|
2000
|
|
|
13 urte eta erdi arte behintzat ibili nintzen eskolan eta orduko gehienak behin 12 urterekin jaunartze handia eginez gero, etxean lanean hasten ziren, itzulean eta abar, edo bestela artzain joaten ziren. Gu alde horretatik gurasoei eskerrak
|
eman
beharrean gaude. Lehen urtea Berrobin bertan egin nuen eta gero Eldu auzoan, hango maistra hobea omen zelako.
|
|
|
1982tik hona batua eta euskalkien artean egin den bidea beharrezkoa zen. Gaur egun, ordea, momentu interesgarrian gaude, beste patxada batekin ikusteko zeintzuk urrats
|
eman
behar diren euskara batua ahal denik eta biziena eta iraunkorrena izan dadin.
|
|
|
Oso arraroa da pregoia
|
eman
behar duen udaltzainak, egunero zurekin dabilenak, gero pregoia euskara batuan egitea. Osagilearengana joatean euskalkia interesgarria da, bai ume zein edadeko pertsonekin.
|
|
|
Ni ados esan duzun guztiarekin. Adostasunak bilatzeko urratsak
|
eman
behar ditugula printzipioa kontuan hartuta, zera gaineratuko nuke: batua egiten joan dadin euskalkien aberastasun hori denontzako dela interesgarria, bestela halako deklarazio orokor batean geratzeko arriskua dagoelako.
|
|
|
batua egiten joan dadin euskalkien aberastasun hori denontzako dela interesgarria, bestela halako deklarazio orokor batean geratzeko arriskua dagoelako. Euskalkiaren prestigioa bilatzeko urratsak
|
eman
behar dira guztion artean. Gazteen hizkuntza propioa da hor dugun erronka berria, eta hor ere euskalkiek zeregin inportantea joka dezakete.
|
|
|
Bai, asko aurreratu da mendebaldeko euskararen erabilera eta prestijioari dagokionez. Dena den, uste dut hizkuntzari kolorea
|
eman
beharrak mugiarazi gaituela denok, baina beldur naiz ez ote garen jarrera inmobilista berri batean eroriko. Erregistroz aberasten segitu beharra dugu, beste euskalkien ekarpenekin, hizkuntza mailak desderdintzen, gaztelerazko argotaren menpetik askatzen...
|
|
|
Urte t' erdiko su etena ez da alferrikakoa izan, herriarengan ilusio eta esperantza sortu dira, gatazka gainditu dezakegu, mahai baten ondoan negoziatzeko eseritzea nahi ez duten horiek, eseri araziko ditugu, guk, gure egia esplikatzeko ahaleginak biderkatu behar ditugu, gure hitza eta ahotsa isiltzen saiatuko dira, gure bidea luzea da, ezin dugu amore eman, eta are gutxiago herriari bizkarra eman. Martxoaren 12an beste urrats bat
|
eman
behar dugu, abertzaleok, Madrilen gure eskubideen aldeko lan itzela dugu aurrean, eta egun hori eta gero, gauza bera, etengabe Euskal Herriaren askatasunaren bila
|
|
|
Ez dadin batzuek ez besteek estutua izan, alegia. Denbora
|
eman
behar zaio bera izan dadin. Ez dezagun berarekin gehiegizko itxaropenik sortarazi ere.
|
|
|
Boterearekin baina boterean edozein dagoela ere, negoziatu behar da. EAJ politika egiten duen alderdia da, eta politika egiten duenak amore
|
eman
behar du, osterantzean, inposatzea litzateke. Madrilen politika egitean gure printzipioak urratuak izaten dira sarritan.
|
|
|
Uriarteri, futbolari onei legez, taldean moldatzeko denbora
|
eman
behar zaio, eta horretarako ehun bat egun ditu gutxienez. Ez dadin batzuek ez besteek estutua izan, alegia.
|
|
|
Urriaren 7an (asteazkena), goizeko zortzietan, aurreko egunean beratzen utzi zen patsa hartu eta dolarea bete zen,
|
eman
beharreko lau kolpeak emanez. Azkeneko zortzi zakuak hartu eta goiko solairura igo ziren, garbitu eta jotzeko.
|
|
|
«Askotan buelta
|
eman
behar zaio eta pareko esanahiak aurkitu. Gaur egun, ez da akats larririk egiten, egokitasuna da lantzen duguna, bikoizketa sinesgarria izate aldera».
|
|
|
Ez ei da prozesua hondoratu dena, eredua baizik; beste eredurik duenak mahaigainera dezala bada, bestela Lizarra Garazikoa da duintasunez kudeatzeko moduko bakarra, eta horrek, jakina den moduan eta orain ikusten den legez, su etena eskatzen du. Lizarrakoa lehen urrats gisa, aurrerago ezinbestekoa baita espainiar identidadearekiko atxikimendua dutenak eta abertzaleen arteko beste prozesu bat. Lizarrak edo gisako batek gatazka armatua eta bere ondorioei
|
eman
behar dio amaiera, ez gatazka berari, euskal gizartean dauden ikuspegi desberdinek gatazka iraunaraziko dutelako. Bi. hiru, edo lau munduen arteko ikuspegi desberdinek gatazka iragartzen dute; gatazka hori modu zibilizatu eta demokratikoan eman dadin oinarriak jarri behar dira, eta armak baztertu behar dira etorkizuneko gatazka bideratze modu horietatik.
|
|
|
Gero, 39 urterekin harrobian hasi nintzen lanean. Txarrena da ganadua etxean edukita, harrobira joaterako haiei jaten
|
eman
behar izaten niela, eta goiz jeiki. Umeak ere eskolara neuk eramaten nituen goizean, eta ekarri ere bai iluntzean.
|
|
|
5) Bidean
|
eman
bear
|
|
|
hurbileko haurride karlista eta frankisten aurka, eta iparralde berdeko haurride abertzaleen kondeszendentziaren irensteko. Nekosoa zen iparraldekoei gure" integrazioaren" frogak
|
eman
beharra; Araba, printzipioz, kasteilanotzat zuten, hizkuntzaz, paisajez eta politikaz, eta haien aurrean" euskaldun" bilakatzen ginen gure nortasuna ukatuz eta traizionatuz. Anekdota eta pasadizo piloa dugu arabar abertzale zahar guztiek, eta nobelistentzat utziko ditut.
|
|
|
Hala ere, didaktika alorrean hobetu beharreko puntuak ere badirela diote didaktikariek, besteak beste, irakasleen iraunkortasunik eza eta ondorioz irakasleei etengabe oinarrizko prestakuntza
|
eman
behar izatea, goi urratsetako hutsuneak edo nazio mailako egitura sendoagoaren beharra.
|
|
|
" Azkenean AEKren irudia ikasleek ahoz aho hedatzen dutena da", dio Bizkaiko arduradunak. " Kanpoko eragileei ez zaie horrenbesteko garrantziarik
|
eman
behar, erantzukizuna gurea baita. Atzera egin nahi ez badugu, badakigu zer egin behar dugun:
|
|
|
Taktika bat izan daiteke, bidea leuntzeko modu bat. Ez da ezer fetitxe moduan hartu behar, gauzak erraztu eta hitz egiteko aukerak
|
eman
behar dira.
|
|
|
Kontuan izan behar da azken 30 urteetan bizi izan ez dugun egoera politikoaren aurrean gaudela, bakea hurbil izan dugula eta bakea lortzeak herri honetan izugarrizko iraultza suposatzen duela. Orduan, herritarrek ere ulertu behar dute une garrantzitsua bizi dugula eta arazoei denbora
|
eman
behar zaiela. Ez PSOEk lehen, ezta PPk orain, ez dute asmorik euskal burujabetza garatzeko.
|
|
|
Utzi buruberoak izaten. Horrek ez du esan nahi pausoak
|
eman
behar ez direnik, urratsak beti eman behar dira. Erratzeko eskubidea badugulako.
|
|
|
Utzi buruberoak izaten. Horrek ez du esan nahi pausoak eman behar ez direnik, urratsak beti
|
eman
behar dira. Erratzeko eskubidea badugulako.
|
|
|
Gainera, bankuarentzat gutxitu egiten dira kostu finkoak, langile eta lokal gutxiago behar ditu. Euskal finantza erakundeak emaniko datuen arabera, bulegoetako langileek beren denboraren %52 baino ezin diote salmentari eta bezeroarekiko arretari eman, gainontzekoa barne gestio eta administrazio lanei
|
eman
behar baitiete. Bulego zibernetiko berri honetan, denboraren %20 baino ez dute eskatuko betebehar automatikoek.
|
|
|
Gainera, Juan Jose Ibarretxe lehendakariak bere politika okerra zuzendu ordez, bide beretik egin nahi du aurrera. Zaila du aurrera egitea, hasteko, bere erabakien eta erantzukizunen berri
|
eman
behar duelako herritarren aurrean.
|
|
|
Orain Kanbon du egoitza Xalbador Kolegioak, baina eraikina izan bitartean leku batetik bestera ibili ziren. Izan ere, Baiona, Donibane Lohizune eta Biriatun
|
eman
behar izan zituzten eskolak. Kanbon hamabost urte daramatzate, eta pixkanaka pixkanaka eraikina ordaintzen ari dira Herri Urratsen bildutako diruari esker.
|
|
|
Taula gainean hiru pertsonaia bakarrik, desamodioaz hizketan. Hiru pertsonaia hauetatik, bata Kike dugu, hitz egin beharra edo bere pentsamenduak ozen entzuteko beharra daukana,
|
eman
behar duen berria gaizki hartua izango ote den susmoa baitu. Bestea, zerbitzari psikologo horietakoa da, lasaitu daitezen bezeroen esanetara jartzen dakiten horietakoa.
|
|
|
Iduriz gustukoa litzateke eta ongi bilatuz zerbait atzeman nezake. Zeiharketa bat Otegirekin, demokrazia hitza (oso garrantzitsua demokrazia hitza, bederen hiru aldiz esan behar dena, iduri eta erakaspen bat
|
eman
behar dakotala), ezin adigaitzgarriko aipamena akordio hipotesi ez errespetatu batentzat eta horra polemika bat irrati guzietan aipatua izanen dena.
|
|
|
Hori bada kanpotik txalotzen den jarrera nagusia, disziplinarik gabeko lagun epelentzat leku gutxi. Heroismoak bakartasuna nahi du, eta ibiltzen denari ez zaio leihotik aholkurik
|
eman
behar. Beraz, presoen eskubideak sostengatzeko gutxiengoa oraindik minoritarioagoa izango dela asumitu behar eta adio konponketa partzialen esperantzari.
|
|
|
Diagnosi horietatik ondorio nabarmena ateratzen da, marko honek ez duela ematen Euskal Herriak aurrera egin dezan. Horrez gain, asko gara euskaldun kontzientzia daukagunak eta horri erantzun praktiko bat
|
eman
behar zaio; zergatik behartu behar gaituzte geure burua espainiar edo frantziar gisa agertzen ez bata ez bestea ez garenean. Udalbiltzak erantzun diezaioke horri.
|
|
|
Hasiera batean Errazti familiak 1960an sortutako Galmaka auzoko ikastola aitzidarian izan zituen ikasgelak.1978an, Gurasoen Kooperatibak Arabako Foru Aldundiaren laguntzaz egungo egoitza nagusia eraiki zuen. Aurretik, ordea, Villosa enpresaren txalet batean, eraikin prefabrikatuetan, Galiziar Elkartearen egoitzan eta egungo kultur etxean
|
eman
behar izan zituzten klaseak. Leku falta zela eta, 1984an Motxotekaleko ikastetxe publikoan gela batzuk utzi zizkieten eta han kokatu zuten haur hezkuntza.
|
|
|
Txarra da ez zarenean konturatzen noiz
|
eman
behar zaion amaiera.
|
|
|
Bai. Horretan gizarteak alderdi politikooi suspentso borobila
|
eman
behar digu. Denok aitortu behar dugu egindako akatsak, baina denok, jakina.
|
|
|
Durangon gertatu azken atentatua lekuko. Aurrerapausoak
|
eman
behar dira eta ez artikulu baten bidez arazoa saihestu. Giza eskubideen printzipioei eusteko ordua da.
|
|
|
Horrek lana izugarri eragozten digu. Inoiz edo behin, bilkura bat izan eta ordu bat
|
eman
behar dut gure jarrera zein den argitzen. Bertako legebiltzarkideek Europako estatuetako prentsak gure arazoaz egiten duen irakurketa jasotzen dute.
|
|
|
Gaurko mendietan lan handiak egiten dira, makina zahar asko dabil hor bueltaka, pista asko irekitzen dira. Orain udalek badakite zer daukaten eta zer nolako babesa
|
eman
behar zaien. Hori dela-eta lehendabizi Diputazioaren bitartez, basozainekin egin dugu programa bat, ondare horretatik hurbilen beraiek daudelako.
|
|
|
Proiektuaren arabera pistak ireki nahi dituzte eta beldurrez begiratzen diegu. Konprenitzen dugu artzainei erraztasunak
|
eman
behar zaizkiela, baina beldur naiz ez ote diren sortuko pistak alde guztietatik. Pistak egiteko garaian kontu handiarekin joka dezatela eta ez dezatela megalitorik hondatu.
|
|
|
Elizaren inguruko XVI,. XVII. eta XVIII. mendeko dokumentuetan tarteka aipatzen da mezak euskaraz
|
emateko
beharra herritarrez ulerdezaten. Hortaz, mende horietan Pasaian euskaraz egiten zela ondoriozta daiteke.
|
|
|
Amak deitu eta gertatutakoa kontatu zidan. Une hartan aita desagertutzat jo eta gorpua ikusteko beharra sentitu nuen; sinestea zaila gertatzen zitzaidan eta agurra
|
emateko
beharra sentitu nuen. Askotan pentsatu izan dut gertakizun horren inguruan gaia berreskuratzea eta terapia bezala hartzea.
|
|
|
Estatuko zinea ezagutzen dut gehien, izan ere, Espainiako Akademiaren kidea naiz. Ekoiztetxe bakoitzak bere lanak bidaltzen ditu Akademiara, honek Goya sariak
|
eman
behar dituenean, eta aurkezten diren filmak ikusten ditut, guztiak. Ez naiz inoiz joaten zinera, seme alabekin ezinezkoa da.
|
|
|
Banku mugikorrean indar gehiago egiten da hankekin, hankak luzatu eta bilduz ibiltzen dugulako ipurdia aurrera eta atzera, eta arraunaren ibilbidea luzeagoa da, hankak aprobetxatzen direlako. Gainera Joko Olinpikoetara joateko eta abar fisikoki prestatu beharra dago, baina bestalde, askoz ere teknikoagoa da finkoa, arraunari inklinazioa eskumuturrarekin
|
eman
behar baitzaio. Mugikorrean, berriz, arrauna kokalekuetan finkatzen da.
|
|
|
Baina paradisuan ere sugea agertu omen zen, eta Loiolako horretan antzeko zerbait: " 38 ren bat andereñok edo etzuten nai izan matrikula ordaindu, arrazoia aurrez jarririk, alegia, organizazioak
|
eman
bear ziela andereño guztiei kontu zenbait diru bildu zen matrikula iturritik eta zertara zijoan diru ura" eta, noski," erantzuleen aldetik onelako' presiorik` etzan ontzat eman iñolaz ere. Andereño aipatuek kursilloa egin zuten, matrikularik ordaindu gabe, noski.
|
|
|
' Arian arian' egin nahi genduke eta ez' egonean egonean'. Baiña' arian arian' ortan, bakoitzok geuron pausoak
|
eman
behar ditugu. Liturjian batzuk, aldizkarietan geixeago, ikastoletan aundixeagoak, goi maillako liburuetan sakonenak eta nabarmenenak".
|
|
|
Hemen batzuek eta besteek esaten dute EAJk aukeraketa bat egin behar duela, abertzaleen erregistroetan edo espainolen erregistroetan sar gaitezen behingoz. HBk dioenez, EAJk azalpen bat
|
eman
behar du PSOErekin zertan ari garen argitzeko, eta ez dugula Vatikanora joan behar mirarien bila. Miraria, baina, ez dago Vatikanon HBren esku baizik.
|
|
|
Istorioa. Gidoia irakurri eta gero zuzendariari galdetzen diot zein estetika eta erritmo
|
eman
behar dion. Zuzendariak egin nahiko lukeena kontatzen dit, batzutan lortzen du eta besteetan ez.
|
|
|
Sekula ez diote txinatar bati eman, bada noizbait eman diote. Eta txino bati
|
eman
behar ezkero, nori emango diote. Joño, hau txinatarra da baina exiliatua, beraz ez da oso komunista, oso" txarra" eta gorria, orduan irabazteko arrisku handia du...
|
|
|
Adi denek, beraz, ZERUKO ARGIAk ez zeukan horretan laguntzeko asmorik eta: " Ez dezaizkiogula bata besteari eman etsaiari
|
eman
behar dizkiogun muturrekoak. Orregatik ez luke euskal aldizkari batek senide arteko mutur jokan parterik artu behar".
|
|
|
Indarkeriaren aurpegi indartsuenaz ziharduen astekaria, goitik beherako mehatxuaz alegia. Eta hari, indarrez edo gabe,
|
eman
beharreko erantzunaz.
|
|
|
Bai, gainera erretorika unibertsalera begiratuta ere, esan behar duzuna behar bada oso gutxi da, eta hari bueltak eman eta indarra
|
eman
behar zaio. Baina hori ez zen gauza berria, mitinlari on batek, sermoilari on batek egiten duena da.
|
|
|
Ikusten nuen hamarreko handia oso ongi zetorkidala, eta zortziko handia ere bai; zortziko txikian parafrasi handiak egitea ez da erraza. Betelanari ere beste zentzu bat
|
eman
behar zaio, betelanean askotan lehendabiziko puntu horiek ez ziren ezer.
|
|
|
Espainia bakarra hartzen dute kontuan, bere menpean hartzen dituen nazionalitate ezberdinak zanpatu nahian, hauen Historia ahantzi nahian. Oraindik ez dute ulertu lurralde bakoitzaren ezberdintasunak aberasgarriak direla, pertsonen arteko ezberdintasunen gisara, iritzi ezberdinek ez digutela beldurrik
|
eman
behar, baizik eta gauzak beste ikuspegi batetatik ikusteko lagungarriak direla, beste nazioenganako begirunea areagotuz, gizabanako bakoitza aberatsagoa bilakatuz.
|
|
|
Sarrionandiarengana ere heltzen da Verlainez geroztiko agindua: musikalitatea oroz gainetik, esatea merezi duen eta poesiari iradokior zaion horrek belarriari ere atsegin
|
eman
behar dio, eta horretarako hitzen hotsaren, perfilen eta adieren armoniak gidaturik osatzen du poetak bere mintzaira hain karakterisitiko hori.
|
|
|
Sexu harremanak, maitemina erakargarritasuna duten harremanak dira, esperantza irekitzen dutenak; ematen du bizitzak askoz gehiago
|
eman
behar duela, baina askotan ez da horrela izaten, eta nire ustez horregatik datoz haserreak, agresibitatea eta hainbat gauza. (Gara I)
|
|
|
Azkenik, aditzera
|
eman
beharra dut, giza eskubideen alde oso erabilgarria den liburu bat badela, 1981ean Unescok argitaratua eta geroztik hamasei hizkuntzatara itzulia; euskaraz ere 1999an Bilboko Unesco Etxeak emana digu Leah Levin andere idazle ingelesak prestaturiko Giza eskubideak: galde erantzunak deritzana.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoko alderdi abertzaleei ere aditzera
|
eman
behar diegu, administrazio postuetarako euskara jakitearen puntuazioa ezinezkoa dela, lehenik abertzaleek beraiek euskara goi mailako karguetarako kontuan hartu gabe. Euskarari eta euskaldunei begira, guretzat ulertezina baita Jaurlaritzako zein Diputazioetako goi karguetan elebidunak ez jartzea.
|
|
|
Hala ere, harrigarria iruditu zait, 2000 urteko martxoaren 10ean jakin dugunez, Madrilgo Epaitegi Gorenak Udalerri Euskaldunen Mankomunitateari (UEMA) hizkuntzaren bizi iraupenerako zituen asmoak bazterrerazi nahi dizkiola, legez kanpo daudela esanez. Formaren aldetik zerbait zuzen ez badago, hori ez da aski debekua jartzeko; bere egitekoa kontseilu
|
ematea
behar luke, nola bideratu behar den esanaz. Baina, horretara, nora goaz Espainiako lehen hizkuntzak naturaz bere baitarik dituen ahalmenak baztertzen badira?
|
|
|
Ondotik, uztailaren 4ko 135/ 1994 Foru Dekretua etorri zen, Nafarroako Administrazioan euskarari
|
eman
behar zitzaizkion tokiak zertan gauzatu behar ziren adieraziz. Baina ez zait aski iruditzen.
|
|
|
Irakurleari aditzera
|
eman
beharrekoa dut, A. Kardaberazen testu hau, hitzik aldatu gabe, irakurketa errazteko, gaur egungo grafiaz jarri dudala. Bere grafiaren era jatorrean irakurri nahi duenak 1761 ean inprimatu zen liburu hartara jo du, edo nik neuk Euskararen ostarteak liburuko 53 orrialdeetan azaldu nuen jatorrizko erara.
|
|
|
Kable sareen eragileei, berriz, honako betebeharrak ezar dakizkieke: kable sarea ezarriko den inguruanmodu hertziarrean jasotzen diren kanalak
|
emateko
beharra (must carry); berezko programa kopuruminimo baten banaketa; kanal baten afektazioa, osoki edo partzialki. Komunaren informazioaematera; programatzaile independenteek eginiko programa kopuru minimo baten banaketa; kanonbaten ordainketa Komunari.
|
|
|
Satelite bidezko banatzaileei: eskainitako zerbitzuen osaketa eta egitura, komertzializazio moduaeta baldintzapeko sistemaren gaineko zehaztasunak; arlo horietan izandako edozein aldaketakomunikatu beharra; programazio frantsesa eta independentea eskaini beharra; zerbitzu publikoanalogiko irekiak
|
eman
beharra, hauek kontrakorik esan ezean.
|
|
|
Irratietan: egile edota artista frantziarrek egindako edota frantsesez edoFrantzian erabiltzen den beste hizkuntza erregional batean sortu edotainterpretatutako musika lanak, musikaren emisio denboraren %40raheldu behar dira gutxienez; horietatik erdia, gainera, egile edo interprete (talentu) berriena eta, halaber, produkzio berria izan behar dira, eta entzute handiko orduetan
|
eman
behar dira, musika modernoa osagai dutenprogramei dagokionean behintzat. Kuota bereziak daude, ordea, honakokasu hauetarako:
|
|
|
– Norbaitek ikus entzunezko komunikazio zerbitzu bat eskainiko duen sozietate baten botoen edo kapitalaren %10 baino gehiago izatekotan, egoerahorren berri
|
eman
behar dio CSAri; baita egoera horretan gerta daitekeenedozein aldaketarena ere.
|
|
|
Horretarako, proiektu abertzalearen izaera konstituzionalaaldarrikatu du. Burujabetasuna aldarrikapen bat bada, aldarrikapen horren gauzapenpolitikoa alor juridikoan konstituzio baten bitartez
|
eman
behar da. Modu horretan, Soto k Euskal Estatuaren bideragarritasun juridiko politikoa azaldu nahi izan du.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzaren inkestetan, gehienak Euskal Selekzioen alde agertudira. Orain dela bi urte, Gasteizko Legebiltzarrean euskal selekzioak osatzeko legea onartu zen; dena den, urratsak ez dituzte
|
eman
behar den bezala.
|
|
|
Urrats instituzionalak ematea gure politikarien ardura da, baina horiekMadrilera begira daude; esaterako, Villar eta abar. Kirolariak
|
eman
behar al dituzte lehenago pausoak. Txalogarria da, baina baita penagarria ere.
|
|
|
Alde batetik, bai historiakEuskal Herrian zehar izan dituen ondorioengatik, bai herrialde ezberdinen izaeragatik, hala nola une honetan ematen diren egoera ezberdinengatik, errealitate gordina da, herrialdeek pisu espezifiko eta berezia dutela Euskal Herrian, eta, beraz, euskal gizartearen aurrean oso ondo azaldu genuke, eraiki nahi dugunEuskal Herria herrialde ezberdinen izaera propioa errespetatu eta kontuan hartukoduen Euskal Herria dela. Zentzu horretan, bigarren mailako urrats bat
|
eman
beharra aurreikusten du EHk, non herrialde ezberdinetako ordezkariak batu beharkogenituzkeen eta herrialde ezberdinen pentsamoldea, proposamenak, iritziak etaekarpenak jaso, eraiki nahi dugun Euskal Herria horri begira. Herrialdeen ahots propioa bermatu behar dugu, eta horretarako Herrialdeen Ganbera edo HerrialdeenBatzarra osatzea proposatzen dugu.
|
|
|
–(...) ez dugu inoiz interpretatu behar. Berrelikatu eta pertsonari bere buruaaurkitzeko aukera
|
eman
behar diogu?. 21
|
|
|
Bere drama irudikatzeko prest dagoen publikoko pertsona, bikotea edo taldea da.Rolari nagusitasuna
|
eman
behar dion aktoreak ez bezala, hemen protagonistari denbezalakoa izatea eskatzen zaio. Horretarako, ahalik eta erlaxatuen etadesinhibituen egotea lortu du, hasi berariazko beroketarekin, eta dramatizazioan zehar zuzendariak sartuko dituen teknikekin jarraituz, hain zuzen ere, beredrama espontaneoki adieraztea ahalbidetuko diotenekin.
|
|
|
Klein-en teoriari jarraituz, Harreman Objetalen Teoriak (Kernberg, 1979) etaSelfaren Teoriak (Hartman, 1939, 1950) eusten dituzten korronte postkleinianoetan, subjektuaren eraikuntzan derrigorrezkoa da objektua (subjekturenkonplementu modura). Hau da, subjektuak bi pauso nagusi
|
eman
behar dituberekiko ideiaren eraikuntzan. Batetik, beste pertsona batekiko objektu izanezhasiko da (Kohut, 1971).
|
|
|
Auziaren lehenengo lau hilabete etaerdian, Gobernu debekuaren eta Gotzain erantzunaren aurrean jarraitutako etxebarruko politikaren lekuko zuzena izan zen, beraz, Narbaitza. Gizon honen soslailaburtu bat
|
eman
beharra dago hemen.
|
|
|
Lehen muga gainditzeko bidean gaude, IXAtaldearekin batera (Informatika Fakultatea, UPV/EHU) garatzen ari garen ikerketaproiektu baten bidez. Bigarrenari dagokionez, hamalau urtegarrenean Txillardegirenberbak dakartzagu gogora: . Arauak
|
eman
behar ditugu? (Txillardegi, 1986). Egoera ez da orain dela hamalau urtekoa bera, jakina; gaur egun, euskal azentueraezagutu egiten da, berari buruz ikerketak egin dira, eta, gutxienez, gomendio multzobat egiteko baldintzak badauzkagu.
|
|
|
Saltoki handiek bitarteko indartsuak dituzte beren produktuak saltzeko, etaeuskara salmenta handitzeko tresna garrantzitsua dela nabarituz gero, berehala hartukolituzkete euskararen aldeko neurriak. Saltokietan euskaraz egiteko, ez digu Madrilekedo Parisek inolako eskumenik
|
eman
behar; guri dagokigun auzia da. Euskalduneidagokie, hein handi batez, gure hizkuntzarekiko begirunea bermatzea.
|
|
|
Euskal Herrian, biolentzia egoera kontutan hartuta, zailagoa omen da gertakizunak irratiz objektibotasunez kontatzea. Bertoko, Frantziako eta Espainiako irratilari askori zere pentsa
|
eman
behar lieke Tim Crook britainiarrak (1998, 41) idatzitako pasarte honek albisteak hobeto kontatzearren:
|
|
|
Aurreitzirik eza. Demagogiari, manikeismoari, baliabide errazei eta topiko etniko eta moralei ez diegu tokirik
|
eman
behar.
|
|
|
Dokumentala genero erreferentziala da. Berau burutzeko zenbait pauso
|
eman
behar dira; laburki esateko, dokumentalak egiteko prozesuan ondo zaindu beharreko arloak, ikerkuntza, planteamendua eta ekoizpena dira.
|
|
|
–Informazio iturriak, egia esan, gertakariak beraiek dira, edo gertakarietako protagonistak?. Azken hau ere hagitz zabala izan arren, zer pentsatu
|
eman
behar digu, edozein kazetarik beti eduki behar baitu gogoan protagonisten hitzak lortzea, protagonista bera elkarrizketatzea edota gertakariak izan diren lekuaren irudiak eta argazkiak kausitzea; zeregin hau guztiz garrantzizkoa da, era horretan informazioa gertu gertutik eskaintzen baitiegu entzuleei.
|
|
|
Bi errealitate edo alor hauek aintzakotzat hartzekoak dira albistea sortzen denetik uhineratu edo papereratu arteko komunikazio prozesu osoan zehar. Iturrietatik beraietatik garatzen dira bi alor hauek, eta bitartekoak zenbat eta gehiago izan, hainbat eta fidagarritasun txikiagoa
|
eman
behar diegu informazioei. Kazetariek ongisko dakite zeinen garrantzitsua den hori, eta horregatik eduki behar dute hasieratik argi zer nolako iturriak nahi eta behar dituzten.
|
|
|
Beraz, irratilariak kasu egin behar dio Hasling en esaldi horri, eta anglosaxoien munduan esaten den bezala, rewrite edo berridatzi egin behar da despatxoa, irratilari berriemaileak datu gehiago lortuz edo datuak kontrastatuz, salbu eta, apika, azken orduko flashen kasuan, informazio labur hauek berehala
|
eman
behar izaten baitira mikrofonotik. Teletipotik zein konputagailuaren terminaletik datorkigun albistea dagoen dagoenean emateko tentazioa handiegia izaten da sarri, eta irratilariak errazegi ahanzten du, informazio datu berriak eta audio lekukotasunak bilatzea bere langintzako zeregin garrantzitsua dela.
|
|
|
Ez dezagun ahantz iturri batzuek mekanismo gaizto eta bigunak dauzkatela, zer eman eta nola
|
eman
behar den kontrolatzeko. Eta kontrola iturrietan sortu ohi da.
|
|
|
Nolanahi dela, irratian ez da ezer suposatutzat
|
eman
behar. Irrati informazioan autoaskitasuna (funtsean osatua) gertatu behar da.
|
|
|
noiz. Azkeneko honek berehalakotasuna
|
eman
behar dio informazioari, hots, orain dela gutxi gertatu dela esanarazi behar dio: –gaur goizean?,, orain dela hiru ordu?,, une hauetan?
|
|
|
Albistea ez da hasi behar inoiz zenbaki edo kopuru zehatz batekin, batez ere, kopurua hiru zifra baino gehiagokoa bada. Albistearen mamia kopuruan badatza, biribiltzeko joerarekin
|
eman
behar da zenbakia.
|
|
|
Jakina denez, literaturaren teoriari gainbegiratu bat
|
eman
behar zaio, irratiko informazio generoen etorkia zein den jakin nahi izanez gero. Literaturan honela ulertzen da genero kontzeptua (Gran Diccionario Enciclopédico Ilustrado de Selecciones del Reader' s Digest):
|
|
|
enpresaren planteamenduei ala entzuleen eskaerari. Bestela esateko, entzuleak irrati estazioek eta kateek egiten dioten eskaintzaren diktadurapean egon behar ote du ala irratilariek entzuleriak nahi duena
|
eman
behar ote diete entzuleei. Horri dagokionez, Mariano Cebrián ek (1979, 69) argibide ona eman digu irrati komertzialen eta publikoen arteko polemikan sartuz:
|
|
|
Digitalizazioak dakarkio irratiari aire freskoa. Soinuaren jasotzearekin erlazionaturik ez dauden irrati prozesuetan errealitate bihurtu da digitalizazioa irrati idazgela eta estazioetan; hala ere, oraindik beste pauso garrantzitsu hori ere
|
eman
behar du, soinuaren jasotze digitala orokortuz. Jasoketa digital horrek eragingo du irratiaren aldaketa, hedabide hori neurri handiz multimedia bihurtuz.
|
|
|
Irratiaren ahalmen informatibo handiaz jabetuz joan ziren hainbat enpresari eta aditu, Munich-eko krisiak (1938) nazioarteko informazioaren egarria agerian utzi zuen arte. Albiste agentziek denboraren poderioz amore
|
eman
behar izan zuten, eta, irratiaren azkartasuna (jendearengana heltzekoa) kontuan hartuta, irratilarientzako zerbitzuak eskaini.
|
|
|
Horrela, esaterako, g kontsonanteak hiru fonema eman ditzake euskaldun peto eta diglosikoen artean (hala ere, euskal alfabetoan, ge? izendapena daukan letra honek maileguzkoak eta arrotzak ez diren hitzetan soinu horixe, besterik ez du
|
eman
behar,, gu gara, hitzetan dagoena hain zuzen ere).
|
|
|
Eta bestetik, informazioa panelen bitartez (irratsaioen edukiei buruz) banatuz, irratsaio horiek zergatik diren onartuak ala ez jakiteko. Ikerketa zerbitzu horiek, datu kuantitatiboez gain, datu kualitatitatiboak ere
|
eman
behar dituzte.
|
|
|
Kultur identitatea ez da berez identitate nazionalaren isla, ezta ere, maila absolutuan bederen? helburu politikoak dituen asmakizun arbitrario hutsa; historia bere izaera dinamikoan ulerturik, korapilatsuak diren egoera sozial eta politikoei zentzua
|
emateko
beharrarengatik sortzen dela esan genezake. Eta eskuartean dugun gai honek zuzen zuzenean jotzen du Estatuak eta subiranotasunak osatzen duten gure gaiaren hezurraren atea:
|
|
|
Esandakoaren arrazoia
|
eman
behar izanez gero, honako hau proposatzera ausartuko ginateke: Estatuak populazioarengan kontzientzia nazionala errotzen du (eta ezagutzen dugu zeregin horretan hezkuntza sistemak duen garrantzia) eta komunitate politiko handiaren parte izatearen uste osoa indartzen du pertsonarengan (komunitate horrekin apurtu ezinezko lotura izango luke, bere izate pertsonalari helburu eta edukia emango liokeelarik).
|
|
|
Hobsbawn ek zioena gogoratuz, herritarrak fabrikatze prozesuaren testuinguruan sartzeko ahaleginean kokatuko genuke curriculum nazionalaren garrantzia; edo beste era batera esanda, irakasten denaren bidez ere egiten dira herritarrak, eta herritar horiek eraikitzen ari zen nazioaren partaide konsziente izan zitezen irakaskuntzaren curriculumari izaera nazionala
|
eman
behar zitzaion255 Curriculuma erreformatzeko joera garai ezberdinetan oso bizia izan bazen ere256, Moyano legeak inflexio puntu nagusia markatu zuela esan daiteke; Villacorta k257 dioen moduan, aurretik izandako liberalen erreforma saiakera ezberdinek Moyano legean aurkitu zuten burutze unea, lege horrek ikasketen antolakuntza hierarkikoaren eskema osatzen duen heinean, eta hau zuzenean lotu beha...
|
|
|
Militarrak ez zuen txantxetarako gogorik, bere aurpegi ozpinduaren arabera. Nik uste nuen Ralphi bihotzekoak
|
eman
behar ziola. Baina gure aulkietara hurbildu eta paperak eskatu dizkigunean, Ralphek kristoren ahalegina egin du eta nahiko itxura lasaia eta aurpegi erlaxatua erakutsi ditu karneta luzatu dionean morrosko uniformatuari.
|
|
|
...aitona Nikolasek eurekin egin zuena egiten ari zela bera ere gurekin —Mattinekin eta biokin—, eta aitak, beraz, garbi zituela gauzak lehenbizikotik, eta etxearen eta leinuaren jarraipenak kezkatzen zuela oroz gain; eta badakit, hargatik, ezen erabiltzen zituen hitzak eta keinuak, eta egiten zituen komentarioak, kasik oharkabean egiten zituela, zeren eta hark ez baitzuen nehori ere kontu
|
eman
beharrik, azken finean, eta bai hartu bertzeei, etxeko jauna izanik; baina oharkabetasunak ez gaitu bertzeei min egitetik libratzen, kulpatik libra bagaitzake ere, zeren ohartasuna zein oharkabetasuna, biak ere berdintsu eta orobatsu izan baitaitezke, bertzeei eragin minaren eta kaltearen kausa. Eta ni mindurik sentitzen nintzen maiz aitaren jokamolde harekin eta deus guti egin nezakeen haren kontra.
|
|
|
—Mutilak, ez ahantzi ezen dukeak, kondeak eta markesak, eta are gehiago prin tzeak eta erregeak, hain direla arraza berezikoak eta ohiz kanpokoak, non kaka ere urrezkoa egiten duten, eta, beraz, merezi duten tratua
|
eman
behar diegula bisitari izanen ditugun Espainiako handiki horiei, jauregirat datozenean.
|
|
|
Eta erraiten zenidan: " Ez al zaizu iduritzen, Joanes, ezen erregeren egite hura bere boterea erakusteko modu bat zela, zeren erdi hilik zegoena piztu baitzen, eta zeren halatan
|
eman
behar baitzuen Jainkoaren iduria, zeina leku guztietan dagoen?"
|
|
|
gertatuaren berri osabari eman ez eman. Bertze asmo bat ere banuen buruan, zeren pentsatu bainuen ezen napolitarrari geure Na fa rroako jauregiaren direkzionea
|
eman
behar niola, bere Donejakuerako bidean ingurutik iragan zitekeenez gero, eta bisitatxoren bat egin, bidenabar.
|
|
|
—Nik bertze berri bat
|
eman
behar dizuet, Joanesena bezain zorionekoa... —eta kopa berriro altxatu, eta bertze kurka batean hustu zuen.
|
|
|
Izan ere, fama gaixtoan jarri haiz, eta fama gaixtoan jarri gaituk, zeren eta etxean egiten den faltak ezin xuxenago ukitzen, kutsatzen eta desohoratzen baititu etxekoak. Ea, bada, ken gainetik atorra, hogeita hamar azote
|
eman
behar dizkiat eta, justiziaren eta ohorearen arauaz! Larrutik ordainduko duala erran diat, eta larrutik ordainduko duk!
|
|
|
Zeren deusek ere ezin atera bainintzakeen neure tentutik eta pazientziatik, nola anaiak Elbira modu itsusi hartan kentzeak, eta zeren hark neuri eginaren ordaina bihurtu nahi bainion, eta doblea bihurtu nahi nion, ahal izanez geroz! Garesti ordainarazi behar nion eta neure betea
|
eman
behar nion, zinez! Eta zaltegiko burdinazko tresnak ikusi nituen mahai baten gainean, jauregiko arotzak bertan utziak:
|
|
|
Izan ere, Antonio Ibarbia gipuzkoarra zen hiruretan gehien sinesten zuena edo gehien sinetsi nahi zuena oihan hartan ediren zuela Paradisua, nahiz eta uste zuen, bertzalde, ezen indiar gorri haiei
|
eman
behar zitzaiela Kristoren ezagutza, zeren Kristoren manua baitzen bere dotrina mundu osorat zabaltzea... eta hasi ere, hala hasi zen, Gorukiri eta herriska hartako gazteei eskola emaiten, haienganik haien mintzaira ikasiz, eta haiei gaztelania irakatsiz, geure egiteko hartan Goruki ararteko eta bitarteko genuela, ebanjelioaren berri jakin zezaten, gauza guztien gainetik.
|
|
|
Eta zin degizut eta hitz emaiten ezen neure alabarekin ezkonduko zaitudala eta etxeko jaun eginen zaitudala, alaba sendatu ondoren eta zuk Jainkoari zure behatzaren oferenda egin ondoren. Eta, sendatuko ez balitz ere, berdin ezkonduko zintuzket, zeren, zuk guztia eman duzu eta ebanjelioak erakusten digu ezen emaiten duenari
|
eman
behar zaiola. Eta orain, nola zuhaur izanen baitzaitut etorkizunean etxeko seme, zoaz eta ardura zaitez erlikia mirakulutsua honat ekartzeaz, hartarakotz bi morroi harturik".
|