|
2009
|
|
|
Da eneuen jakin nora noanik pez. Ama defunteak neure moduen
|
buruko
painelue eukite euen, da halangoxe buruko painelu baten estu erropak neureak. Da etorri zen gixon bat eske, gixon altu bet etorri zen.
|
|
|
Apaltasun aitormena egin zuen liburuaren aurkezpenean ere, baina ez zuen zertan. Merezi izan du egileak bere
|
buruari
gogor egin eta kultur erreferentziak dosifikatzea, jakina baita italiar literatura eta kultura direla gaztetandik Lertxundiren itsasargi.
|
|
|
Arestian esan dut Magrisek bezala ibilbide geografiko batean zehar eginiko hausnarketa sozio historiko eta literario «apala» egitea zuela xede; sakonean, ordea, kultur langintza ofizio bilakatu duenaren bizitza bilakatu zaio hizketagai. Turingo arkupeetako oregano usainaren usman, Pavesek bere
|
burua
hil zuen Hotel Romara joaten diren «jakin gose morbosoak» aipatzen ditu. Banago Lertxundi ez zela mitomano bat gehiago, bera errumes joan zela, errespetua erakustera.
|
|
|
Beste ikuspuntu bat ematearren: niretzat, Uribek bere
|
buruaren inguruko
nobela bat idatzi (nahi izan) du, eta deskriptiboa edo psikologikoa edo errealista edo, ez dakit zer baino, bere buruaren inguruan gogoratutakoa, gertatutakoa (eta gertatutakoaren moldaketa), asmatutakoa?
|
|
|
niretzat, Uribek bere buruaren inguruko nobela bat idatzi (nahi izan) du, eta deskriptiboa edo psikologikoa edo errealista edo? ez dakit zer baino, bere
|
buruaren inguruan
gogoratutakoa, gertatutakoa (eta gertatutakoaren moldaketa), asmatutakoa, agertzen dira, inguru horrek bere buruaren inguruko nobela osatuz.
|
|
|
ez dakit zer baino, bere buruaren inguruan gogoratutakoa, gertatutakoa (eta gertatutakoaren moldaketa), asmatutakoa? agertzen dira, inguru horrek bere
|
buruaren inguruko
nobela osatuz.
|
|
|
Jurgirenak
|
burura
ekarri dit Villasanteren Historia de la Literatura Vasca. Aspaldi batean, liburuak forratzen ziren garaian, hor ibili nintzen orri pasa aurrera eta atzera gure Parnaso txikiko autoreak ikasi guran.
|
|
|
Batetik, idazle ekina da, trebe eta dotorea, liburu malerus eta «pozoitsu» biren egilea, gehi hogeita hamar urtean zehar argitaraturiko artikuluak bost tomotan bilduak. Eta bestetik, ia egunero bere
|
buruarentzat
idazteko ohitura zuen: «Batzutan oherat joan baino lehen, izkirioz ezartzen ditut zerek ere jo baitauzkitet begiak eta hek».
|
|
|
1996ko ekainaren 23an, Hardesty izan zen Morris Hill hilerrian zehar eginiko bisitaldi eta zeremonia baten
|
buru
, egitasmoa deskribatu, eta oroitarririk gabe geratzen ziren hirurogeita bi euskaldunen metalezko plaka berriak bisitatu eta ospatu zituzten. Hasieran hamar bat hilobi kokatzeko asmoa zen arren, azkenean hirurogeita bi topatu ziren kokagune ziurrekoak, eta beste hirurogeita bost izen, hileta datuak zeuzkatenak, baina ehorzte leku segururik ez.
|
|
|
Zeure
|
burua
ezagutzeko hain behar da denbora gutti, ezen gainerakoena ezagutu nahian pasatzen baitugu bizitza.
|
|
|
Zeure idazkerak izan dezala kriminaletik zerbait. Segi hiltzen, segi zeure
|
burua
akabatzen. Idatzi zeure buruaren kontra, baina baita irakurleen kontra ere, haiek begien bistatik galtzeko irrikaz bazeunde bezala, haiek zeure bizitzatik uxatzeko irrikaz bazeunde bezala».
|
|
|
Segi hiltzen, segi zeure burua akabatzen. Idatzi zeure
|
buruaren kontra
, baina baita irakurleen kontra ere, haiek begien bistatik galtzeko irrikaz bazeunde bezala, haiek zeure bizitzatik uxatzeko irrikaz bazeunde bezala». Chirbes poesiaz ari da nobela baten baitan.
|
|
|
Hori da, hara, geure tragedia ederra: poema txar bakar bat ere ezin diogula geure
|
buruari
permititu. Bat bera ere ez.
|
|
|
Baina esan liteke iragarkiak egiteko modua gero eta zinematografikoagoa dela: salgaia ilustratzera mugatzen ziren lehen spotak gainditurik, iragartzen den produktuak desagertzera jo du azken urteotan, bere
|
burua
ez erakustera, edo spotaren amaiera amaieran soilik agertzera; salgaia saltzeko, hura erakutsi beharrean, istorio bat kontatzeko hautua nagusitu da, edo poema bat sortzekoa, poema barreiatu, desegin, poema ez den poema bat.
|
|
|
Entretenimendurako gaien oparotasuna da arazoa? Irakurleak, idazleak, hiritarrak, aukeratu egin behar du eta bere
|
burua
definitu, soslai bat eraiki: ezin zaigu denbora guztian dena gustatu.
|
|
|
Heldu berritan, pilotari izan zen San Frantziskon eta artzain San Joaquin Ibarrean, 2.600 buruko artaldea zainduz, gauetan lur gogorrean lo egiten zuela, ez denda eta ez ezer. Artzaintzan zirauen 1894an, estatu hartan ezagututako urterik lehorrenean, belarra ihartu, iturburuak ahitu, eta ardi nagusiek 200.000
|
buru
galdu zituztenean. Bere nagusiak ere lur jo zuelarik, Petek 10 dolar jaso zituen hiru urteko lanaren truke.
|
|
|
Biak ezagutu zituen George C. Pipkinek ez du dudarik: Peteren lana izan zela uste du, eta aldi hartan, beste askotan bezala, bere
|
burua
harrotu nahian ibili zela Shorty.
|
|
|
Inoiz ustiatu al zuen bere erdia? Petek ezetz egin zuen
|
buruaz
.
|
|
|
usainagatik, tankera hartu zenioke ustekabean topatu duzun ardi kanpoko gizonari. Dozena bat yardara gazta usaintzen duzunean egon ziur frantsesa dela, baina zahatoak euskalduna dela frogatzen du, baratxuriak eta tipulak gaztarik gabe, mexikarra, eta horien guztien ezak bere
|
buruari
–amerikar, esaten dion jende mota aldakor horietariko bat».2
|
|
|
Poema prozesu haren porrotaren ondoren idatzi nuen, handik hilabete batzuetara.
|
Burura
etortzen zitzaidan aitak, eta bere aurretik aiton amonek, esaten zuten esaldi hura: «konponduko al da gurea ni hil aurretik?».
|
|
|
Komedia genero zaila da, parodia (pertsonaien imitazioak, estereotipoen ustiaketa) ez hainbeste. Batzuetan, sentipena daukat, geure
|
buruari
barre egitearen aitzakian, ez dugula umorea serio hartzen. Geure buruarengan aski konfiantza ez bagenu bezala.
|
|
|
Batzuetan, sentipena daukat, geure buruari barre egitearen aitzakian, ez dugula umorea serio hartzen. Geure
|
buruarengan
aski konfiantza ez bagenu bezala. Parodiak gizartearen hipokrisia salatzeko tresna katartikoak izan daitezke, baina gurean ez zait iruditzen beti funtzio hori betetzen dutenik.
|
|
|
Parodiak gizartearen hipokrisia salatzeko tresna katartikoak izan daitezke, baina gurean ez zait iruditzen beti funtzio hori betetzen dutenik. Badago autoflagelazio bat, geure
|
burua
apaletsi nahiko bagenu legez. Hor, barrea eragin beharrean, ez ote da behazuna areagotzen?
|
|
|
Nire kasuan esaera batzuk zetozkidan ezin gogora nitzakeen garaietatik, «Bedtime for Mummy, s little soldier»What on earth do you think you are doing (oheratzeko ordua amatxoren soldadu ttipiarentzat), kasurako. Zergatik dabilkio esaldi hori ene
|
buruari
inguruka arratsero. Esaten al zuen nire amak halakorik benetan?
|
|
|
Adibidez,«!» hitzena (zer arraio ari haiz?) edo «I want doesn, t get» delakoarena (gauzak, lortuko badira, gizatasunez eskatu behar). Esaera hauek guztiak
|
burura
datozkit; berriro erabiltzen ditut. Mary Poppins en Mr Banks-en antzera hitz egiten dudala iruditzen zait.
|
|
|
arabiera, bantu, swahili, mandinga. Ene
|
buruari
galdetzen diot nolakoa izango den mundua mandingaz. Hiztegiaz gain egongo dira moldeak, esapideak, erritmoak, ideiak eta kantak hizkuntza horri bakarrik dagozkionak eta beste edozeinetan ezin entzun edo antzeman daitezkeenak.
|
|
|
Sentikortasun hau ziur aski mintzaira bat baino gehiago dagoen lekuetan baizik ezin da aurkitu, edota hitz egiten den hizkuntzaren nagusitasuna hain erabateko eta begi bistako ez denetan. Ni neu ez nintzen honetaz ohartuko ez banu, une batez, etorkizunera begiratu eta ama hizkuntza arriskuan ikusi, eta neure
|
burua
erbestean, ene mintzaira arrotz eta baliogabea inork ulertzen ez zuen tokian.
|
|
|
administrazioa sortzen eta euskararen estandar bat indartzen enplegatu ditugu azken urteotako indar nagusiak. Estandarizazioak erantzun bizkorrak eman behar zizkion administrazioaren hedapenari, eta geure
|
buruak
zoriontzeko moduko lorpenak irabazi ditugu bidaia horretan. Baina administrazioaren premia linguistikoei erantzun beharrak izan du eragin kezkagarririk ere.
|
|
|
Mikel Iñaki Salvadorrekin hasi zenean, 1984an, nik laguntzen nien eta hirurok joaten ginen kontzertuetara, eta Mikelek beti esaten zuen nik mania bat neukala, justu bidegurutze batera ailegatzean gai inportante bat ateratzen nuela. Jakina, gai hori
|
buruan
, berak beti hartzen zuen bide okerra, beti aldrebes. Hasieran Iñaki oso erne egoten zen eta esaten zigun:
|
|
|
Haiekin gara zoriontsuen; haiekin zaigu posible beldurra eta tristura disimulurik eta estutasunik gabe sentitzea. Laxalt familia idazketaren bitartez identifikatu izan da bere
|
buruarekin
: aitonak Amerikar Mendebaldeko euskal immigranteen esperientziaz idatzi zuen; orain Brucek poesia sortzen du, maitasuna, bere lanbidea eta gaitzak dokumentatzeko eta ulertzeko.
|
|
|
Orobat, gure familiak badu sinbolo fisikoen bitartez komunikatzeko era bat, agian batez ere gure artean. Gure ustetan indarrez beteta dauden objektuez inguratzen dugu geure
|
burua
, behar den arreta eskainiz gero haien dohainaz jabetuko garelakoan. Gure familian, errepresentazio fisiko horiek literaturaren moduan jokatzen dute neurri handi batean:
|
|
|
Aitatxik1 punta perfektua topatu zuen egunean, jadanik adineko gizona zela, gure aita haren aurretik zihoan, eta desertuko lurrera izpi bat botatzen ikusi nuen. Aitatxi gure aitak gezi
|
burua
erortzen utzitako tokitik pasatu zen, eta aurrera jarraitu. Bere begi erorien zirrikituetatik begiratzen ziola, aitak gezi burua jasotzeko aitonaren atzera jo, eta prozesua errepikatu zuen.
|
|
|
Renoko erdialdeko bere bulegoan, Jack of Hearts en karta markoan jarrita, Jackek bala zuloa
|
buruan
alderik alde duela. Auzi kriminal batean utzi zioten abisua.
|
|
|
Gure ama Moniquek beretzat hartu dituen irudiak erlijio tradizioari lotuago daude. Komunio eta absoluzio objektuz inguratzen du bere
|
burua
. Bere Reno zaharreko etxean, non gela bakarra erabiltzen duen, familiako argazkiek apaintzen dituzte hormak, Euskal Herriko argazki zahar zuri beltzak, bera umea zenekoak.
|
|
|
Zurda zorrotzek uxatu egiten zuten bestela zakuaren epeltasunera hurbilduko zen kriskitin sugea. Horiek ziren beti haren sinboloak, esplorazioa, babesa, ausardia eta bere
|
buruarekiko
konfiantza irudikatzen zutenak.
|
|
|
Batzuetan, guk ez dakigun sinbolismoa gordetzen dute objektuek beren baitan. Idazmahaiaren gainean edukitzen zuen akatsik gabeko gezi
|
buru
perfektua, Washoe Haraneko bere etxearen atzeko mendietan topatua, Renotik ordu erdira. Aitona amonen etxean pasatutako asteburuetan beti hartzen genuen tarte bat salbia eta purshia sastraka artean ibiltzeko, begiak lurrean josita, lur horizta arakatzen beira itxurako obsidiana printzen, punta hautsien edota agian gezi buru osoren baten bila.
|
|
|
Idazmahaiaren gainean edukitzen zuen akatsik gabeko gezi buru perfektua, Washoe Haraneko bere etxearen atzeko mendietan topatua, Renotik ordu erdira. Aitona amonen etxean pasatutako asteburuetan beti hartzen genuen tarte bat salbia eta purshia sastraka artean ibiltzeko, begiak lurrean josita, lur horizta arakatzen beira itxurako obsidiana printzen, punta hautsien edota agian gezi
|
buru
osoren baten bila. Aitatxik1 punta perfektua topatu zuen egunean, jadanik adineko gizona zela, gure aita haren aurretik zihoan, eta desertuko lurrera izpi bat botatzen ikusi nuen.
|
|
|
Aitatxi gure aitak gezi burua erortzen utzitako tokitik pasatu zen, eta aurrera jarraitu. Bere begi erorien zirrikituetatik begiratzen ziola, aitak gezi
|
burua
jasotzeko aitonaren atzera jo, eta prozesua errepikatu zuen. Azkenean, mendi maldan hainbat aldiz gauza bera egin ondoren, Aitatxi bere suhiak gezi burua utzitako tokira hurbildu, esku ahurrean pixka batez eduki, bizkarra jaso, eta bakeroen txanpon poltsikoan gorde zuen.
|
|
|
Bere begi erorien zirrikituetatik begiratzen ziola, aitak gezi burua jasotzeko aitonaren atzera jo, eta prozesua errepikatu zuen. Azkenean, mendi maldan hainbat aldiz gauza bera egin ondoren, Aitatxi bere suhiak gezi
|
burua
utzitako tokira hurbildu, esku ahurrean pixka batez eduki, bizkarra jaso, eta bakeroen txanpon poltsikoan gorde zuen. Aitona hil ondoren, idazmahaiko paper eta ebakin eta zirriborro artean topatu genuenean, osorik eta akatsik gabe zegoen artean.
|
|
|
Hain zuzen, liburuan pixka bat aurrerago eginez, Laxaltek azalduko digu nola aitari, Dominiqueri, Nevadako Sierran igaro zituen lehen egunak zinez gogorrak egin zitzaizkion, hango orografiak, arras idorra berau? Euskal Herrikoarekin batere zerikusirik ez zuelako; nola, agertokiaren zailtasunak zirela medio, artzainik trebatuenak ere ezgai ikusten zuen bere
|
burua
. Nevadako mendietan pasatako lehen egunetan, esaten du Dominiquek, negar egin zuen.
|
|
|
Baina, egia esan behar badut, ametsak errealitatea baino errealago bizitzen ditut. Arrazoia ez dakit, baina buruaren askatasunari egozten diot horren esanahia, hau da, gehiegi betetako mundu ontzi honen presioak
|
buruaren
askatasunari kateak jartzen dizkiolako. Libre sentitzen denean, buruak sentsazio gehiago harrapatzen dituela uste dut.
|
|
|
Arrazoia ez dakit, baina buruaren askatasunari egozten diot horren esanahia, hau da, gehiegi betetako mundu ontzi honen presioak buruaren askatasunari kateak jartzen dizkiolako. Libre sentitzen denean,
|
buruak
sentsazio gehiago harrapatzen dituela uste dut.
|
|
|
Horietako askotan gorilek eta tximuek mimikaz edo errepikapenak erabiliz platanoak jaten edota zuhaitzetara igotzen ikasten dutela erakutsi digute. Badakigu denok gauza berriak ikasteko lehenengo ikusi, eta gero errepikatu egin behar dituztela, baina telebistaren aurrean irribarre bat ezpainetan dugula, tximuen tximukeriak ikusten ditugunean, detaile horretan ez dugu erreparatzen, gauza jakin bat bezala prozesatzen du gure
|
buruak
.
|
|
|
Donostiako haizeen orraziaren aurrean jarrita, itsasoari begira, gure bi zentzumenen bitartez ingurukoa irudi bilakatzen da
|
buruaren
eta arimaren barnean: non dagoen itsasoa, marea gorantz edo beherantz doan, haizeak zer esan nahi digun, laino edo eguzkitsu dagoen eguna, olatuek arroken kontra jotzen duten ala ez?
|
|
|
Etxeak, jendea, mendiak, hiriak, itsasoa, izarrak? dena gure begien aurrean azaltzen zaigu, eta gure
|
buru
barnean irudikatzen ditugu, zuek ikusten duzuen era berdintsura. Horregatik, guretzat oso garrantzitsua da liburuak eskura edukitzea.
|
|
|
Horregatik, guretzat oso garrantzitsua da liburuak eskura edukitzea. Braille puntuetatik behatz puntaraino, eta hortik gure
|
burura
doa informazioa. Irudiak salto batean iristen dira.
|
|
|
Konparazioak konparazio, tristurak inguratzen nauen egun horietan, nire borrokatzeko gaitasuna, nahia eta beharra direla-eta, gure euskara maiteak borrokatu behar duen bideaz pentsarazten dit nire bide propioak. Biak antzekoak direla pentsatzen dut eta horrek nire errepidean aurrera jarraitzeko ematen dizkit indarrak, eta
|
buruari
hauxe galdetzen diot:
|
|
|
Etsipena, begiratzean ispilu batean aurkitzen dugun erreflexua bezala, ene begien aurrean disdiratsu agertzen denean, irudi hori lausotzeko, hauxe pentsarazten diot neure
|
buruari
: euskarak lortu duen bezala, nik ere aurkituko ditudala borroka honetan laguntzaile izango diren pertsonak.
|
|
|
Egia da eguzkiaren eta izarren argia, eta haien kolorea ezin ditudala irudikatu, baina berotasunaz aparte, beste zerbait iristen zait
|
burura
, beste informazio mota bat. Argitasun izpi bat sentitzen dut, disdira apur bat leku ñabar batetik sartzen denean bezala.
|
|
|
Askotan gertatu izan zait, lagun berri bat egin dudan bakoitzean bederen, egin didaten lehenengo galdera nire amesteko era izan dela. Horregatik
|
burura
etorri zait orain esplikazioa.
|
|
|
Baina, egia esan behar badut, ametsak errealitatea baino errealago bizitzen ditut. Arrazoia ez dakit, baina
|
buruaren
askatasunari egozten diot horren esanahia, hau da, gehiegi betetako mundu ontzi honen presioak buruaren askatasunari kateak jartzen dizkiolako. Libre sentitzen denean, buruak sentsazio gehiago harrapatzen dituela uste dut.
|
|
|
hobe etimologikoa baldin bada.
|
Buru
gogobetetasun handienak ematen dizkidan liburua da. Iturrira, jatorrira, hitzen iturburura joateak gaizki ulertu linguistiko ugari saihesten dizu.
|
|
|
Biek bat egin aurretik, aupa Ane, esan du batak. Soka batetik tira egin izan baliote bezala,
|
burua
jaso du besteak eta, bi segundoz, eguneko azken izpien ukitua ikusi du Laia Azpitarteren masailetan. Bat eta bi.
|
|
|
Urrezko argia, hain labur, ezen Anek ez baitu astirik ere izan ezer esateko. Ez du
|
burua
birarazi umetako irribarre harekin agurtu duena nola aldentzen den ikusteko. Uretara sartu da.
|
|
|
Azken bainua. Olatuak
|
buru
gainean kolpeka sentitu ditu. Anek ez du momentuan erreakzionatu baina Laiaren ahotsa entzun dezake ur azpian.
|
|
|
Anek Laia ezagutzen duenez, barrenak husteko baimena duelakoan dago gizona. Beste batzuetan ere nirekin bertara joandakoa zen Laia eta egitekoak bere gain hartzeko eskaini zuen bere
|
burua
. Nola pentsatuko nuen kontu txarra zela hura?
|
|
2010
|
|
|
SPrako tranbiatik hona gutxi aldatu da Elorriagaren estiloa, hots, aipatu lan horretan bezala, Londres kartoizkoa da nobelan absurdoaren «langue»ra jo du berriro. Eta «langue»z ari naizenean, Saussure-ren terminologia dut
|
buruan
, alegia, «langue» kode moduan ulertuta, horixe iruditu baitzait Londres kartoizkoa da, kode bat esanahian (parole) sakontzera iristen ez dena. Aukerak egon bazeuden:
|
|
|
Nago, gainera, Elias Aldasoro protagonista lotsabako eta pindartsu horrek, beharbada, horrelako idaztankera desorraztu eta arteza behar zuela, irakurleak hurbileko eta sinesgarri senti dezan.
|
Burura
ekarri dit orain urte batzuk disfrutatu genuen Rock, n, roll nobela ederreko Eduardo Saragueta kazetari iruindarra.
|
|
|
Bat nator, Kepa, Autokarabanaz esan duzunarekin: gisa horretako pertsonaia nagusi batek eskatzen du nobelan agertzen den idazkera hori, trakets antza, ez zuzena (korrekzioari dagokionez), baina estiloan zuzena, zikina (eta, azken hau esanda,
|
burura
etorri zait Dirty realism izendapen hura). Ezin esan, hortaz, emaitza sinesgarria ez denik.
|
|
|
Hasteko, istorioa bera da bizigarri, hiru pertsonaia biltzen dituen mataza: Sotero, nagusia, bertso jartzen aritzen den langile apala, analfabetoa, baina astoa erreginaren izenez bataiatu duena; Frantsesa, ahoa bete iraultza, luzamendutan ibili dabilen poeta; eta Estudiantea, bizargabea, gonak ezagutu berria,
|
burua
hemen baino gehiago han daukana. Gerra garaiak dira, guztiak bezalatsu, Kubakoak, XIX.a bukatzen ari da, Canovas garbitu berri dute, eta hiru morroiok Angiolilloren itzala luzatu nahi dute, dinamita, norbait itzulipurdikatu, arrain potoloren bat.
|
|
|
Arretaz irakurri ditut, Jacinto, Lourdes eta Kepa, Gasolindegian narrazioaz aipatu dituzuenak. Alde batetik, bat nator liburuko gauzarik azpimarragarrienen artean kokatzen duzuenean giro estrainio hori, sukar antzekoa, hasierako narraziotik bertatik hartzen duena irakurlea, eta piezak nola doazen elkarri lotzen geure
|
buruan
, kontakizunak aurrera egin ahala, hasiera batean zabuka eraman gaitzakeen arren, noraezean edo (eta ez dut uste hori berez txarra denik, ezpada estimulagarria). Istorioa leitzen, akordatu naiz Gorka Bereziartua The road nobelaz idatzitako artikuluan akordatu zela Beñat Sarasolak Iragaitzaz, ilunbistan?
|
|
|
Kritika kontatu (tell) eta erakutsi (show) egiten duten literatur lanen artean bereizketa egiten badu ere, Aritz, esan beharra dago azken urteetan azken joerak indar handia hartu duela AEBetako literaturan. Neure
|
burua
show jarrera bultzatzen duten idazkuntza irakasleen artean jarriko nuke, nire ikasleei behin eta berriro esaten baitiet ez dagoela dena hitzez hitz esan beharrik; ikuspuntu erretoriko batetik askozaz eraginkorragoa da gauzak irakurleari erakustea (show) edo, besterik gabe, iradokitzea. Ildo horretan, irakurleari ondorioak bere kabuz ateratzeko askatasuna ematen zaio.
|
|
|
Euren
|
buruez
harro sentitzeko. Parkeko loreek
|
|
|
«Podrán cortar las flores, pero no detendrán la primavera». Loreak moztearen aldekoen artean kokatzen dut nire balizko
|
burua
, nahiz eta gero Nerudari arrazoi apur bat eman. Baina udaberriarekin akabatzeko modu gehiago dago.
|
|
|
Ez dut arrastorik ere. Auskalo zer nuen kaskoan hura idaztean, baldin eta pentsatzen badugu idazteko aurrez ideiaren bat eduki behar dela
|
buruan
. Ez nabil txantxetan.
|
|
|
Uzkurturik. Ezin beren
|
buruak
aterbetuz. Palankin gaineko gizona:
|
|
|
Neu joaten nitzen, mahaie zerbietan; da, bakixu, guanteakaz zerbidu behar. Jesus!, nik
|
buruko
min handiek gasteu nituzen, ikixi arte: jausiko ete jatan, ba, daroadan fuente hori edo katxarro hori eskuti.
|
|
|
Imajina ezazu bigarrena, cortó: andregaiaren eskutitz hotz bat, harreman kasik hasi berriari behin betiko kitoa emanez, edo, bestela, igandeko meza nagusiaren ondotik, mantelina
|
buruan
, malko gaziak eta gaitzespen isilak nahasiz, Aldudeko plazan. Nobela zaharretan bezala.
|
|
|
Eli Gallastegik irlandar eta euskal askatasuneranzko bideen arteko zubiak landatzen
|
buru
belarri jardun zuen. 1922an bulego bat zabaldu zuen Bilbon harremana sustatzeko.
|
|
|
Irlandar Handball Council ek euskal pilota bertan izan zedin luzatu zion gonbita Espainiako Pilota Federazioari, baina honek ez zuen «egokitzat jo» bertara joatea, uko egin zion gonbitari. Orduan zenbait pilotazale mugitu ziren eta ororen
|
buru
Teodoro Hernandorena, pilota federazioetan baitziharduen; gerora, Aramendiren eta Irazokiren laguntza ukan zuen. Aukera ez zitekeela pasatzen utz iritzirik, Bizkaiko, Gipuzkoako eta Nafarroako Pilota Federazioen babesarekin, eta Euzko Etxea Elkartearen, Euzko Gaztediren, Donosti Buru Batzarraren eta pilotazale eta abertzale zenbaiten laguntzarekin (asteetan kolekta herrikoia ere antolatu zen, haste hastetik galera baitzuten; amaieran ere bai), pilotaren enbaxada gisako bat antolatu zuten irlandar gonbita onartzeko.
|
|
|
Orduan zenbait pilotazale mugitu ziren eta ororen buru Teodoro Hernandorena, pilota federazioetan baitziharduen; gerora, Aramendiren eta Irazokiren laguntza ukan zuen. Aukera ez zitekeela pasatzen utz iritzirik, Bizkaiko, Gipuzkoako eta Nafarroako Pilota Federazioen babesarekin, eta Euzko Etxea Elkartearen, Euzko Gaztediren, Donosti
|
Buru
Batzarraren eta pilotazale eta abertzale zenbaiten laguntzarekin (asteetan kolekta herrikoia ere antolatu zen, haste hastetik galera baitzuten; amaieran ere bai), pilotaren enbaxada gisako bat antolatu zuten irlandar gonbita onartzeko. Helburua:
|
|
|
Euskaldunak trenetik jaitsi orduko «Gora Euzkadi!» batekin errezibitu zituzten. Ondotik, harrera ofiziala ukan zuten, hango Federazioko ohorezko lehendakaria zen O. Duffy generala
|
buru
zela. (1go argazkia tren geltokiko harreraren lekukotasuna da, euskal ordezkariak gehi M. Lennon eta Mac Donnell agertzen direlarik.)
|
|
|
Nik ezagutzen ditudan emakume gazteek modernoak izan nahi dute, neurriez kezkatuta daude, maitemindu nahi dute, beste edozein tokitako emakumeek bezala. Inoiz ez da nire
|
burutik
pasatu eskandalurik ematea», aitortzen zuen Alsaneak Londreseko Dorchester hotelean, tea hartzen zuen bitartean.
|
|
|
«Modelogintzak, egia esan, ez ninduen eguneroko bizitzari aurre egiteko prestatu, adierazi digu Pattiek Wonderful Today bere autobiografian?; zer egin esaten dizute, zer nolako itxura eman. Eta inoiz
|
burutik
pasatu al zaizue ni bezalako neska baten egoarentzat zer suposatzen zuen Vogueren azalean azaltzeak?»
|
|
|
Begira nago Elias Amezagak Revista Internacional de Estudios Vascos en argitaratu zuen Cuarta entresaca de un Diccionario de Seudónimos horri. Lantegi ederra jarri zion bere
|
buruari
Autores vascos en egileak. 1991n plazaratu zuen lehenengo entresaka, 1997an laugarrena eta azkena.
|
|
|
Bistan da: XIX. mendean, inor bere
|
burua
idazletzat jotzen hasten zen unetik beretik hasten zen goitizen bila. Kazetaritzan ere oso zabaldua zegoen usadio hori.
|
|
|
Zenbat iraungo ote du solasaldiak? Arrastorik ere ez dauka, baina oso ongi azaltzen ez dakien arrazoiak medio, irauten duen bitartean salbu sentitzen du bere
|
burua
. Zain jarraitu behar.
|
|
|
Eztabaidan dabiltzanak, berriz, sobera urrutiratuak dira liburuaren hari nagusitik eta apenas esaten duten ganorazkorik ezer. Andréyeven liburuaz mintzatzen baino gehiago, nahita edo nahi gabe, norbere
|
buru
, herren eta frustrazioak azaleratzen ari direla otu zaio iheslariari. Halako solasaldi batean dagoen lehen aldia izanagatik, eta egon ere, halabeharrezko istripu batek ekarri duelako?, literatura gutxi atzematen du han berak, eta norbere buruaz hitz egiteko gogoa sobera:
|
|
|
Andréyeven liburuaz mintzatzen baino gehiago, nahita edo nahi gabe, norbere buru, herren eta frustrazioak azaleratzen ari direla otu zaio iheslariari. Halako solasaldi batean dagoen lehen aldia izanagatik, eta egon ere, halabeharrezko istripu batek ekarri duelako?, literatura gutxi atzematen du han berak, eta norbere
|
buruaz
hitz egiteko gogoa sobera: terapia talde baten antza du, Alcohólicos Anónimos edo halakoren batena; alkohol menpekotasunaren ordez literatur toxikomania anitza pairatzea, horra AA taldeekiko ezberdintasuna.
|
|
|
Institutu garaitik ezagunak egiten zaizkio aipatzen dituzten autore eta izenburuetako batzuk, beste batzuk arrotzak izanagatik beretzat. Soto hartatik onik eta libro ateratzen bada, Dostoievskiren Lur azpiko memoriak irakurriko dituela zin egin dio bere
|
buruari
, minbizia sendatuz gero Arantzazuraino oinez edo belauniko igoko direla promes egiten duten fededun itsuen eran. Bera ere literaturaren sinestuna bailitzan derrepente.
|
|
|
Denak egiten du apaltasunerako gonbita, esaten digu. Poetak desagertzen garenean edota gure
|
burua
beste bihurtzen dugunean irauten dugu soilik, non gu izan ginenaz bizi izaten diren, gure burua ukatuz ere, halakotzat hartzen gaituzten orduko. Ikasgai atomiko txikiak dira.
|
|
|
Denak egiten du apaltasunerako gonbita, esaten digu. Poetak desagertzen garenean edota gure burua beste bihurtzen dugunean irauten dugu soilik, non gu izan ginenaz bizi izaten diren, gure
|
burua
ukatuz ere, halakotzat hartzen gaituzten orduko. Ikasgai atomiko txikiak dira.
|
|
|
»Geure
|
buruaren
eraikuntza etengabean ere, dena da lapurtua. Hasi zutoinetatik eta azken teilaraino, besteren bitartez osatua da geure buruaz dugun irudiaren egitura.
|
|
|
»Geure buruaren eraikuntza etengabean ere, dena da lapurtua. Hasi zutoinetatik eta azken teilaraino, besteren bitartez osatua da geure
|
buruaz
dugun irudiaren egitura. –Auto?
|
|
|
»Autofikzioaren oraingo moda honek, ezer berririk izatekotan, idazleak bere
|
burua
nobelako protagonista bihurtu, eta gainera bere izena eta izana emateko erakusten duen pudore falta da. Indibidualtasunaren gorazarre infantil hori, norbera berezia delako kontzientzia inuzentea.
|
|
|
Gaur bertan garenok. Eta halaz ere badirudi batzuetan ez zaigula interesatzen geure
|
burua
urteen ispiluan ikustea. Eta berdin zaigu hondeamakinak puskatzen dituenean lurrak milaka urtetan gorde dituen irudi horiek.
|
|
|
Arabako Diputazioak aukeratutako aditu talde batek horrela eman zuen azken sententzia. Orain bertan, Iruña Veleiako lanak zuzendu zituzten arkeologoak (Eliseo Gil
|
buru
delarik) susmopean daude eta laster egingo omen zaie epaiketa. Euren aurka esaten dena egia izatera, euren kontrako zigorra latza izan daiteke.
|
|
|
Saiatu nintzenean, ordea, eztarrian trabaturik geratu zitzaizkidan bezperatik prest nituen hitzak. Jadanik ez nintzen neure
|
buruaz
hain seguru, eta, hanka sartzeko beldur, nahiago izan nuen isilik jarraitu, zer gerta ere.
|
|
|
Nik ezetz beti, egin beharrekoaz zalantzak izanagatik. Konta iezaiozu, erraten nion neure
|
buruari
. Konta iezaiozu eta Iñakik bakean utziko zaitu.
|
|
|
Berriz agertuko zinen unea asmatzera ahalegindu nintzen maiz. Neure
|
burua
defenditu beharrak odolez zipriztindu irudiak erakusten zizkidan: aizto, labana, ganibet eta bertze metalezko hainbat tresna zorrotz ikusi ohi nituen neure eskuetan.
|
|
|
Ez horixe. Baina zenbat eta kontu hura
|
buruan
gehiago erabili, hainbat eta nahasiago nengoen, hainbat eta urduriago. Zerbait egin behar nuelakoan, ez nekien zer egin.
|
|
|
Edo, beharbada, haserre nengoen nire haserreaz ohartu gabe. Hori
|
buruan
darabildalarik, hotzikara batek inarrosi nau. Besoa luzatu dut treneko berogailurantz:
|
|
|
Lanak nituen zuk erranikoak konprenitzeko. Egiten genuena egin eta gero, zurekin esposaturik nekusan neure
|
burua
. Ezin zitekeen bertzela.
|
|
|
Ezetz nik,
|
burua
apalduz.
|
|
|
Edozein sekretu. Aldian behin norbaiti kontatzea
|
burutik
pasatu arren, laster baztertzen nuen asmo hori. Zure beldur nintzen, noski, baita bertzeek nitaz pentsatuko zutenaz ere.
|
|
|
Horietako bat nagusitzen zen nigan, hargatik. Handitzerakoan anaiarekin ezkondu nuelakoan, galdetzen nion neure
|
buruari
nola jokatu. Nahasirik, zuri galde egin behar izan nizun:
|
|
|
Hemezortzi hilabetez egin nion, sekula hutsik egin gabe, bisita. Bulego hartatik onik irten nahi izanez gero zintzotasuna nahitaezko nuenez, aho bilorik gabe mintzatu nintzaion, ordura arte inori, ezta neure
|
buruari
ere, ez bezala.
|
|
|
Kontu mingarrienak aipatu nizkion, xeheki eta banaka. Egiak gordin behar zuela sinetsirik, gupidarik gabe erabili nuen neure
|
burua
. Oinazearen ordaina askatasuna bertzerik ezin zitekeela izan iruditu eta molde zakarrean aritu nintzen neure baitako deabruarekin.
|
|
|
Batez ere, haren hiletetara joateko hartu dudan trenera igo naizenetik. Egin behar nuena baino ez nuela egin sinetsarazi nahi diot neure
|
buruari
, nik ez nuela, inondik ere, ama hil. Areago, amaren heriotza norbaiti egoztekotan, zuri behar zaizula egotzi deritzot.
|
|
|
Amaz oroitu eta orduko mina berritzen zait. Neure
|
buruari
oroitarazi behar izaten diot zeinen latza izanen zen harentzat zu eta bion arteko sekretutxoa; areago, zeinen zaila, zeinen ezinezkoa izan behar zitzaion bere Iñakik egin izugarrikeriaren irudikatze hutsa ere. Bere bihotzeko semeak egin izugarrikeria, eta hura hainbat urtez luzatzea, batik bat.
|