|
2001
|
|
|
7 ► Lau artzainek
|
beren
artaldeak konparatzen dituzte. Ximunek Lukasek baino 8 ardi gutiago du; Xanek Mirenek baino 2 aldiz ardi gutiago.
|
|
2002
|
|
|
|
Beren
kanikak bateratzen dütüe.
|
|
|
Odeietan idatziak diren zonbakiak
|
beren
laukittoari lot.
|
|
|
[[] Lan bera haurrek billeteak eta txanponak
|
berek
marraztu behar dituztelarik. doazkion buruketak
|
|
|
Kanikak bil.
|
beren
kütxer lot eta bai edo ez ihardets.
|
|
|
5 eta 10 zonbakiak
|
beren
laukittoan idatz itzazü.
|
|
|
lehenak marrazki guziak kausitzen ditu; besteak, aldiz, hiru huts egiten ditu aldi guziez. Egin molde pedagogiko honek (ariketa hasi aitzin, lan zuzena eta lan okerra erkatzea)/ an baten erreusitzeko egin beharren azal� tzera bultzatzen du; ikasleek hiztegi berezia finkatzen dute eta erabiltzen;
|
beren
/ ana aitzinetik ikusten dute, ohartuki lan egiten eta beren emaitza ebaluatzen. Ororen buru, haurrak hobeki badaki zer egin behar duen eta nola, zer" ez duen egin behar" badakielarik.
|
|
|
lehenak marrazki guziak kausitzen ditu; besteak, aldiz, hiru huts egiten ditu aldi guziez. Egin molde pedagogiko honek (ariketa hasi aitzin, lan zuzena eta lan okerra erkatzea)/ an baten erreusitzeko egin beharren azal� tzera bultzatzen du; ikasleek hiztegi berezia finkatzen dute eta erabiltzen; beren/ ana aitzinetik ikusten dute, ohartuki lan egiten eta
|
beren
emaitza ebaluatzen. Ororen buru, haurrak hobeki badaki zer egin behar duen eta nola, zer" ez duen egin behar" badakielarik.
|
|
|
|
Beren
diharüa alkarretaratzen düe bideokasete baten erosteko; bideoak 14 € balio dü. lhardesten ahal ez delarik, galtoa marra.
|
|
|
Geroxeago
|
beren
lana frogatuko dute arbela altxatuz eta galdetua zen zenbakiari doakion laukitxoari begira� tuz (gisa horretan, taula nork bere lanaren zuzentzeko baliatzen da}. Hor ere, egin den lana azaltzen da, adibi� dez:
|
|
|
Zonbakiak
|
beren
laukittoari lo®t. ® ®
|
|
2005
|
|
|
Zaragozak 1 000 dinarreko zerga bat hilabetero ordain ziezaion zioen hitzarmenak bortz hilabete iraun zuen bakarrik. 1073an, bi kideek
|
beren
itunaren indartzearen beharra senditu zuten Aragoiko erregearen handi-nahiari aurre egiteko.
|
|
|
Erdi Aroko hiria ttipia zen eta harresiz inguratua etsaiengandik begiratzeko. Saltzaileek eta eskulangileek karrika hertsietan zituzten
|
beren
saltegiak. Ardura karrika horiek zikinak izaten ziren baina bizi handia iragaiten zen.
|
|
|
Hori zela eta, Nafarroako agintariek hitzarmen bat izenpetu zuten Baionako hiriarekin: Erriberri (Olite), Lizarra eta Tuterako tratulariek portua balia zezaketen
|
beren
mozkinen saltzeko. Horrela, Nafarroak hurbil zituen Akitaniako eta Ingalaterrako merkatuak.
|
|
|
1521 arte ahal guziak egin zituzten Nafarroako errege erreginek erresumaren berreskuratzeko baina debalde. 1530etik harat, Nafarroa Behereko lurrak baizik ez zituzten eduki
|
beren esku
.
|
|
|
eriak sendatzen, itsuek berriz ikusten, elbarrituak zutitzen, mutuak aldiz...................................................................... hasten, hots, fededunen agiantzak hor gauzatzen ziren. Hori zela eta, Europa alde guzietarik fededun batzuek
|
beren
bizian behin bederen Jakobe bidea egiten zuten......................................................................
|
|
|
IX. mendearen hastapenean, baskoiek
|
beren
lurrak karolingiar inperiotik atera nahi izan zituzten. Garai hartan, Eneko Aritza baskoi batzuen buruzagia izan zen.
|
|
|
1152az geroztik eta hiru mendez, Lapurdiko eta Zuberoako probintziak ingelesen meneko izan ziren. Garai hartan Zuberoak eta Lapurdik askatasun handia izan zuten
|
beren
ohituren eta legeen begiratzeko.
|
|
|
jabe baten menpean den pertsona. Erdi Aroan jaunttoek
|
beren
zerbitzuko eta bereziki beren lurren lantzeko bazituzten sehiak. Sehi edo jopu horiek lurrari lotuak ziren eta haren araberako zortea izaten zuten.
|
|
|
jabe baten menpean den pertsona. Erdi Aroan jaunttoek beren zerbitzuko eta bereziki
|
beren
lurren lantzeko bazituzten sehiak. Sehi edo jopu horiek lurrari lotuak ziren eta haren araberako zortea izaten zuten.
|
|
2008
|
|
|
Danielek airez harrapatu zituen. Jeepa abiatu zen eta amak karrikara etorri ziren tarrapataka,
|
beren
haurrak lepotik hartu eta etxera eraman. Pedro Danielen ondoan egon zen, jeepak abiatzean altxatu errautsaren erdian.
|
|
|
Biek arkatza ahoan eman zuten; anpula hilari eta murruko itzalei behatu zieten eta
|
beren
burua huts hutsa sentitu zuten, sosik gabeko eltzeitsu bat bezala. Pedro Juani hurbildu zitzaion eta ahapetik beharrira marmarikatu zion:
|
|
|
Are, Pedrito, haugi jatera, orduan mahaian jartzen gara eta beti denetarik jaten dut eltzekaria salbu, ez baitut maite. Gero, arratsero, ene ama eta ene aita
|
beren
besaulkietan jartzen dira eta xake jokoan ari dira, eta nik ene eskolako lanak bururatzen ditut.
|
|
2012
|
|
|
Lehen artikulua: Gizonak, libre eta eskubide
|
berekin
, sortzen eta bizitzen dira.
|
|
|
|
Beren
etxea hustua eta lurrak larre utziak atzeman zituzten. Ezpeletako, Ainhoako eta Zuraideko jendeek ere gauza bera jasan zuten.
|
|
|
Europarrek giristinoen erlijioa eta
|
beren
hizkuntzak inposatu zituzten (gaztelera eta portugesa, latinetik datozen bi hizkuntza;" Amerika latina" erran moldea hortik heldu da). Euskaldun batzuek esku hartze handia izan zuten kolonizazioan.
|
|
|
Eskualde guzietan jendeak giristino kartsuak ziren eta
|
beren
fedea lekuko sainduak otoiztuz adierazten zuten, bai eta hurbileko zein urruneko beiletan parte hartuz ere, hala nola Konpostelako beilan. 1 dok. Hilen ehorzketetan lekuko ohiturei jarraikitzen zitzaizkien.
|
|
|
Horiek guziek hilobien lekua adierazten zuten hilerri giristinoetan. Baionan, Bidaxunen eta Bastidan, juduek
|
beren
hilerriak bazituzten. 5 dok.
|
|
|
Haur gehienek bizi gogorra bazuten eta beharrik astearte inauteri bezalako bestak bazituztela
|
beren
nahigabeen ahanzteko. 4 dok. astearte inauteri:
|
|
|
Euskaldunak, bereziki Lapurdikoak, lehen balea ihiztariak izan ziren," nahiz eta Iparraldeko itsasoak garratzak izan eta izotz mendiak zeharkatu behar izan". Beste populuak bultzatu zituzten arrantza mota horren egitera baina
|
berek
XVIII. mendean utzi zuten. Euskaldunak 30 ontzirekin, 50 gizonekin, sei hilabeteko hazkurriarekin (bixkotxak, arnoa, sagarnoa, barazkiak, sardina gazituak), bospasei txaluparekin eta material zerbaitekin (arpoiak, besteak beste) joaten ziren.
|
|
2013
|
|
|
• Eltzegile trebeenak, buztingile artexenak, ofiziale adituenak deituko ditut. Berrogeita bederatzi egunen buruan
|
beren
lana erakutsiko dizute eta den katilu ederrena hautatuko duzu, zure irriñoak ez baitu preziorik.
|
|
|
• Eltzegile trebeenak, buztingile artexenak, ofiziale adituenak deituko ditut. Berrogeita bederatzi egunen buruan
|
beren
lana erakutsiko dizute eta den katilu ederrena hautatuko duzu, zure irriñoak ez baitu preziorik.
|
|
2014
|
|
|
Haren segitzea aski dut! " Isil isila, tratulariak
|
beren gisan
utziz, zerbitzaria segitzen du, izari batean haatik...
|
|
|
Haren segitzea aski dut! " Isil isila, tratulariak
|
beren gisan
utziz, zerbitzaria segitzen du, izari batean haatik...
|
|
2016
|
|
|
◦ Gazelek:
|
beren
izena entzutean, aterpera ihes egin behar dute, lehoiek harrapatu aitzin.
|
|
|
• Lau erpurutxoak gordeak direlarik, lau taldeek
|
beren
erpurutxoa atzeman behar dute.
|
|
|
• Erbi defentsariek
|
beren
zapia hartzera ez uztea.
|
|
|
• Ohoinak ez daitezke
|
beren
gunetik atera.
|
|
|
Gidariaren seinalean (txaloa...), haur bakoitzak pertsona hurbilena segitu behar du. Zirkulu bat edo gehiago sortzen dira,
|
berez
.
|
|
|
Taldea borobilean da, libre. Haurretarik bat, ahalaz
|
berak
deliberaturik, borobilaren erdira joaten da eta mugimendu laster eta errepikakorra egiten du, soinu edo erranaldi labur bat eginez; bere tokira itzultzen da. Kide guziak, arizan berri dena barne, borobil erdira joaten dira eta gauza bera egiten dute, xede eta naturaltasun berarekin.
|
|
|
Haurrek
|
beren
gorputzaren ahalmenak ezagutzen dituzte; segurtasun osoz aritzen ikasten dute, arrisku neurtuak hartzea onartuz; gisa berean, energia kontrolatuz indarrak egiten ikasten dute. Sentitzen dutena adierazten dute, jarduerak eta erabili edo eskukatu objektuak izendatzen dituzte, zer egin nahi duten erraten dute.
|
|
|
" 1 zikloan, haurrek denbora behar dute, espazioa eta materiala ezagutzeko, aginduak ulertzeko, ekintzak gauzatzeko, jestuak fintzeko, ihardespen berriak atzemateko, trebatzeko, besteekin aritzeko, eta abar. Jarduerak ez baldin badira zorrozki antolatzen, haurrek denbora gehiago pasa lezakete
|
beren
aldiaren beha jarduera egiten baino."
|
|
|
jestu kontrolatu baten bidez adieraztea eta irudimena lantzea. Jarduera desberdinei esker, haurrek
|
beren
gorputza nola orientatua den irudika dezakete. Badakite zer dagoen aitzinean, gibelean, gainean, azpian, eta eskuin, ezker, urrun eta hurbil.
|
|
|
• irakasleak ipuin bat kontatzen du, edo animalia zerrenda bat ematen. Gazelek,
|
beren
izena entzutean, aterperaino ihes egin behar dute, ondotik dituzten lehoiek harrapatu aitzin.
|
|
|
◦ A puntutik pasatzean, lehen bagoia
|
berekin
eramaten du.
|
|
|
Biziarazten dituen sentsazio eta emozio anitzeko egoerak sortzen baititu, ikasleek kirol eta gorputz heziketa beharrezkoa dute,
|
beren
praktikez mintzatu ahal izateko (izendatzeko, adierazteko, komunikatzeko...).
|
|
|
Haientzat zentzua duten gorputz jarduera desberdinetan sartuz, haurrek lau gaitasun berezi gara ditzakete, funtsezko ekintzak bat bestearen ondotik eginez,
|
beren
trebetasuna aberastuz.
|
|
|
• Jokalariak
|
beren
gunean (herrialdean) egoten dira.
|
|
|
Jokalariek ez dute
|
beren
burua utzi behar sorgin batek hunkitzera. Sorginek jokalariak harrapatu behar dituzte ahal bezain zalu.
|
|
|
• 2 talderen arteko baloi jokoa: bakoitza bere aldean ari da, eginkizun
|
berekin
.
|
|
|
• Taldeek
|
beren
eremuan egon behar dute.
|
|
|
• Baloi jokoa 2 talderekin: bakoitza bere aldean ari da, eginkizun
|
berekin
.
|
|
|
▪
|
Beren
forma atxikitzen ote dute?
|
|
|
Marrazkiaren bidez, 2 zikloko ikasle batek manera berezian mintzaraz dezake bere gorputza eta gogoan hobeki atxikiko du lehenago gimnastika gelan egin dituen motrizitateekintzak. Aholkatzen da marrazki liburuxka bat egitea ikasleak bere ekintza guziak bil ditzan, gimnastika ziklo hastapenetik bukaeraraino. ikasgelako suspertze jarduerak gimnastika saioen kronologiaren arabera eginen dira eta hauei esker ikertuko da nola ikasleek azaltzen duten
|
beren
gimnastika esperientzia.
|
|
|
• ikasleei dantzari eta ikusle eginkizunak maiz aldizkatzeko parada eman behar zaie, begirada lantzeko ahala ukan dezaten (kontenplaziozkoa, baita kritikoa eta zorrotza ere), eta, aldi berean, kideen sorkuntzak barnera ditzaten,
|
beren
jestu eta gorputz hizkuntza aberasteko.
|
|
|
• ikasleak parte harrarazteko eta haien motibazioa zaintzeko moldeak aldatzea: zailtasuna, ekintzen kopurua, egiten dituzten aitzinamenduak, egoera berriak (nahiz egoera
|
berak
berriz bizitzea gustukoa duten), jokoa, autonomia, binakako lana...
|
|
|
• Musika hasten delarik, 4 bikotek
|
beren
dantza ematen dute, eszenatokiko lau izkinetara buruz joanez. Horiek gelditu bezain laster, ondokoak abiatzen dira.
|
|
|
• Musika hastean, hiruzpalau taldek
|
beren
erranaldia dantzatzen dute, beren lerroan (joan eta etorri), eta hastapeneko tokira itzultzen dira.
|
|
|
• Musika hastean, hiruzpalau taldek beren erranaldia dantzatzen dute,
|
beren
lerroan (joan eta etorri), eta hastapeneko tokira itzultzen dira.
|
|
|
• Jokalariek
|
beren
eremuan egon behar dute.
|
|
|
• Jokalariak
|
beren
lerroan soilik mugitzen dira.
|
|
|
Haurren hezkuntza eta osasuna sustatzen dute: honi esker,
|
beren
gorputza hobeki ezagut dezakete. Halaber heziketa eta segurtasuna, haurra arriskuak manera kontrolatuan hartzera ekarriz.
|
|
|
Haurrak ez dira
|
beren gain
uzten ahal.
|
|
|
• Bideoa erabiltzea, ikasleek
|
beren
eta besteen ekintzak aztertu eta ebaluatu ahal izateko.
|
|
|
•" Eguna" seinalean, X taldekoak
|
beren
helmugaren gibelean aterpetzen saiatzen dira.
|
|
|
adibidez, talde bakoitzak banakako 3 partida eta binakako 2 partida eginen ditu, maila bereko taldearen kontra. Banaketa, ikasleek
|
berek
erabakiko dute. zein eginkizun eginaraz?
|
|
|
Artzainek
|
beren
pisua erabiltzen ote dute aurkaria lurrean plakatzeko?
|
|
|
Haurrak
|
beren
ikasketaren eragile izan daitezen eta beren ebaluazioan parte har dezaten, zerrenda komunean hartu ekintza segidaren osagaiak argi eta garbi aurkeztu dituzte, taula baten bitartez. " Talde ebaluatzaileek" taula hori erabiliko dute.
|
|
|
Haurrak beren ikasketaren eragile izan daitezen eta
|
beren
ebaluazioan parte har dezaten, zerrenda komunean hartu ekintza segidaren osagaiak argi eta garbi aurkeztu dituzte, taula baten bitartez. " Talde ebaluatzaileek" taula hori erabiliko dute.
|
|
|
Erdiko nota bakoitza hiru hariren bibrazioaren bidez lortzen da. Piano egileek
|
beren
jeinu guzia baliatzen dute desafio bati erantzuteko: teklen jokoa ahal bezain sentibera eta arina bilakatuko duen mekanismo baten sortzea.
|
|
|
Lautearen kabila etxeak 6 hari baditu (hauetarik 5 bikoitzak) eta biziki berezia da, giderrarekiko angelu zuzen bat egiten baitu; tiorba gider luzeko lautea da, eta bi kabila etxe ditu: batak 8 hari bikoitz ditu doinuarentzat, besteak
|
berez
soinu egiten duten 8 hari, pordoiarentzat; zistroa laute ttipi bat da, jotzeko aiseagoa eta merkeagoa. Hondo laua du, gitarrak bezala, eta 4 hari bikoitz edo hirukoitz dauzka.
|
|
|
Musika tresna hauek ere aipa ditzakegu: indiar vinak bi kalabazaz (hustuak diren fruitu handiak) eginiko kaxa du, eta doinuarekin batera
|
berez
dardaratzen duten hari sinpatikoak; sitarraren koska sabelduei esker, joileak hariak bazterretatik tira ditzake, soinu" lerratuak" sortuz.
|
|
|
moko flauta, saxofoia, fagota, klarinetea) zailagoak dira familia bereko edo hurbileko musika tresnak biltzen baitituzte. Eskakizunak ez dira
|
berak
izanen. Ariketa horiek guziak aski aise dira musika prestakuntza berezirik ez duten haurrentzat.
|
|
|
Musika tresna baten kasuan, bibrazioak periodikoki sortzen eta transmititzen dira, erran nahi baitu segundo guziez kopuru handian arraberritzen direla, ber
|
berak
egonez. " Segundoko aldi kopurua" hori soinuaren frekuentzia deitzen da.
|
|
|
Soinu horietatik beste nota batzuk erdiesten ahal dira pistoiak zapatuz. Lehenago entzun ditugun nota
|
berak
entzunen ditugu. Segidan, lehen pistoia beheitituz lortzen diren notak entzunen ditugu.
|
|
|
Perkusio musika tresnak ugari dira eta zaila da guzien zerrendatzea. Gehienek doinuak erritmikaz laguntzen dituzte, nahiz musika motiboa
|
berek
osa lezaketen.
|
|
|
Baina tronpak gehien erabiltzen dituztenak txarangak, harmoniak eta musika militarrak dira: daukaten soinu bolumenari, tesiturari eta, ttipienen kasuan, zalutasunari esker, saxhorno guziek, bugle tik helikoira,
|
beren
lekua dute musika talde horietan.
|
|
2017
|
|
|
Aro paleolitikokoak bezalako joiak egiteko, lehenik garai hartan erabiltzen ziren gauzak bildu behar dira, hots harritxoak, maskorrak, lumak, makilatxoak, hortzak eta hezurrak (oilasko edo untxi hezurrak, adibidez). Horiez gain,
|
berez
gogortzen den orea erabiliz, perlak egin daitezke. Ondotik, gauza guzi horiek hari bati lotzea aski da lepokoen edo eskumuturrekoen egiteko.
|
|
|
K.a. I. mendean, erromatarrak Europako hego mendebaldean nagusitu ziren,
|
beren
kultura eta zibilizazioa zabalduz.
|
|
|
|
Beren
artelanetan, metal ezberdinak (urrea eta brontzea bereziki), harribitxiak, korala, eta berina erabiltzen zituzten.
|
|
|
Erromatarrek inguruko artistak (grekoak, etruskoak) anitz kopiatu baldin bazituzten ere, potretaren eta bustoen garapena erromatarrei zor zaie. Erabiltzen zituzten ekaiak eta teknikak, greziarrek baliatzen zituzten
|
berak
ziren.
|
|
|
• Sinagogek, eraikiak diren herriko arkitektura ezaugarri
|
berak
hartu dituztela jakitea.
|
|
|
Minaretea, otoitz gelaren parean eraikia den dorre handia da, muezinak handik fededunak otoitzera deitzeko egina. Fededunek
|
beren
ikuzteko gune bat bazuten korralean.
|
|
|
Horren lekuko, Kordoban eraiki meskita ikusgarria, minarete, korrale eta otoitz gela neurrigabeekin. Juduek ere
|
beren
kultu gelak bazituzten baina hauek ez dute ezaugarri bereizgarririk. espazio arteak
|
|
|
Erdi Aroan gatazka anitz bazen.
|
Beren
buruen gerizatzeko, jaunek gazteluak eta gotorlekuak eraiki zituzten. Maiz, arroila batez inguraturik ziren.
|
|
|
Gotorlekuaren inguruko harresian, dorreak ere baziren. Soldaduak merloien gibelean gordetzen ziren
|
beren
burua aurkarien gezietarik gerizatzeko. Harresi arteketatik eta gezileihoetatik geziak aurtikitzen ahal zituzten kolpatuak izan gabe.
|
|
|
a: Erasotzaileak manteleten gibelean gordetzen dira
|
beren
burua gezietarik gerizatzeko. b: Trabukete deitu armei esker, 100 kg ko harriak 200 m ra igor zitzaketen. c:
|
|
|
▪ Panda bat eta haren kumea,
|
beren
ingurunean atxikitzen ditut gogoan.
|
|
|
Zenbait animalia,
|
beren
nutrizioan eragina duten mikroorganismo batzuekin elkarreraginean dira:
|
|
|
Hostoetan karbono dioxidoa estometatik sartzen da. Erroek ura lurretik hartzen dute
|
beren
ile xurgatzaileei esker. Hostoei eta ile xurgatzaileei esker, hostoen klorofila zeluletan gauzatzen den fotosintesirako beharrezkoak diren elementuak hartzen dira.
|
|
|
|
Beren
ingurunean egoteko, bizidunek beharrezkoak dituzten habitata eta elikadura atzeman behar dituzte: elikagai kantitateak ditu banakoen ugalketa eta iraupena baldintzatzen.
|
|
|
• 2 multzoa: animaliek
|
beren
bizi guzian zehar partikula erradioaktibo kantitate ttipia duen ura edaten dute. Organoek erradioaktibitate maila ttipia dute, beraz.
|
|
|
Populazio bateko banakoek
|
beren
espeziearen ezaugarriak badituzte eta zenbait ezaugarriren aldaketak.
|
|
|
Meiosia egiten delarik, pare bereko kromosomak menturara bereizten dira:
|
beren
aleloek nahasketa jasaten dute. Ondorioz, ekoitziak diren gametoek aniztasun genetiko handia dute.
|
|
|
berriztagarriak dira jendeen bizi mailan. Lurrazal guzian zehar berdin banatuak dira. jendeek erabiltzen dituzte
|
beren
beharren parte baten asetzeko.
|
|
|
Ekosistema guziek neurri bera ez badute ere, molde berean funtzionatzen dute denek. Bizidunak hurbileko harremanetan dira
|
beren
ingurunean, eta horrela ekoizten duten materia organikoa birziklatzen dute. Espezieen aniztasunaren eragileak, ekosistema batetik bestera aldatzen diren parametro fisikoak dira.
|
|
|
Ekosistemak aldatuz jendeek
|
beren
elikadura beharrak ase ditzakete. Horrela, agrosistemetan erabili teknika frankok laborantzako lurren emaitza emendatzen ahal badute ere, kalteak eragiten dituzte ingurumenean (adibidez, kutsadura).
|
|
|
Ekosistema: guziek parametro fisiko
|
berak
dituzte. guziak neurri berekoak dira. guziak elkarren arteko harremanetan diren bizidunez osatuak dira. guziek espezie berak dituzte.
|
|
|
Bizidun guziek parametro fisiko
|
berak
behar dituzte.
|
|
|
◦ Hitz gurutzatuen laukiak definizioei doazkien hitzez osa itzazu, eta hitz kukutua atzemazu. a. Ekosistemak babesten dituen erreserbak. a b. Bere errendimenduaren emendatzeko laborantza lur bati gehitzen zaion elementu minerala. c. Ekosistema baten aniztasuna, bereziki biltzen dituen c espezie kopuruaren arabera estimatua. d.
|
Beren
elikadura beharren asetzeko jendeek d eraldatu ekosistema. e e. Oihanen ordez landutako lurrak ezartzea datzan jende jarduera.
|