|
2006
|
|
|
• Udako Euskal Unibertsitatean (UEU), berez unibertsitate mailako titulaziorik ez da
|
ematen
, baina bai zenbait kreditu osagarri lortzeko gorago aipatutako unibertsitateetako titulazioetako baliagarriak diren ikastaroak, unibertsitate mailakoak kontsideratzen direlako, baita soziolinguistikarekin lotzen direnak ere. Duen antolaketa malguarengatik, urtero (edo ia urtero) irakaskuntza mota ezberdinak eskain ditzakete, edo ikastaroen aztergaiak aldatu; zenbait ikastaro beste erakunde batzuekin batera elkarlanean eskaintzen dituzte, gizartean sumatzen diren premiazko beharrei erantzun nahian.
|
|
|
• Renoko Unibertsitateko Center for Basque Studies erakundean ere
|
eman
ohi dira euskal soziolinguistikarekin lotutako ikastaroak.
|
|
|
• Unibertsitate mailakoa den Masterra ere badago, Soziolinguistika arloa lantzeko, Hizkuntza Plangintza Ikastaroa (HIZNET) izenekoa: UPV/EHUko Soziologia 2 saila, Eusko Ikaskuntzako Asmoz erakundea, Soziolinguistika Klusterra, UEU eta Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza erakundeen artean antolatzen da, 26 irakasgairen eskaintza
|
emanez
(290 ordu, horien artean 200 ordu bete beharreko) 33 irakaslerekin: EHUko irakasleak, Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzako teknikariak, euskararen udal teknikariak eta euskalgintzako profesionalak.
|
|
|
1 zikloetan, doktoretzako 3 zikloan, edo masterretan (UPV/EHU, DU, MU, Baionako Fakultatea). 2) Berezia dei dezakeguna, titulaziotik kanpo
|
ematen
dena: bestelako guztiak (UEU, HIZNET).
|
|
|
• Bilakaera aldetik: 1) badaude bilakaera positiboa adierazten duten erakundeak eta egitasmoak, soziolinguistikari dagokionez, arlo honi
|
ematen
dioten garrantzia handitzen eta aberasten doalako (MU, UEU, HIZNET); 2) eta alderantziz, badaude garrantzia txikiagotzen eta pobretzen doazenak (UPV/EHU), edo indar gutxirekin mantentzen dutenak (DU, Baionako Fakultatea), eta abar.
|
|
|
Orokorrean ebaluatu bagenu, soziolinguistikari
|
ematen
zaion garrantziaren arabera, badirudi argi ikusi daitezkeela:
|
|
|
1) UPV/EHU ageri da paradoxa handienak dituen unibertsitate arrunt modura: baldintza onenak izanik (publikoa delako, gizartean adostua dagoelako, handiena eta zabalduena delako, eta abar), modu eta neurri kaskarrenean erantzuten dio bere testuinguru sozialean (euskal testuinguruan)
|
ematen
den aztergai berezi handieneko bati: bi hizkuntzen arteko ukipenaren aztergaia, hain zuzen, soziolinguistika eta antzeko arloak (psikolinguistika, hizkuntzaren gizarte psikologia, hizkuntzaren psikopedagogia, „.) landuz.
|
|
|
Egia da irakaskuntzan bi hizkuntza eredu irekita dituela, euskarazkoa eta erdarazkoa, baita euskarazko materialak sortzen ekiten duela ere; baina nahikoa al da hori? Soziolinguistikari ez al litzaioke
|
eman
leku egokiagorik?
|
|
|
2) MU unibertsitatea ere nahiko paradoxiko azaltzen da, baina kontrako zentzuan oraingoan: nahiz eta unibertsitate txikia eta berria izan, eta pribatua, soziolinguistikari leku aberatsa
|
ematen
dio.
|
|
|
Euskal eta kataluniar testuinguruetan
|
ematen
direnen artean, badaude: a) antzekotasun batzuk, adibidez, inplikatuta daudelako soziolinguistika arloarekin:
|
|
|
kataluniar te jadanik hasita daude, eta euskal te eztabaida behintzat jadanik irekia dago, dikatzen ari den euskal kurrikulumaren barruan sartuz. Gure testuinguruan beti zaigu interesgarria kataluniar testuinguruan gauzak nola
|
ematen
eta bilakatzen diren ikustea; baita zenbakiaren aztergai honekiko ere.
|
|
|
Gurean atalaren bukaeran sartzen dugu zorionak
|
emateko
azpiatala ere: JAKIN aldizkariari, Ikastolen Elkarteen Federakuntzari, eta J.A. Fishman soziolinguistari.
|
|
|
Hona dakargun txostenaren helburua Soziolinguistika ikasketak gaur egun, alegia ikasturtean, dauden egoeraren berri
|
ematea
da UPV/EHUko Filologia Fakultatean (Arabako Campusa, Gasteiz). Eremu honetako irakaskuntza, indarrean dauden Ikasketa Planen arabera, ondoko ikasketetan zehar banatzen da:
|
|
|
|
Demagun
1981eko 16 urte bitarteko 33.293 euskaldunak (V. Taula) handik bost urtetara, 1986an, V. Taulako beheko lerroan 20 urte zituztelarik 42.950 zirela eta, beste bost urte geroxeago, V. Taulako hurrengo errenkadan, 25 urte bitartekoan 42.699 euskaldun zeudela. Horrek adieraziko luke mordo horretan 1981 delako epean euskaldunen kopurua 8657 hiztunetan handitzen dela, baina 1986 epealdian 251 galdu.
|
|
|
Nolanahi ere euskaldunen gehiengoa kasu guztietan. Eskuin aldeko zutabeetan, aztertzen ari garen tarteetako irabazi/ galerak agertzen dira; 81 epealdian, galdutako euskaldunak, adin tarte zaharrenetan
|
ematen
dira, 50 urteetatikaurrera, 2.587 hiztun, eta multzo horrekiko erlatiboki kopuru txikia da eta, hiztun galerak zio naturalak (heriotzak,...) eragindakoak direla pentsatzera eramanez. Epealdi bereani rabazitakoak hiztun, ostera, guztiak helduak izanik ezin pentsa daiteke berezkoak direnik, horiek, duda izpirik gabeeuskaldun ikasiak dira, euskaldun berriak alegia.
|
|
|
Ariketa labur bat egiten badugu agian hobeto ikus genezake;
|
demagun
81 urteak bitartean euskaldun ikasiak, 22.551, helduen euskalduntzearen ondoriozuzena direla. Demagun ere hurrengo epealdian 86 16 eta 64 urte bitarteko biztanleria ez dela aldatu, eta egia da ez dela gehiegi aldatu.
|
|
|
Ariketa labur bat egiten badugu agian hobeto ikus genezake; demagun 81 urteak bitartean euskaldun ikasiak, 22.551, helduen euskalduntzearen ondoriozuzena direla.
|
Demagun
ere hurrengo epealdian 86 16 eta 64 urte bitarteko biztanleria ez dela aldatu, eta egia da ez dela gehiegi aldatu. Orduan
|
|
|
i dagokion adin taldea izendatzen du eta, k dagoen adin talde kopurua. Guk darabiltzagun datuetan (EUSTATek
|
emandakoak
) 13 tarte baino ez daukagu, beraz k= 13 izanik i k 1 eta 13ren arteko balioak har ditzake. Indize horiek dira batukarietan erabiltzen ditugunak.
|
|
|
Hortik abiatuta VI. Taulan
|
emandako
datuei atxikiz 81 eta 86 hazkundeak honela adieraz ditzakegu: (1.2) ekuazioa
|
|
|
Agian hizkuntz politika baino, kasu honetan behintzat, politika demolinguistikoa esan genuke. Abiaburua, beraz, labelak, edo, akaso aurrenen informazioa jaso eta, behin jasota eta sailkatuta, kategoria horiei izena (labela)
|
eman
–
|
|
|
Zazpi hiztun kategoria horiek Zentsu eta Udal Erroldetako ezaguerari buruzko galderetatik zuzenean eratorriak dira. Aztertuz gero
|
eman
daitezkeen erantzunen konbinatoria hutsa dela antzeman daiteke, baina 81 kategoria posibleetatik (gehienak esanahigabekoak) bakarrik zazpi onetsi dira. Hori da, hain zuzen ere, bildutako informazioarekin egiten den lehenbiziko galbahea, zer gertatzen da esandako zazpi kategoria horien arabera erantzuten ez dutenekin?
|
|
|
Hori da, hain zuzen ere, bildutako informazioarekin egiten den lehenbiziko galbahea, zer gertatzen da esandako zazpi kategoria horien arabera erantzuten ez dutenekin? Pertsona asko ez badira ere, gure ustez, estatistikoki talde esanguratsua izan daiteke, adibidez ez litzateke horren arraroa hiztun batek ondo hitz egin eta nekez ulertzen duela erantzutea; tankera horretako erantzunak sailkaezinak dira
|
emandako
tipologian. Are gehiago, populazio osoko neurketa izanik erantzun batzuk beste batzuk baino probableagoak dira eta hori probabilitate legeen arabera jakingarria da.
|
|
|
EUSTATek
|
emandako
datuak baino ez baditugu aztertzen ere, EAEko euskaldungoa Euskal Herri osoan duen pisu demografikoa jakinda bertan antzemandako joerak, oro har, baliagarriak direlakoan gaude. Gure datu iturriak, beraz, zuzenak izan dira, 1981, 1986 eta 1991ko Zentsu/ Udal Erroldetatik atereak hain zuzen ere.
|
|
|
Hirurogei hamarkadako industrializazio eta populazio hazkundeak handik hogeiren bat urtera bere goia jo zuen. Egun krisialdiz krisialdi biztanleriaren hazkundea eten egin da, biziraupen itxaropena luzatu eta berezko hazkundeak sekulan
|
eman
ez den proportzioetaraino jaitsiak dira. Europako herrien artean gurean jaiotza tasarik txikienetakoa omen da.
|
|
|
" Euskaldunen belaunaldi berriek aurrekoek baino lehenago ikasten dute gaztelera. Gizaldi zaharretako euskaldunek haurtzaroa euskara hutsean
|
ematen
zuten"
|
|
|
Arestian esan dugunez, euskara dagoeneko zaharren hizkuntza izatetik gazteen hizkuntza izatera igaro da. Haatik erabilerari buruzko datu bilketek eta azterketek ez dute
|
ematen
oraingoz aldaketa horren zantzurik.
|
|
|
Hurrengo diagramakoa euskaldunek Errolda Orrian aitortutako etxeko euskararen erabilerari dagokio. Kasu honetan, ordenatuetako zenbakiak ehunekotan
|
eman
ditugu. Horrela adin talde bakoitzari dagokion are gehiago, egoera okertzen denean gure errua dela esaten digute eta" etxeko ohizko hizkuntzaren (euskara) erabilera tasa beha daiteke.
|
|
|
Adin talde gazteenetan alfabetatuen artean
|
ematen
dira euskararen erabilera tasarik onenak. Helduen artean, ostera, alfabetatua izateak ala ez, ez du eragiten etxeko ohiko hizkuntzaren erabileran.
|
|
|
Jatorrizko hizkuntzaren arabera erraz antzeman daiteke aldibereko elebidunak izateko joera. Euskaldunen belaunaldi berriek aurrekoek baino lehenago ikasten dute gaztelera; gizaldi zaharretako euskaldunek haurtzaroa euskara hutsean
|
ematen
zuten. Honek, dudarik gabe, badu bere eragina adin talde bakoitzak erakusten duen hizkuntz portaeran.
|
|
|
Ekuazioan agertzen diren moduan, aurrena, adin talde gazteenetan
|
emandako
hazkuntza; honetan deskonposaketa berri bat egin dugu: euskaldungoaren berezko hazkuntza eta hezkuntza elebidunari dagozkion bi faktoreak hurrenez hurren.
|
|
|
euskaldungoaren berezko hazkuntza eta hezkuntza elebidunari dagozkion bi faktoreak hurrenez hurren. Hurrena adin talde zaharrenetan
|
ematen
den hazkuntza; izan ere urte jakin batean 65 urte bitartekoak (X12) direnak handik bost urtetara 70 urte baino gehiagokoak (Y13) izan behar baitute. Eta azkenik, arestian aipatu dugun helduen euskalduntzeak ekarritakoa, lehen azaldu duguna hain zuzen ere.
|
|
|
Garrantzitsuena, ostera, irabaziak eta galerak non eta nola
|
ematen
diren jakitea da"
|
|
|
VII. Taulan agertzen den modukoa, hain zuzen ere, zenbait kasutan hiztunak irabazi (erdaldungoaren bizkar) eta bestetan galdu. Garrantzitsuena, ostera, irabaziak eta galerak non eta nola
|
ematen
diren jakitea da.
|
|
|
Okerrena, ostera, ez da eredu ezberdinetan lor daitezkeen emaitzak, orain artekoak orokorrean hartuta oso baikorrak baitira; okerrena, genion, sistema horretan ezarri den aldakortasuna da. Hau da, orain arte A B D hurrenkerako bilakaera
|
eman
bada ere nork ziurta dezake etorkizunean horrela izango denik. A ereduaren berpiztea egun hipotesi hutsa baino zeozer gehiago denean prozesuaren jarraikortasuna oso hauskorra dela antzeman daiteke.
|
|
|
Ikus daitekeenez muturretako adin tarteak ezik gainontzekoak 5 urtetako zabalera berekoak dira, Zentsu eta Udal Errolden arteko urte kopuru bera hain zuzen ere1 Horrela 1981ean 16 urte bitartekoak zirenak handik bost urtetara (1986ko Udal Errolda), 20 adin tartean bilatu genituzke. Hots, aldaketarik
|
eman
ezean estatistikoki kopuru beretsuak behatu genituzke batean eta bestean. Horrelakoetan biztanleriak hamar urte horietan izandako aldaketak edo aldaketa ezakkontutan hartuz, gazteen artean bederen, migrazio mugimenduek eta heriotza tasek ez dugu uste eragin handia daukatenik edo zehazkiago, balizko eragin hori ez dela estatistikoki esanguratsua.
|
|
|
Horrela, gazteen artean alfabetatuak direnek besteek baino joera handiagoa erakusten dute euskaraz aritzeko, hiztun garatuagoak direlako. orain artekoak orokorrean hartuta oso baikorrak baitira; okerrena, sistema horretan ezarri den aldakortasuna da. Hau da orain arte A B D hurrenkerako bilakaera
|
eman
bada ere nork ziurta dezake etorkizunean horrela izango denik?"
|
|
|
Filosof� a eta Letren Fakultateko Filologia sailetik eta Soziologiatik. Txosten honetan bai irakats arloan bai ikerkuntzan gaur egun egiten denaren berri
|
ematen
dugu.
|
|
|
batzuetan aukerako irakasgaia izan da eta beste batzuetan ez da eskaini. Maitena Etxebarria eta Iziar Basterretxea izan dira soziolinguistika irakasgaiaren irakasleak; aurten nik neuk
|
emango
dut bigarren seihilekoan.
|
|
|
Deustuko Unibertsitateko Euskal Filologoaren profilaren arabera, Eus� kal filologoak gai izan behar du egoera ezberdinetan, bai ahoz bai idatziz, modu egokian eta eraginkorrean komunikatzeko; hizkuntza eta literatura auzitan irizpide argiak izateko; euskal hizkuntza eta literatura, ikaslearen ezaugarrien arabera, irakasteko; eta euskara normaltzeko prozesuetan iritzi profesionalak
|
emateko
. Soziolinguistika irakasgaiaren bitartez, azken soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 43 gaitasuna lantzen da.
|
|
|
Soziolinguistika irakasgaiaren bitartez, azken soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 43 gaitasuna lantzen da. Horretarako, euskara normaltzeko prozesuetan iritzi profesionalak
|
emateko
gai izan dadin, euskararen egoera ondo ezagutu du, soziolinguistikaren printzipio eta metodologiez jantzita egon du eta aniztasunari begira errespetuz eta tolerantziaz jokatu du. Datozen gaitasunak dira, beraz, Soziolinguistika irakasgaian lantzen direnak:
|
|
|
1) ludikoa, 2) kriptikoa, esan nahi baita hizkuntza kode bereziak sortzen direla beste pertsonek ez dezaten hizkuntza hori ulertu, eta 3) nortasun funtzioa, hots, hizkuntza, taldearen ezaugarria bilakatzen dela. razleetariko bat da, batez ere maila soziokultural apaleko jendeetan eta usadio legetimoekin itsututa dauden pertsonetan. Garbizaletasuna hizkuntzaren ikuspegi atzerakoi bati lotua dago non arauei toki garrantzitsuegia
|
ematen
zaien. Ondorioz, ezberdintasun guziak mehatxuak eta desintegrazio arrixkuak bezala ikusiak dira.
|
|
|
Zentzu horretan, hizkuntza planifikazioa, aukera, begiramen eta ikuspegi batzuen gauzapena eta instituzionalizazioa da. mitologia milikari bat alegia, zeinek B hizkuntzari A hizkuntzari onartzen ez dizkion kalitateak
|
ematen
dizkion. Hizkuntza menderatuaren idealizazio horrek, bitxiki, hizkuntza zapalduaren lekua indartzen du.
|
|
|
Zentzu horretan, hizkuntza planifikazioa, aukera, begiramen eta ikuspegi batzuen gauzapena eta instituzionalizazioa da. Garmadi k honako zehaztapena
|
ematen
du: " hizkuntza planifikazioa hizkuntza arazoak konpontzeko saiakera eta indar konziente bat da.
|
|
|
Normatiboki hizkuntza bat erreformatzea eta estandarizatzea da. Ahozko hizkuntza bati idatzizko kode bat
|
ematea
da. Une kolonial eta kolonialondo batean elebitasunerako irixteko baliabide zientifikoak erabakitzea da.
|
|
|
Esku hartze normatibo bat izan daiteke hizkuntza kodifikatu nahiz, izan dadila gramatika, hiztegi ala fonetika mailetan edota forma estandarizatu bat eman guraz, euskara batua adibide dela, nahiz eta ez duen gobernu batek egin. Era berean, ahozko hizkuntza bati idatzizko itxura
|
ematen
ahal dio eta eskolaren bidez heda dezake.
|
|
|
Lurraldetasuna, erroldaren arabera egiten da gizabanako bakoitzak bere ama hizkuntza zehaztu behar baitu. Datu horien arabera ikusten da zein hizkuntza estatus
|
emango
zaion distriktoari: finesa soilik, suediarra bakarrik ala elebiduna.
|
|
|
Euskal Soziolinguistika hartzen duten ikasleak normalean iparamerikarrak dira eta ameriketako euskaldunak ezagutzen dituztelako edota euskal kultura eta hizkuntzaren berezitasunez jakin mina dutelako
|
ematen
dute izena irakasgai horretan. Batzuk Renon bizi dira baina beste batzuk Nevadako beste herriren batean edo Nevadatik kanpo ere bai.
|
|
|
Bigarren aukera nazioartean euskal soziolinguistikari buruzko ikerketa eta lanen berri
|
eman
ahal izatea da. Ingelesez idatzitako liburuak (Amorrortu 2003) euskal soziolinguistikaren ikuspegi orokorra eskaintzen du, ingelesdunari begira, baina euskaldunentzat ere baliagarria izan daiteke, atzerrian euskal soziolinguistikari buruz aztertutakoaren berri ere ematen baita.
|
|
|
Bigarren aukera nazioartean euskal soziolinguistikari buruzko ikerketa eta lanen berri eman ahal izatea da. Ingelesez idatzitako liburuak (Amorrortu 2003) euskal soziolinguistikaren ikuspegi orokorra eskaintzen du, ingelesdunari begira, baina euskaldunentzat ere baliagarria izan daiteke, atzerrian euskal soziolinguistikari buruz aztertutakoaren berri ere
|
ematen
baita. Beraz, irakasgaiaz aparte euskal soziolinguistikaren nazioarteko
|
|
|
Mintegiak euskal ikasketetan gai oso ezberdinen gaineko formazioa eskain dezake, modu errazean, eta irakasle guztiak bertan izateko behar barik. zabalkuntza aipatu behar da. Gerora begira, irakasgaia gaurkotzen den heinean azken lanen berri ere
|
emango
da eta horiek zabaltzeko ere balioko du.
|
|
|
Gerora begira, soziolinguistika arloa indartu litzateke, bai irakaskuntza presentzialean eta baita, eta batez ere, ikerkuntza eta argitalpen mailan. Bestela, oso azalean gera daiteke arlo hau Mintegiaren izaeran, eta Euskal Ikasketak aztertzea eta zabaltzea helburu duen erakundeak hizkuntzaren eta gizartearen arteko erlazioei bere garrantzia
|
eman
lieke.
|
|
|
Nazioartekotasunak ikuspegi anitza sustatzen du, bai ikasle bai irakaslearentzat; ikuspegi oso ezberdinak konparatzeko aukera
|
ematen
du. Euskal Herrikoa den eta bertan bizi den irakasleari, guretzat normala dena auzitan ipini beharrak hausnartzeko eta norberaren argumentazioa hobetzeko aukera ematen dio.
|
|
|
Nazioartekotasunak ikuspegi anitza sustatzen du, bai ikasle bai irakaslearentzat; ikuspegi oso ezberdinak konparatzeko aukera ematen du. Euskal Herrikoa den eta bertan bizi den irakasleari, guretzat normala dena auzitan ipini beharrak hausnartzeko eta norberaren argumentazioa hobetzeko aukera
|
ematen
dio.
|
|
2007
|
|
|
Ez dago euskararen etorkizuna bermatzerik tarteko belaunaldia bermatuta ez badaukagu. Tarteko belaunaldi hori da (batzuek, lotsagabeki nire ustez, galdutzat
|
eman
duten belaunaldi hori) euskararen transmisioaren giltzarria, euskara hizkuntza osoa badela eta izan daitekeela erakutsiko diguna: ez haur hizkuntza, ez eskolakoa, ez etxerako lanetan baino erabiltzen ez dena, baizik eta hizkuntza oso bat, geure artean normaltasunez erabiltzen duguna, familiatik hasten dena (seme alaba eta guraso) eta edozein esparru, une eta gaitan erabil daitekeena.
|
|
|
Bestalde, metodologian
|
eman
diren aurrerapausoak ikaragarriak izan dira. Euskalduntzen metodo hura, Jalgi Hadi, AEKren horma irudiak... Nork uka diezaieke urteetan edukitako arrakasta eta balioa?
|
|
|
Aipatu beharrekoa da ere, gizarteak berak, orain arte eduki ez ditugun aukera ugari
|
ematen
dizkigula, teknologiarekin lotutakoak (Internetek berak aukera asko eman dizkugu: auto-ikaskuntzarako, norberak ikasteko, datu gehiago edukitzeko...).
|
|
|
Aipatu beharrekoa da ere, gizarteak berak, orain arte eduki ez ditugun aukera ugari ematen dizkigula, teknologiarekin lotutakoak (Internetek berak aukera asko
|
eman
dizkugu: auto-ikaskuntzarako, norberak ikasteko, datu gehiago edukitzeko...).
|
|
|
Duda barik, aipatzekoa da administrazio batzuekiko harremanetan, konkretuki EAEri dagokionean,
|
eman
den eraldaketa, elkarlanean aritzeko eta elkar laguntzeko prestutasuna. Horrek lagundu egin digu, eta lagundu digu denean, sektoreko batasunean bertan ere lagundu digu-eta; eta hori, zintzoki aipatu beharreko zerbait da.
|
|
|
Horrek lagundu egin digu, eta lagundu digu denean, sektoreko batasunean bertan ere lagundu digu-eta; eta hori, zintzoki aipatu beharreko zerbait da. Beste batzuek ez dute inolako pausorik
|
eman
, baina eman dutenen lana aipatu beharrekoa da.
|
|
|
Horrek lagundu egin digu, eta lagundu digu denean, sektoreko batasunean bertan ere lagundu digu-eta; eta hori, zintzoki aipatu beharreko zerbait da. Beste batzuek ez dute inolako pausorik eman, baina
|
eman
dutenen lana aipatu beharrekoa da.
|
|
|
Bestalde, euskarak gelatik kanporako pauso hori
|
eman
dezan lan egin behar dugu. Hor daude mintzapraktika programak, zenbaki honetan bereziki aipatzen direnak.
|
|
|
Eta batez ere, eta ez HEArekin lotuta bakarrik, baina bai oso lotuta, hor dago erabilera planak bultzatzearen erronka. Euskaltegietan egiten dugun hori kaleratzea eta kalean egotea lortu behar dugu, horrek gure ikasleei indarra
|
emango
baitie euskaraz mintzatzeko. Horrek normalkuntzan beste pauso bat ekarriko du; gure ikasleek kalean euskaraz hitz egiten duten neurrian, euskalduntzeari, bere osotasunean lagunduko diogulako.
|
|
|
Euskara ikasi dutenen kopuruak nabarmen egin du gora; erabilera, ordea, ez da nahi bestekoa. Beraz, argi dago oraindik ere lan handia dugula egiteko, euskarak aurrera egingo badu ezinbestekoa da urratsak
|
ematea
erabileran. Ikasle heldu batek euskara ikasten egiten duen esfortzua oso handia da, gero erabilera ezagatik ikasi duen hori galtzen badu, eta handik eta urte batzuetara euskaltegira hurbildu behar badu.
|
|
|
Euskara ikasi dutenen kopuruak nabarmen egin du gora; erabilera, ordea, ez da nahi bestekoa. Beraz, argi dago oraindik ere lan handia dugula egiteko, euskarak aurrera egingo badu ezinbestekoa da urratsak
|
ematea
erabileran. Ikasle heldu batek euskara ikasten egiten duen esfortzua oso handia da, gero erabilera ezagatik ikasi duen hori galtzen badu, eta handik eta urte batzuetara euskaltegira hurbildu behar badu.
|
|
|
Eginkizun hau ez dagokigu bakarrik euskaltegioi, baina gure arlo honetan, ezin diogu muzin egin gure erantzukizunari. Guregana hurbiltzen den ikasleari ezagutzaren eta erabileraren artean dagoen jauzian laguntza
|
eman
behar diogu gure esku dagoen guztia eginez. Gabezia horretaz konturatuta abian jarri ziren aspaldian Berbalagun edo Mintzalagun izenekin ezagunak diren egitasmoak.
|
|
|
• Bezeroekin aurrez aurre lanean ari diren lanpostuak euskalduntzeko erraztasunak
|
eman
(emaitzei lotutako liberazioen finantziazioa).
|
|
|
Euskarari prestigioa
|
eman
behar zaio; euskararen beharra gizarteratu egin behar da. Hizkuntza eta kultura aniztasuna balio nagusitzat harturik, euskararen aldeko sentiberatze ekintzak antolatu behar dira.
|
|
|
• Euskaltegien arteko lankidetza; sare moduan antolatu beharra dago. Izan ere, lehiakideak garela ahaztu gabe, komunean ditugun beharrak identifikatu behar ditugu eta horiei erantzuna
|
emateko
lankidetza bideak jorratu behar ditugu. Nabarmena da azken urteotan euskaltegiok elkarlanean egindako lana fruituak ematen ari dela, hor dago Kultura Sailarekin izandako negoziazioen emaitza ona.
|
|
|
Izan ere, lehiakideak garela ahaztu gabe, komunean ditugun beharrak identifikatu behar ditugu eta horiei erantzuna emateko lankidetza bideak jorratu behar ditugu. Nabarmena da azken urteotan euskaltegiok elkarlanean egindako lana fruituak
|
ematen
ari dela, hor dago Kultura Sailarekin izandako negoziazioen emaitza ona. Dena dela, atzera begiratzeak ematen duen poza alde batera utzi gabe, ezin dugu ahaztu oraindik ere lan handia dagoela egiteko HEA guztiz normalizatutako arloa izatera hel dadin:
|
|
|
Nabarmena da azken urteotan euskaltegiok elkarlanean egindako lana fruituak ematen ari dela, hor dago Kultura Sailarekin izandako negoziazioen emaitza ona. Dena dela, atzera begiratzeak
|
ematen
duen poza alde batera utzi gabe, ezin dugu ahaztu oraindik ere lan handia dagoela egiteko HEA guztiz normalizatutako arloa izatera hel dadin: baliabideak, formazioa, sustapena... etengabeko lana eta jarraipena eskatzen duten arloak dira, etorkizunean ere elkarlanean aritzea eskatuko dutenak.
|
|
|
Nabarmena da azken urteotan euskaltegiok elkarlanean egindako lana fruituak
|
ematen
ari dela, hor dago Kultura Sailarekin izandako negoziazioen emaitza ona. Dena dela, atzera begiratzeak ematen duen poza alde batera utzi gabe, ezin dugu ahaztu oraindik ere lan handia dagoela egiteko HEA guztiz normalizatutako arloa izatera hel dadin:
|
|
|
Nabarmena da azken urteotan euskaltegiok elkarlanean egindako lana fruituak ematen ari dela, hor dago Kultura Sailarekin izandako negoziazioen emaitza ona. Dena dela, atzera begiratzeak
|
ematen
duen poza alde batera utzi gabe, ezin dugu ahaztu oraindik ere lan handia dagoela egiteko HEA guztiz normalizatutako arloa izatera hel dadin: baliabideak, formazioa, sustapena... etengabeko lana eta jarraipena eskatzen duten arloak dira, etorkizunean ere elkarlanean aritzea eskatuko dutenak.
|
|
|
Lehenengo zati honi bukaera
|
emateko
, ezin aipatu gabe utzi Alfabetatze Batzorde honek bere ibilbidean euskararen irakaskuntzan arlo pedagogikoan egindako ekarpena; hor daude besteak beste" Lehen urratsak" liburuxka," Euskalduntzen" metodoa eta Eusebio Osaren" Pedagogia eta Gizartea".
|
|
|
Ikasle uholdeak dimentsio berria
|
eman
zion helduen irakaskuntzari. Eskola eskaintzak demanda berriari erantzun behar zion; irakasle eta ikasgela gehiago behar ziren.
|
|
|
Helduen alfabetatze euskalduntzearen egoera azaltzera
|
emateko
, amaitua den azken ikasturtea hartu da oinarri, sektorearen ezaugarrietako bat baita hasi edo bukatu ahal izateko aukera eskaintzen zaionez ikasleari, ikasturtea amaitu arte ezin delako behin betiko argazkia osatu.
|
|
|
Beraz, alde nabarmena
|
eman
da, batez ere, 1995 ikasturtetik 200203ra bitartean, arauzko udal euskaltegi izan gabeko eskaintza publikoak desagertu egin baitira (HABEk diruz ez laguntzean), eta euskaltegi pribatu guztiak homologatu edo desagertu egin dira. Baina euskaltegi libre horietako gehienak AEK koak izaki, 1996an abian jarri zen irakasleen homologazio prozesuarekin batera, euskaltegien homologazioa ere gauzatu zen, horretarako eskualde mailako egiturak sortuz, hala behar zenean.
|
|
|
Izan ere, EAEko 92 herritan
|
ematen
bazituzten eskolak 1995 ikasturtean, horiek 118 eta 121 izatera pasatu ziren hurrenez hurren 2002 eta 2005 ikasturteetan. Edo 97, 123 eta 130 herrietan eman izan dute zerbitzua aipatu ikasturteetan, uda barnetegietako jarduerak kontuan izanda.
|
|
|
Izan ere, EAEko 92 herritan ematen bazituzten eskolak 1995 ikasturtean, horiek 118 eta 121 izatera pasatu ziren hurrenez hurren 2002 eta 2005 ikasturteetan. Edo 97, 123 eta 130 herrietan
|
eman
izan dute zerbitzua aipatu ikasturteetan, uda barnetegietako jarduerak kontuan izanda.
|
|
|
Hala ere, hiriburuak dira, normala denez, euskaltegi gehienen kokalekua (Gasteizen 9, Bilbon 15 eta Donostian 13), eta euskaltegi hauek beste 44 herritan ere
|
ematen
dituzte eskolak.
|
|
|
Aipatzekoa da, ikasturte osoan barnetegi erako ikastaroak
|
ematen
dituzten hiru euskaltegi badirela EAEn, (Foruan, Lazkaon eta Zornotzan), guztira une oro 250 ikasle biltzeko gai direnak.
|
|
|
Beraz, alde nabarmena
|
eman
da, batez ere, 199596 ikasturtetik 2002 bitartean, arauzko udal euskaltegi izan gabeko eskaintza publikoak desagertu egin baitira (HABEk diruz ez laguntzean), eta euskaltegi pribatu guztiak homologatu edo desagertu egin dira. Baina euskaltegi libre horietako gehienak AEK koak izaki, 1996an abian jarri zen irakasleen homologazioprozesuarekin batera, euskaltegien homologazioa ere gauzatu zen, horretarako eskualde mailako egiturak sortuz, hala behar zenean.
|
|
|
Honetarako hainbat arrazoi aipa badaiteke ere (lan egoeraren aldaketa, jendeak geroz eta denbora gutxiago duela zernahitarako,...), bada sektorearen beraren bilakaeran datu aipagarri bat: euskaltegietan programa orokorrak nagusi (edo ia erabatekoak) ziren garaitik, ikasleen beharrei zuzendutako ikastaroak antolatu eta
|
ematera
pasatu da. Hor kokatu behar dira enpresetako taldeak, administrazio ezberdinetako langileen taldeak, guraso taldeak, etorkinentzako harrera ikastaroak, dendarientzako eta ostalaritzako langileentzako ikastaroak, eta abar.
|
|
|
Euskaltegien jarduera kopurutan
|
emateko
unean, lau parametro erabili izan da beti: ikasleak, matrikulak, talde orduak, eta ikasle orduak.
|
|
|
Talde orduak, berriz, aurrez aurreko irakaskuntzan irakasleak ikasleei
|
ematen
dizkien saio orduak dira.
|
|
|
Eta ikasle orduak, ikasle bakoitza ikasle izan den bitartean
|
emandako
orduen batura da. Erreferentziazko azken bi ikasturteetan, ikasle bakoitzaren hasieraeta amaiera egunak zehazten direnez, gai honen jarraipen zehatza egin daiteke.
|
|
|
Euskaltegietan programa orokorrak nagusi (edo ia erabatekoak) ziren garaitik, ikasleen beharrei zuzendutako ikastaroak antolatu eta
|
ematera
pasatu da. Hor kokatu behar dira enpresetako taldeak, administrazio ezberdinetako langileen taldeak, guraso taldeak, etorkinentzako harreraikastaroak, dendarientzako eta ostalaritzako langileentzako ikastaroak, eta abar.
|
|
|
Ikasle gazteenei buruz aritzean, horien euskara mailari buruzko datu bat
|
eman
badugu ere, hemen ikasle guztien ikasturte hasierako mailari erreparatuko diogu, eta horretan gertatu den bilakaera azalduko dugu (aldaketa uste baino eskasagoa izan bada ere):
|
|
|
Bada sektorean zenbait irakasle, zuzenean eskolak
|
eman gabe
, eskolaren inguruko lanetan dihardutenak: materialgintza, antolaketa,... Azterketa honetan eskolak eman dituztenak bakarrik hartuko ditut kontuan, ez baitugu gainerakoen lana eskuratu eta kuantifikatzeko aukerarik.
|
|
|
Bada sektorean zenbait irakasle, zuzenean eskolak eman gabe, eskolaren inguruko lanetan dihardutenak: materialgintza, antolaketa,... Azterketa honetan eskolak
|
eman
dituztenak bakarrik hartuko ditut kontuan, ez baitugu gainerakoen lana eskuratu eta kuantifikatzeko aukerarik.
|
|
|
Aipatzekoa da euskaltegi libreak zeuden garaian homologazio baldintzak bete gabe eskolak
|
ematen
ziharduten irakasleen gaia bideratua dagoela 2002 ikasturterako, bai ikasketak amaituz bai 1996an abian jarri zen gaitze prozesuaren bitartez.
|
|
|
Sektoreko irakasleria zenbatean egonkortu den ikusteko, aski da ikasturte bakoitzean eskolak
|
ematen
aritu diren irakasleen eskarmentuari erreparatzea, bai aldez aurretik eskolak ematen aritutako ikasturteei eta bai horietan emandako eskolordu kopuruari dagokionean:
|
|
|
Sektoreko irakasleria zenbatean egonkortu den ikusteko, aski da ikasturte bakoitzean eskolak ematen aritu diren irakasleen eskarmentuari erreparatzea, bai aldez aurretik eskolak
|
ematen
aritutako ikasturteei eta bai horietan emandako eskolordu kopuruari dagokionean:
|
|
|
Sektoreko irakasleria zenbatean egonkortu den ikusteko, aski da ikasturte bakoitzean eskolak ematen aritu diren irakasleen eskarmentuari erreparatzea, bai aldez aurretik eskolak ematen aritutako ikasturteei eta bai horietan
|
emandako
eskolordu kopuruari dagokionean:
|
|
|
Aurrez eskolak
|
emandako
ikasturteak (batez beste)
|
|
|
Aurrez
|
emandako
eskola orduak (batez beste)
|
|
|
2.000 inguru dira, beraz, Euskal Herritik at jaiotakoak. Euskal Herrian jaiotako ikasle kopuru horren datu batzuk (adina eta hezkuntza eredua)
|
emango
ditugu jarraian:
|
|
|
2.000 inguru dira, beraz, Euskal Herritik at jaiotakoak. Euskal Herrian jaiotako ikaslekopuru horren datu batzuk (adina eta hezkuntza eredua)
|
emango
ditugu jarraian.
|
|
|
Eremu horietan lan egitea gero eta konplexuagoa da. Konplexua da taldeak osatzeko nahiko ikasle izatea, konplexua da eskolak
|
emateko
jendea topatzea, konplexua da ikasleak nahiko ordu emateko prest egotea, euskaltegian denbora epe arrazoizko batean euskara ikasteko.
|
|
|
Eremu horietan lan egitea gero eta konplexuagoa da. Konplexua da taldeak osatzeko nahiko ikasle izatea, konplexua da eskolak emateko jendea topatzea, konplexua da ikasleak nahiko ordu
|
emateko
prest egotea, euskaltegian denbora epe arrazoizko batean euskara ikasteko.
|
|
|
Hasiera batean euskaltegien eskaintza ohiko alfabetatze eskolek osatu izan dute. Ohiko eskaintzaz ari garela, ohiko ikastaldean
|
emandako
eskolez osatutako taldeez mintzo gara. Batere euskararik ez dakienetik hasi eta ikas prozesuan EGA agiria lortuz edo gaitasun komunikatibo osoak eskuratzeko eskaintzaz.
|