|
2000
|
|
|
Arratsaldean beratzen zegoen patsari zegozkion kolpeak eman eta patsa lehorra zakutan sartu zen. Bitartean beste zortzi zaku igo, garbitu eta txikitu ziren, beratzen utziz hurrengo
|
egunera
arte. Lana zortzietan eman zen amaitutzat.
|
|
|
Kontseiluak, Berriozarren Bai Euskarari kanpaina amaitu ondoren egin zuen nazio mailako batzarrean, aro berri baten atarian geundela esan zuen. Ordutik gaur
|
egunera
arte akordio sozial eta politikoari esker ia 700 agente ezberdinen artean plangintza estrategikoa diseinatu dute. Hurrengo jauzia, plangintza estrategiko hori herriz herri diseinatzea izan daiteke.
|
|
|
Laburbilduz, Kataluniako Biblioteka Nazionalaren historia, sorreratik gaur
|
egun
arte, estuki lotuta dago nazionalismo katalanaren bilakaerari, hots, Kataluniako proiektu autonomistaren zutabe nagusietako bat izan da, Prat de la Ribarengandik gaur egun arte.
|
|
|
Laburbilduz, Kataluniako Biblioteka Nazionalaren historia, sorreratik gaur egun arte, estuki lotuta dago nazionalismo katalanaren bilakaerari, hots, Kataluniako proiektu autonomistaren zutabe nagusietako bat izan da, Prat de la Ribarengandik gaur
|
egun
arte.
|
|
|
padura. Denok entzun dugu noizbait, gaur
|
egun
arte mantendu dituzten padura eremu zabalen ondorioz, Urdaibaiko itsasadarra edo Txingudi badia balio ekologiko eta natural handiko lekuak direla, baina inork gutxik daki ezaugarri berberak dituztela Donibane Lohizune, Orio, Zumaia, Lekeitio, Plentzia edo Barbadungo itsasadarrek. Txango honetan zehar, orain arte ustekabean igaro den Plentziako itsasadarran barrena ibiliko gara, Bizkaiko paraje eder honen txoko izkutuek itsasadarren balio naturalak eta ekologikoak ezagutu eta ulertzeko aukera paregabea eskaintzen baitute.
|
|
|
Gai hori mamitzeko, emakume baten inguruko istorioa asmatu du Mikel Elortzak. Garbitokia izanik sasoi ezberdinei lotura ematen diena, hiru agerralditan banatuko da obra, emakumearen gaztarotik gaur
|
egun
arte, alegia, garbitokia biribilune bat egiteko suntsitzen duten arte. Halaber, 30eko hamarkadan, faxistak harrotuta zeudeneko sasoia berpiztuko da.
|
|
|
Garai honetako gertakizunetan batik bat bi espazio bereiz daitezke (Argentina eta Euskal Herria), eta hauetako bakoitzean gertatzen direnak garai batekin hertsiki uztarturik daude. Honela, Ameriketako pasarteak gutxi gorabehera 1925 urtean koka ditzakegu (urte honen aipua egiten baitu), eta Euskal Herrikoak, berriz, Francoren garaitik gaur
|
egun
arteko epean. Ondorioz, askotan denbora espazioaren aipamenaren bidez egituratu dezakegu.
|
|
|
Ondorioz, kronotopo determinatua darabil: lekuari dagokionez, narrazioak Gasteizen girotu dituela aipatu dugu, eta garaiari dagokionez 1937 urtetik gaur
|
egunera
arteko bidaia egiten digu. Bestalde, denboraren iragaiteak dakartzan aldaketak ere azpimarratzen ditu.
|
|
|
1991n, azkenik, Familia Terapiaren Elkarteen Federazio Espainiarraeratu zen, aipatu elkarteek eratua; handik laster Elkarte Andaluziarra, Galiziarra, Kanariarra, Gaztela Leondarra eta Kantabriarra erantsi zitzaizkion, eta gaur egun850 kide ditu. Familia Terapiaren aldizkako lehen argitalpena 1987ko urtarrileanhasi zen Espainian, J.A. Rios Cuadernos de Terapia Familiar (Familia TerapiarenKoadernoak) argitaratzen hasi zenean; hori da orain arte agertu den bakarra, etagaur
|
egunera
arte 20 zenbaki kaleratu ditu. Gainera, Psikiatriako eta PsikologiaOrokorreko aldizkarien zati handi batek, azken urteotan, Familia Terapiari buruzkoartikuluen kopuru ederra argitaratu du.
|
|
|
Makina bat urte pasatu dira, irratia gainerako hedabideekin elkarrekiko lehian hasi zenetik gaur
|
egun
arte. Irratia, pertsona bakartien lagun eta berrikitan gertatu denaz jabetu nahi dutenen erreferentzia aparatua, irudien alorretik lekora dago, soinuen munduari erabat lotuta egon delarik.
|
|
|
" Jaun Martin, ni noblea naiz eta ez ditut nobleen gonbitak baizik onartzen; ordea, nik hitza eman dizut markes eginen zaitudala, eta, nola bainaiz hitzeko gizona, halatan egiten zaitu ene hitzak oraindanik markes, enetzat bai bederen". Eta galdetu diot ondoren ea noiz etor daitekeen gurerat, eta hark ihardetsi dit ezen ezin izanen zuela abuztuaren lehen
|
egunetarat
arte, Hondarribian geratu behar zuelako, Manti lla na ko kondearekin baterat, Espainiako armadaren hornizoinekin loturikako bertze hainbat konturen aitzinatzeko. Eta erran diot ezen abuztuaren 11n ospatzen ditugula Urbiainen santaklarak, eta orduan etor zitekeela egun batzuetarako dukesarekin, baita Mantillanako kondearekin eta kondesarekin ere, haiek hala nahi balute... eta dukeak baietz, santaklaretarako etorriko zirela guztiak, hiru egunetarako, zeren ez baitzuen zalantzarik ezen Mantillanako kondeak ere onartuko zuela gonbita, oso ere festazalea zenez gero —eta, bi eskuak goiti jasotzen zituela, gaineratu zuen—:
|
|
|
antza, bera ttikia zela, emakume auzo bati berba hauek entzun ei zizkion: " Zakarias, alboko mutikoa ilargira iristen den
|
eguna
arte ez duzu aho sexurik izango...". Eta jakina, alboko mutila X izan, gero ilargia zapalduko zuen astronauta, eta X ek auzoaren berbak ahantzi ez, eta ilargia zapaldu bezain laster:
|
|
|
Bere historian zehar, greziar mundu klasikotik gure
|
egunetara
arte, demokraziaren teoriak legearen aurrean gizakiak berdinak direla azpimarratu du9 Gaur egun, ordea, kontuan harturik klase, etnia, genero, erlijio edota kultura jatorri ezberdinak dituztela eta talde batzuk pribilegiatuak direla beste batzuk zapaldurik dauden bitartean, gizabanakoak berdinak balira bezala tratatzea bidegabekeria bat izan daiteke. Gizarte modernoetan, beraz, gizabanakoari taldearen araberako eskubideak bereiztea eskakizun zilegia izan daiteke.
|
|
|
Lehendabiziko ezaugarri berri bat —lehenago Zirkuluaren lanen exegetek sekula begiztatu ez zutena—, Schlicken ideien aurrekarien inguruan koka dezakegu.
|
Egun
arte askok esan bezala, onartua zegoen Schlicken egiaztagarritasunaren defentsak Hume eta Machen kutsua zeramala, Russellen enpirismoa eta Wittgensteinen ideia terapeutikoak —filosofiak garbiketa lanak egin behar ditu— zirela medio. Haatik, irudi hau ez da egokia, bilakaera nabarmena eman zelako Schlicken hasiera neokantiarretik110 Hilberten eta Einsteinen ideiak onartu zituen arte.
|
|
|
Honi esker, objektu horiek iraganean izandako ondorioak ikusita, orain antzeko ondorioak existitzen direla esan dezakegu.
|
Egun
arteko esperientziak suak erre egiten duela esaten badigu, baldintza berberetan etorkizunean ere gauza bera gertako dela baiezta dezakegu. Baina honek etorkizuna eta iragana antzekoak edo berdinak direla aurresuposatuko luke, eta hau ezin da frogatu.
|
|
2001
|
|
|
1985ean jakinarazi zen Ingalaterran. Gaur
|
egunera
arte jada 185.000 behi hil dira gaitzak jota. Europar Batasunean legeak eta dekretuak besterik ez dira ezarri.
|
|
|
Gaizki deitutako behi eroen krisia modu nabarmen batez eragiten ari da sektore honetan. Euskadin izandako galerak 2.000 miloi pezeta inguruan taxutu dira
|
egun
arte, salmentak% 60 jaitsi direlarik. Hau guztia, kontuan hartu gabe behien barruki gorriak nahiz zurien erabateko baliogutxitzea.
|
|
|
errota, okindegia (gaur egungo ikastola), bihitegia eta egurtegia. Okindegian zentratuz, gaur
|
egun
arte iritsi zaigun harrizko eraikin honek lau solairu ditu, eta bere neurriak 46 metro luzeran, 34 metro zabaleran eta 17 metro altueran dira.
|
|
|
Gaur egun ere pilotari arrotzak egiten zaizkion »baina jokoaren zati garrantzitsua bihurtu diren elementuak gordetzen dira, hala nola, txiloa (leihatila) edota danborra (frontisa eta eskuineko paretaren arteko angelu ez zuzena). Ziur aski gazteluren bateko lubaki edo patioak izango zituen eta hasierako tripot horretako zailtasunak jokoaren arau bihurtuko ziren, gaur
|
egun
arte iraunez. Bestalde, trinketen ezaugarri nagusi den ezkerraldeko teilatutxoaren justifikazioa (hau ere jokoaren ezinbesteko zati) zaldun jokalarien mugimenduak ikusgai zituzten gorteko damen segurtasuna izango zela uste da.
|
|
|
Harrespilak, orokorrean hartuta, herri giroan" Jentil baratze" edo" Mairu baratze" izenekin ezagunak, tradizionalki euskal mitologiako pertsonaia horien ehorzketarekin lotuak joan izan dira. Gaur
|
egun
arte inguru honetan 30etik gora aurkitu badituzte ere, adituek gehiagorekin topo egitea espero dute.
|
|
|
Gerra karlistetan liberalen alde jartzeak zenbait setio pairatzea ekarri zion, baina era berean Isabel II.ak Donostian udapasatzearen moda hasi zuen (Maria Cristinak jarraituko zuena), atzetik burgesia eta turismoa ekarriz. XX. mende osoan, gaur
|
egun
arte, Donostia eliteko turismoaren atsedenleku izan da (batik bat Belle Époque ospetsuaren garaian), bertatik errege erreginak, presidenteak eta ospetsu mordoa pasatuz.
|
|
|
%10 bidaia hasteko 3 eta 15
|
egun
artean falta dela gertatzen bada.
|
|
|
irteera aurretik 2 hilabete eta 15
|
egun
artean gertatzen bada: bidaiaren prezio osoaren %10.
|
|
|
Gaur
|
egun
arte, estatuko udalerrien %20ren balio katastralak berrikusi dira eta batez besteko igoera %70ekoa izan da.
|
|
|
Zer esanik ez, leihotxo monolitikoak harrizko eraikuntzetan barneraturikegongo ziren. Horrelako egiturek ez dute iraun gaur
|
egun
arte, desagertu direlakoedota eraldaketa sakonak jasan dituztelako (garai bakoitzeko orientazio estetiko zeinfuntzionalen ondorioz). Beraz, gaur egun Goi Erdi Aroko eliza bizkaitarrak indusketen bitartez bakarrik ezagut daitezke.
|
|
|
Kasu batzuetan gaur
|
egun
arte ailegatu diren jarduera erritualetan, eta PedroI.arengan Jaun Done Mikelen bitartekotzari esker gauzatutako mirakulua bezalakotestigantza historikoetan oinarrituz, kristautasunaren aurretiko aracellitaniengurtzak ugalkortasunarekiko kultuaren ezaugarriak izan zitzakeela aditzera eman duJose Maria Satrustegik57 Arruazuko antropologo eta lagun minaren teoriarekin eznator bat. Dedukzio metodologia hau praktika erritual taumaturgikoetako gurtzapaganoa izan zuten lekuetan kokatzen diren beste santutegietara estrapolatuz gero, kristautasunaren aurretiko medikuntza herrikoia sakonki ezagutzeko bidean egongo ginateke.
|
|
|
Ostiako Jaun Done Gregoriorensantutegi nafarra, antza denez tenplu pagano baten gainean kokaturik dago. XIII.mendearen bukaeratik eta XIV. mende hasieratik, belarriko gaixotasunak santuareneraginez eginiko sendaketen mirakuluen testigantzak daude, gaur
|
egun
arte mantenduz58 Honetan, Aralarko Jaun Done Mikelen kasuan bezala, ezin dezakeguatzeratu errituala denboran hain urrun dagoen garai batera. Gainera, Jaun DoneMikel in Excelsisen gainerako Erdi Aroko mirakuluak ikertzen baditugu, haueksexu organoekin ez dutela inolako zerikusirik antzemango dugu59 Hartara, JulioCaro Barojak santutegi honi buruz erraten zuenaren aurrean gaude:
|
|
|
Historiako irakasleok Goi Erdi Aroari buruz hitz egin behar dugunean, Erromantizismotik gaur
|
egun
arte azaldutako iturrien lelo topikoak eta ilunak apurtzensaiatzen gara. Hala eta guztiz ere, ikerketa mota hauetan ezinezkoa zaigu garaihonetako legendazko ikuspegia aldatzea, pentsamolde erlijiosoaren munduaz aribagara bereziki.
|
|
|
Erosi eta berehala, hemen gorde dezakegu: hozkailuko alderik hotzena 3 eta 5
|
egun
artean; ontzietan, sareta bat dutela, askatzen duen zukutik isolatzeko. 18 °C ra iristen den izozkailua, txerri zati handi eta txikiak (3 hilabete); txikitua eta saltxitxa freskoak (hilabete bat).
|
|
|
Hala, gatza gizakiak erabiltzen duen kontserbatzaile kimikorik zaharrena da. Antzinatik erabili izan da landareak, haragia, arraina edo bestelako elikagaiak kontserbatzeko, eta gaur
|
egun
arte balio erantsi handiko kalitatezko produktu gisa erabiltzen da. Adibidez, antxoa gazituak edo hestebete asko.
|
|
|
Horri esker, organoak eta ehunak (muskuluak, hezurrak…) hazi egiten dira, eta defentsa sistema egoera onean mantentzen da, infekzio eta gaixotasunei eraginkortasunez aurre egiteko. Eskura ditugun datuetan oinarrituta, badirudi kirolariek 1,2 eta 1,4 g/ kg/
|
egun
artean hartu luketela proteina, erresistentzia aerobikoko kirolak egiten dituzten gehienek; eta, agian, pixka bat gehiago, energia gastu handiak eragiten dituzten programa fisikoetan parte hartzen dutenek, hala nola zenbait eguneko bizikleta itzulia edo maratoi bat prestatzen ari direnek. Kasu gehienetan, kopuru hori elikaduraren bidez lor daiteke; izan ere, kirolariak kaloria gehiago kontsumitzen dituenez, dieta askotarikoa eta orekatua hartzen badu, mantenugai horren kantitate egokia hartuko du.
|
|
|
Elikagai bat irradiatzeko baimena izateko eta baimendutako produktuen zerrendan sartzeko, beharrezkoa da Batzordearen Elikagaien Batzorde Zientifikoaren aldeko irizpena izatea. 1986tik gaur
|
egun
arte, SCF erakundeak aldeko iritzia eman du frutak, barazkiak, zerealak, patatak edo beste tuberkulu batzuk, ongailuak, espeziak, arraina, itsaskia, haragi freskoa, oilaskoa, esne freskoarekin egindako camembert gazta, igel hankak, Arabiako goma, kaseina eta kaseinatoak, arrautza zuringoa, zereal malutak, arroz irina eta produktu eratorriak irradiatzeko. Benetako egoeran, ez da erabiltzen ari, edo etiketetan ez dagoen informazioa da.
|
|
|
Bale, esan du, bihar kapitulu hori ekarri eta komentatuko dugu kafe bat hartu bitartean. Eta hurrengo
|
eguna
arte agurtuaz erdi korrika itzuli da Miren tabernara.
|
|
|
‘Imanolek gure aita gorrotatu egin du beti. Eskolan hasi zenetik aita hil den
|
egunera
arte. Igual larregi maite zuelako, gorrotatu ere ikaragarri gorrotatu du.
|
|
|
" Aitaren porrusalda eta amaren erroman  tzeak ikasi zituan mutikoak hurrengo hilabeteetan, harik eta leihotik sartu eta atetik  urtendako pelota baltz batek ortuan eztanda egin eban
|
egunera
arte.
|
|
|
Erredu kzionismoa ezin da maila horretan bakarrik azaldu, maila bakoitzak bere logika, matematika eta fenomenologia ditu-eta. Demokrito eta Leuzipo-ren Greziatik gaur
|
egun
arte, eta Steven Weinbe rgnobel saridunak gogoratzen digun bezala, oinarrizko partikularen ideia edo kontzeptua zientzia ren helburu nagusiaren ikurra izan da: Natura ren konple xutasuna termino sinpleetan ulertze a. Procaccia ren bidea jarraituz, ikurra zabaldu egin behar da, maila bakoitzeankonple xutasuna ren ulermenak oinarrizko ezaugarriak dituela aldarrikatuz. Hots, helburua berbera da, konplexutasuna termino sinpleetan ulertzea, baina terminoak maila bakoitzean ezberdinak izan daitezke eta izan behar dute.
|
|
2002
|
|
|
Honek zera frogatzen du: erromatarren garaitik gaur
|
egunera
arte, etenik gabe, kostaldean gizakiak bizi izan direla. Erdi Aroko aztarnez gain, erromatarrenak ere topatu dira.
|
|
|
«Nolabaiteko' hirugarren gradua' ezartzen dizute. Jaio zinenetik gaur
|
egunera
arte, zure bizitzaz egin daitezkeen galdera posible guztiak egiten dizkizute» dio Eguzkitzak. Galdera horiei erantzun eta erantzunak agirien bitartez frogatu behar ditu elkarrizketatuak.
|
|
|
Lehen eskualdea, Urdazubi ibaiaren ingurumarietan koka daiteke. Elkartea Sara herrian sortu zen 1983an eta Donibane Lohizune, Ziburu, Azkaine, Urruña eta Hendaia herrietan zabaldu da gehienbat gaur
|
egun
arte. Bertan bizi da ikasle kopuru handiena, baita herri handiak izan arren euskaldunena ere.
|
|
|
Seguruenik bereizketa horrek eraman zuen Lasagabaster (1981) euskal eleberriaren bilakaera hementxe aipatutako bi garaietan sailkatzera: lehen aldiak garaia hartuko luke barne, existentzialismoak markatua, eta bigarren aldia 1969an hasi eta gaur
|
egun
arte letorke, eleberrigintzan modernitatea behin betiko mamitu delarik.
|
|
|
Bizkaiko golkoko arrain bankuen agortzea eta estatu guztiek 200miliako demarkazioa ezartzea arrazoi nahikoa izan ziren Donibanen sardina etaatun geroago eta gutxiago sartzeko, nahiz eta bertako flotak ahalegin handiak egingeroago eta urrunagoko arrantza lekuetara joateko. Inguruabar horiek zirela eta, atzerabide mantsoan hasi zen kontserben industria, gaur
|
egun
arte.
|
|
|
Gaur
|
egun
arte, azpiegiturak nazio estatuen eremura zedarritu dira Europan.Horren zergatiak honako hauek izan dira: izaera teknikoko arrazoiak eta izaerajuridikoko eta estandarizazioaren inguruko arrazoiak eta merkatuak, nazio, eremukoak izatea, hain zuzen ere, legeek eta arauek nazio estatuko eremuan soilikbalio zutelako.
|
|
|
1986tik aurrera: 1986tik gaur
|
egunera
arte, euskal industriaren berrindartzeagertatu da, 1990 tarteko krisi larriaren salbuespenarekin. Dena dela, industria jardueraren sendotzea eta errentagarritasuna bateragarriak izan dira industria enpleguaren beherakadarekin.
|
|
|
Azken krisi horretatik gaur
|
egunera
arte euskal industria nahikoa sendotu da.1994tik aurrera inbertsioak sendo egin du gorantz, hala nola Europako Batasunerazein Estatu espainolera egindako esportazioek. Era berean, oraingoan industria enpleguak ere gorantz egin du.
|
|
|
Gatazka horien ondorioz, Kontzertu Ekonomikoak sortu ziren Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, alde batetik, eta Nafarroa Garaian Hitzarmen Ekonomikoa, bestetik. Gaur
|
egun
arte, eztabaidagai izan da ea honelako Hitzarmenak Foruenondorengoak izan diren edo Foruen ukapenaren ondorioa. Dena den, gaur arteeuskal lurraldeak izan dira erkidego bakarrak estatuarekiko finantza harremanakarautzeko Hitzarmen edo Itun ekonomikoa erabili dutenak.
|
|
|
Ondorengoartikulu kolektiboan ere, ikergai baten balantze orokorra egiten da, hezkuntzarenakasu honetan. Idoia Fernandezek, Arantza Uribe Etxebarriak, Pauli Davilak, etaIñaki Zabaletak hezkuntzaren Euskal Herriko historiaz gaur
|
egun
arte landutakoguztia errepasatzen dute, bilketa ezin zehatzago batean. Amaitzeko, MikelAizpuruk, Borbondarren Berrezarkuntza garaiaz dagoen historiografia lantzen du, baina ez era tradizionalean, baizik ezohiko metodo kualitatibo eta kuantitatiboberritzaileak erabiliz.
|
|
|
Izenak, amets, ekin errima egiten duenez, eta letanietan hitzek gorde beharduten zentzu magikoa kontuan hartuz, herriak zenbait otoitz asmatu zituen. EuskalHerri osoan zehar zabaldu ziren letania horiek, tokian tokiko egokitzapenekin, etaia gaur
|
egun
arte egon dira indarrean.
|
|
|
soldatak, kontratuak, harrapaketa, zerbitzu belikoaren truke emandako sariak eta pribilegioak.Guy Bois ek Frantziaren kasurako28 prozesu horren azalpena proposatu zuenez, 27 28Fernandez de Larreari interesgarria iruditu zitzaion Nafarroako kasuarekin alderaketa egitea. Era berean, zenbait kritika gorabehera, gaur
|
egunera
arte MauriceBerthe da Nafarroako Berant Erdi Aroko krisialdi demografikoa eta ekonomikoaondoen ikertu duena. Gerraren atzean arazo ekonomikoak ezkutatzen badira, Berthe ren lana ezinbesteko liburua da.
|
|
|
Egia esanda, hirien ikerketa arkeologikoa hiri klasikoen azterketa eginez hasi zen, eta, hauen artean batezere, eraikin ikusgarriak hartu ziren kontuan, publiko nahiz pribatuak; baita defentsarako eginiko egiturak ere. Honelako indusketak oso modu errazean egin ziren, eta emaitza ikusgarriak lortu zituzten, zeren eta, normalean, bertan behera utzitakoguneak baitziren ikertzen zirenak, eta ez gaur
|
egunera
arte bizirik iraun duten hiriak.
|
|
|
hitzak jarduera arkeologikoa gertatzen deneko markoespaziala adierazten du; hau da, hiri baten barnean praktikan jartzen den arkeologiaren aurrean gaude, baina ez edozein hiritan, habitataren jarraitutasuna dutenhirietan baizik. Jarraitutasuna aipatzen dugunean, fundazio momentuan hasi etagaur
|
egunera
arteko habitatari buruz ari gara. Beraz, historia luzeko hiri modernoeta bizi batean praktikatzen den arkeologia izango da; gure lurraldean, kasurikgehienetan?
|
|
|
Oinarrizko ideia honako hauda: hiri osoa arkeologiaren bidez ikertzea, baina aldi guztiak eta mota guztietakoaztarnak kontuan harturik, hau da, zaharrenak eta berrienak, zeren eta helburua hirihorren historia berregitea baita, jatorrian hasi eta gaur
|
egunera
artekoa, alegia.Zentzu horretan, gure jakintza-gaiak, hirian egiten den arkeologia ez ezik, hiriarenarkeologia izan behar du6 Azken finean, edozein arkeologia adarretan gertatzenden bezala, gure arkeologiak ere helburu zientifikoa izan behar du nahitaez, etahelburu zientifiko horren oinarria hiria eta bere garapen historikoa ezagutzea da.Dena den, kontuan hartzeko beste ohar bat ere egin behar du... gauza bat izangoda hiriaren elementuak deskribatzea eta zehaztea, baina beste bat elementu horienarteko barne erlazioak ezagutzea, eta etengabeko aldaketak ulertzea.
|
|
|
Alfabetatze prozesuei buruzko historiografia zenbait fruitu interesgarri eskaintzen ari da, azken urte hauetan erdal eta euskal alfabetatze prozesu ezberdineidagozkienak. Arlo horretan oso ikuspegi berriekin lan egiten ari da, alfabetatzearenfenomenoa muga estuegietatik atera, eta kultura, ideologia eta euskararen erabilerak osaturiko parametroen barruan kokatzeko ahalegina eginez, XIX. mendearenerdialdetik gaur
|
egunera
arteko epeari dagokionez. Zentzu horretan aztertu diraalfabetatzearen eta eskolatzearen arteko harremana, helduen alfabetatzea, herri kultura eta alfabetatzea, eliteen kultura, euskararen erabilerak, etab20 Ikerketahorien ondorio gisa, euskal alfabetatzearen ereduaren ezaugarri garrantzitsuenakzehatz daitezke, herri elebidun baten alfabetatzeak dituen oinarriak jasoz.
|
|
|
Ikastaldi honetan, lengoaien eta hedabideen garapena, historikoa eta funtzionala, ikusi dugu. Lengoaiak aldatu egin dira hasierako aurregizakietatik gaur
|
egunera
arte; gizakiak zeinu konplexuagoak erabiltzen ikasi du, eta, historiaren joanean, ideia konplexuagoak azaltzen asmatu du. Antzeko prozesua segitu du hedabideen historiak:
|
|
|
Familiarra, arrunta eta ohikoa iruditzen zaigun horrek, hala ere, historia luzea dauka bere lepo gainean; informazioaren igorpenak eta komunikazioaren munduak historia luzea korritu dute gaur
|
egunera
arte. Garapenaren abiada ez da eten.
|
|
|
Shannon ek aurreratutako kontzeptuak eta definizioak komunikazio zabalaren mundua bereganatu zuten, eta gaur
|
egunera
arte heldu dira: igorgailua/ igorlea, me zua, hargailua/ hartzailea, kanala, kodea...
|
|
|
Gaineratu zuen Zerga Agentziak, “zailtasunak egon daitezkeela jakinda”, laguntza zerbitzu batzuk jarri dituela telefono baten, Interneteko orri baten eta programa informatikoen bidez, informazio kanpaina bat egiteaz gain. Urtarrilean Zerga Agentziaren bulegoetan ohikoak diren ilarei buruz, aitorpenetarako inprimakiak saltzen baitituzte, eta agortu diren eredu batzuk falta direla eta, Lozanok azaldu zuen zergadunek nahiago dutela beren aitorpenak aurkezteko epearen azken
|
egunera
arte itxaron, eta aitortu zuen zailtasunak egon direla inprimakiak egiten dituen enpresak inprimakiak ematean. Adierazi duenez, aitorpenak errazago emateko, Zerga Agentziaren bulegoak urtarrilaren 29an eta 30ean ere irekiko dira arratsaldez.
|
|
|
Sentsazio horrek hamar edo hogeita hamar minutu irauten du, gutxi gorabehera, produktuaren publizitatearen arabera, baina hori probatu duten emakume batzuek ziurtatu dute eragina sentitu dutela aplikatu eta ordubetera. San Valentin
|
egunera
arte, ezin izango da Espainiako farmazietan egon, baina Andorran, non ia bi urte baitaramatza “gure farmazien apaletan aspertuta” adierazi du Printzerriko botikarietako batek– Espainian egun hauetan gertatu den “boom” mediatikoak izakinak agortu dituela. “Egun hauetan, iristen zaigun guztia eta gehiago salduko dugu, baina produktu horrek ez du arrakastarik izango, ez baita jendeak pentsatzen duena”, esan du Jesús Robinatek, Andorrako Pasteur Farmaziaren jabeak.
|
|
|
Aditu horrek uste du “giza ikerketa egin genezakeela”, nahiz eta baden zuhurtzia zientifikoa ere, animalien arteko saiakuntzetan biziraupena are gehiago zabaldu arte urrats hori emateko legezko debekuaren oinarri. Azken aurrerapenek 60
|
egunera
arte luzatu dute aldi hori, 30 egunez batez beste, txerri bihotzetatik gizatiarrak ez diren primateetara (babuinoak, esaterako) egindako mentuetan. San Juan de Puerto Ricon egindako “Biomedikuntzako aurrerapenak:
|
|
|
Egun horretan, herritar guztiei dei egiten zaie kontsumo arduratsua soilik dela ona esateari buruz, eta horregatik lan egiten dute bai kontsumitzaile elkarteek bai kontsumoko erakunde publiko guztiek. Kennedyk iragarkia jarri zuenetik gaur
|
egun
arte igaro diren 30 urte horietan, kontsumitzaileek aldaketa asko izan dituzte eta bizi izan dituzte. Kontsumo bitarteko berri bat agertu da:
|
|
|
Minbizia da hedatuena eta emakumeen artean heriotza gehien eragiten dituena. Lan horretan, 1990etik gaur
|
egun
arte kaltetutakoen historialak ebaluatzen dira. Lan horretan, lehenik, diagnostikoak, tratamenduak, biziraupena, epidemiologia eta joera terapeutikoak aztertuko dira.
|
|
|
Valdecilla Ospitaleko Carlos Fernández Escalante eta Agustín Domíngezek nabarmendu dute esperientzia oso garrantzitsua izan dela, eta, horri esker, Higa doktoreak, «by pass» gastrikoaren teknikan espezialista denak, Fresnon egindako operazioa zuzenean ikusi ahal izan du, denbora errealean. Lydench Morswon Benchin doktoreak, eta 98tik gaur
|
egun
arte 1.800 ebakuntza egin dizkio. I. Sinposioa Valdecilla Ospitaleak antolatu du, eta Obesitatearen Kirurgiako Espainiako Elkarteak babestu du.
|
|
|
Ez da inoiz saiatu behar zorrotada horiek berehala zuzentzen; izan ere, zalantzarik gabe, okerrera egingo du azken emaitzak. Aukerarik gomendagarriena hurrengo
|
egunera
arte itxarotea da, orban hori lehortzeko. Orbana lehortu ondoren, zurezko zatitxo batekin eta lixa batekin tanten gainean igurtziko da, takoarekin mugimendu zirkularrak eginez.
|
|
|
Ez da inoiz saiatu behar zorrotada horiek berehala zuzentzen; izan ere, zalantzarik gabe, okerrera egingo du azken emaitzak. Aukerarik gomendagarriena hurrengo
|
egunera
arte itxarotea da, orban hori lehortzeko. Orbana lehortu ondoren, zurezko zatitxo batekin eta lixa batekin tanten gainean igurtziko da, takoarekin mugimendu zirkularrak eginez.
|
|
|
Minutu batez, gutxi gorabehera, presioa egin da erabat elkartuta geratu arte. Hodi horiek aldatu direnean, komeni da harraskako iturria hurrengo
|
egunera
arte ez erabiltzea. Ukondoek ere arazo batzuk sortzen dituzte.
|
|
|
Iñaki Letek, Gasteizko Santiagoko Ospitaleko Ginekologiako zerbitzuburuak, azaldu du pertsona batzuek 7 eta 8 egun dituztela ziklo bakoitzeko. Eta 40 urtera iristean, emakume batzuek 10
|
egun
arteko arauak dituzte». Lete andreak ez du uste emakumeen higienerako produktu horiek Beza onartzen dutenik:
|
|
|
Zehaztasun handiz ezagutzen ez den arren, badirudi karameluaren beste osagai espezifikoak gutxi xurgatzen direla hestean. Boluntario gizakiek 18 g/
|
egun
arteko dosia hartzeak ondorio laxante txiki bat baino ez du eragiten. Koloratzaile horren geneetan izan dezakeen eragina aztertzeko egindako esperimentuek, oro har, emaitza negatiboak eman dituzte, nahiz eta kasu batzuetan, produktuaren definiziorik ezagatik, emaitzak zalantzazkoak izan.
|
|
|
Horregatik, Gobernuak Frantziako batiskafoa kontratatu du urperatze txanda berri baterako. Bigarren misioa Gaur bertan hasi eta lau eta sei
|
egun
artean iraungo duen bigarren misio horren helburu nagusiak hauek izango dira: urpeko isurketaren tenperatura neurtzea, hirigunearen ikuskapen zehatza osatzea eta “pitzadurak buxatu ahal diren teknikoki aztertzea”, batiscafoaren jabe den Ifremerreko arduradun baten hitzetan.
|
|
|
Eta euskal literaturaren munduan irakurle gisa murgildu nintzen hamarkadaren nolabaiteko kronika, nahi izanez gero: beherago azaltzen saiatuko naizenez, 1989an hasi eta gaur
|
egun
arte iristen den hamarkada luzearena. Kasualitatea ala ez, lan honi azken ukituak ematen ari nintzaizkiola, Unai Elorriagaren nobelari emandako Sari Nazionalaren albistea heldu zitzaigun, eta inguruan sortutako zurrunbilo mediatiko guztia, eta horrek eskaini zidan (adiskide baten laguntza estimagarria dela medio) liburuaren izenbururako gakoa:
|
|
|
EHU erdibitzeaz, txintik ez. Baina inork planteatu ote du gaur
|
egun
arte EHU erdibitzea. Proposamen zehatzak entzun genituzke ez pentsatzeko OVNIen agerpenei buruz ari garela, hots, bolo bolo korritu arren inork sekulan ere serioski ikusi (planteatu) ez duen kontu bati buruz hizketan.
|
|
|
Bere bizitzaren lehenengo mendearen ondoren jadanik Iberiar Penintsulatik Indiako iparralderaino zabaltzen zen. Garai horretan definitu ziren erlijio islamikoaren aldagai erlijioso eta filosofiko nagusiak, gaur
|
egun
arte iraun dutenak. Lehenengo lau kalifen aroan —" kalifa ongi gidatuak" (632) — Koranaren behin betiko testua finkatu zen eta Alak Mahomari igorritako errebelazioak idatziz jarri ziren, ordura arte Profetaren jarraitzaileek oroimenean fideltasunez gorde baitzituzten.
|
|
|
san liteke arabiar musulmanak Tarifatik Europarasartu ziren momentu beretik hasi zirela herrialde islamikoen eta Mendebaldearen arteko erlazio gatazkatsuak. Ondoren, eta gaur
|
egun
arte, gatazka horrek itxura eta konnotazio ezberdinak izan ditu testuinguru historiko bakoitzaren arabera. Baina, beti ere, hainbat arlotan izan du eta du gatazkak bere isla:
|
|
2003
|
|
|
Bileretako gai nagusi bat pentsioen kalkulua da ezbairik gabe. 1997az geroztik eta gaur
|
egun
arte, lanean emandako eta kotizatutako azken 15 urteak oinarri hartuta kalkulatu izan dira pentsioak. Aurreko fasean, 1985etik 1997ra artekoan, lanean emandako eta kotizatutako 8 urteen arabera egiten zen kalkulua.
|
|
|
Ibarratar familiaren saga XVIII. mendean jaio zen, eta gaur
|
egun
arte iraun du. Gaur egun, Emilio Ibarra da familiako buru ezagunena, eskuratze bidegabeagatik salatua izan zen BBVAko zuzendari ohia.
|
|
|
Produktu batzuk egoera onean egoten dira hiru eta bost
|
egun
artean, baina janari prestatua zenbat eta gehiago kontserbatu, orduan eta handiagoa izango da elikadura intoxikazioaren arriskua.
|
|
|
1981an kaleratutako Historia eta Gizarte zientzien urtekariaren lehen alean (sailaren produkzio idatziaren lehen emaitza zuzena) esaten zaigunez sailaren helburuak Historialari sakabanatuak elkarganatzea eta euskal historialarien arteko koordinakuntza indartzea; Historiarako euskara normalizatu bat sortu eta finkatzea eta Historiaz euskaraz egiten diren edo egin litezkeen lanak bizkortu eta zabaltzea ziren. Ez dira gehiegi aldatu gaur
|
egun
arte. Azkarateren ondoren, Joseba Agirreazkuenaga izan zen hurrengo sailburua.
|
|
|
Hitz horiek baieztatu egin zituzten Lurrik Gabeko Mugimenduko kideek, baita Pribatizazioaren kontrako Forumak eta Sowetoko Elekrizitate Krisirako Komiteak ere. Munduko Bankuarenirizpideekin bat eginik, 1994tik gaur
|
egun
arte, ANCko gobernuak nekazaritza lurraren %1 baino ez du birbanandu, salerosketetan oinarrituz betiere. Hala ere, nekazaritza lurren %80 biztanleen %1 baino gutxiagoren eskuetan jarraitzen du (Landles People Movement, 2002).
|
|
|
Rio de Janeiroko Goi bileratik gaur
|
egun
arte sei biltzar egin dira, Brasilenlortutako akordioei eduki zehatza ematearren. Azkenak, La Hayan egindakoa2002ko apirilean, lau gai garrantzitsu izan zituen hizpide:
|
|
|
Joasek, XIX. gizalditik gaur
|
egun
arte eboluzionismo deterministaren kontra egon diren ahotskritikoak gogoarazten dizkigu. Ibidem, (182 orr.)
|
|
|
Azken batean, balizko eboluzio natural baten arabera, aurrerapen geldiezinaren fede idilikoa elikatzeada. Planteamendu klasikoetatik (Spencer-en organizismoa, Durkheim en lanarenbanaketa edo Parsons en diferenziazioa) gaur
|
egun
arte, berformulazio asko eginbadira ere (Smelser eta Eisenstadt en egintza kolektiboa, Bellah en azterketa kulturalak, Alexander eta neofuntzionalismoa), diferentziazioaren teoriari egin zaizkion kritika askok zutik diraute. Kritika horietako batzuk honako hauek dira:
|
|
|
Prezioak Aseguruen prezioak, batez ere, kontratatutako estaldura denboraren arabera aldatzen dira. Hala, Europe Assistance k, adibidez, hamar eurotik gorako estaldura eskaintzen du egun batetik hirura, 21 eurotik hamar
|
egunera
artekoa eta 46 eurokoa denboraldi osorako. Bestalde, Europako Aseguru Etxeak “Ski Star” paketea eskaintzen du:
|
|
|
Joan den igandetik maiatzaren lehen
|
egunera
arte, 2.500 metroko sakoneran lan egiteko gai den robot batek Galiziako itsasertzetik 400 milia ikuskatuko ditu, itsas hondoen egoera aztertzeko eta eskualde batzuetan fuel oliorik dagoen zehazteko, arrantzaleek egiaztatu duten bezala. Francisco Alonso Sustapeneko ordezkariak prentsaurrekoan azaldu zuenez, kaltetuen, Xuntaren, Defentsa Ministerioaren eta Espainiako Ozeanografia Institutuaren ordezkariekin bilera egin ondoren, robot hau duen Teneo ontziak Sálvora uhartean hasi zituen lan horiek.
|
|
|
Euskaldunak izan ziren balea ehizatzen aritu ziren lehen arrantzaleak. Gaur
|
egun
arte iritsi dira XI. mendeko idazkiak, bale haragia Baionako merkatura merkaturatzeko pribilegioa ematen zutenak. Horrek erakusten du garai hartan animalia horiek ehizatzea ohiko jarduera zela.
|
|
|
Diego Yeste eta Antonio Carrascosa doktoreek egindako lanaren arabera, bitaminaren urritasunak edo errakitismoak modu selektiboan eragiten die Saharaz hegoaldeko Afrikatik eta Marokotik datozen arraza beltzeko edo azal iluneko haur etorkinei, amaren esnez eta bitamina gehigarririk gabe soilik babesten baitira, eta eguzkitan gutxi egoten baitira. Espainian, rakitismoa iraganeko gaixotasuna zen gaur
|
egun
arte, nahiz eta oraindik ere morbilitate kausa izaten jarraitzen duen garapen bidean dauden herrialdeetan, baina gure inguruko aldaketa demografikoekin eta migrazio fluxuekin Mendebaldeko gizarteetan berpizten ari da. Ohitura errotuak Azterlanaren arabera, etorkinak oso errotuta daude beren ohitura soziokulturaletan, hala nola gorputzaren zatirik handiena estaltzen duen janzkera erabiltzea edo funtsean etxebizitzen barruan gertatzen den eta aire zabalean jarduera gutxi duen gizarte bizitza izatea.
|
|
|
erreklamazioa zazpi eguneko epean egin behar da, salbu eta ekipajea berandu entregatu bada. Kasu horretan, epea 21
|
egunera
arte luzatzen da. 2 Kalte ordainak Legeak aginduta tasatutako kopuru batzuk daude, eta kopuru horien gutxieneko zenbatekoa erreklamatu egin daiteke.
|
|
|
Ukituak kontraesaneko espedientea izateko eskubidea izanen du, fakultatibo baten esku hartzearekin. 6 Drogen, alkoholaren, sorgorgarrien edo psikotropikoen eraginpean gidatzeak hiru hilabetetik sei arteko espetxealdi zigorra edo 31 egunetik 90
|
egunera
arteko lanak ekar ditzake komunitatearen alde. Gidabaimena urte batetik lau urtera kenduko da.
|
|
|
Edo, beste era batera esanda, loak hartzen zuen klak Matias, kontenplaziorik gabe. Loak hartzen zuen Matias eta ez zuen hurrengo
|
egunera
arte askatzen; ez zuen askatzen loak Matias zortzi ordu edo bederatzi ordu pasatu arte. Hortaz, Matiasen gauak izaten ziren segundo batekoak edo segundo eta erdikoak asko jota klak.
|
|
|
Eskuak zaildu, hankak Harrialde Alkiza zirkuituan sendotu, batua eskolan aberastu, eta Morgani azken
|
egunera
arte hostiarik ulertu ez.
|
|
|
1805, Osaba baten instruccinuac bere iloba ezcondu eta necazari batentzat bere eta bere familiaren gobiernu oneraco Jaungoicoaren legue santubagaz conforme: Manuel Umerez(), Oñatiko apaiz benefiziodunaren testua, gaur
|
egun
artean argitaragabea21 Osaba apaiza mintzo zaio ilobari, eta, era guztietako aholkuak eskainiz, Jainkoarekiko, bere buruarekiko eta lagun hurkoarekiko dituen eginbeharrak gogoratzen dizkio. Garai horretan bizi duten fede galtzearen arriskua azpimarratzen du behin eta berriz.
|
|
|
Baina hori ere ez da horren harrigarri, nik neuk gizon jakintsu baten liburuxka bat topatu baitut bertan gatzak bere onuragatik gorespen harrigarria jasotzen zuela, eta horrelako beste gauza asko topatuko zenituzke gorec tsita. Horrelakoen inguruan hainbesteko ahaleginak egin eta gaurko
|
eguna
arte gizakien artean oraindik inor ez ausartzea Maitasuna merezi duen moduan gorestera! Baina horrelako axolagabekerian dago utzita hain jainko handia.
|
|
|
Teoria nagusi baten menpe dauden aldi ‘normalduen’ eta ondoren ezohiko iraultzak izaten dituztenen bere eskema (‘paradigma’ bat, Kuhnen terminologian) astronomiari nahikoa ongi egokitzen zaiola dirudi. Baina ez, adibidez, materiaren teoriaren bilakaerari; edo, esate baterako, Darwin eta Pasteurren garaitik
|
egun
arteko zientzia biologikoen eboluzioari. Zehatzago esanik, materiaren auziari lotuta gutxienez hiru teoria nagusi izan ditugu lehian antzinatik:
|
|
|
–Eta halaxe izan zen gerrako azken
|
egunetara
arte –esan nion bisitariari– Gerra madarikatuan elkar azkenekoz elkarrekin izan gau hartara arte.
|
|
|
–Batzuk bai –nik ere kazetarien hariari oratu nion– Besteren batzuk hantxe geratu ziren, azken
|
egunetara
arte.
|
|
|
Baina ez horri bakarrik –ekin nion– Denei, fedea Jainkoarengan izateko eskatzen zien. Ze, abuztuaren 15aren osteko
|
egunak
arte, Larrinagako kartzelan zirenak indultua etorriko ote zitzaien esperantzan bizi izan ziren. Mallona bera, emaztea, alaba biak eta beste batzuk.
|
|
2004
|
|
|
Erromanikotik gaur
|
egun
arte sortutako artea hiru atal nagusitan banatuta aurkituko dugu: Erdi Aroa (XI. XV. mendeak), Aro Modernoa (XVI. XVIII. mendeak) eta Aro Garaikidea (XVIII. XX. mendeak).
|
|
|
Presio horien ondorioz, Kaliforniako", Northwesterngo, Harvardeko, Indianako eta beste hainbat lekutako unibertsitateek Napster zerbitzurako sarrera blokeatu zuten. Unibertsitateen gaineko arreta mantenduz joan da gaur
|
egunera
arte eta unibertsitateko agintariak beraiek dira neurriak hartzen dituztenak, ekintza ilegalak egin ez daitezen. EHUko unibertsitatean esaterako, musika eta filmak ez trukatzeko dagozkion portuak blokeatzen dira eta egunero sarearen analisiak egiten dira.
|
|
|
Zahartzen ari naiz. Otsaila bitartean, Guggenheimen daukagu aukeran Bill Viola ren azken lana eta Donostia Pasaian Arte Europar Garaikidearen Manifesta Biurterokoa, irailaren azken
|
egunera
arte. Biak ala biak proposamen zeharo ezberdinak.
|
|
|
Colonia Loma Senes herri lasaia omen zen... laino pozoitsu hura iritsi zen
|
eguna
arte. Egun triste hartan, pozoiak inbaditu zituen herritarren soro eta etxeak.
|
|
|
Azpeitiarrek euskarazko prentsan izan duten garrantziaz oharrarazteko helburuarekin plazaratu du Uztarria kultur koordinadorak Euskarazko prentsa eta Azpeitia. XX. mendearen hasierarako bazen jardun horretan lanean ari zen azpeitiarrik, eta ordutik hasi eta gaur
|
egunera
arteko ibilbidea jasotzen duen lana osatzeko, 91 norbanakok, herriko 16 erakundek eta kanpoko 7 adituk parte hartu dute Uztarria aldizkariaren eta Urola Kostako Hitzaren sorrerara iristeko egindakoa jasotzen duen saioan.
|
|
|
Lehenik, lege honetatik arlo zibileko edo merkataritza arloko gai bat ere ez baztertzea; bigarrenik, prozesuko legeen urratzea kasaziotik kanpo uzteko erabakia, gero aztertuko denez, erabaki hori batere funtsgabea ez dela; hirugarrenik, jurisprudentzia doktrina aginteduna sortzeko eginkizunaren garrantzia, hori baita kasazioaren zeharkako eginkizuna. Eginkizun hori lotuta dago erakunde horri datxekion herri interesarekin, erakunde horren jatorritik
|
egun
arte.
|
|
|
Administratzaileak aurkeztutako azken kontu egiaztatua ikusgai jarriko da, alderdientzat eta kontu hartzaileentzat. Alderdiek eta kontu hartzaileek bost eguneko epea dute, azken kontu hori aurkaratzeko; edonola ere, azken kontuaren konplexutasuna kontuan hartuta, epe hori hogeita hamar
|
egun
arte luza daiteke. Aurka jartzea izanez gero, hori ebatziko da, agerraldian interesa izan dezaketenei zitazioa egin ondoren.
|