|
2000
|
|
|
Xedea, berezko ekoizpena egitea baldin bada, kanpoko kateei erosi gabe (%80 Britainia Handiko BBC kateari), erreportajea egiteko epea bi hilabete ingurukoa izaten da. Burutu ondotik ordea, aukera urria dago «prime time»an
|
eman
dezaten. Hori dela eta, ezinezkoa da Espainia edo Euskal Herriko ekoizpenak Britainia Handia, Frantzia, Alemania edo Estatu Batuen pare jartzea.
|
|
|
EAJren orekarako egoera hau luzatzea ere ez da erosoa izango, eta ona ere ez seguruenik, baina hauteskundeei begira polarizazio horrek abertzale askoren botoa
|
eman
diezaioke; jeltzaleek badakite hori eta ondo baliatzen ari dira. EA ere ahalegin berdinean ari da, eta Nafarroan bereziki izan dezake bere uzta, EHko batzuk bozkatzera badoaz behintzat.
|
|
|
Trebezia eskatzen du horrek, abesti bati ukitu magikoa
|
eman
diezaioketelako edo, alderantziz, betiko zapuztu. Baina, zer gertatzen da ekoizle lanetan dabilena talde bat sortu eta bere disko propioak plazaratzen hasten denean, eta are gehiago, eszenatoki batera igotzen denean zuzeneko emanaldiak emateko?
|
|
|
Menturaz, kantari profesional batek egin izan balu, musikalki hobeto entzungo zen, alderdi dramatikoa kaltetuz, baina. Izan ere, ba al da kanta nahiz antzezpenean maila bikaina
|
eman
dezakeen supergizonik. Isabel Alvarez bestalde, sinesgarri dago bere rolean, kantarako dituen dohaien erakustaldia dugu berea, etzanda dagoela ere doinu zailenak erdietsiz.
|
|
|
Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzeko Erakundeak (HABE) eta Nafarroako Gobernuak Baltasar Garzonen agindua jaso berri dute AEKri buruz duten dokumentazio guztia
|
eman
diezaioten. Irakasleen eta euskaltegien gastuen inguruko informazioa bildu nahi du Garzonek.
|
|
|
Nork igaro ote ditu orduak eta orduak harriak moldatu eta bata bestearen alboan ezartzen? Pauso bakoitza, hurrengoaren aurrean, kontu handiz
|
eman
ezazu eguraldi umela denean irristakorra bihurtzen baita galtzada. Burua altxatuz aldiz, haritz eta sasiek inguratzen gaituztela ikusiko dugu.
|
|
|
Ostegunetan emakumeek dituzten erronken inguruan arizen dira. Egun berean, Uxue Beloki soziologoak" Boulevard" magazinean dihardu erakunde publikoek gizarte bazterketari konponbide bat
|
eman
diezaieten. Pedro Garcia Larraganen asteguneko" En profundidad" solasaldian, pobrezia, legez kanpoko emigrazioa eta halakoak dituzte mintzagai.
|
|
|
Hain zuzen, jendearen erantzuna ez da espero bezain ona izaten ari. Kanpainak oihartzuna ukan duen arren, ez dute jendea hunkitzea lortu Botzari laguntza
|
eman
diezaion. Orain arte jaso laguntza aminiak animazioaren bidez jin dira.
|
|
|
Istorioak bata bestearen atzetik lotzeak bere zailtasuna du, hala ere, ipuinak nonbait bukatu behar duelako. " Tabakoa txarra da osasunerako" ipuinaren kasuan, adibidez, istorioak kontatzen
|
eman
nitzakeen urteak eta urteak. Interrelazioak landu nahi nituen, zer eragin izan dezakeen gertakizun batek ondoan dagoen pertsona batengan.
|
|
|
Hartaz, zergatik ez dituzte euskalki ezberdinak erabiltzen? Bestela, euskaraz azpidatzita
|
eman
ditzatela eta kito. Euskarri horiek eduki arte hankamotz ibiliko da euskara, erdararen morroi beti.
|
|
|
Bistan da sariak ez direla batere mamitsuak, ez hortik bizitzeko adina, behintzat. Bestetik, komeni zaigu enpresariak sartzea, behar duen bultzada
|
eman
diezaioten. Telebista ondoren sartzea lotua doa, gainera.
|
|
|
Gauza bat da bake prozesua bultzatzea (horrek, noizbait, denok mahai baten inguruan eseri behar dugula esan nahi du) eta bestea, alderdi abertzaleen arteko lan amankomuna dena. Dena dela, Lizarra orain mamitzen ez bada ere, zenbait lan komun garatzea ahalbidetu du eta lan komun horrek fruitu gehiago
|
eman
dezake aurrerantzean. Gure erronkarik handiena akordioak sortu zuen ilusioa berpiztea da.
|
|
|
Mezu hori da, gutxi edo aski," egon gaitezen beti hautetsien alde, hauen jarreren eta obren oihartzuna
|
eman
dezagun,' polemika' guztiak bazter ditzagun, Euskal Herri txukun eta Image d' Epinal irudi politikoa isla dezagun". Bere sortzailearen ideia politikoei fidel egon da" Le Miroir" eta eskuineko bezala sailka badaiteke ere, frantses' ezkerrekoek', sozialistek behintzat, ez diote erasiarik botatzeko arrazoirik.
|
|
|
Orain arte ez genuen Euskal Herri osoan aztarnategi bat ere Paleolitokoa, aztarna batzuk bakarrik. Orain arte Euskal Herrian tresnei bakarrik galdetzen genien garai haiei buruzko informazioa biltzeko, orain aztarnategiari ere galdetuko diogu eta aztarnategi horrek
|
eman
dezake zer nolako landaredia zegoen orduan. Orain arte hezurrik ez da azaldu, terrenoak azidoak direnean hezurrak galdu egiten direlako, baina sua aurkitzen baldin bada orduan datazioa egin dezakegu termoluminiszentzia metodo horren bidez. Badakigu Irikaitzeko aztarnategiak 200.000 urtetik gora daukala, baina 300.000, 400.000 edo 500.000 urte duen jakingo dugu.
|
|
|
Uda, sasoi ederra. Opor usaineko artikulua idazteko propioa,
|
eman
dezagun mendiaz. Gure belaunaldia oso mendizale, edo, gaztaroan esaten genuen bezala, mendigoizale, izan da.
|
|
|
Bestetik, bailara osora zabaltzeko egin beharreko loturak daude sare eraginkor bat osatzearren. Udaldia frogak egiteko baliatu dute, herrien arteko elkarlanak
|
eman
ditzakeen zailtasun tekniko eta bestelakoak gaindituz. Gauzak horrela, joan den udaberritik Arrasate, Aretxabaleta, Eskoriatza, Leintz Gatzaga eta Aramaion ikusgai izan delarik, udazkenean, Bergara, Oñati, Elgeta eta Antzuolara zabalduko da Goitb ko seinalea.
|
|
|
Estatu guztiek desarmerako politikak erabaki eta jardunean jar ditzatela eskatzen dute, bai ohiko armei dagokienez eta bai arma nuklear, biologiko eta kimikoei dagokienez. Baita pertsonen aurkako minen Konbentzioa berretsi dezatela eta herrialde guztiek hitza
|
eman
dezatela bakearen alde jokatzeko, armen trafikoa eta legezko nahiz legez kanpoko salmenta desagertarazteko eta gerra gaitzetsi eta arbuiatzeko, biztanle zibil guztien eta, bereziki, emakume, haur eta adinekoen aurkako bortxakeria kolektibo nagusi gisa.
|
|
|
(...) Benetan makal ikusten dut (Iparraldeko musika). Agian talde potenteren baten beharrean daude, Hegoaldean gogor joko duena eta besteak bultzaraziko dituena, bertako eszenari sinisgarritasuna
|
eman
diezaion. Egia da ez dituztela hegoaldekoek dituzten baliabide eta aukerak, ezin izan baitzuten 80 hamarkadako eztandan parte hartu.
|
|
|
Abertzaleen arteko gutxieneko akordio baten ondorioa izango da; hor, ordea, hutsune edo gabezia bat daukagu.
|
Eman
dezagun testuinguru horretan su eten berri bat datorrela. Ezin duguna da su eten hori baldintzatu batzuek eta besteek.
|
|
|
Ahotsak mugak ditu, baxutik zein altutik. Musika tresna batek, ordea, edozein nota
|
eman
dezake. Egungo konposatzaileek obra konplexuagoak, disonanteagoak egiten dituzte".
|
|
|
Horrela bada, hauxe zen bere desirarik gartsuena: " Zeruko Argiari urrengo lareun aleetarako, erri gintzan ari duen lanari jarraituz, euskal biotzen batasun bidean oinkada aundiak
|
eman
ditzala opa diot nere leiotillatxo onetatik. Eta Jainkoak nai beza, guk besterik ez dezagula sekulan egin!".
|
|
|
Telebistaz lehengo bertsogintza emango balitz, publiko berria ez litzateke etorriko eskaintza horretara. Publiko berria etorri zen bazegoelako belaunaldi oso bat ordura arte bertsolaritzara hurbildu gabeko jendearen mezuak era txukun batean
|
eman
zitzakeena. Arrakasta horregatik izan zen.
|
|
|
92 urtearen inguruan mozorro bolada izan zen. Momentu jakin batean mozorro batek
|
eman
dezake bertsotarako gaia, gero eman duelako jartzen duzu telebistan eta bolada batean denak mozorrotu nahian ibiltzen dira, eta ariketekin berdin. Epe luzerako bista falta da askotan.
|
|
|
1983ko Sarrionandia idazleari ez zaio errealitatea bera aditzera ematea helburu interesgarria iruditzen, ez eta guztiz ederra edo dramatikoa bada ere. Kazetariek eta fotografoek
|
eman
lezakete errealitate objektiboaren berri idazle artisauak baino hobeto (85 orr.). Ez da hori idazlearen jomuga, idazleak" gauzen bihotzetara hurbildu" nahi du:
|
|
|
Osagai ezberdin horien elkartzetik sortzen dena sorpresa da ordea: " Beraz
|
eman
dezagun, nobela luzea dela". Autoreak generoaren gaiari buruzkoan duen ironia jarrera da ziurrenik, edo kritikoek nahiz mundu editorialak nobela luzeekiko duten erabateko estimazio eta errespetuari eginiko irrijorra sarkastikoa.
|
|
|
Pertsonaiak eta gertakariak askotarikoak badira ere, hari narratibo bakarrean biltzen jakin du. Bigarren mailako pertsonaia batzuen jokaera, agian, ez dago garatuegia eta oso sinpleak
|
eman
lezakete, batez ere On Benjaminekin konparatzen baditugu. Eleberria, oro har, gustatu zaidan arren, esan behar dut, baita ere, puntu bat ez dudala hain gustukoa izan:
|
|
|
Eurogutuna zertan den argitzeko, laburki
|
eman
ditzadan bertan jasotzen diren punturik aipagarrienak: hasteko, sarrerakoan, Europak bere jatorriz duen hizkuntz aberastasuna adierazten du, denak osagarritzat joaz eta gizarte oreka egokia lortzeko arau juridikoen beharra aipatuz.
|
|
|
Kontseilu hau eratzen duen Foru Dekretuak dio: , bidezkoa ikusten da organo misto bat eratzea Administrazioaren eta gizarte nafarraren artean elkarretaratu, parte hartu eta elkarrizketatzeko foro modura, hizkuntza normalizazioaren kontzeptu berariazkoa osatzen duten alderdi batzuen gainean botere publikoei aholkua
|
eman
diezaieten?. Hala eta guztiz ere, garbi ikusten da Gobernuak ez zuela Kontseiluaren eskakizun eta aholkurik aintzat hartu nahi, eta beronen eginkizun garrantzitsuak (Foru Dekretuaren 4 artikuluan xedatzen direnak), hala nola, euskararen planifikazio, erabilera, sustapen eta normalizazioa?, saihesten aritu zela.
|
|
|
EUSKALDUNON EGUNKARIA eta GARA egunkarien arteko alderaketak horriburuzko argibideren bat
|
eman
diezagukeelakoan gaude. Ikusi dugunez, antzeko joeradute Euskal Herria islatzean, beste egunkari abertzaletik (DEIA) bereiziz.
|
|
|
Sistema publiko honen guztiaren finantzaketarako iturri ezberdinak finkatu dira, hala nola kanona, ekarpen publiko bereziak, publizitatea, patrozinioa eta zerbitzukoordainketa. Alabaina, dohaineko eskaintzari lehentasuna emango zaiola zehaztu da; aregehiago, lurrazaleko telebista digital publiko guztiak doakoak izango direla xedatu da.Halaber, mugatu egin da telebista
|
publikoek
eman dezaketen publizitate kopurua, gehienez jota ere orduko zortzi minututara irits daitekeela zehaztuz. Hortaz, kanona etabalizko ekarpen publiko bereziak izan dira etorkizunean sistemaren funts ekonomikoa, eta honek zalantzak sorrarazi ditu irrati telebista publikoen gaitasunaz, arloteknologiko berrietan bere presentzia ziurtatzeko.
|
|
|
Telebista lokalaren40 legeak, udal mailan emititu eta hartuko diren lurrazalekotelebistak (gehienez bi udaleko, bat udalak berak gestionatu lukeena zuzenean, eta bestea, ekimen pribatuari
|
eman
liezaiokeena, bost urteko aldi baterako emakida baten bidez) arautzen ditu (nahiz eta udal bat baino gehiago hartzea ere posiblejotzen den, arrazoi demografiko eta teknikoek hori posible edo gomendagarri egitendutenean). Horren arabera, Autonomia Erkidegoei dagokie emakida prozedurak ezartzeko (emisio ordu eta programazioaren gaineko baldintzak barne) eta horiek erabakitzeko eskuduntza, nahiz eta, edozein kasutan, horretarako Estatuak emandako frekuentzia esleipena beharrezkoa izango duten, Telebista Lokalaren Plangintza Tekniko batenbidez41 Mugarik Gabeko Telebistaren direktibaren egokitzapenak ere berretsi egitendu programazioaren gaineko baldintzak ezartzeko eskuduntza hau, arrazoi kulturaletanoinarrituta.
|
|
|
Antzinatetik ditu gizakiak bera bizi den lekuaren eta beretzat duen bizitokiarenjabe den inpresioa
|
eman
diezaiokeen zantzuren baten gogoa, nahia eta beharra. Kulturagehienetan, antzinatetik markatu ditu gizakiak beretzat hartutako territorioak eta, behinmarkatuta, defendatu egin ditu, ustez, bertan sobera daudekeen guztien aurka; batzuetan hitza ahoan zuela, eta beste batzuetan ezpata eskuan zeukala.
|
|
|
– Teknologia eztabaidaezina da, adituek bakarrik
|
eman
baitezakete iritzia.Teknologia horren aurka dauden adituak azaltzen badira, itzulinahi duten erreakzionarioak eta atzerakoiak besterik ez dira.
|
|
|
Eguneroko ekintzetan zehar (adibidez, kreditu txartelakerabiltzean) datu anitz gordetzen dira. Datu horiek elkartzen eta tratatzen direnean, oso informazio zehatza
|
eman
dezakete pertsona jakin bati buruz: mugimenduak, gustuak, interesak, joerak, eros-ahalmena, eta abar.
|
|
|
Era berean, politika teknozientifiko orokorraren barruan kokatutako estrategia diseinatu behar da, topikoetatik eta propagandatik urrunduta. Ezinbestekoa da erabakitzea, zer nolako hedapena den posibleeta desiragarria, eta zer nolako babesa
|
eman
diezaiokeen herritarrari, gizarteari etainguruneari. Eztabaida horren ondorioz, eta ez lehenago?
|
|
|
Zentzu honetan, Martinez-ek adierazitakoaren arabera,, teknika dramatikoakerabiltzeak, prozesu terapeutikoa bizkortzea ahalbidetzen du: baliabide teknikoberriak, mugikortasun handiagoa, taktika desberdinak, ahozko teknikez baliatu etapazientearen bilakaera oztopatzen dituzten teknikak agerian jarri eta aldatzea.Zenbait razionalizaziok errazago
|
eman
dezake amore dramatizazio baten aurrean, dramatizazio hori nortasunaren defendatu gabeko alderdi batetik sartu delako. Paziente bati portaera berezi bat erakuts dakioke (dramatizazio frogatzailea), azalpenbat eman ordez?
|
|
|
|
Eman
diezaiogun begirada bat psikodramaren historiari, zertan datzan ulertzenongi lagunduko baitigu.
|
|
|
Aurreiritzian eta intentzioen epaiketan oinarrituta
|
eman
dezakeen deskonfiantzahori, ordea, datutan oinarritutako kritika bihurtu izan du behin baino gehiagotan: Euskararen politikarako aurrekontuen, plangintzaren hutsuneen, Unibertsitatekoeuskararekiko politikaren eskasiaren eta abarren azterketan, alegia.
|
|
|
Une hartan Ministro batek
|
eman
zitzakeen oinarrizko arrazoi politiko etasoziolinguistikoak ezagutzeko, testu antologikoa da agiriko pasarte hau, eta merezi duhemen lekurik (ib. 127):
|
|
|
TABen gaurko aplikazio komertzial gehienak jatorri askotako informazioak ematen dituzten sistemen inguruan garatuta daude; informazio horiek gehienetan telefonobidez ematen dira, esate baterako, gure telefono txartelaren egoerari buruzko informazioa ematen digutenak, edo burtsa finantzieroaren egoerari buruz, edo hiri batean edobestean dagoen eguraldiari buruzkoa, edo gure posta elektronikoa irakurtzeko gai dena. Informazio aldakorra erabili behar dugun edozein egoeratan, testu ahots bihurgailua erabili ahal izango da informazioa ahots bihurtuta
|
eman
diezagun. Ahots moldearen abantaila, gaur gure artean hain hedatua den telefono sarearen erabilpena ahalbidetzean datza.
|
|
|
Bestalde, edozein azentueratan azentuatxertatzeko erak oso konplexuak dira; izan ere, azentuerari beste fenomeno fonologikoeta morfologiko batzuek eragiten diote. Barietate zehatz baten eredua aplikatu nahiizango balitz,
|
eman
dezagun oso barietate hedatu baten eredua, gauzatzea oso zailaizango litzateke; zeren, lehenago aipatutako morfologiaren eta fonologiaren artekoeraginak direla-eta, aldez aurretik, azterketa morfologikoa, sintaktikoa eta semantikoaegingo lukeen sistema bat bailitzateke, lan horiek guztiz automatikoki egingolituzkeena.
|
|
|
Gai honi dagokionez, gurea baino aurreratuago dagoen Quebec-eko kasua hobekiezagutu genuke, baita Kataluniakoa ere?, argia
|
eman
bailiezaguke hizkuntzpolitika finkatzerakoan.
|
|
|
Kontseiluak eskainiriko eztabaida foru bikainean ikasitakoa batetik, eta ur teotanbilduriko ene esperientzia dela bestetik, ondoren, saiatuko naiz azaltzen zein diren, nire ustez, edozein saltoki euskalduntzeko hartu behar diren neurririk garrantzitsuenak.Eta, adibide moduan, euskaldundu nahi dugun saltoki hori, nagusiki erdalduna denhirian. Gasteizen,
|
eman
dezagun, kokatuko dut.
|
|
|
Arestian esan dut euskaldunek laguntza ederra
|
eman
dezaketela merkataritzaeuskalduntze bidean. Euskaldunaren eskubidea da salerosketak bere hizkuntzan eginahal izatea.
|
|
|
Itzulpen zerbitzu publikoa ere,
|
eman
dezagun, eskain lezake Administrazioak.Asmo onik bai baina bitarte handirik ez duten saltoki txiki askok eta askok baliatuahalko lukete zerbitzu hori, behar duten itzulpen zuzena berehala lortuz eta dendetakohizkuntz paisaia era horretan euskaldunduz.
|
|
|
Zerga biltzeantolatzaillez gain, hizkuntza dala erresumaren instituzio nagusia eta sustraiezkoa.Eta hau betidanik, baiña erresumaren aginpidea gotortu ala, gero eta finkatuago etanabarmenago gaur agertzen dala.
|
Eman
dezagun hizkuntzaren batasun indarrarenbalioaren ohartzapena berria dala. Baiña, halere, konturatu gabe, edo erdizka baizikez konturaturik ere, erresumak betidanik izan du hizkuntza politika bat?
|
|
|
Baldin eta monetaren kontrapartida moneta bera balitz, erraz uste daitekegordailuak biderka litezkeela: bankuek, berek jasotako gordailu bakoitza, aldi bereanbezero multzo bati maileguz
|
eman
diezaioketela. Bankuen zorra nolabait fikziozkoaizanen litzateke, baldin eta beren aktiboetan jendeari zor dizkioten monetako kopuruakaurkituko balituzte:
|
|
|
Ekonomian inolako balio dimentsionalik ez dagoenez, objektiboki neurgarriizanen litzatekeen lan baliorik ez baliagarritasun baliorik?, merkantziak ezin liratekeebaluatuak izan monetarik ezean; monetak beraien neurri numerikoa ematen du etasoilik berak
|
eman
dezake neurri numeriko hori. Moneta existituko ez balitz, merkantziek edo produktuek fisikoki izaten direnak izaten segituko lukete; alegia, objektuheterogeneoen kaosa, bata bestearekin inolako konparaketa kuantitatiborik egitekoaukerarik gabe.
|
|
|
Aburu publikoa delakoa zertan dagoen jakitearren edo, gizatalde bateko zenbait kideri edo elkarrizketako protagonistari itaunketa egiten zaionean, bere aburuak edo iritziak
|
eman
ditzan.
|
|
|
8 Iturri lokala. Hedabidea dagoen eskualdean kokaturik, noizean behin zein maiztasunez informazio interesgarria
|
eman
dezaketenak. Besteak beste, polizia, ospitaleak, suhiltzaileak, erakunde zibikoak etab.
|
|
|
Musika irratibidearen osagarri garrantzitsutzat jo dezakegu. Gidoiaren atal ezin ahantzizkoa den honek gauza askoren berri
|
eman
diezaguke. Albistegintzan ere erabiltzen da eta aspaldidanik, sortu zenez geroztik dela esan dezakegu?
|
|
|
Askotan ahanzten dugun elementua da isilaldia. Hots, zarata, musika eta mintzo eza da, hau da, pausaldia iradoki dezakeena, entzuleari gogo atsedena
|
eman
diezaiokeena. Halaber, gogoeta egiteko baliabidea dugu isilaldia, edo intrigan suspentsea iradokitzeko une gorenaren isla ere izan daiteke.
|
|
|
Radio Listeners in Panic, Taking War Drama as Fact. Jende batzuen izua itzela izan zen; horrela erakutsi zen, irratibideak aukera handiak
|
eman
zitzakeela fikzio eta dramaren alorrean.
|
|
|
Lehenbizi,
|
eman
ditzagun data batzuen erreferentziak, Estatu frantseseko irratibide publikoaren erroak hobeto ezagutzearren (Lafrance eta Simon, 1992, 173):
|
|
|
Badira letra batzuk, fonema bat baino gehiago errepresentatzeko balio dutenak. Horrela, esaterako, g kontsonanteak hiru fonema
|
eman
ditzake euskaldun peto eta diglosikoen artean (hala ere, euskal alfabetoan, ge, izendapena daukan letra honek maileguzkoak eta arrotzak ez diren hitzetan soinu horixe, besterik ez du eman behar,, gu gara?
|
|
|
Alde batetik, esan dugun legez, erakunde horrek aholkuak
|
eman
zitzakeen(. El Gobierno oirá al Consejo?) arlo askotan izan arren, baina, bestalde badaezpada ere?, kontseiluko kide askoren kontrola ziurtatzen zuen, berak hartzen baitzuen kopuru handia izendatzeko ardura.
|
|
|
Estatua eta honen kontrolpean dagoen lurraldeko populazioa finkatzea dugu helburua; Estatu espainiarrak espainiarrak omen ziren herritarrekin harreman erregularra sortzen zuen bere ordezkarien bidez (postaria, soldaduak, polizia, irakaslea,...), eta harreman hori eta harremanean sortzen zen komunikazioa, hizkuntzaren bidez gaztelaniaren bidezizango zen nahitatez.
|
Eman
dezagun hemen arrazoi operatiboak jokatzen duela, baina operatiboa izanik ere, ezin da ukatu Estatuaren eta populazioaren arteko lokarria dagoela; eta, esango genuke, bi instantzien arteko identifikazioa ere sortzen dela, espainiarrak omen diren herritarren artean batasun ezaugarria sortzen baita, kolektibitate sentimendu bat. Gaztelaniak izan ezik, beste inongo hizkuntzak ez luke eskolan lekurik izan behar, ezta Estatuarekin harremanetan jartzeko aukerabiderik ere.
|
|
|
Yes, erantzun zion Txemak:
|
eman
diezadakezu hango hura. Bi buru agertzen ziren argazki hartan:
|
|
|
Oreinaren begi galdu haien zirrararen eraginpean nengoen, beraz, hatsalboka, bigarren oreina atxiki zutenean —arra—, labana lepoan sartu... Eta, bat batean, ikusten ari nintzena ezin onarturik edo, ateskarat abiatu, hura ireki, eta barnerat sartu nintzen, oihuka, hirugarrenak —emeak— ihesari
|
eman
ziezaion. Eta jalgi zen oreina ate tipi hartarik, baita ni ere haren gibeletik, ezin alegerago, morroien garrasiei eta protestei entzungor egiten niela, neure buru bihotzetan biktorios...
|
|
|
—Zein ederra den libertatearen hazia! Eta hazi bakar hori jenderazinoz jenderazino bizirik mantentzea duk gure eginbeharra, egun batean lur ongarriztaturat erori, eta bateko ehun
|
eman
dezan, eta orotarat heda dadin.
|
|
|
Eta osaba Joanikotek ere Lurraren mugimendu hari bere laguntzatxoa eskaini nahi zion, eta, hala, dorre okerraren gainean bizi izan genituèn mementu eder haiek hitz eder batzuen galdean baleude bezala, osabaren ezpainetarik iritsi zitzaidan erran hura, ederrak ederrari azkena
|
eman
ziezaion amoreakatik:
|
|
|
Ongi jotzen zuen, ongi kantatzen eta, apal jantzia zihoan arren, ongi hezia eta ongi ikasia zela igar zitekeen, bere manerengatik eta jendearen aitzinean egoiteko moduagatik. Dozena bat entzule zituen inguruan eta, kanta akabatzen zuenean, mugimendu neurtuz eta begirune osoz pasatzen zuen kapelua, bat bederak, gogara edo ahalatara, eskupekoren bat
|
eman
ziezaion. Eta, kanta bat aditu eta, nola baikeunden gogara —osabari eta bioi jaun Marcel oroitarazten zigulako ote, noiz eta hark lauta jotzen baitzuen han jauregian...? —, bertze hiruzpalau kanta aditzen geratu ginen.
|
|
|
Baina natorren lehenbailehen etorri beharrekorat eta lot nakion gaiari, nahiz eta aitzinetik jakinarazi behar dizudan ezen ez dizudala kontatuko bidaia osoa, zeren bertze liburu bat skribatu behar bainizuke, baina bai hiruzpalau gertakiren aitzin gibelak, gure joan etorri haren berri
|
eman
diezazuketenak.
|
|
|
Nola hunkitu ninduten hitz haiek...! Zeren eta nik ere aspaldi eskatu bainion eta eskatzen nion Goikoari mirakulu bat, eta mirakulu hura zen ezen
|
eman
ziezadala beharrezko argia, neure egiaren erabaki ahal izaiteko, katoliko edo protestant izan behar ote nuen, apez edo zientzilari... Eta osabak ere nahi zuen, ongi aditu banion bederen, nik gogoeta egitea, neure arimaren indarztatzeko eta sendotzeko...
|
|
|
Osaba Joanikot, bertzenaz ere, Donibane Lohizunerat joaitekotan zen egun haietan, zeren bere liburua —lehen liburua, haren erranetan— akabatutzat jotzen baitzuen eta Piarres Oihartzabal kapitainari utzi nahi zion, ez irakur zezan, baina honek Bordeleko unibertsitatean lagun zuen irakasle bati
|
eman
ziezaion, zeren irakasle hau Montpellierko unibertsitatean ibilia baitzen urte batzuk lehenago eta zeren hango unibertsitateko bertze irakasle batzuen eraginaz balia baitzitekeen erregeren baimenduaren erdiesteko eta liburua han Monpellierren publikatzeko; eta, horrela, bidaia hartan osabak eta etxeko morroi batek lagundu zioten jaun Mar ce li, zeina don Frantziskorekin aitortu baitzen eta haren ...
|
|
|
" Pisako dorrea". Eta, imajinatzen hasi nintzen zer bertze ihardespen
|
eman
niezazkiokeen: erran niezaiokeen, konparazione:
|
|
|
BART gauean, lotarakoan, behin eta berriro etorri zaizkit bururat, aldarearen azpian ezkutatu nuen nafar gaztearen hitzak, noiz eta erran baitzuen: " Espai niako soldaduetarik ihesi nabil, zeren nik bizia
|
eman
baitezaket Nafarroaren alde, baina Nafarroatik kanpoan ez zait deus ere galdu... eta zeren ene aitonetarik bat Ka ta luniarat joan eta Katalunian hil baitzen, eta nik ez dut haren eredurat akabatu nahi", eta gaur, berriz, bi hitz skribatu nahi nizkizuke, nafar gazteak erranari buruz.
|
|
|
...ze ipuin luze bat kontatu zidan, zeinetik aski bainuke kontatzea nola Axularrek eskatu zion sakristauari, ipuinaren azken aldean, hil zezala mezerdian, ogia eta arnoa sagaratzeko mementuan, zeren Sarako erretoreak baitzekien orduko, halatan baizik ezin beregana zezakeela bere itzala, eta nola Axularrek eskatu eta solizitatu behar izan zion behin, bi aldiz eta hiru aldiz, sakristauak, finean, amore
|
eman
zezan eta hartarat ausart zedin.
|
|
|
—Espainiako soldaduetarik ihesi nabil, zeren nik bizia
|
eman
baitezaket Nafarroaren alde, baina Nafarroatik kanpoan ez zait deus ere galdu... eta zeren ene aitonetarik bat Kataluniako gerletarat joan eta Katalunian hil baitzen, eta nik ez dut haren eredurat akabatu nahi.
|
|
|
Egun hartan, adio egiterakoan, eskua luzatu beharrean, ohi zuen bezala, musu
|
eman
niezaion, aldiz, besoetarik atxiki eta musu eman zidan kopetaren erdian.
|
|
|
‘Ama, Espainiarat joan nahi nuke, neure lehengusuaren ikusterat, zeren uste baitut ezen harekin ezkonduko naizela’ Harritu eta larritu zitzaidan ama, eta pentsatzen hasi zen eroturik ez ote nengoen, halako moldez, non koadroa gordetzea erabaki baitzuen; baina, ikusirik ezen erremedioak are okerrago jartzen ninduela eta apetitua ere galdu nuela, berriro eseki zuen koadroa bere tokian. Eta hala joan ziren egunak, eta joan zen urtebete hura, eta egun batean Simón de Osorio —ene osaba hura, kakao saltzailea zena eta Caracasen bizi zena—, ohi bezala, bisitan etorri zitzaigun; eta ni, hatsarrean, alegeratu egin nintzen, zeren hark
|
eman
baitziezadakeen, benturaz, neure lehengusu haren berri. Eta, elkarri agur egin ondoren eta ohiko galderen ondoren, azken denbora hartan hain kezkaturik nindukan enigmaren desestaltzeko, abiatu ginen ama, osaba etorri berria eta hiru ahizpak egongelarantz, non baitzegoen koadroa, eta galdetu nion ezin urduriago osabari:
|
|
|
...nt izaiten duten piezaren gibeletik joaitea, bakarrik, harik eta hura bereganatzen duten arte, ibiliaren ibiliaz eta izerdiaren izerdiaz; aitak, aldiz, nola baitzen eta nola sentitzen baitzen erroetaraino jauregiko habe eta jabe, mundu guztia nahi izaiten zuen bere erranetarat, morroiak eta orak, harat eta honat igortzen zituenak, ehizaren inguratzeko eta bideratzeko xedearekin, aitak berak azkena
|
eman
ziezaion amoreakatik.
|
|
|
Izan ere, nola hain baitzen kortsario haien mundua berezia, hala mintza nenkizukeen haien arteko harreman partikularrez, edo haiek egin ohi zituzten festez eta emaztekiei eman ohi zieten tratuaz. Eta horni nezakeen deskribatze bakoitza behako bikoitz batez, buruko begiek ikusten dutena gauza bat denez gero, eta bertzea, bihotzeko begiek... eta
|
eman
niezazkizukeen, halatan, nik ikusiaren eta ikusiak enegan eraginaren aitzin gibelak, on gaitzak eta bertze gorabehera guztiak, xehero baino xeheroago. Edo, uste al duzu, konparazione, ezen borzpasei lerro laburretan eman daitekeela, nola arestian eman baitizut, hain munta handiko gertakia, nola izan baitziren ene begien aitzinean ikusi nituen exekuzioneak —bortz beltz, bi indiar, eta bertze kortsario harena—, exekutatuen buruak lur gainean arrodaka zebiltzala, itsas lapurren oihu eta irrien artean?
|
|
|
Ordea, nola olak zura beharrezkoa izanen lukeen gau eta egun, zeren, herensuge zintzur luzeen idurirat, olak ere ez baitu bere gosea nehoiz asetzen, hala, probetxua eta onura, baldin ene asmoak onartuko bazenituzte, bi aldetarik iritsiko litzaizueke: izan ere, batetik, piztiak muga hertsiagoetarat gibelatu eta baztertuko genituzke, paraje oihantsu hauek soildu eta garbitu ondoren, eta, bertzetik, bizibidea
|
eman
niezazueke eta basoko trabailuetan enplega zuetarik hainbat". Eta, aitak iragarri bezala, azkenean berak arrazoin!
|
|
|
—Pedro gazte sutsua zuan, pintatzeko eta beregainezko zaletasuna zuena, eta gauzak hatsarretik argi izan zituena, zeren eta, haur zelarik, pintore bat heldu baitzen Ubarnerat, koadro baten egiteko enkarguarekin, elizako erretaula edertzeko asmoz —erran zidan behin batean osabak, haren jarraikian argibide guztiak emaiten zizkidala—: Baina, harien ongi lotzeko, derradan lehenik ezen Pedroren aitak, Abel Huizik alegia, parte hartze xuxena izan zuela elizak pintoreari eskaini zion enkarguan, batetik Abel Huizi bera zelako, hain zuzen ere, Ubarneko herriko etxeko sekretarioa denbora hartan, eta, bertzetik, kargu hartaz baliatu zelako alkatea konbentzitzeko, honek elizari bere laguntzatxoa
|
eman
ziezaion, herriko etxearen izenean... Zeren, inguruetako bertze jauntxo gehienak ez bezala, pinturazalea baitzen Abel Huizi eta uste baino adituagoa... bere lehengusu baten eraginagatik, beharbada, zeinari Juan Huizi baitzeritzan, Irun berrin jaioa, eta zeina baitzen, ofizioz, eskultore, Aitzurengo elizako erretaula egin zuena, norat joan baitzitzaion Abel bisitan behin baino gehiagotan, hura Aitzurenerat etorri zenean —eta, introdukzione haren ondotik hats hartzen zuela, osabak erantsi zuen—:
|
|
|
Baina osabak hura nahi zuen, eta Pedrok ez zuen hartarako ez indarrik ez kemenik aski... ez eta gogorik ere, zeren bizitzak maiz kolpatu eta zaurtu baitzuen, eta zeren, zokorik zokoeneko azken epela bilatzen duen or zigortuaren eredurat, ez baitzuen gutiziatzen eta amesten zoko epel hura baizen, non
|
eman
baitzitzakeen bere hondar urteak, bizitzako azken plazer apurren gozoan.
|
|
|
—Ez! Agiriak dioen bezala, jaun inkisidoreak txakurra bizirik nahi du, eta, txakurrarekin bakarrik zaudela, tentamendu gaixtoren bat izan dezakezu, eta pozoinen bat edo
|
eman
diezaiokezu, edo katetik laxatu... Eta, orduan, zuk beteko zenuke, beharbada, txakurraren lekua...
|
|
|
" Seme maitea"... eta nola sentitu nuen ezen osabak arrazoin zuela!, zeren eta halakoa baitzen ene nortasunaren eta ene izatasunaren zuhaitza: aitak erroak eman zizkidan, baina osabak eguzkia, eta hala hedatu zitzaizkidan zuhaitzaren adarrak aitaren baratzetik osabaren baratzerat, osabarenean
|
eman
zitzan eta erortzerat utz zitzan fruiturik onenak eta onduenak.
|
|
|
Alabaina nire zentzumenak ez zeuden bertzeren mokokaldiak aditzeko plantan. Aski lan zuten ene presentziaren berri
|
eman
zezakeen bizi aztarna apalena ere deusgutitzen, garbikariaren eraginez nire buruaz jabetzen ari zen nahasmenduaren erdian. Metalezko atearen ondoan gogorturik, pertsiana altxatzen eta autoan sartzen entzun nituen.
|
|
|
Zerritegi batean ez zen hainbertze zikinkeria izanen! Ez naiz zuregatik ari, begietan baita gizon aratza zarela, baina zure lankide batzuek
|
eman
zezaketen, bederen, kasu handiagoa beren lana egiterakoan!
|
|
|
Haren izena jakin gabea nintzen beti, eta zuzenean jo nuen gerrira. Banekien aita ez zuela etxean izanen, baina haren mugikorraren zenbakia bai
|
eman
ziezadakeen, bezperan eskatzea ahantzi baitzitzaidan. Ezezko biribila.
|
|
|
—Dirua pagatuko nikek ohean nola moldatzen diren jakiteagatik —nik, mingots— Aholkuren bat ere
|
eman
niezaiokek Ximuri. Urteen poderioz ikasten eta gero alferrikakoak bilakatzen diren trikimailuak...
|
|
|
Unaik berak ere zer egin ez dakidala uzten nau negarrez hasten zaidanean. Zoo bat erosiko nioke horrelakoetan, lehoiak eta guzti erosi ere, malko zurruztari langa
|
eman
diezaion. Burura etorri lehen galdera egin nion emaztekiari.
|
|
|
Beti bezala esnatu zen Brown jauna goiz euritsu hartan, zortziak aldera, eta ezkongabea zenez eta bakarrik bizi zenez, inork ez zion esan azazkal haiek oso aldatuta zeuzkala, oso handituta, ez ziruditela, ez tamainaz ez formaz ez kolorez, bere eskuko azazkal berezkoak, azaz  kalordeak baizik; Brown jauna ere ez zen, noski, txikikeria hartaz jabetu, eta bulegoan ere, astelehena izaki, inork ez zion hitzik ere aipatu aldaketaz. Era berean, ez genuke ziurtasun osoz esaten jakingo baina badakizu baietz zenbat denbora igaro zen azazkalen aldaketatik azken eta erabateko itxuraldaketaraino;
|
eman
dezagun, hortaz, hilabete. Apiril osoa.
|
|
|
Gertakari txiki ezusteko hark nire baitan sortu zuen ondoeza ez dut orain aditzera emango; soil soilik esan behar dut, betidanik gogaitu izan nauen komunikazio inkomunikazio dikotomiak sortzen dituen arazo nire ustez konponezinekin akordatu nintzela orduan ere ezinbestean, eta, atzera, nire teoria ezkorra, nahi bada, eta agian atzerakoi samarra ere bai, baina ez horregatik okerra edota enpirismorik gabea sendotu egin zen, kasik errefutaezin bihurtzeraino. Mila froga
|
eman
nitzakeen gizakion arteko komunikazio ezintasunari buruz; horietatik bat aukeratzekotan, nire izate guztia aspaldidanik zauritzen duen adibidea aukeratuko nuke zalantzarik gabe, ezinago argi adierazten zuelako nire teoriaren funtsa batetik, eta, bestetik, ni neurrigabeki eta desesperatuki mintzen ninduelako. Zenbat gutun bidali nizkion nik neure maite kuttun bihotzekoari, gaxte gaxtetatik hasi eta gaurko neure zahartzaro ubel honetaraino?
|
|
|
" Bada, telekinesiaren bidez". Erantzunak hotz utzi zituen guztiak, eta Otsotzarmendi jaunak xehetasun gehiago
|
eman
zezala eskatu zion. " Telekinesiaren bidez nire pertsonalitatea beste gizaki batengan txerta dezaket ukimenaren bidez; hau da, nik behar nukeena da...".
|
|
|
Edurne ernegarazteko amorru bizia nuen. Hamar urteek
|
eman
lezaketen gaiztakeria osoz mintzatu nintzaion.
|
|
|
" Gerezi bat ahora eraman, eta zeure egin dezazula nahi dut, dasta dezazula, ahogoza dezazula. Baina gereziaren hezurra bota beharrean, goiz osoa ahoan erabil dezazula eskatzen dizut, eta berarekin josta zaitezela, eta gero, lanetik irteten zarenean, nirekin elkartzen zarenean, musu baten bidez ahora
|
eman
diezadazula". Eta ni, gerezi baten hezurra eztarrian trabatu izan balitzait bezalaxe sentitu naiz, eta gerezien antzera gorritu ere egin bide naiz, zeren, Rubenek, kopeta ilundu, eta honela galdegin baitit:
|
|
|
Niri aukera bakarra bururatzen zait. Betiko moduan, zure mezua utzi ahal didazu, zure mezu,
|
eman
dezagun ofiziala, eta hori izan dadila berak entzuten duena. Eta gero, beranduago, baina Rakelek mezua entzuna duela ziurtatutakoan, ostera ere bigarren mezua uzten saiatu ahal zara, egiazkoa edo.
|
|
|
Eta niri pena handia ematen dit amari Dabidekikoa azaltzeak. Horixe izan da Teresari ere esan diodana, ea amari nola
|
eman
diezaiokedan orain halako atsekabea. Baina Teresak beldurrik ez izateko gomendatu dit, eta amarekin konfiantza osoa izateko:
|
|
|
Dabidena gertatu zenetik, etxezulo izateari utzi, eta, norako argirik gabe, hirian barrena ibiltzeko usadioa hartu nuen. Orduak eta orduak
|
eman
nitzakeen hara eta hona; bazirudien berriro garatu zitzaidala bakarrik ibiltzeko gaitasuna, ordurako hain kamustua nuena. Hala gauzak, Teresarekin kasik egunero geratzen nintzen eta, bestela, nahiz eta ezeri erreparatzeko guztiz gogogabetua sentitu, arropa dendetara sartzen nintzen; zinemara, edo hiriko parkeetara ere joko nuen, batez ere etxera itzultzeko unea ahalik eta gehien atzeratu nahi nuelako, Dabiden presentzia hutsak uxatu egiten ninduelako.
|
|
|
" Gerezi bat ahora eraman, eta zeure egin dezazula nahi dut, dasta dezazula, ahogoza dezazula. Baina gereziaren hezurra bota beharrean, goiz osoa ahoan erabil dezazula eskatzen dizut, eta berarekin josta zaitezela, eta gero, lanetik irteten zarenean, nirekin elkartzen zarenean, musu baten bidez ahora
|
eman
diezadazula". Burutazio hori, noski, ezin zen Dabidena izan eta, bai letragatik bai estiloagatik, Patxirena zela sumatu nuen, izan ere oharrak ez baitzuen igorlearen batere berririk.
|
|
|
Urteak pasa ahala, eta gertaera historikoak atzean utzi eta ahaztu egiten diren neurrian, orduan itzultzen da artearen benetako balioa lehen planora. Eta bitartean, gertaera historiko horiek ahaztu gabe daudenean, autorearen pentsamolde eta jokaerak pil pilean dauden bitartean, orduan artelan bati buruzko benetako balioa juzkatzea —edo artista jakin baten inguruko iritzi zehatza botatzea— gehiegi baldintzatzen da, nahikoa baita kritiko papera duenak artista jakin bat garaikide eta laguna izatea, askoren aurrean berak
|
eman
dezakeen iritziak balio guztia gal dezan.
|
|
|
liburuaren amaieran ohikoa den bibliografiaz aparte, autorearen diskografia jasotzea, alegia. Horrela,
|
eman
dezagun, Itxaro Bordaren poesiaren zale denak musikatuak izan diren bere poema guztien berri zehatza izango du. Akats bakar bezain saihestezina du bildumak:
|
|
|
EGMren inkestaren arabera Estatuko populazioaren% 25,9k (8,9 milioi inguru) badu ordenadorea. Datu honek
|
eman
diezazkiguke, epe labur bati begira, Interneten hazkundearen aukerak.
|
|
|
Mende honetan, makina bat arrazoi dira, gazteria arinago hezitzeko; sarriago jazotzen da haurtzarotik atera eta berehalakoan zahartzea. Elkarte eta langintzarako gogoek, egun zabal zabalik dabiltzanek, izpirituari bultzada eman eta bultzada horrek ordezkatzen du bizitzaren jakituriak
|
eman
dezakeen ikasgaia. Horrela, norbanako bakoitzak bere bizitzaren zama darama gazte gaztetatik.
|
|
|
Elkarri
|
eman
diezazkieketen abantailak ere arautu ditugu; ezkontideen arteko elkartearen izpirituari men egin diogu, hori baita elkarte guztien artean, samurrena eta beharrena.
|
|
|
Carnapek esan bezala, strictu sensu hitz segida batek ez du zentzurik hizkuntza zehatz baten barruan proposizio bat ez duenean osatzen.
|
Eman
dezake itxuraz hitz segida hau proposizio bat dela; kasu honetan sasiproposizioa deituko diogu.57
|
|
|
Heriotzaren maiestateagatik hunkituta dagoenak halako bizitza baten bidez bakarrik
|
eman
diezaioke adierazpena. Jakina, hau ez da inolako azalpena, sinbolo baten ordez beste sinbolo bat jartzea baizik.
|
|
|
Maitearen izenari musu bat
|
eman
diezaiokegu eta hemen argi geratuko litzateke izena ordezkotzat hartu dugula.
|