|
2010
|
|
|
|
Egunaren
erredazioan eta gerratean
|
|
|
1936ko bukaeran, Eusko Jaurlaritzak, itxaropena zabalduko zuen erabaki garrantzitsu bat hartu zuen:
|
Eguna
euskara hutsezko eguneroko berria sortzea.
|
|
|
|
Egunaren
erredakzio batzordea sortu zen: zuzendaria Manu Ziarsolo. Abeletxe?, erredakzio burua Augustin Zubikarai eta erredaktoreen artean hauek:
|
|
|
J. Ajuriagerrak zorionak emanez hitz gozoak esan zizkion.
|
Eguna
ateratzen egindako ahalegina eskertu nahi izan zion: –Ba dakizu.
|
|
|
Zuzendaria agintarien beldur zen, ordea, eta ahalegintzeko eskatu zion Augustini, baina honek irmo azalduko zuen bere jarrera:
|
Egunak
, euskal eguneroko bakarra izanik, zabala izan behar zuen. Denek ulertzeko modukoa eta, han, jatorri askotariko idazleek izan behar zuten leku.
|
|
|
|
Eguna
garaiz atera ahal izateko nekeak ikaragarriak izan ohi ziren. Izan ere, zentsurak gauzak zeharo zaildu zizkien; bestalde, goian aipatutako lagun guztietatik erredakzioan bi lagun besterik ez ziren izaten gehienetan:
|
|
|
|
Egunak
urte erdi eskas iraun zuen: 1937ko urtarrilaren 1etik ekainaren 13ra, Bilbo matxinatu militar faxista eta erreketeen eskutan erori zen arte.
|
|
|
Halaxe bukatu zuen Augustinek 36ko gerratea 1941ean. Bi
|
egunerako
etxetik aldentzen zelakoan eta lau urte kanpoan ibilita.
|
|
|
Hau dio Julen Urkizak sarrerako paragrafo batean: Augustin gazteak idazten dauan argitalpenetan (Ekin, Euzko, Euzkadi,
|
Eguna
, eta abarretan) badagoz orduko pentsaeraren eta euskal izatearen ezaugarri argi batzuk: hiru zutabeen gainean eraikitzen dira orduko euskaldun askoren idealak eta sentipenak:
|
|
|
idazle gaztearen idatz txokoa. Hantxe irakurtzen ematen omen zuen
|
eguna
. Bakardadean eta liburu artean bilatu zuen babesa, ama kezkaz betetzeraino.
|
|
|
|
Egunotan
entzun eta esan diran gauzakaitik, ez daukagu ba zetan eskuak burura eroan. Beti be eliztarrok kontuan hartzekoak ditugu San Agustinen berbak:
|
|
|
Presoaldia
|
egunez
egun
|
|
|
+ Egoitzara sartu, burua makurrarazi eta begiak itxi arazita, sotora eraman ninduten. Beti begiak itxita eta buru makur hurrengo 5
|
egunetan
: salbuespenak?
|
|
|
Lehenengo
|
eguna
: Zerutik (etxetik) infernura (g.z.en egoitzako sotora).
|
|
|
–Bai?. Elkarrekin emandako 4
|
egunetan
horiexek izan ziren elkarri esandako guzti guztia. Nolako beldurra!
|
|
|
lasaitasuna eta poza hemen ere pertsona batekin mintzatzeko eta bere begiei so egiteko aukera nuelako, era guztiz normalean. Zein
|
egun
zen galdetzean, berak niri?, igandea (23a) zela erantzun nion. Berak ezetz, 22a, larunbata zela, berak egunero etorri beharra zuela eta egun bakar bat saltatzerik ez zuela.
|
|
|
Berak ezetz, 22a, larunbata zela, berak egunero etorri beharra zuela eta egun bakar bat saltatzerik ez zuela. Horrela jakin nuen zer ordu zen eta asteko zein
|
eguna
ere. –Eskerrik asko.
|
|
|
Beldurtu egin nintzen neure burua indefentsio osoan ikusten nuelako eta testua irakurrita sinatzea erabaki nuen, nahiz eta irregularitatea (k) zegoela/ zeudela, usaindu? (idatzitako data eta neuk sinatutako
|
eguna
, adibidez) paperak luzapenarena baino ez zekarrelako, batetik, eta orduak zutik ez pasatzearen beldur nintzelako bestetik (sinadura igande goizean egin nuela uste baitut, eta luzapena astelehen gauean/ astearte goizean bukatzen zen, ia 48 ordu beranduago).
|
|
|
Hura bukatzen ari zenaren 1 seinalea! Baina aurrean beste
|
egun
t, erdi gelditzen zitzaidan!
|
|
|
Eta espetxera heldu arte ez nuen berriro ikusi. Ez zen ia mugimendurik izan eta
|
eguna
amaigabea egin zitzaidan, ikaragarri luze eta astuna. Une batean g.z. emakume bat (8 urteko alabatxoa duena) etorri zitzaidan ziegara aurreko egunean hartutako bere nagusiaren bisitaldiaren berri jakitera.
|
|
|
Ez zen ia mugimendurik izan eta eguna amaigabea egin zitzaidan, ikaragarri luze eta astuna. Une batean g.z. emakume bat (8 urteko alabatxoa duena) etorri zitzaidan ziegara aurreko
|
egunean
hartutako bere nagusiaren bisitaldiaren berri jakitera. Mezuarena esan nion, eta kitto.
|
|
|
Esker ona ateratzen zitzaidan azaleko zulotxo guztietatik Jaunaren Espiritua nirekin, nire ondoan, nigan sumatu bainuen infernu hartan egondako
|
egun
guztietan: bai barne poza eta kontsolazioa sentitzen nituelako (denbora guztian kikilduta egon arren), bai hitz zuzen eta egokiak esateko ahalmena izan nuelako, bai deklaratzeari uko egiteko balentria izan nuelako, bai X.O. eta beste lagunak, gaizki zeudela jakinda ere?
|
|
|
Eta horrela adierazi nion, gutxi gora bera:. Nire abokatua aurrean ez dudala ez dut deklaraziorik egin nahi, zurekin ez baitut inolako konfiantzarik: atxilotzeko agindua eman eta 5
|
egunez
inkomunikatua izan nauzu tratu inhumano eta bexatorioa emanez, oinarriko giza eskubideak urratuz. Hau guztiau legearen izenean; ez, ordea, justiziaren izenean?.
|
|
|
Galdera bakarra: epaiketa
|
egunean
neuk prestaturiko defentsa aldarrikatzeko aukera izango al dut epaigelako epaile, herritar eta hedabideen aurrean. Abokatuarekin argitu, bere laguntza onartu eta gauzak ongi prestatu behar!
|
|
|
Orduan 10 lagun eraman gintuzten atxilo eta EGUNKARIA itxi zuten, bai Andoaingo egoitza nagusia bai beste egoitzak (publizitatekoa Donostian, Bilbokoa, Gasteizkoa eta Iruñekoa) ere. Inkomunikaturik egondako 5
|
egunetan
tratu txarrak eta torturak salatu genituen zenbait lagunok*. Ondoren espetxera bidali gintuzten 5 eta beste bat, Pello Zubiria, ospitalean utzi zuten egoera larrian.
|
|
|
Ni guztiz itxaropentsua izan naiz lehen
|
egunetik
guri egindako bidegabekeria hau dela-eta. Ez dakit ez noiz eta ez nola, baina justizia noizbait egingo zaigula sinetsirik nago, erabat.
|
|
|
Arrantxo baten onduan,
|
Eguna
pasa larrian etaJiratzen naizen orduan, Nere begiyak gozatzen diraAldameneko omb uan.
|
|
|
Ondo bizi, ba, gaztaroko
|
egunok
, zu maitasunarenlarrosa zidorra, eta zuok ibiltariaren zidor guztiok, ondo izan!, eta hartu eta bedeinkatu nirebizia, oi aberriko zeru horrek, barriro!
|
|
|
Baina zeozer aipatu geinke. Urte baten Gabon
|
egunak
Bagdag en ospatu nituen, inbasino ostean, dana gudalostez hartuta, bonben leherkuntzak entzuten zirala. Hango karmeldarrak ikara handia euken gure arduraz, zeozer gertatu ez ekigun, sekuestroa, esaterako.
|
|
|
Urte luzetako bertso lana eskertuz, 1994ko urtarrilaren 23an, Bertsolari
|
Egunean
, bederatzi bertso jartzaile omendu zituen Bertsolari Elkarteak Donostian, eta gerra osteko bederatzi kultur langile horien artean han zegoen Arrasateko kalezaina ere. Hona hemen omenduen zerrenda:
|
|
|
–Garagarrillan ogeta seian,/ Donostian Aldanondon,/ sail bat bazkaltzen/ alkartuta gi, an egon?. Gorago esan dugunez, handik urte batzuetara, argazki horretako partaide gehienak izan ziren omenduak Donostian, Bertsolari
|
Egunean
(). Hamabost urte geroago ikusi du argia Mondragoiko kalezaiñaren bertsoak liburuak, egilearen bertso bizitzan hirugarren mugarri nagusia denak.
|
|
|
Bertso jartzaile andana handi bat aipatu dugu Jose Manuel Arriolaren inguruan, baita omenaldi konpartitu bat ere. Beste omenaldi handi baten, Aita Zavalaren beraren Honoris Causadoktore izendatze
|
egunean
, plazaz plaza urte luzez kantari ibilitako bertsolari talde batek lagundu zuen Auspoabildumaren sortzailea. 1999ko azaroaren 19an Deustuko Unibertsitatean, jakintzaren etxean, egin zen ekintza akademiko solemne hartan, doktore, katedratiko eta jakintsu askorekin batera, Manuel Lasarte, Jon Lopategi, Basilio Pujana, Joxe Lizaso, Txomin Garmendia eta Jose Maria Lertxundi bertsolariek ere hartu izan zuten parte:
|
|
|
–Gaurko
|
egunean
, beraz, ni ez ezik, zera goratzen eta txalotzen dezute: nik urte askoren lanari esker bildu dedan uzta ori, illunpetik argira atera dedan altxor ori, alakotzat artu bear dala epaituz.
|
|
|
Bederatzi urte lehenago Deustuko Unibertsitateak Honoris CausaDoktore egin zuen jesuitak, besteak beste, Auspoaliburu bilduma mardulean 311 liburu zizkien opetsiak liburuzale euskaldunei. Edozelan ere, hil osteko
|
egunetan
liburu berri batek ikusi zuen argia, Mondragoiko kalezaiñaren bertsoakbertso liburuak, hain zuen ere, Zavalak berak hil aurretxoan amaitua eta inprentarako bidean utzia.
|
|
|
Telebistan ere, urrats zenbait eman ditu, Maite Barnetxe hil zenean, Xabier beste bi lagunekin batera, France 3 telebistarako. Hemendik? eta. Gure
|
egunak
–izeneko telesailak egiten aritu baitzen.
|
|
|
8. Jose de Artetxe: Euzkadi,, 1 or. Esan beharra dago txapelketaren inguruko
|
egunetan
artikulu ugari ere ugari idatzi izan zirela, orduko idazlerik esanguratsuenek idatziak: –Una dinastía de bertsolaris?
|
|
|
–Una dinastía de bertsolaris? (Aitzol, Euzkadi,);. Bertsolariaren
|
Eguna
–(Manuel Lekuona, Argia,);? ¿ Qué es el bertsolari?
|
|
|
La fiesta resultó un acto bellísimo y una demostración del elevado valor artístico del bertsolarismo? (Euzkadi,);. Bertsolari
|
Eguna
dala eta? (Jautarkol, Argia,);. El día del bertsolari?
|
|
|
19?. Aitzol, Ernandorena eta besteren lana gutxietsi gabe, Zubimendi egon zen 1935 eta 1936ko Bertsolari
|
Egunen
antolamendu gaitz haien oinarrian. Horretarako derrigorrezkoa zen lan astunaz gainera, gure idazleak eman zien haize publizitarioa gero, bertsoak argitararaziz eta jardun haiei buruzko komentarioak eginez.
|
|
|
Aita Zavalak argitasun apur bat damaigu Uztapideren Lengo
|
egunak
gogoan (I) liburuan: –Abarrategi Besamotza, Urduliz, Bizkaia? 23 Halandaze, bat dira Besamotzabertsopaper saltzaile ezaguna24eta Abarrategi bertsolaria; badakigu jaioterria ere zein zuen gure protagonistak:
|
|
|
22?? 1936' garren urtean, Donostia' n ospatu zan Bertsolari
|
Egunean
beintzat Bizkai' tik etzan i, ortxo be an aurkeztu; emen ziran Dima' ko Uriarte, Mungia' ko Bartolo, Begoña' ko Betolaza, Getxo' ko Llona, Laukiniz' ko Eulia ta gai, erakoak Kepa' gaz sarri bertsotan ibilliak. Baiña etziran agertu, muxikarrak eurak be ez eben adorerik izan gipuzkoarrakaz egun andi aretan indarrak neurtzeko.?
|
|
|
23. Olaizola, Manuel Uztapide: Lengo
|
egunak
gogoan (I), Auspoa, Itxaropena, Zarautz, 2 ed., 1975, 157 or.
|
|
|
28. Lengo
|
egunak
gogoan (I), 53 or.
|
|
|
esan digu gorago Uztapidek. Lengo
|
egunak
gogoan (II) liburuan, Uztapidek zehaztu egiten digu zein garaitan izan zen hori: –Oiartzunera bizitzera etorri gi, an ba.
|
|
|
29. Lengo
|
egunak
gogoan (I) liburuko 52 orrialdean, Jesus Elosegik Abarrategiri Maulen eginiko argazki gogoangarri bat agertzen da: argalago dago Donostiako txapelketan baino, txapela eta brusa jantzita, irribarretsu...
|
|
|
1 BECetik Poxpolin zaharrera: Lehenengo Bertsolari
|
Eguna
|
|
|
1?. Kantauri itsasoak orroka astinduz edo apalki miaztuz, Donostiako Poxpolin Jauregia. kursaaleko soto zabal amaigabekoan, lehen, hoben lizuneko jauregi; gero, aingeru errugeen jostaleku. Bertako areto ederrean ospatu zen Lehenengo Bertsolari
|
Eguna
–(Zubimendi, Joseba:
|
|
|
Joseba Zubimendik kontatzen digunez3, Lehenengo Bertsolari
|
Eguna
ospatzeko ideiak jazoera bitxi baten dauka oinarria. Udazkena zen, eta Donostiako Eusko Gaztediko areto berrian jai giroa zen nagusi.
|
|
|
Hau izan zen une hartako oldozkuna. Une hartatik hasi zen Bertsolari
|
Egunaren
jaiotza?.
|
|
|
3?. Bertsolari
|
egunaren
sortzea?, in Bertso minez [Euzko Deya,], 37
|
|
|
Holako
|
egunak
antolatzeko asmoa ez zen berri berria4 Izan ere, martxan zeuden ordurako Euskera Egunak, Olerti Egunak, Antzerti Egunak..., Euskaltzaleakelkarteak antolatuta eta babestuta. Aitzolek eta asmo sendoa zuten bertsolaritzari taberna eta sagardotegi sunda kendu, eta bertsolaria duintasun berri batekin eroateko antzoki, plaza, eliza eta ospakizun nagusi guztietara5 Edozelan ere, Bertsolari Egunak antolatzeko asmoa, zergatik edo hargatik, atzeratu egin zen behin baino gehiagotan, harik eta 1935eko urtarrilaren 20an, San Sebastian egunez, ospatu zen arte.
|
|
|
Holako egunak antolatzeko asmoa ez zen berri berria4 Izan ere, martxan zeuden ordurako Euskera
|
Egunak
, Olerti Egunak, Antzerti Egunak..., Euskaltzaleakelkarteak antolatuta eta babestuta. Aitzolek eta asmo sendoa zuten bertsolaritzari taberna eta sagardotegi sunda kendu, eta bertsolaria duintasun berri batekin eroateko antzoki, plaza, eliza eta ospakizun nagusi guztietara5 Edozelan ere, Bertsolari Egunak antolatzeko asmoa, zergatik edo hargatik, atzeratu egin zen behin baino gehiagotan, harik eta 1935eko urtarrilaren 20an, San Sebastian egunez, ospatu zen arte.
|
|
|
Holako egunak antolatzeko asmoa ez zen berri berria4 Izan ere, martxan zeuden ordurako Euskera Egunak, Olerti
|
Egunak
, Antzerti Egunak..., Euskaltzaleakelkarteak antolatuta eta babestuta. Aitzolek eta asmo sendoa zuten bertsolaritzari taberna eta sagardotegi sunda kendu, eta bertsolaria duintasun berri batekin eroateko antzoki, plaza, eliza eta ospakizun nagusi guztietara5 Edozelan ere, Bertsolari Egunak antolatzeko asmoa, zergatik edo hargatik, atzeratu egin zen behin baino gehiagotan, harik eta 1935eko urtarrilaren 20an, San Sebastian egunez, ospatu zen arte.
|
|
|
Holako egunak antolatzeko asmoa ez zen berri berria4 Izan ere, martxan zeuden ordurako Euskera Egunak, Olerti Egunak, Antzerti
|
Egunak
..., Euskaltzaleakelkarteak antolatuta eta babestuta. Aitzolek eta asmo sendoa zuten bertsolaritzari taberna eta sagardotegi sunda kendu, eta bertsolaria duintasun berri batekin eroateko antzoki, plaza, eliza eta ospakizun nagusi guztietara5 Edozelan ere, Bertsolari Egunak antolatzeko asmoa, zergatik edo hargatik, atzeratu egin zen behin baino gehiagotan, harik eta 1935eko urtarrilaren 20an, San Sebastian egunez, ospatu zen arte.
|
|
|
Holako egunak antolatzeko asmoa ez zen berri berria4 Izan ere, martxan zeuden ordurako Euskera Egunak, Olerti Egunak, Antzerti Egunak..., Euskaltzaleakelkarteak antolatuta eta babestuta. Aitzolek eta asmo sendoa zuten bertsolaritzari taberna eta sagardotegi sunda kendu, eta bertsolaria duintasun berri batekin eroateko antzoki, plaza, eliza eta ospakizun nagusi guztietara5 Edozelan ere, Bertsolari
|
Egunak
antolatzeko asmoa, zergatik edo hargatik, atzeratu egin zen behin baino gehiagotan, harik eta 1935eko urtarrilaren 20an, San Sebastian egunez, ospatu zen arte.
|
|
|
Holako egunak antolatzeko asmoa ez zen berri berria4 Izan ere, martxan zeuden ordurako Euskera Egunak, Olerti Egunak, Antzerti Egunak..., Euskaltzaleakelkarteak antolatuta eta babestuta. Aitzolek eta asmo sendoa zuten bertsolaritzari taberna eta sagardotegi sunda kendu, eta bertsolaria duintasun berri batekin eroateko antzoki, plaza, eliza eta ospakizun nagusi guztietara5 Edozelan ere, Bertsolari Egunak antolatzeko asmoa, zergatik edo hargatik, atzeratu egin zen behin baino gehiagotan, harik eta 1935eko urtarrilaren 20an, San Sebastian
|
egunez
, ospatu zen arte.
|
|
|
Kirikiño, zuk nitzat ba dozuLekurik izparringian, Luginatzaz gaur aurkituten naizZegozer esan gurian.Bermeon nintzan sarritan legezIxidor Deun
|
egunian
, Ainbeste lugin ikus nebazanEupeme Deun txadonian.
|
|
|
50?[. Biotz andiko kistar betia?],
|
Eguna
,, 4 or.;. Neure adiskide Basarri-ri?, Eguna,, 2 or.; eta[. Lo zorro baten nenguan ba, a?], Eguna,, 4 or. Estebanek pozarren hartu zuen euskara hutsean argitaraturiko egunkari honen agerpena: –Agur bero bat neure barrutik/ eguneroko EGUNA.
|
|
|
50?[. Biotz andiko kistar betia?], Eguna,, 4 or.;. Neure adiskide Basarri-ri?,
|
Eguna
,, 2 or.; eta[. Lo zorro baten nenguan ba, a?], Eguna,, 4 or. Estebanek pozarren hartu zuen euskara hutsean argitaraturiko egunkari honen agerpena: –Agur bero bat neure barrutik/ eguneroko EGUNA.
|
|
|
50?[. Biotz andiko kistar betia?], Eguna,, 4 or.;. Neure adiskide Basarri-ri?, Eguna,, 2 or.; eta[. Lo zorro baten nenguan ba, a?],
|
Eguna
,, 4 or. Estebanek pozarren hartu zuen euskara hutsean argitaraturiko egunkari honen agerpena: –Agur bero bat neure barrutik/ eguneroko EGUNA.
|
|
|
50?[. Biotz andiko kistar betia?], Eguna,, 4 or.;. Neure adiskide Basarri-ri?, Eguna,, 2 or.; eta[. Lo zorro baten nenguan ba, a?], Eguna,, 4 or. Estebanek pozarren hartu zuen euskara hutsean argitaraturiko egunkari honen agerpena: . Agur bero bat neure barrutik/ eguneroko
|
EGUNA
. / Zeure bitartez lortu geñeke [geinke]/ Euzkalerriko zoruna?
|
|
|
/ Zeure bitartez lortu geñeke [geinke]/ Euzkalerriko zoruna? (
|
Eguna
,).
|
|
|
Bertso sorta ugari (Euzkadi,
|
Eguna
...) eta zenbait bertsopaper argitaratu zituen arren, Utarre ren bat bateko bertsogintzaren lekukotasun gutxi daukagu. X. Amuzirak dioskunez:
|
|
|
–Herrietako jaietatik aparte, hauteskunde garaian, ez nintzan gelditu ere egiten. Behin,
|
egun
berean, sei mitinetan parte hartu beharra izan neban. Aita, Uriarte eta ni izaten ginan gehienetan bertsolari, eta Agirre, Lauaxeta... etab. hizlari?.
|
|
|
61. Euskal prentsan leku handia opetsi zitzaion jaialdiari: . Euzko Olerti
|
Eguna
. Azkue' tarrei Gorasarria...
|
|
|
Gerran bertan, badakigu 1937ko Aberri
|
Egunean
(), Bermeon bertso saio handi bat egin zena, eta jaialdi horretan Alkain, Etxebarria eta Goikoetxearekin kantatu zuena Esteban Uriartek.
|
|
|
Jauregi, Koldobika Jautarkol: . Bertsolari
|
Eguna
dala ta?, Argia,, 2 or.
|
|
|
Lekuona, Manuel: . Bertsolariaren
|
Eguna
–, Argia,, 1 or.
|
|
|
Olaizola, Manuel Uztapide: Lengo
|
egunak
gogoan (I II), Auspoa, Itxaropena, Zarautz, 2 ed., 1975.
|
|
|
–: [Biotz andiko kistar betia],
|
Eguna
,, 4 or.
|
|
|
–: . Neure adizkide Basarri' ri?,
|
Eguna
,, 2 or.
|
|
|
–: [Lo zorro baten nenguan ba, a],
|
Eguna
,, 4 or.
|
|
|
Zenbat eta goizago esnatzen naizen, are eta
|
eguna
goibelago argitzen den.
|
|
|
Omenaldietan gertatzen den bezalaxe, bakoitzak bere oparia eskaini nahi zuen eta momentu aproposa aukeratu zuen Aramaioko abesbatzak bertakoei pare bat abesti eskaintzeko eta ekitaldi nagusiari amaiera emateko. Derrigorrezko argazkiak atera ostean, elizaren aterian Aramaioko dantza taldeak bere errepertorioa eskaini zuen. kalejiran joan ziren gonbidatuak eta herritarrak anaitasun giroan herriko plazan antolatu zuten lunch batez gozatzeko eta
|
egunak
emandako guztia elkarrekin konpartitzeko. Une horretan entzun ziren euskaltzain berriari beronen ilobek bihotz bihotzez kantatutako bertso hauek ere:
|
|
|
Mezua hartu genuenetik sentitzen genuen, bai,
|
egun
hau iristeko gogoa edo ilusioa. Alde batetik, karmel Ordenako bere anaiek urteetan euskararen alde egindako lan oparoaren aitorpena ikusten zuten, bereziki Markina eta Larreako komentuetan isil isilik lanean aritu diren hainbat karmeldarrek egindakoaren aitorpena.
|
|
|
Giroa berezia zela ezin ukatu, batek zioen bezala, hain gertukoa dugun Patxi Euskaltzain oso izatea gauza handia da?. Handia ez dakit izango den, baina
|
egunak
elkartu zituen Aramaioko elizan karmeldarrak, Patxiren familia, euskal kulturako ordezkari ugari eta Aramaioko hainbat herritar.
|
|
|
Urteak aurrea joan ahala, Aramaioko euskara auzoetan indartuz joan zen, hala bertako haur eta gazteek
|
egunean zehar
gehien erabiltzen zuten hizkuntza izanik. Baserriak ere leku aproposa ziren transmisioa sendotzeko.
|
|
|
1930eko ekainaren 1ean, Euskaltzaleak taldeak Lehenengo Olerti
|
Eguna
ospatu zuen Errenterian. Jautarkol. olerkaria omendu zuen?, eta ospakizun nagusi hartan ere entzun ahal izan ziren Matxinen bertsoak, kantu lagun Larralde zuelarik
|
|
|
Bigarren Aberri
|
Egunean
, 1933an, Donostiako Atotxako errebote plazan, jendetza ikaragarri baten aurrean kantatu zuen Matxinek. Orduko iturrien arabera, egun horretan 35.000 lagun batu ziren bertara Jose Antonio Agirre eta Telesforo Monzon jeltzaleen hitzaldiak entzuteko:
|
|
|
Dargaitzen arabera, Matxin arratsaldean heldu zenSarako lehiaketara, Bidart herrian kantatu eta gero. Ikusten dugunez, leku bitan kantatu zuen Matxinek
|
egun
berean. Horrek argi erakusten du Matxinek garai hartan zeukan sona eta ezagutza.
|
|
|
Edozelan ere, Matxinen une gorena bertsolaritzan, 1935eko urtarrilaren 20an, Donostian ospatutako Lehen Bertsolari
|
Eguna
da. Txapelketa arrakastatsua izan zen.
|
|
|
|
Eguna
helduta, goizeko hamarretarako jendetza ikaragarria zegoen antzokiaren kanpoko aldean, eta hamar t' erdietarako Poxpolin zaharra bertsozalez gainezka zegoen, bertsolaririk gehienak ere bertan zeudela. Saioa hamaika hamaiketan hasi zen Aitzolen berba batzuekin.
|
|
|
artikuluan zera dio: ?
|
Egun
hartako bertso bat jaso genion; era zailenean egiten zena, hasiera bestek emandakoa, alegia? (Bertso minez, 146 or.). Edozelan ere, bai Bertsolari Guduak liburuan, bai YakintzaBertso minez aldizkariaren 13 zenbakian, bertso bi agertzen dira, irakurleak orriotan dituenak, hain zuzen ere.
|
|
|
Argazkia txapelketa
|
egunean
ateratakoarekin konparatuz gero (ikus 4 atala), argi dago pertsona beraren aurrean aurkitzen garena. Txapelketakoa sariak eman ostekoa da5, eta Matxin, trajea eta korbata jantzita, Basarri eta Alkain zaharraren artean agertzen da.
|
|
|
Jauregi, Koldobika: . Bertsolari
|
Eguna
dala ta?, Argia,, 2 or.
|
|
|
–: . Bertsolariaren
|
Eguna
–, Argia,, 1 or.
|
|
|
–: . Bertsolarien
|
Eguna
dala ta?, Argia,, 1
|
|
|
Zubimendi, Joseba: . Lenengo bertsolari
|
eguna
–, Yakintza (19331936), III. tomoa, LGEV, Bilbo, 1977, 140
|
|
|
Hamaika plazatan abestu eta gero, Lehenengo Bertsolari
|
Egunean
() parte hartu, eta handik lasterrera, apirilaren lehenengo egunetan, Baionako ospitalera joan beharra izan zuen, pleurésis batek edo jota: –Bere burua etzuela ontsa kausitzen Elizakoak galdegin ditu berak aphezari astearte arratsaldean eta gero etcherat ekharri dute, eri handi? 23 Hurrengo asteko Eskualduna astekariak berri triste bat zekarren, Senperetik bidalia:
|
|
|
Hamaika plazatan abestu eta gero, Lehenengo Bertsolari Egunean() parte hartu, eta handik lasterrera, apirilaren lehenengo
|
egunetan
, Baionako ospitalera joan beharra izan zuen, pleurésis batek edo jota: –Bere burua etzuela ontsa kausitzen Elizakoak galdegin ditu berak aphezari astearte arratsaldean eta gero etcherat ekharri dute, eri handi? 23 Hurrengo asteko Eskualduna astekariak berri triste bat zekarren, Senperetik bidalia:
|
|
|
Era tradicional el que cada domingo, al salir de misa mayor, se congregasen los koplakaris, jóvenes y viejos, en los ostatu (posadas) del pueblo? 34 Lukaskoinek ere azpimarratu egiten du Matxinen garaiko bertso-zaletasuna, baita euskararen errotze sakona ere: . Egungo
|
egunetan
[1939 urtearen bueltan] baino maiteago baitzen orduan eusko mintzaira eta koplaren pullita? 35 Matxinek, alde egitean, berarekin eraman zuen bertsolaritza zaharraren lekukoa; hala ere, bertso iturria ez zen agortu Senperen. Hona hemen, zubi lana egin zuten bertsolari batzuen izenak:
|
|
|
Gure arteko bazterretan geroago eta nabarmenago den kezka horren adierazgarri dugu, besteak beste, Donostiako Euskararen Udal Patronatuak eta erakunde eta hiriko eragile ugarik (berrogeita hamar erakunde eta elkarte baino gehiagok) elkarlanean abenduaren 3an ospatzen den euskararen
|
egunerako
eginiko antolaketa. Euskal programazio zabal horren ardatz nagusiena gazteak dira.
|
|
|
Programazio oso trinkoa izan genuen. Behar bada
|
egun
bakar batean emateko trinkoegia. Ordu erdiko hitzaldiak bi saiotan banatuta eskaini zitzaizkigunez, hemen ere, bi multzotan aurkeztuko dizkizut.
|
|
|
Eta zuk,
|
egunaren
aingeru orrek!, ez dozuz iratzartenorain oindino lotan diranak. Emon legeak, emoiguzubizia, garaitu, maixu, zuk dozu bakarrikmenperatzeko eskubidea, Bako-k lez.
|
|
|
zuok mundu zabaleko egite geldi gabeok!, aduaren
|
egunok
, urratzaileok, Jainkoakisil xedatuz gidatzen dauanean, zaldi erraldoiakasarrez mozkor daroenera,
|
|
|
–Maiatzaren lehenengoan Probintziako Kapitulua bildurik zen Larrean. Aurreko
|
egunean
, Nafarroako Probintziak, Larrean bildutako kapitulukoek ordezkaturik, omenaldia egin zion bere historiako semerik bikainenari, bosgarren agintaldia amaitu zuen A. Ezekieli. Lehen bozketan, 31 hautesletik 16 botoz doi doi A. Sergio Santa Teresarena Aldaz izan zen Probitzial berri hautatua.
|
|
|
Bilboko gudalditik hiru
|
egunera
, Eusko Jaurlaritzak hartutako neurriei esker erlijiosoen eta presoen kalte pertsonalik gabe, komentuko egoera berdina zen, berriro ere kartzela izateko xedatu baitzuten. Eta oraingoan ez preso politiko zibilentzat soilik, baita apaizentzat ere eta hauen artean zen karmeldar talde bat ere4.
|
|
|
A. Ezekiel, kanporantz honen aldeko agertu arren, errezeloz eta urruntasunez hartu zuen: ez zuen bisitatu Agenen Veneziako Kapitulu Jeneraleko joan etorriko bidaian (1937ko apirila); ez zen joan hura ikustera Frantziako erbestetik itzulita bizi izan zen berrogeita hamar
|
egunetan
, eta 1938ko irailaren 13an Corellan hil zenean, inolako arrazoirik gabe, aitzakiak atera zituen Nafarroako San Joakim Probintziak eman duen gizonik handienaren hileta elizkizunera ez joateko.
|
|
|
Gora zein beera!, ez dau ba agintzen gau sakratuan, izadi isilak etorteko
|
egunak
asmatzen dituanean, ezdau Orko okerrenean bertan artezak, zuzenbideakoindino be agintzen?
|
|
|
Teresa Lisieuxkoren ama, bularreko minbiziaz jota hilko da 1877ko, abuztuaren 28an. Hunkigarriak amaren azkeneko
|
egunak
eta heriotza (ik. Esk A, 12a?
|