatik kaltedun gertatu direnei, euren banakako interesa edo eskubidea
|
erabil
dezaten. Deialdi hori egiteko, eskubide edo interes horien lesioa zein lurralde esparrutan gertatu eta bertako komunikabideetan demanda onartu dela argitaratuko da.
|
|
|
Epea zehaztuko da, kasuan kasuko inguruabarrak edo gertaeraren konplexutasuna, baita kaltedunak zehaztu eta aurkitzeko zailtasuna ere, aintzat hartuta. Prozesuari berriz ekingo zaio deialdira agertutako kontsumitzaile guztiek parte hartuta, eta ez da onartuko kontsumitzaile edo erabiltzaileak banaka geroago aurkeztea, azken horiek euren eskubide edo interesak
|
erabil
ditzaketen arren, lege honen 221 eta 519 artikuluek xedatutakoaren arabera.
|
|
|
Beste alderdiak egiaztatzen badu, epaiketaren objektuari begira, alderdi eskualdatzailearen aurka soilik
|
erabil
ditzakeen eskubide edo defentsak badituela, uzia ez da onartuko. Halaber, uzia ez da onartuko, beste alderdiak errekonbentzio eskubidea badu, errekonbentzioa erabakitzeko dagoenean edo alderdi aldaketak beste alderdiaren defentsa modu nabarian oztopa dezakeenean.
|
|
|
2 Auzitegiak agerraldira deituko die alderdiei, hamar eguneko epean, baldin eta horietako batek oraindik interes legitimoa duela adierazten badu, bai prozesutik kanpo bere uziak ez direla bete azaldu duelako zioak emanez, bai bestelako argudioak
|
erabiliz
. Agerraldiaren gai bakarra hori izango da.
|
|
|
Ahalordea onartu delako ustea dago, prokuradoreak hori
|
erabili
duenean.
|
|
|
Demandaren jakinarazpena jaso ondoren, demandatuak abokatu eta prokuradoreak ere
|
erabili
nahi baditu, auzitegiari hala adieraziko dio hurrengo hiru egunetan. Era berean, eta hala badagokio doako laguntza juridikorako eskubidea aitortzea eskatu ahal izango du demandatuak.
|
|
|
Ebazpen hori abokatu eta prokuradoreen elkargoei komunikatuko zaie biderik azkarrena
|
erabiliz
, eskabide horren izapidetza Doako Laguntza Juridikoaren Legean ezarritakoaren arabera eginez.
|
|
|
5 Emakumearen aurkako indarkeria epaitegiek modu esklusibo eta baztertzailean
|
erabiliko
dituzte arlo zibilean dituzten eskumenak, betiere Prozedura Zibilaren Legean ezarritako prozedurekin eta errekurtsoekin bat etorriz.
|
|
|
1 Jardun judizial guztietan, epaileek, magistratuek, fiskalek, idazkari judizialek, eta epaitegi eta auzitegietako gainerako funtzionarioek gaztelania, estatuko hizkuntza ofiziala,
|
erabiliko
dute.
|
|
|
Epaileek, magistratuek, idazkari judizialek, fiskalek, eta epaitegi eta auzitegietako gainerako funtzionarioek, zein autonomia erkidegotan egon eta bertako hizkuntza ofizial berezkoa ere
|
erabil
dezakete, baldin eta alderdietatik bat aurka jartzen ez bada, hizkuntza hori ez jakiteak defentsarik eza ekar diezaiokeela alegatuz.
|
|
|
Alderdiek, euren prokuradore eta abokatuek, eta lekuko eta adituek, epaiketako jarduna zein autonomia erkidegoren lurraldetan izan eta horretako hizkuntza ofiziala ere
|
erabil
dezakete, idatzizko nahiz ahozko adierazpenetan.
|
|
|
Ahozko jardunean, auzitegiak probidentzia bidez izenda dezake, interpretatzaile gisa zein hizkuntza
|
erabili
eta berori dakiten gizabanakoetatik edozein, itzulpen zehatza egingo duela zin egin edo hitz ematen badu.
|
|
|
1 Idazkiez eta agiriez besteko prozesu jarduna dokumentatzeko, akta, eginbide eta oharrak
|
erabiliko
dira.
|
|
|
3 Auzitegiek bide teknikoak
|
erabil
ditzakete jarduna eta jasotako idazkiak nahiz agiriak dokumentatu eta artxibatzeko, lege honen 135 artikuluko 5 paragrafoan aipatu bermeekin. Bide teknikoak erabil ditzakete, halaber, prozesuen egoeraren jarraipena eta horiei buruzko estatistika egiteko.
|
|
|
3 Auzitegiek bide teknikoak erabil ditzakete jarduna eta jasotako idazkiak nahiz agiriak dokumentatu eta artxibatzeko, lege honen 135 artikuluko 5 paragrafoan aipatu bermeekin. Bide teknikoak
|
erabil
ditzakete, halaber, prozesuen egoeraren jarraipena eta horiei buruzko estatistika egiteko.
|
|
|
2 Auzitegiak hala xedatzen badu, auzi paperen arabera bihar etziko epaiak nortzuk ukitu eta horiei ere jakinaraziko zaie prozesua erabakitzeko dagoela. Komunikazio hori egingo da, betekizun berberekin, auzitegiak zantzuak atzematen baditu alderdiek prozesua zertarako eta iruzur egiteko
|
darabiltela
uste izateko.
|
|
|
1 Komunikazio egintzak idazkari judizialaren zuzendaritzapean gauzatuko dira, hori zerbitzuaren antolaketa egokiaz arduratzen dela. Egintzok gauzatuko ditu idazkari judizialak berak edo horrek izendatu funtzionarioak, forma hauetatik edozein
|
erabiliz
, lege honetan xedatutakoaren arabera:
|
|
|
Halaber, alderdiek euren telefono, fax edo antzekoen zenbaki aldaketak komunikatu dituzte, baldin eta azken horiek auzitegiarekin komunikatzeko tresna gisa
|
erabiltzen
badira.
|
|
|
1 Manamenduak eta ofizioak luzatu dituen auzitegiak zuzenean igorriko dizkio halakoak agintari edo funtzionario eskudunari. Halakoetan, lege honen 162 artikuluan ezarri moduak
|
erabil
daitezke.
|
|
|
Auziaren gaineko ardura zein auzitegik izan eta horren mugabarrutik kanpo egin behar den jardunerako laguntza judiziala eskatuko da, azterketa judizialeko egintzak barne direla, auzitegiaren iritziz, ezinezkotzat edo desegokitzat jotzen badu lege honek bere mugabarrutik kanpora lekualdatzeko ematen dion ahalmena
|
erabiltzea
jardun hori gauzatu dadin.
|
|
|
Exhortoak zuzenean igorriko zaizkio organo exhorto hartzaileari, informatika sistema judiziala
|
erabiliz
edo exhortoa jaso dela agerrarazteko bermea ematen duten komunikazio sistemetatik beste edozein erabiliz.
|
|
|
Exhortoak zuzenean igorriko zaizkio organo exhorto hartzaileari, informatika sistema judiziala erabiliz edo exhortoa jaso dela agerrarazteko bermea ematen duten komunikazio sistemetatik beste edozein
|
erabiliz
.
|
|
|
Ikustaldiak egiteko
|
erabil
daitezke, saio baten edo gehiagotan, eguneko ordu baliodun guztiak eta balioetsitako guztiak, eta, premiazkoa bada, hurrengo egunean edo egunetan ere jarraituko da.
|
|
|
1) Ikustaldien ordena onari eustea, horretarako epaile edo presidenteak dituen bide guztiak
|
erabiliz
; halakoetan, epaile edo presidenteak eskatuko du auzitegiei eta horietan jarduten ari direnei zor zaien errespetua eta begirunea izatea. Horietan faltak egiten badira, berehala zuzenduko ditu, Botere Judizialaren Lege Organikoak xedatutakoaren arabera.
|
|
|
2 Aurreko paragrafoko erregistro bideak ezin badaitezke
|
erabil
, edozein arrazoi dela medio, ikustaldia agirietan jasoko da, idazkari judizialak egindako aktaren bitartez.
|
|
|
1 Metaketa onartu ondoren, auzitegiak aginduko du antzinatasun gutxieneko prozesuak antzinatasun gehienekoei batzea, horiek prozedura berean edo izapide berdinak
|
erabiliz
gauzatzen jarraitu eta epai berean erabaki ahal izateko.
|
|
|
Metaketa eskatu bezain laster, beste auzitegiari horren berri emango zaio biderik azkarrena
|
erabiliz
, auzitegi horrek edozein kasutan epaia ez emateko, eskatutako metaketaren inguruan behin betiko erabakia eman arte.
|
|
|
1 Hitzezko epaiketen izapideak
|
erabilita
gauzatu diren prozesuetan, baldin eta epaile ezetsiak berehala onartzen ez badu ezespen arrazoia egiazkoa dela, jarduna helaraziko zaio intzidentearen instrukzioa egitea dagokionari; bitartean auzi nagusia eten egingo da. Instruktoreak aginduko du alderdiak bere aurrean ager daitezen, hurrengo bost egunetan, berak zehaztu egun eta orduan.
|
|
|
Adituak ukatzen badu ezeste arrazoia egiazkoa dela, edo auzitegiak ez badu onartzen adituak egindako aitorpena, auzitegiak alderdiei aginduko die bere aurrean ager daitezen, berak zehaztu egun eta orduan; hartara, zehazturiko egun eta orduan agertuko dira alderdiak,
|
erabili
nahi dituzten frogak bertara ekarriz, eta euren abokatu eta prokuradoreaz lagundurik, horien parte hartzea manuzkoa bada.
|
|
|
1 Demandatzaileak demandatuaren egoitza edo bizilekua zehazterik ez duela adierazten duenetan, demandatuaren pertsonazio ondoreetarako
|
erabiliko
dira inguruabar horiek ikertzeko egoki diren bideak; horrelakoetan, jo daiteke, kasuan kasuan, 155 artikuluko 3 paragrafoan aipatu erregistro, erakunde, elkargo, erakunde eta enpresetara.
|
|
|
Aurrekoa gorabehera, deklinatoria, aurkez daiteke, orobat, demandatuaren egoitzako auzitegian. Azken auzitegi horrek deklinatoria helaraziko dio, komunikazio biderik azkarrena
|
erabiliz
, demanda zein auzitegitan aurkeztu eta auzitegi horri, deklinatoria aurkeztu eta egun horren biharamunean ofizio bidez igortzeari kalterik egin gabe.
|
|
|
Arlo honetan, hipoteka betearazpenaren aurreko araubideari eutsi zaio oinarrian. Araubide horrek erabat mugatzen zituen zordunak betearazpenaren aurka jartzeko
|
erabil
zitzakeen arrazoiak, bai eta betearazpena eteteko kasuak ere. Konstituzio Auzitegiak behin eta berriz adierazi du araubide horrek ez duela Konstituzioa hausten; gainera, araubide horretan funtsezko aldaketak sartzeak bidegabe alda dezake hipoteka kredituaren merkatua, eta hori ez da batere gomendagarria.
|
|
|
Justiziapeko askoren eskubide eta interes legitimoak direla eta, Justizia Administrazioaren ardura ez da beste justiziapeko batzuek gordailuetarako eta kauzioetarako eskudirua izatea. Aitzitik, Justizia Administrazioaren ardura da, behar den unean, diru kopuru zehatzak berehala
|
erabili
ahal izatea legeak xedatu helburuetarako.
|
|
|
Laburbilduz, prozedura hori zordunaren egoitzako lehen auzialdiko epaitegiari zuzendutako eskabidearen bidez hasiko da, prokuradoreak edo abokatuak parte hartzeko beharrizanik gabe. Eskabide horretarako, inprimakiak nahiz formularioak
|
erabil
daitezke. Prozesu honen giltzarria da eskabidearekin batera agiriak ekartzea, zorraren itxura juridiko onaren oinarria agertzeko.
|
|
|
Legeak ezarri du, ondasunak adierazi ezin izan dituen, edo betearazpena behar bezala gauzatzeko behar besteko eta kalitate egokiko ondasunik aurkitu ez dituen alderdi betearazleak hala eskatuta, auzitegiak herri erakundeei eta pertsona juridikoei nahiz fisikoei eskatu ahal izatea alderdi betearaziak bere erantzukizunari aurre egiteko ondasun eta eskubideei buruzko datuak. Alderdi betearazleak azaldu behar du, labur bada ere, zeintzuk diren alderdi betearaziaren eta elkarlanean aritzeko agindeia jaso duten erakunde eta pertsonen arteko harremanak, ez litzatekeelako zentzuzkoa izango lege agindu horiek oker
|
erabiltzea
, ondare ikerketa generikoetarako edo oinarririk ez duten ikerketetarako.
|
|
|
Hori guztia dela eta, lehen multzoko oinarrizko eskubideei dagokienez, hau da, epaiketaz kanpoko ondasun juridikoen ingurukoak diren horiei dagokienez, legeak ezarri du, kasuan kasuko prozesuaren izapideak lehenespenez egiteaz gain, horiek gauzatu behar direla Oinarrizko Eskubideen Jurisdikzio Babesari buruzko 1978ko Legeak ezarri prozedura bidea baino azkarragoa den bide hau
|
erabilita
: epaiketa arrunten bidea, demanda eta erantzuna idatziz aurkeztuta, eta ikustaldia egin eta epaia emanda.
|
|
|
Konpentsa daitekeen kredituaren inguruan, hitzezko epaiketarekin jarraitu ahal izateko munta baino handiagoa bada demandatuaren alegazioa, auzitegiak alegazio hori egin ez dela ulertuko du, demandatuari hala ohartaraziz, horrek bere eskubidea auzitegi eskudunean eta izapide egokiak
|
erabiliz
balia dezan.
|
|
|
250 artikuluaren 1 paragrafoko 7 zenbakiaren kasuetan, demandatua demandaren aurka jar daiteke, bakarrik, baldin eta, kasuan kasuan, auzitegiak zehaztu kauzioa ematen badu, lege honen 64 artikuluaren 2 paragrafoko bigarren lerrokadan xedatutako moduetatik edozein
|
erabiliz
.
|
|
|
1 Auzitegiak aztertuko ditu prozesurako garrantzitsu izateagatik froga gisa zein hitz, datu, zenbaki eta kontabilitate helburuaz nahiz bestelakoaz egindako matematika eragiketa onartu eta horiek artxibatzea, ezagutzea eta erreproduzitzea ahalbidetzen duten tresnak. Halakoetan, alderdi proposatzaileak ekarritako baliabideak edo auzitegiak agindutakoak
|
erabiliko
dira, eta prozesuko gainerako alderdiei ahalbidetu behar zaie euren eskubideari dagokiona alegatu eta proposatu ahal izatea.
|
|
|
Aurreko lerrokada zein epaitan aplikatu eta epai horrek barneratuko du auzitegiak presuntzioa ezartzeko
|
erabili
duen arrazoinamendua.
|
|
|
1 Honako hauek dira epaiketan
|
erabil
daitezkeen frogabideak:
|
|
|
Merkatarien liburuak frogabide gisa
|
erabili
behar badira, merkataritza legeetan xedatutakoaren arabera jardungo da. Zioak emanez eta salbuespen gisa, auzitegiak erreklama dezake liburuak edo euren euskarri informatikoa bere aurrean aurkeztea, baldin eta aztertu beharreko idazkunak halakoetan zehazten badira.
|
|
|
1) Irizpenaren azalpen osoa, baldin eta azalpen horrek beste eragiketa batzuk gauzatzea badakar, eragiketok ekarritako idazkiaren osagarri izanik, 336 artikuluko 2 paragrafoan aipatu agiri, material eta bestelako osagaiak
|
erabiliz
.
|
|
|
359 artikulua. Azterketa judiziala agerrarazteko, baliabide teknikoak
|
erabiltzea
|
|
|
Azterketa judizialaren objektua eta horretan parte hartzen dutenen adieraztan jasoko dira grabazioak, erreprodukpenak agerrarazteko, irudia eta soinua grabatzeko baliabideak edo antzeko beste tresna batzuk
|
erabiliko
dira; gainera, akta egin da, eta horrezioak edo azterketak identifikatzeko beharrezko den guztia. Auzitegiak gorde ditu horiek guztiak, aldaketarik izan ez dezaten.
|
|
|
Ez da ohitura frogatu behar, alderdiak ados badaude ohitura horren izate eta edukiarekin, eta ohituraren arauek ordena publikoa ukitzen ez badute. Atzerriko zuzenbidea frogatu behar da beraren eduki eta indarraldiari dagokionez; atzerriko zuzenbide hori aplikatzeko, auzitegiak behar besteko ikerketa bideak
|
erabil
ditzake.
|
|
|
2 Titulu ofizialik ez duen pertsonaren bat izendatu behar bada aditu, gaian trebe edo jakitun delako, orduan, alderdien aurretiazko zitazioa egin ondoren, izendapena egingo da, aurreko paragrafoan zehaztu prozeduraren bitartez. Halakoetan, urtero urtero sindikatu, elkarte eta erakunde egokiei eskatu zerrenda
|
erabiliko
da bat, zerrenda horiek bost pertsonak osatuko dutela gutxienez. Irizpenaren gaia zein izan eta horren berezitasuna dela eta, pertsona trebe edo jakitun bakar baten izena baino ez badago, alderdiei eskatuko zaie euren adostasuna, eta alderdi guztiak ados daudenean bakarrik izendatuko da pertsona hori aditu gisa.
|
|
|
Horiek guztiak errealitate saihestezinak dira eguneroko bizimoduan. Alderdi aurkakotasunaren bidea
|
erabilita
(aurreko kasu guztietan gertatzen den bezala) edo borondatezko jurisdikzioa erabilita (jaraunsle adierazpenak, mugaketak etab.), justizia zibila da baliabide juridiko nagusia, subjektu pribatuen arteko harremanetan auziak gertatu eta auzi horiek konpontzeko.
|
|
|
Horiek guztiak errealitate saihestezinak dira eguneroko bizimoduan. Alderdi aurkakotasunaren bidea erabilita (aurreko kasu guztietan gertatzen den bezala) edo borondatezko jurisdikzioa
|
erabilita
(jaraunsle adierazpenak, mugaketak etab.), justizia zibila da baliabide juridiko nagusia, subjektu pribatuen arteko harremanetan auziak gertatu eta auzi horiek konpontzeko.
|
|
|
batetik, teknizismo juridikoa ezinbestekoa izatea; eta, bestetik, hainbat arazo sortzea, besteak beste, alderdi bakoitzaren uziak defendatzeko baliabideei buruz eta auzitegien barne antolaketari buruz. Gainera, kontuan izan behar da, edozein gatazka juridiko behin betiko konpontzeko, bide desberdinak
|
erabil
daitezkeela.
|
|
|
Lerrokada oso batean dihardu horri buruz, eta lerrokada hori gogoan hartzekoa da, are gehiago, halako testu bat euskaraz egoki adierazi nahi denean. Lehenengo baieztapenak berak erakusten du hizkera ulergarriagoa
|
erabili
nahi dela; historian barrena gaztelaniazko hizkera judizialari itxia izatea leporatu zaio, eta izaera horretatik aldendu nahi da lege berrian: legea ahalegindu da, teknika juridikoaren nahitaezko aginduetara moldatu beharra gorabehera, edozein hiritarrek ulertzeko moduko hizkera erabiltzen.
|
|
|
Lehenengo baieztapenak berak erakusten du hizkera ulergarriagoa erabili nahi dela; historian barrena gaztelaniazko hizkera judizialari itxia izatea leporatu zaio, eta izaera horretatik aldendu nahi da lege berrian: legea ahalegindu da, teknika juridikoaren nahitaezko aginduetara moldatu beharra gorabehera, edozein hiritarrek ulertzeko moduko hizkera
|
erabiltzen
. Ildo horretatik, ezabatu egin dira esapideno, auzitegien usadioei lotzen zitzaizkienak. zaharkituak edo ulergaitzak, alegia, teknika juridikoaren nahitaezko aginduei bai
|
|
|
Bestalde, doktrinak eta terminologiak zehaztasuna behar badute ere, horren kalterako nolabaiteko polisemia hobetsi da, hizkera juridikoaren eta hizkera arrunzesu» terminoak sinonimo gisa
|
erabiltzeari
; eta, batzuetan, «uzia» edo «uziak» hitaren arteko komunikazioa handiagoa izan dadin: Doktrinarismo itxura ere saihestu da.
|
|
|
Doktrinarismo itxura ere saihestu da. Hori dela eta, desegoki baino, bultzatzeko ikusten du legeak errealitate bera adierazteko esapide desberdinak
|
erabiltzea
, fenomeno hori hizkera arruntean nahiz juridikoan barneratu denean. Esate baterako, 1881eko Legeak, eta geroagoko jurisprudentziak eta doktrinak, inongo arazorik gabe, mende batez baino gehiagoz egin zuten bezala, lege honek eutsi egin dio «epaiketa» eta «protzak darabiltza, eta, beste batzuetan, «akzioa» edo «akzioak».
|
|
|
Hori dela eta, desegoki baino, bultzatzeko ikusten du legeak errealitate bera adierazteko esapide desberdinak erabiltzea, fenomeno hori hizkera arruntean nahiz juridikoan barneratu denean. Esate baterako, 1881eko Legeak, eta geroagoko jurisprudentziak eta doktrinak, inongo arazorik gabe, mende batez baino gehiagoz egin zuten bezala, lege honek eutsi egin dio «epaiketa» eta «protzak
|
darabiltza
, eta, beste batzuetan, «akzioa» edo «akzioak».
|
|
|
prozedura eta auzitegien antolaketa. Egia da herrialde euskaldunetako lurralde foru desberdinetan, zenbait xedapen izan zirela, euskaldunek prozesuan euskara
|
erabil
zezaten bermatzeko; ildo horretatik, adibidez, jasotzaile edo interpreteek herritarron adierazpenak itzultzen zituzten gaztelaniara. Egia da, halaber, euskara ez zela lan hizkuntza idatzia izan auzitegietan, edo, behintzat, hori ezin izan dela historian zehar egiaztatu.
|
|
|
Horren argigarri, hainbat aipamen egin daitezke. Nafarroa Beherean, Donapaleuko auzitegiaren jardunbidea aipa daiteke; bertan, Oihenart legelari zuberoarrak sustatu zuen euskaldunek euren hizkuntza
|
erabiltzea
eremu judizialean. XVI. mendean, nabarmentzekoa da Casalitvery notarioaren lekukotza.
|
|
|
XVI. mendean, nabarmentzekoa da Casalitvery notarioaren lekukotza. Horrek dioenez, aipatu auzitegian askatasunez
|
erabiltzen
zen euskara ahozko adierazpenetan; eta, epaia gaskoiz idatzi arren, ahozko azalpenak euskaraz egiten ziren auzi geletan. Kontuak horrela, XVIII. mendean, auzi anitz izan ziren Nafarroan, Elizako auzitegietan eta auzitegi zibiletan txanda erromanzatua edo euskalduna hornitzeko.
|
|
|
Batzuk eta besteek eragin zuten prozesu zibilaren behin betiko itxuraketa gaztelania hutsez egitea. Edonondik begiratuta ere, horrek ezin zuen eragotzi, ahoz eta interpretearen bidez, gaztelaniaz besteko hizkuntza espainiarrak
|
erabiltzea
.
|
|
|
Horiek horrela, Prozedura Zibilaren Lege berriko 142 artikuluak arautzen du prozesuan nola
|
erabil
daitezkeen hizkuntza ofizialkideak; artikulu hori bat dator, etorri ere, Botere Judizialari buruzko Legearen 231 artikuluarekin. Bestalde, ezin da ahantzi, indarreko legeriaren arabera, autonomia erkidegoetako hizkuntzak jakitea meritua dela, Justizia Administrazioaren zerbitzupeko langileak hautatzeko orduan.
|
|
|
Modu berean, azpimarratzekoa da Eusko Jaurlaritzako Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailak egindako lana. Izan ere, hainbat neurri sustatu ditu, euskara benetan eta eragingarritasunez
|
erabil
dadin Justizia Administrazioan: bateko, langileak trebatuz, eta, besteko, euskaraz jardun nahi duten legelarientzat euskarazko lan tresnak prestatuz.
|
|
|
Prozesu zibilean euskara aise
|
erabil
dadin, oraindik bide luzea egin beharra dago. Eta, bide horretan, garrantzi handikoa izan daiteke prozesu zibilari buruzko lege nagusiaren argitaraldi elebiduna prestatzea, lege hori aplikagarria baita Espainiako estatuko lurralde euskaldunetan.
|