|
2009
|
|
|
Euskal
|
emakume
idazleak (Bidegileak)
|
|
2010
|
|
|
Euskaltzaindiarentzat On Jose Migel Barandiaran Aierbe euskaltzain izatea ohoragarri eta aberasgarria izan zen. Akademiak akademikoek egiten dituzte eta gizon eta
|
emakume
handiek osatzen dituzten Erakundeak haien handitasunez handitzen dira.
|
|
2011
|
|
|
Lehenbizikoan, idazlearen ondarea jaso da, hiru ataletan sailkatua: 1) idazleak oroimenak izendatzen dituen idatziak; 2) hurbiletik ezagutu zituen bere garaiko zenbait
|
emakumeri buruzko
aipamen eta balorazioak. Perpetuarentzat esan du Andres Iñigok merezimendu handikoak izan zirenak, bizitzea tokatu zitzaien lan ixil eta gogorrean erakutsitako indar eta kemenagatik; 3) idatzirik utzi zituen bertso batzuk.Bigarren kapituluan Perpetua Saraguetaren eskuidatzietan ageri den hiztegi hautatua eskaintzen da, Erroibarko hiztegia osatzeko eta euskal hiztegiaren corpusa aberasteko lekukotza interesgarria izanen delakoan, bai eta onomastika corpusa ere, aipatzen dituen hainbat leku eta etxe izenengatik.Bestalde, bi eranskin txertatu zaizkio liburuari:
|
|
2013
|
|
|
Deiadarra taldeak lan asko eta izugarria egin du behin eta berriro, urriaren 11, 12 eta 13ko festa antolatzen. Ondarroa eta Mutrikuko gizon
|
emakume
asperrezinak, urtero bezala saiatu dira. Urepeleko Herriko Etxearen, Euskaltzaindiaren, Bizkaiko Foru Aldundiaren eta Eusko Jaurlaritzaren laguntasun eta babesa izan du.
|
|
|
Aurten ez zen eguraldiaren inolako aitzakiarik, eguzkiak ondo berotzen bazuen ere. Eta tartean, Ondarroako
|
emakume
taldeak prestatutako mokadu goxoak dastatzeko aukera gainera, huskeria baten truke. Zer gehiago behar zen goizaldia ondo pasatzeko?
|
|
2014
|
|
|
Horiek horrela, Euskaltzaindiaren Euskararen Herri Hizkeren Atlasak, besteak beste, baserri eta itsas munduko ohituretan, lanbide zaharretan, jaietan, antzinako sinesmenetan, lagunarteko eta familiarteko harremanetan,
|
emakumearen
egoeran, ume jolasetan eta abarretan ageri diren hitzak aztertzen ditu.
|
|
|
Hala, Javier Marotoren hitzetan, Gasteiz ez zen berdina izango Euskaltzaindiak Gasteizko toponimia berreskuratzeko egiten duen lana egingo ez balu. Izan ere, esan du, Euskaltzaindiko gizon eta
|
emakume
askoren lanak gure historia, gure ohiturak, gure paisajea berreskutatzeko balio izan du. Eurei esker, geure hiriaren izenak berreskuratu ditugu esta, gure historian ez ezik, gure egunerokoan eta gure etorkizunean ere, presente daude.
|
|
|
Ximena (Atharratze eta Iruri, 1979).
|
Emakumeek
bakarrik protagonizatua.
|
|
|
Laburbilduz, 14 olerki dira, oso luzeak batzuk. Badira erlijioarekin lotura dutenak, maitasunezkoak, bada
|
emakumeen aldeko
poema bat eta kartzelaldiaz beste pare bat. Bukatzeko, euskara goraipatzeko bi bertso apologetiko dakartza.
|
|
2015
|
|
|
Hor geratzen da batez ere, agerian ikusten ez dena: orduko haurrengan, gaur egun gizon eta
|
emakume
gazteak direnengan, oparo erein zuen herrigintzako eta euskalgintzako hazia?.
|
|
2016
|
|
|
" Jasoa dugu Euskaltzaindian zure 2011ko urriaren 13ko gutuna. Horretan, erdarazko sociedad société kontzeptua adierazteko, euskaraz gizarte ala jendarte, bietako zein den egokiena galdetzen diguzu, hor ezkuta litekeen sexismo eta
|
emakumeen kontrako
bereizkeriak uxatzeko.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, etxeko animalia gutxi batzuen kasuan, beste hizkuntza askotan ere egin ohi denez, badira arrak eta emeak izendatzeko izen bereziak: behor/ zaldi, ahuntz/ aker, behi/ zezen, ardi/ ahari, ordots/ ahardi, eta noski, gauza bera gertatzen da senidetasuna adierazten duten berba batzuetan ere
|
emakume
/ gizon, emazte/ senar, neska/ mutil, ama/ aita, lehengusina/ lehengusu, izeba/ osaba, anaia, neba/ arreba/ ahizpa... esaterako, nahiz eta, hauetan ere, inoiz hitz bakarra erabili sexu bietarako: gurasoak, umeak, ilobak, bilobak, se nideak, ahaideak, haurrideak, asabak...
|
|
|
Hor dira, bestalde, euskararekin batera, generorik izaten ez duten hizkuntza eransle ugariak (txinera, japoniera, kitxua, aimara, nawatl eta amerindiar gehienak), baina horrek esan nahi al du horien hiztunak horregatik berdinzaleagoak eta hain matxista ez direnik? Izan ere, hizkuntzaren molde eta esapideak gora behera, hara hor zer nolako ezberdintasunak egoten diren, gizarteetan bertakoen kultura, erlijio mota, ideologia eta legeria aurrerazale edota atzerakoiaren arabera,
|
emakumeekiko
tratu, eskubide eta berdintasun mailari dagokionez. Gainera, denbora ere ezin ahantzizko faktorea da.
|
|
2017
|
|
|
Sei urte egin ditut Elkartean modu aktiboan lanean (bi urte zuzendaritzan eta lau lehendakari bezala), eta tarte horretan Elkartea ezagutu dut, bertako lan-talde profesionala, hainbat Erakunde eta Elkarterekin dagoen harremana, lehendik ezagutzen ez nituen bazkideak... Etapa guztietatik ikasten da zer edo zer eta honek ere balio izan dit horretarako.Argi dago, behintzat, euskarazko literaturan emakumezkoak azken urteotan hartutako lekua EIEn ere islatu dela, ezta. Bai, baina nik gehiago esango nuke
|
emakumea
ari dela bere lekua aldarrikatzen, bilatzen eta, kasu batzuetan, baita hartzen ere (orokorrean ari naiz, gizarteari begira). Baina oraindik urrun gaude benetako berdintasunetik eta iruditzen zait kosta egiten zaigula aulki ezberdinetan (publikoetan, batez ere) eroso sentitzea.
|
|
|
Logikoki, faktore askok eragiten dute idazteko moduan, kontatzen diren istorioetan, aukeratzen diren pertsonaia eta protagonistetan. Egungo
|
emakumeak
badaki zer nahi duen eta ausartagoa da nahi duen hori zer den esateko eta baita hori lortzeko borrokatzeko ere. Zentzu horretan, emakumezkoak hasi gara gorpuzten, errealitatean eta fikzioan.
|
|
2018
|
|
|
Euskaltzain urgazle izendatu zuten 2003an eta euskaltzain oso pasa den otsailaren 23an, Roberto González de Viñasprerekin batera. Euskaltzaindian 1992tik sartzen den seigarren
|
emakumea
da. Miren Azkarate izan zen lehena.
|
|
|
Zentzu honetan, zer geratzen zaio Akademiari egiteke. Hizkuntzalaritzan, literaturan?
|
emakume
dezente dago, bai, eta horietako mordoxka batek Euskaltzaindiaren batzordeetan, lantaldeetan, proiektuetan lanean dihardu. Euskaltzaindiaren Hiztegiaren lantaldean, esaterako, zazpi kide gara, horietatik hiru emakumezkoak.
|
|
|
Eta egitasmoan gizonezko bakarra daukagu, beste guztiak emakumezkoak gara. Beraz, Akademiaren inguruan
|
emakumeak
egon bagaude, eta ardurak ditugunak ere bai. Normaltasunez ikusi behar da hau.
|
|
|
Gaur saritzen duzuen Akademiak, euskararenak, ehun urte betetzear ditu, eta tarte horretan etengabe aritu dira akademiaren gizon eta
|
emakumeak
euskara eta euskal kulturaren alde, gizarteko beste hainbat eragileekin batera. Horretara ulertuta, saritzen duzuena ahalegin kolektibo bat da, ehun urtetan ondu dena eta aurrerantzean ere lanean jarraituko duena.
|
|
|
Nazioarte mailan hizkuntzaren ikerketan egindako zabalkunde lana ere ezaguna dela azpimarratu du. Beasaingo Alkartasuna Lizeoko lehen
|
emakume
zuzendaria izan zen, baita Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) katedradun izatera iritsi zen lehen emakumetarikoa ere. 2000 urtean, Soziolinguistika Klusterreko bultzatzaile eta sortzailetako bat izan zen.
|
|
|
Nazioarte mailan hizkuntzaren ikerketan egindako zabalkunde lana ere ezaguna dela azpimarratu du. Beasaingo Alkartasuna Lizeoko lehen emakume zuzendaria izan zen, baita Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) katedradun izatera iritsi zen lehen
|
emakumetarikoa
ere. 2000 urtean, Soziolinguistika Klusterreko bultzatzaile eta sortzailetako bat izan zen.
|
|
|
Jarraian, EHUko Psikologia Fakultatean aritu zen, 1983tik jubilatu zen arte. Unibertsitatean katedradun izatera iritsi zen lehen
|
emakumetarikoa
izan zen. Zortzi urtez izan zen Psikologia Fakultateko Dekanotzako kidea, Euskara dekanorde gisa.
|
|
|
Urrian eta Ondarea,
|
emakumeen
emaria izenburupean, Bizkaiko Foru Aldundiak antolatutako 2018ko Ondarearen Europako Jardunaldiak egingo dira Bizkaiko hainbat herritan. Lurraldeak ekimen honekin bat egiten du eta aurtengoarekin 18 urte bete ditu ataza horretan.
|
|
|
Hizkuntzarekin loturiko genero ikerlanak aztertuko dira mintegi horietan. Lehenengoaren eskutik (onomastikaz, hain zuzen)
|
emakumeek
toponimian utzitako arrastoaz eta Trentoko Kontziliora arte() emakumezkoen izenen erabileraz gogoeta egingo dugu; bigarrenean, Euskararen Herri Hizkeren Atlasean (EHHA) emakumezkoek izan duten presentzia jorratuko da
|
|
2019
|
|
|
Isabel, Medel Olazarretaren lehen emaztearen ahizpa. Gutunotan aipatzen diren gainerako
|
emakumeengandik
jasotako ahotsa hitz gutxi batzuetara mugatzen da. Dena den, emakume euskaldun guztiak ezaugarri berbera partekatzen dute:
|
|
|
Gutunotan aipatzen diren gainerako emakumeengandik jasotako ahotsa hitz gutxi batzuetara mugatzen da. Dena den,
|
emakume
euskaldun guztiak ezaugarri berbera partekatzen dute: jakin mina.
|
|
|
Isabel gutun egilearen jakin mina izango da beste pertsonaia batzuei oztopoak ekarriko dizkiena. Garaiko estereotipoaren arabera, lurpean gordeta baleude ere,
|
emakumea
jabetuko litzateke albiste horietaz. Ezaugarri honi Isabelen santukeria gehituz eratzen da istorio eragilea.
|
|
|
Eta bide horretatik jarraitu behar dela adierazi du. . Aurrera begira, bidezkoa litzateke
|
emakumeen
kopurua gizonezkoenarekin berdintzen joatea. Ez bakarrik, gainera, justiziazkoa delako, baita beharrezkoa eta naturala delako ere emakumeentzat eta gizonezkoontzat.
|
|
|
–Aurrera begira, bidezkoa litzateke emakumeen kopurua gizonezkoenarekin berdintzen joatea. Ez bakarrik, gainera, justiziazkoa delako, baita beharrezkoa eta naturala delako ere
|
emakumeentzat
eta gizonezkoontzat. Horretarako gauza bakarra egin behar dugu:
|
|
|
Emakumezkoaren lekuaAndoni Sagarna euskaltzainaren erantzuna ere argigarria izan da, eta egokia iruditu zaio bere berbaldian Euskaltzaindiarekin era bateko edo besteko harremanak izan dituzten, merezimendu handiko? emakumezkoak aipatzea,, garai batean eta orain Euskaltzaindiari ekarpenak egin dizkioten
|
emakumeen
gorazarrez?. Eta aletu ditu Julia Fernandez Zabaleta, Julene Azpeitia, Julita Berrojalbiz, Robustene Mujika Tene, Madeleine Jauregiberri, Marie Jeanne Minaberri, Karmele Esnal edo Karmele Rotaetxe bezalako euskaltzaleek eginiko esfortzuak eta balentriak.
|
|
|
Miriam Urkiak hunkituta eta erabat harrituta jaso du Urrezko Idaz Luma. Esker oneko hitzak esan ostean, saria Euskaltzaindiaren izenean jasotzen duela azpimarratu du, eta bereziki gure familia handi honetako. Akademiako
|
emakumeak
izan ditu gogoan: Guztion izenean eta guztiontzat hartzen dut, beraz, Urrezko Luma hau.
|
|
|
Euskaltzaindiaren Hiztegiaren prozesu osoan parte hartzen duten guztiekin partekatu nahi dut. Bide batez esanda,
|
emakumeak
gehienak.
|
|
2020
|
|
|
Eguneroko mintzajardunari ere begiratu behar zaio: “Gizon
|
emakume
arrunten aurrez aurreko jarduera xumean, eguneroko mintzajardun arruntean, oinarritzen dira nagusiki hiztun elkarte ororen bizia eta etorkizuna”.
|
|
2021
|
|
|
Eta agian, alderdi askotan, ez da lehengoa bezain garrantzitsua izango”. Gotzainak azpimarratu duenez,
|
emakumearen
ahotsa “Elizaren erabakimen guneetan ere agertu behar da”.
|
|
2022
|
|
|
1820 Bizenta Antonia Mogel, lehen euskal
|
emakume
itzultzailea. Bizenta Antonia Mogel aitzindaria izan zen euskal literaturan:
|
|
|
1820 Bizenta Antonia Mogel, lehen euskal
|
emakume
itzultzailea. Bizenta Antonia Mogel aitzindaria izan zen euskal literaturan:
|
|
2023
|
|
|
Bizkaiko Batzar Nagusietatik irten den beste altxorretako bat Bizenta Antonia Mogelen idazki bat da. Luis Borboikoa Toledoko kardinal eta artzapezpikuaren gutun pastorala –Fernando VII.ari jende aurrean babesa emateko idatzitakoa– 1820an euskaratu zuen lehenengo euskal
|
emakume
itzultzailea izan zen. Bakarrik Bilbon entzun ahal izango diren berrikuntzen artean, 1983ko maiatzaren 24an, Anton Aurre lehendakaria protagonista izan zuen Bizkaiko Batzar Nagusien aro demokratikoko euskarazko lehenengo berbaldiaren soinua azpimarratu behar da.
|
|
|
1820 Bizenta Antonia Mogel, lehen euskal
|
emakume
itzultzailea. Bizenta Antonia Mogel aitzindaria izan zen euskal literaturan:
|
|
|
Miren Jone Azurza aitzindaria izan zen kazetaritzan: lehen kazetari tituludun emakumezko euskalduna; hedabide bat zuzentzen lehen
|
emakumezkoa
... Historian lizentziaduna (Deustuko Unibertsitatea), Zeruko Argiako zuzendari izan zen zortzi urtez().
|