|
2000
|
|
|
Urte
|
askotako
utzikeria eta atzerapenaz bat batean ohartu izan balira bezala, agintariek eraikin handi enblematikoen lasterraldiari heldu diote. Ondare arkitektonikoan inbertitzeko aldia da, hogei bat urtetan, gastua unean uneko ekitaldien antolaketan eta kaxet handiko artisten kontratazioan egin ondoren.
|
|
|
Ez Garzonek bide horretatik jotzeko arrazoirik edo deliturik aurkitu Uj duelako ordea! Alfabetatze eta Euskalduntze Koordinakundearen bideak bihurgune
|
asko
izan ditu sortu zenetik. Ia laguntzarik gabe bide luzea egina, era guztietako argudioak erabili izan dira urtetan ia ia klandestinitatean aritu behar izateko, irakasleen maila, titulazio eta eskarmentu faltatik ikasgaietan —ikastoletan bezalaxe— terrorismoa bultzatzen zela ziurtatzera iritsi arte.
|
|
|
Egiteko geratzen den galdera, ordea,
|
askoz
ere larriagoa da, eta kezkaz betetzen du herrigintza hizkuntza eta kulturgintzatik bideratu behar dela sinesten dugunon itxaropena. Noraino iritsiko da Espainiako botere faktikoek bat eginda euskara, euskal kultura eta euskal gizartea kriminalizatzeko ahalegina?
|
|
|
Joxemi Zumalabe Fundazioa, ABK, AEK... Helburua Espainiako alderdiek Eusko Jaurlaritza bera lortzea izanik, beste asmo
|
askoren artean
, erakutsi dutenez, euskalgintza eta, beraz, herrigintza desaktibatzeko —erakunde pribatu zein publikoetatik hasita—, noraino iritsiko dira Espainiako botere faktikoak euren ahaleginean, areago lehendakaritza iristen ez badute?
|
|
|
Euskal alderdi politikoek, gizarte eragileek eta norbanakoek euskalduntzea helburua duen erakundeari erakutsitako sostengua berebizikoa izan da. ...rra sumatzen zen aspaldian eta, EAJko ordezkariek esan zuten bezala, euskal gizartean denon ahaleginez lorturiko adostasun politikoa eta gizartekoa haustea ezkutatzen da Garzonen eta Espainiako botere faktikoen jardunbidearen atzean, betiere euskalgintza eta politika nahastuz, eta euskal gizartearen edozein herrigintza edo kultur mugimendu susmopean jarriz, eta ez bakarrik Espainia mailan, bertako
|
askoren
ustean ere bai. Gaur egun dena justifikaturik egotea lortzen ari dira bide horretatik.
|
|
|
Denok dakigu aktoreek emanaldiko izaten dutela irabazpidea, eta gehienetan ez dela oso kopuru handia izaten. Egia da talde horiek emanaldi kopuru handi samarra bermatzen dutela gehienetan, baina aktoreak milaka kilometro egiten hasi dira
|
askotan
emanaldi bakarra eskaini eta berriz ere bueltan etortzeko. Eta ez dirudi bizimodu horri luze eusteko modurik dagoenik.
|
|
|
Bestalde, antzerki amateurrak ez ditu une gozoak bizi. Tradizio handiko talde
|
asko
aritzen ziren lanean Euskal Herrian, baina gaur egun oso gutxi dira obra berria prestatzen ausartzen direnak. Horren adibide garbia Azpeitiko Antzerki Jaialdia da, antzerki amateurraren berariazko eremua izana, gaur egun ia testimoniala bihurtu da euren parte hartzea eta antzerki talde profesionalek osatzen dute ia guztiz kartelera.
|
|
|
Horietariko
|
askok
atera berria (edo ateratzear) dute lehen liburua (Meabe, Etxaniz Rojo, Unzueta, Merino, Estankona, Urrutikoetxea, Gabiria, Suarez, Egaña), baina gazteak izanagatik, ez dira berriak idazgintzan. Batzuek baN dute urtetako lana atzean, eta hainbatek, ipuin edo poemak argitaratu dituzte han hemenka, eta kajoiak bete bes terik dituzte, lan ineditoekin.
|
|
|
Askotarikoak dira idazleek aukeraturiko gaiak. Iraganak eta historiak presentzia handia dute oraindik ere, eta baita, nolabait, herrian bizi dugun egoera politikoak ere(
|
askotan
zeharka azaldua). Gaiak, ordea, dibertsifikatuz doaz, idazleen jatorria, adina eta erreferente kulturala ugalduz doazen neurri berean.
|
|
|
Dibortzioa sumatzen da sortzaileen eta ikertzaileen artean. Egia da euskal literaturaz arduratzen den prentsa apurrean, plazaratzen diren liburuen berri eman egiten dela, baina
|
askotan
kontrazalean datorren (eta editoreak gehiago saltzeko idatzi duen) aipua izaten da. Beste askotan, ordea, hiru egunetan eta enkarguz kolaboratzaileak idatzi behar izan duen azalpen laburra eskaintzen da.
|
|
|
Egia da euskal literaturaz arduratzen den prentsa apurrean, plazaratzen diren liburuen berri eman egiten dela, baina askotan kontrazalean datorren (eta editoreak gehiago saltzeko idatzi duen) aipua izaten da. Beste
|
askotan
, ordea, hiru egunetan eta enkarguz kolaboratzaileak idatzi behar izan duen azalpen laburra eskaintzen da. Non daude ofizioz literaturaren azterketa egunez egun egin behar dutenak?
|
|
|
Beste arlo
|
askotan
bezalaxe (euskalduntzea, ikastolak, euskal prentsa...) honetan ere argi dago ez dagoela zain
|
|
|
Modan ei dago Bizkaia.
|
Askoren
ustez, moda bolada hori ez doa Benito Lertxundiren abesti sonatutik harantzago, Bizkaiaren euskal exotikotasuna lau bertsotan laburtzerik izango bagenu bezalaxe. Bizkaia, jakina, hori baino gehiago bada.
|
|
|
Bere berea du Euskaltzaindiak euskararena eta horri ekin dio, buru belarri, azken urteotan.
|
Askorentzat
luzeegi joan doana, beste batzuentzat labur arin etorri dator, hizkeraren biziraupenari bagagozkio bederen.
|
|
|
Honen guztionen isla oraintsura arte izan dugu irakaskuntza ofizialean ere, espainol konkistatzaileek Amerikan zapalduriko herri autoktonoei" nuestra lengua" irakasten zietelako, poz pozik agertuz, horrekin ezkutatu nahirik, antza, aztekek, maiek edo inkek, europar jendeekin harremanik izan baino
|
askoz
lehenago, ezin hobeki zekitela mintzatzen, eta kultura original eta zibilizazio miresgarria garatuak zituztela, zeinek bere hizkuntzan adieraziak.
|
|
|
Ezagunak dira, halaber, zer nolako hondamen kalteak ekarri zizkioten SESBaren ekonomiari Trofim D. Lysenkok nekazaritzan eta abel hazkuntzan eskala handitan eginiko esperimentuek, mitxurinismoaren urratsei jarraikiz, marxismoaren postulatuak biologiari aplikatuz hobekuntza genetikoak erdietsi nahi izan zituenean. Eta ez dira ahanztekoak, halaber, gure egunotan emakumeek herri
|
askotan
fundamentalismo erlijiosoaren ideologiagatik oraindik pairatzen dituzten legezko bereizkeria lotsagarriak.
|
|
|
Guztiok dakigu gaurko kultura hizkuntza nagusiak, hots, txinera, ingelesa, espainiera, alemana, frantsesa, errusiera, arabiera, hindi edo japoniera, Erdi Aroan, batez ere, abeltzainen, nekazarien eta eskulangileen berbetak izan zirela, eta mendeetan zehar, monasterioetan, gorteetan, kantzelaritzetan eta eskola unibertsitateetan izandako lantze literario, administratibo eta zientifikoari esker heldu direla gaur aitortzen diegun zientzi eta kultur tresna egoki izateko maila horretara. Kasu hauetan guztiotan baina, mende
|
asko
iragan dira hizkuntza horiek beren literatur batasuna eta estandarizazioa eskuratu eta orain zientzi arloan daukaten terminologia zehatza lortu arte.
|
|
|
Migelek zekien euskara dialekto
|
askotan
zatituriko hizkuntza zen, literatur eredu bakarrik gabea. Garai hartan pil pilean ari ziren oraindik ortografiari buruzko eztabaidak, eta orduko idazleen artean nagusi azaltzen zen garbizalekeriak gure hizkuntza antzutasunaren irteera gabeko zulora zeraman noraezean.
|
|
|
Hortaz, bere garaiko gizarte egoera ikusita, Unamunok —Barojak, Sabino Aranak eta beste anitzen antzera— bere obretan espainiera erabili nahiago izan zuen, hots, hizkuntza jadanik batua eta aurrekoek egokitua, eta ama hizkuntza zuen aldetik, euskara baino hobeki zerabilena, literatur euskara batua sortzen aritu baino. Gaztelaniaren aldeko aukera honek, gainera, irakurle
|
askoz
gehiagorengana heltzeko era eskaintzen zien, ezagutza eta ospe handiagoarekin batera, bai eta, kasu batzuetan, ekonomian eta politikan etekin hobeak lortzeko parada ere.
|
|
|
9 Ikus L. Villasante-ren Hacia la lengua literaria comun, Ed. Franciscana de Aranzazu, 1970 Euskarari buruz argibide gehiago lor daitezke Euskaltzaindiak argitaraturiko obra honetan: El Libro Blanco del Euskara, Euskaltzaindia, Bilbao, 1977 Irakurtzekoa da, halaber, Joseba Intxaustiren Euskara, euskaldunon hizkuntza, Eusko Jaurlaritzak 1990.ean argitara emana (badira espainieraz eta frantsesez eginiko edizioak ere), zeinetan euskararen inguruko gai
|
askori buruz
bibliografia ugaria eskaintzen den.
|
|
|
izan ere, dirua sobera daukazu baina kultura falta duzu", eta hori guztiori lege zaharreko gizarte probintzial hartan plazaratu zuen, emakumeari zor zitzaion errespetua ezin eztabaida zitekeen deduzko puntutzat zeukatenen artean. Jakina, espero izatekoa zenez, mintzaldi hark purga batek baino eragin lazgarriagoak ekarri zituen eta berehala
|
askok
bilbotar alditsu haren jarrera kritikatu zuten haserrez, horien artean, gorago aipatu dugun Sabino Aranak berak1.
|
|
|
Unamunok euskarari era
|
askotako
oztopoak aurkitzen zizkion. Alde batetik, latindar edo indoeuropar jatorrizkoa ez zenez gero, uste zuen —horretan behintzat Azkue eta Sabino Aranarekin bat etorriz— horrek euskarari galarazi egiten ziola Europako kultur hizkuntza guztiek darabilten goi mailako terminologia greko latindarraz baliatzeko aukera.
|
|
|
Kontua da harrezkero euskararekiko jarrera
|
askoz
ere kritikoago eta urrunduagoa izan zuela. Ordura arte euskararen maitale sutsua izandakoa, geroztik haren azterlari hotz bilakatzen hasi zen, hura ikerketa zientifikorako gai hutstzat harturik, hizkuntza bizi gisa izan zezakeen patuaz arduratu gabe.
|
|
|
Lirikotasunaren helburu nagusienetakoa hitza hizkeraren kutsaduratik libratzea dugu, poetak bere bihotza biluzten duen bezalaxe soiltzen du testua, zinezkotasuna helburu. Apaingarria, ederra bada ere,
|
askotan
ez baita adierazkorra, aitzitik, kutsatzailea da. Estrofatik bertso librera egin zuenean, Juan Mari Lekuonak mantendu egin zuen aldizkako errima bat, eragin handia zeukana hala erritmoan nola tonuan, sententzia biribiltzeko; baina geroago poema multzoen errematerako kopletan eta zirkunstantziazko bertsoetan baino ez zuen erabili(" Liburuen karroxa").
|
|
|
Baina hobe dugu gauza
|
asko
galtzea eta ez pobreak goseak hiltzea.
|
|
|
Ez dituzte pintorearen lan gehiegi zintzilikatu Bilbokoan, baina bai extremadurarraren maisutasuna nabaritzeko adina. Espainiako Urrezko Mendearen pintoreak Berpizkundean nagusitu zen estiloari zenbaterainoko mugak ipini zizkion, edo barrokoaren bidea jorratu ondoren estilo klasikora itzuli zen ala ez, orrialde
|
askotan
irakurri ahal izan dugu guztiok dagoeneko.
|
|
|
Baina lehenago ere behin baino gehiagotan esan dudan bezala, niri,
|
askotan
eta askotan, gustatu edo ez gustatu parametroa erabiltzea gustatzen zait artelan baten aurrean nagoenean, eta esan behar dut, ia baldintzarik gabe, niri Zurbaranen pintura gustatu egiten zaidala, eta edonori gomendatzen diodala bere koadroak ikustea, baita erakusketa berezia bukatu eta Bilboko Museoaren bilduma propiokoak besterik ez badaude ere ikusgai. Baina San Hu go jangelan (edo errefektorioan) koadroaren aurrean jartzeko paradarik izanez gero, begiratu une batez bazkaltzen ari diren fraideen atzealdean dagoen paretean zintzilik dagoen bigarren koadroari.
|
|
|
Baina lehenago ere behin baino gehiagotan esan dudan bezala, niri, askotan eta
|
askotan
, gustatu edo ez gustatu parametroa erabiltzea gustatzen zait artelan baten aurrean nagoenean, eta esan behar dut, ia baldintzarik gabe, niri Zurbaranen pintura gustatu egiten zaidala, eta edonori gomendatzen diodala bere koadroak ikustea, baita erakusketa berezia bukatu eta Bilboko Museoaren bilduma propiokoak besterik ez badaude ere ikusgai. Baina San Hu go jangelan (edo errefektorioan) koadroaren aurrean jartzeko paradarik izanez gero, begiratu une batez bazkaltzen ari diren fraideen atzealdean dagoen paretean zintzilik dagoen bigarren koadroari.
|
|
|
Urteak pasa ahala, eta gertaera historikoak atzean utzi eta ahaztu egiten diren neurrian, orduan itzultzen da artearen benetako balioa lehen planora. Eta bitartean, gertaera historiko horiek ahaztu gabe daudenean, autorearen pentsamolde eta jokaerak pil pilean dauden bitartean, orduan artelan bati buruzko benetako balioa juzkatzea —edo artista jakin baten inguruko iritzi zehatza botatzea— gehiegi baldintzatzen da, nahikoa baita kritiko papera duenak artista jakin bat garaikide eta laguna izatea,
|
askoren aurrean
berak eman dezakeen iritziak balio guztia gal dezan.
|
|
|
Baina balio positibo horrekin batera, kezkatu egin nau Chillidaren museoa zabaltzeak sortu duen oihartzun mediatiko ikaragarrian, bere obraren inguruko debate handirik ikusi ez izanak. Niri ere gustatzen zait Chillidaren lana, beste
|
askori
bezala, baina aho bakar batek hitz egin du Chillidaren lanaren inguruan aste guztiotan, eta faltan bota dut orain hamarkada batzuk Jorge Oteizarekin sortutako tirabira, haserre eta eztabaidak gaur egun berpiztu ez izana, ez Oteizarekin —ez zuten eta alferrik elkar besarkatu bi artistek, lehenagoko gorabeherak atzean utzi izanaren sinbolo gisa— baina bai Chillidaren obrak dituen kritiko ...
|
|
|
Ehun eta bat gauez, egunero egunero, zerbait idazteko ariketa ezarri zion Txilikuk bere buruari.
|
Askotan
, irakurritako zerbait hartzen du erreflexioaren sorburu, Xerazaderen moldean, 101 gau bizirauteko balioko dizun liburua osatzeko.
|
|
|
Otto Pette eleberrian Anjel Lertxundik denok harritu (lehertxunditu, Joxerra Garziaren eran esateko) gintuen euskara berri bat sortu zuen eran sortu ei du Irigoienek berea nobela honetan. Idazleari
|
askotan
gertatzen zaio irudi bat hartu eta haren obsesioak bizi izatea: espirala omen da Irigoienen obsesioetako bat liburu honetan.
|
|
|
espirala omen da Irigoienen obsesioetako bat liburu honetan. Ez dakigu
|
askoz
gehiago Elkarlanean etxeak argitara emango duen liburu honi buruz, jende asko zain daukala beste.
|
|
|
espirala omen da Irigoienen obsesioetako bat liburu honetan. Ez dakigu askoz gehiago Elkarlanean etxeak argitara emango duen liburu honi buruz, jende
|
asko
zain daukala beste.
|
|
|
Nahi dutena esango dute abertzaletasuna deabrutzeko, baina Egunkaria ren kirol jarraipena nazionalista dela egia izanik,
|
askoz
nazionalistagoa da gainerako telebista eta medio ia guztiek ematen dutena. Frantziak zenbat domina eta Espainiak zenbat domina, beste konturik ez zekarten Sydneytik.
|
|
|
Ikusiko dugu zer irtengo den hortik: ez zen diru
|
askorik
banatzeko, baina apur bat bada ere, diru horrek akaso lagunduko du ideia majoak aurrera ateratzen.
|
|
|
Egunkari digitalek dagoeneko frogatu dute inprimatutakoek baino
|
askoz
ere abantaila gehiago dituztela. Betiko hedabideek dituzten hesiak, espazioa/ denbora binomioari dagokionean, apurtzera datoz.
|
|
|
Proxy a Internet eta sare pribatu baten arteko trafikoa zentralizatzen duen zerbitzari berezia da; zubiarena egiten duena, alegia. Honela, sarearen erabiltzaileek eskatutako orrialdeakproxy etan grabatuta gelditzen dira, beste norbaitek erabili nahi baditu
|
askoz
azkarrago sartu ahal izateko. Baina sistema honekin sare osoko bisitaldiak bat bakarra bailiran kontatzen dira.
|
|
|
Aipatu dugu, dagoeneko, gure mendebaldeko gizarte guztietako geroz eta nabarmenagoa den ezaugarrietariko bat kultur aniztasuna edota multikulturalismoarena dela. Mendebaldeko herrialdeetan (kokatuta gaudeneko esparru geografiko eta soziokulturalera mugatzearren) sinesmen erlijioso ezberdinak dituzten talde bat baino gehiago ohi dago (kristauak, musulmanak, judutarrak, eta abar); bizitza estilo arras diferenteak dituzten taldeak (azpikulturak, kontrakulturak, eta abar) aurkitzea geroz eta normalagoa da; sarri
|
askotan
, jatorri etniko ezberdinetako talde anitz ere badago(, asiarrak, turkiarrak, hegoamerikarrak, eta abar; hauexek dira estatu etnianitzak edota polietnikoak bezala ezagutzen direnak); munduko ia herrialde guztiak (Islandia eta Korea biak aipatzen ohi dira salbuespen gisa) nazio ezberdinez osaturiko estatuak dira, askotan (baina ez halabeharrez) hizkuntza bereizgarri nagusi bezala dutela. Aipaturiko giza talde hauek guztiak" talde orohartzaileak" (grupos comprehensivos) dira (Margalit eta Raz, 1998) edota, terminologia aldatuz baina ideia bera adieraziz," kultura sozietalak" (culturas societales) osatzen dituzte (Kymlicka, 1996).
|
|
|
Aipatu dugu, dagoeneko, gure mendebaldeko gizarte guztietako geroz eta nabarmenagoa den ezaugarrietariko bat kultur aniztasuna edota multikulturalismoarena dela. ...zpikulturak, kontrakulturak, eta abar) aurkitzea geroz eta normalagoa da; sarri askotan, jatorri etniko ezberdinetako talde anitz ere badago(, asiarrak, turkiarrak, hegoamerikarrak, eta abar; hauexek dira estatu etnianitzak edota polietnikoak bezala ezagutzen direnak); munduko ia herrialde guztiak (Islandia eta Korea biak aipatzen ohi dira salbuespen gisa) nazio ezberdinez osaturiko estatuak dira,
|
askotan
(baina ez halabeharrez) hizkuntza bereizgarri nagusi bezala dutela. Aipaturiko giza talde hauek guztiak" talde orohartzaileak" (grupos comprehensivos) dira (Margalit eta Raz, 1998) edota, terminologia aldatuz baina ideia bera adieraziz," kultura sozietalak" (culturas societales) osatzen dituzte (Kymlicka, 1996).
|
|
|
Hemen interesatzen zaigun ikuspuntutik, kultura orohartzaile bat baino gehiago dauden gizarte multinazionaletan jarriko dugu arreta.
|
Askotan
, baina ez derrigorrez, nazio ezberdinen arteko bereizgarria hizkuntza bezalako elementu objektiboetan datza. Honako kasu hauek izango ditugu buruan jarraian.
|
|
|
Gerra bukatuz gero, Jose Miguel de Barandiaranen pertsonalitatea tinko gailendu zen Iparraldean, besteak beste, antropologiari buruzko publikazio
|
askoren
bultzatzaile eta kolaboratzaile bezala. Horrela, 1946tik 1951ra Saran argitaratzen zen Ikuska, Giza Ikaskuntzaren Antropologia Saileko aldizkaria, eraman zuen.
|
|
|
Euzko Gogoa ren ibilbideak urte horietako atzerriratu
|
askorena
erakusten digu, hots, Hego Euskal Herritik gero eta gertuago egoteko grina, Penintsulan bertan ez zenean, Erregimenak horretarako zirrikituren bat utziz gero. Malgutasun txiki hori ikusita, aktibitate kulturalak eta artistikoak poliki poliki Hegoaldean berpiztuz joan ziren, eta baita aktibitate politikoak ere, horiek ezkutuan.
|
|
|
Hala ere, horiek ere ez dira merezi duten arretarekin estudiatu. Eta, gainera, oraindik garai horietako testigu
|
asko
bizirik zeuden bitartean gertatu da hori, sarritan lehen eskuko testigantzak eskuratzeko aukera zegoenean. Dudarik gabe, ahanztura honekin gure ondare kultural eta historikoari ez diogu mesede handirik egiten, baina, zoritxarrez, hori bide da gaur egungo giza dinamika, eta beraz, horren aurka ezer gutxi egin ahal dugu orrialde hauetatik. j
|
|
|
Behin baino gehiagotan Euskal Herritik at eginiko lanak betirako galdu dira, eta hori gertatu ez denean, bigarren mailako ekimen bezala gogoratu dira, balio gutxiko lan boluntarista baten emaitza kaskar bezala. Errealitatea ez da hori izan, eta
|
askotan
, balio handiko ekimenak estatu desberdinetan sakabanatuta gelditu izan dira. Produkzio horren barruan, esan daiteke batik bat aldizkariak direla gehienbat oraingo ahanzturaren beste erbeste horretan erori direnak.
|
|
|
1936 eta 1937 urteetan Frantziako Gobernupean zeuden lurraldeetara 120.000 euskal errefuxiatu heldu zirela kalkulatu da. Jakina denez, horien artean militarrek begi onez ikusten ez zituzten intelektual eta artista
|
asko
zeuden, besteak beste, Pio Baroja, Rafael Picavea, Isidoro de Fagoaga edo Jose Miguel de Barandiaranen mailako pertsonalitateak. Horrelako kolektiboen garrantzia azaltzeko, esan daiteke, ihes egiten zutenen artean hainbeste kazetari zeudenez, 1939 urtean Donibane Lohizuneko Argizabal baitan ospe handia lortuko zuen" kazetarien errepublika" deritzona sortu zela, hau da, hedabideekin lotura zuzena zeukaten zenbait pertsonek antolatutakoa.
|
|
|
Ideologia aldetik EAJrekin lotura estua zuen Euzko En da k —berez,
|
askotan
, hor agertutakoak, gero Eusko Deya n ere argitaratu ziren—, baina haren helburu nagusiak kulturalak ziren; zentzu horretan, mundu osoan sakabanatutako euskaldunen lotura moduko ekimen abertzale bezala definitzen zen. Hau guztia horrela azaldu zuten Parisko Euzko Deya n jasotako aurkezpen gisako artikulu batean3:
|
|
|
1939 urte horretan ere beste iniziatiba
|
askoz
umilagoa ezagutu zen, Itxartu. Jatxou aldizkariarena, hain zuzen.
|
|
|
Lan horietako multzo handiak sinadurarik gabe edo izenordez izenpetuta azaltzen ziren: Oiz Mendi, Txori Txiki (Juan Ecenarro), Ab ertzal e, Atarrene (Agustin Anabitarte), Gu dari tx u, Donibanekoa, beste
|
askoren artean
. Bestetan, aldiz, ospe handiko sinadurak agertzen ziren, besteak beste, Rafael Picavea, Engracio de Aranzadi, Policarpo de Larrañaga, Jose Antonio Agirre, Jose Maria Benegas, Inazio EizmendiBasa rr i, Isaac Lopez de Mendizabal, Jesus Insausti, Andima Ibiñagabeitia, euskaldunen artean.
|
|
|
Kolaboratzaile espainiarren artean, Jose Maria de Semprun y Gurrea, Salas Viu, Ossorio y Gallardo eta Jose Bergamm ditugu. Kazetari europarren artean Luigi Sturzo," Europako kristau demokraziaren aita", Louis de Brouckere, Paul Vignaux eta Louis Martin Chauffier, beste
|
askoren artean
.
|
|
|
Hauekin guztiekin batera, beste astekari eta egunkarietatik hartutako sinadurak agertzen ziren: François Mauriac, Le Figaro eta Paris Soir en kolaboratzailea, Pierre Dumas, Le Petit Democrate koa, Geoffrey Frazer, Ce Soir ekoa; gainera,
|
askotan
Vendredi, La Croix, La Jeune Republique eta Le Matin eko artikuluak ere jasotzen ziren. Aldi berean, sarritan Euskal Herriko prentsa aipatzen zen, batez ere Su d Ouest egunkaria eta Euzko Enda eta Aintzina aldizkariak, bigarren hori 1942tik berriro ere kalean.
|
|
|
Correspondance bi mensuelle des pretres bas ques en exil aldizkariak ikusi zuen argia. Publikazio hau aurrekoa baino
|
askoz
apalagoa zen; baina, haatik, hau ere hiru hizkuntzetan ateratzen zen, bi hilabeteko aldizkakotasunez. Dena dela, honek iraupen gutxi izan zuen, zazpi zenbaki besterik ez baitziren atera.
|
|
|
Londresen euskaldunen presentzia
|
askoz
txikiagoa izan zen. Hala ere, 1936an, Jose Ignacio Lizasoren inguruan, Euskal Delegazioa antolatu zen hiriburu horretan ere.
|
|
|
Poema
|
asko
egin dira arbola irudi hartuta: gogora dezagun Manex Erdozaintziren" Gure etxegibeleko haritza", edo Lizardiren" Zugaitz Etzana", garaikide zuen Amado Carballo poeta galegoaren" Os piñeiros mortos" oroitarazten didana beti...
|
|
|
Komunikabideek euskal errealitatearen itxuraketa/ desitxuraketa eragiteko duten indarra
|
askok
aipatu zuten sinposio horretan. Politika gaiak pil pilean izan ziren ponentzia eta eztabaida askotan, horixe baitzen, dudarik gabe, nazioarteko entzuleentzat interesgarriena.
|
|
|
Komunikabideek euskal errealitatearen itxuraketa/ desitxuraketa eragiteko duten indarra askok aipatu zuten sinposio horretan. Politika gaiak pil pilean izan ziren ponentzia eta eztabaida
|
askotan
, horixe baitzen, dudarik gabe, nazioarteko entzuleentzat interesgarriena. Alde horretatik, Renoko Unibertsitateko William Douglass irakasle ezagunak emandako hitzaldia argigarria izan zen:
|
|
|
Ohi bezala, pesimista samar, halakoxea naiz eta.
|
Askoz
aurreratuago ikusten ditudala katalanak eta galegoak, horixe bota nuen.
|
|
|
Kalifornian, 9 eta 17 urte bitartekoen artean, hirutik bik telebista baino nahiago du Internet. Hori iritsiko da hona, eta horretarako dugun prestakuntza hutsaren hurrengoa da, herri telebisten edo herri komunikabideen esparruan euskaldunok duguna baino
|
askoz
txikiagoa. Enfin, badirudi Goienakoak Internetera begira ere ari direla zerbait prestatzen.
|
|
|
2. Eusko Bibliographia ren lan luze neketsua etenik dago, tamalez. Zenbaitek ordu
|
asko
sartu genituen, Jon Bilbao Ameriketatik etorriz geroztik. Elkarte bat ere sortu genuen, laguntzeko.
|
|
|
Lehenik eta behin, goian arlokako liburutegien beharra eta egokitasuna defendatu ditut. Filosofia honetan oinarriturik, ez al litzateke
|
askoz
ere interesgarriagoa izango liburutegi nazional erraldoi berri baten ordez arloka antolaturiko zenbait liburutegi nazional sortzea. Horrela, Biblioteka Nazional handi batek sortuko lukeen arazo ekonomikoa murriztu egingo litzateke eta probintziakeriak desegituratutako gure herri txiki honetan Biblioteka Nazionalaren kokapenak eragingo lituzkeen borrokak ere leundu egingo lirateke, biblioteka handi baten ordez zenbait biblioteka txikiago kokatu liratekeelako.
|
|
|
Esana dut, eta jada irakurtuetatik datorrenez, irizpide anitzak (eta zehatzak) erabiliko nituzkeela nik neuk halakoak moldatzean. Euskal Herriarekin zerikusirik duen oro, behinik behin, horra bildu, eta ahalik eta erosoen zabaldu (eta barreiatu) gero informazioa, euskarriak ere modu
|
askotakoak
onartuz.
|
|
|
Komeni izanen litzateke, beste eremu batzuetarako ere baliagarria izan daitekeen adibide bat besterik ez emateko, lankidetza handiagoa izatea Euskal Autonomia Erkidegoko erakunde eta liburutegiekin, euskarazko lanen ondare bibliografikoa babestu beharrari irtenbideak batera eman ahal izateko(...) arrazoizkoa da pentsatzea euskarazko ondare bibliografikoa
|
askoz
hobeki zain litekeela, Euskal Autonomia Erkidegoan, Nafarroan eta Iparraldean lege gordailua jasotzen duten liburutegiekin partzuergo bat eratuz gero. Edo bestela, partzuergorik ez balitz, itunen bidez, alderdi bakoitzaren betekizunak eta eskubideak zehaztuta.
|
|
|
Koordinatzaile horiek euskararen normalizazioa lehentasuntzat hartu dute, noski, eta hala izan dadin lortzeko haien esku egonen da proposamen zehatzak egitea (jendearekin euskaraz aritzeko gutxieneko euskara mailak ezartzea, prestakuntza planak, liburutegien seinalizazioa, euskarazko gai zerrendak sartzea, etab.) eta halaxe eginen dutela espero dugu. Erosketa zentralizaturako prozedura, hala Liburutegien Sareak nola Nafarroako Liburutegiak erabiltzeko pentsatua, tresna funtsezkoa da, eta liburutegiek titulu
|
askoren artean
(Nafarroako Liburutegi Nagusian urtero sartzen direnak, 10.000 inguru) beraien bilduBiblinleka metarako egokienak hautatu ahal izateko behar bezain malgua. Horrela, haurrendako liburutegiek haur eta gaztetxoendako liburu gehiago aukeratuko dituzte, eta eremu euskaldunean daudenek euskarazko liburu gehiago.
|
|
|
Liburutegiak informatizatu eta automatizatzeko prozesuari duela bi urte eskas ekin zitzaion, zalantza
|
askorekin
. Prozesuak hainbat kontraesan eta akats jarri du agerian, hala nola, Liburutegi Publikoen Sarea eta Nafarroako Liburutegi Nagusia elkarren arteko loturarik gabeko bi errealitatetzat hartzeak ez duela burubiderik.
|
|
|
Modu berean eguneroko lan
|
asko
azkartuko genituzke: dokumentuen erreserba edo/ eta berrikuntza erabiltzailearen aldetik, erreklamazioak eta erreserbatutako liburuen eskuragarritasuna liburutegiko langilearen aldetik, katalogoen kontsulta eta dokumentuen egoeraren araberako eskaerak edo erreserbak egiteko posibilitatea...
|
|
|
Liburuzain eta dokumentalisten lanak zeregin administratibo ugari ekartzen ditu. Gehienetan taldean lan egin behar izaten da, bilerek eta telefono deiek denbora
|
asko
kentzen dutelarik. Internet bide egokia da hainbat lan errazteko.
|
|
|
Internet bide egokia da hainbat lan errazteko. Horrela, intranetek abantaila
|
asko
ekar ditzake leku fisiko ezberdinetan egon daitezkeen lantaldeetan (barne kontsultak, lanen antolakuntza, txandak, ordutegiak...).
|
|
|
Ohiko inprimaki bat lineala da, eta egile eta editoreek aurrez erabakitako irakurketa forma batera lotzen dute irakurlea. Sare komunikazioaren bidez, erabiltzaileak aukera desberdinak ditu eta irakurketa aukera anitzen aurrean dago, ez baitago dokumentu bakar bati lotua, baizik eta dokumentu
|
askoren
edukien arteko erlazio era asko ditu hautagai.
|
|
|
Ohiko inprimaki bat lineala da, eta egile eta editoreek aurrez erabakitako irakurketa forma batera lotzen dute irakurlea. Sare komunikazioaren bidez, erabiltzaileak aukera desberdinak ditu eta irakurketa aukera anitzen aurrean dago, ez baitago dokumentu bakar bati lotua, baizik eta dokumentu askoren edukien arteko erlazio era
|
asko
ditu hautagai.
|
|
|
• Errekuperaziorako sistemak pentsamendu eta eredu mentaletatik hurbilago egoten dira. Erabiltzailearentzat informazioa eskuratzea
|
askoz
ere errazago da.
|
|
|
informazio adierazgarria eskuratzea zaila izaten da alde batetik, eta bestetik dokumentu eskuragarriak kopuruz asko handitzen dira. Ondorioz, erabiltzailea ez da gustura geratzen kalitate eta erabilgarritasun eskaseko datu
|
asko
jasotzen baitu.
|
|
|
Inkognita
|
asko
badaude ere, guztia ez da beltza. Ohiko soporteetan dagoen hainbat ezagutza hondatzen ari dela jakina da.
|
|
|
Hor ditugu antzinako testu zientifikoak, artxibo ofizialak, gutunak, argazkigintzaren hasierako bidrio plaketa negatiboak... onddo, intsektu, paper azido eta gizakiaren eraginez hondatzen. Bestalde, liburutegietako biltegietan erabili ez daitekeen, edo erabilpen murritza duen dokumentu
|
asko
dago ere; zorte pixka batekin eta kristalezko kutxa batean sartuak daudela, dokumentu hauen orri pare bat ikusteko aukera egon daiteke.
|
|
|
Hala ere, oraindik gauza
|
asko
argitzeko daude. Informazio munduko profesionalak gaude alde batetik eta enpresa komertzialak bestetik.
|
|
|
Gai honetan Internetek duen abantaila nagusietako bat, informazio bibliografikoa eskuratzea ohiko bideetatik baino
|
askoz
merkeago eta azkarragoa izatea litzateke, dokumentu inprimatuen identifikazio, aukeraketa eta eskuraketa arinago egiten baita.
|
|
|
Argi eduki behar dugu Internet erreferentziazko informazioaren iturri indartsu bat dela, galdera ezberdinei erantzuteko ahalmena duela eta erabiltzailea bideratzeko aukera izugarriak eskaintzen dituela, nahiz eta txanpon honen bestaldean kalitate eskaseko informazio
|
asko
ere sortu.
|
|
|
Historian zehar aldaketa
|
asko
pairatu dituzte liburutegi, artxibo eta dokumentazio zentroek. Garai batean ideiak eta gertaerak idazteko soporte berri eta iraultzailea papiroa izan bazen ere, gaur egun teknologia berriak ditugu egunero eskuartean.
|
|
|
Bere barrenetan Maria Dolores Gonzalez Katarain ez zen Ordiziako, Euskal Herriko, Europako, planeta honetako beste emakume mila baino estrainioagoa, ezberdinagoa, ausartagoa. Bere barruko istorioak ez du aldentzen Lur honetan bizi diren beste
|
askorengandik
. Kanpokoak bai.
|
|
|
Gerrillaria bai baina militarra ez. Egia da mundua aipatutako giza kategoriarik gabe
|
askoz
hobea izango zela baina bertan darraiten bitartean, nik diktadore, eskubitar, militar, terrorista eta guardia zibil izateko eskubide gurea aldarrikatuko dut.
|
|
|
Utziko bagenu begiz jotako argazki haren kontua, utziko bagenu
|
askoren
mirespena jaso duen filme horren tristezia, antzerkiaren maskara jantziko bagenu... zer aurkituko genuke azken egun hauetako kronikan. Ba, esaterako, Euskal Aktoreen Batasunak antolaturiko festa erraldoiaren oihartzun nagia.
|
|
|
|
ASKOREN ARTEAN
Ipar Euskal Herriaz mahain ingurua. 10 zk. (1979), 64 Ikastolaz ikastola: Errenteria, Orereta II; Irungo Ikastola; Arrasateko Ikastola; Beasaingo Ikastola; Eskoriatza, Almen. 19/ 20 zk. (1981), 87 Elkarrizketa.
|
|
|
31/ 32 zk. (1968), 77 Euskal literatura numerotan. 34 zk. (1969), 28 Steinbeck hil da (Nota laburrak). 34 zk. (1969), 58 Sail honen asmoa. 1 zk. (1977), 123
|
Askoren artean
: " Euskal hiztegi modernoa". 2 zk. (1977), 117 Koldo Izagirre, Ramon Saizarbitoria:
|
|
|
|
ASKOREN ARTEAN
Eliza katolikoa Euskal Herrian Kontzilioaren ondoren. 95 zk. (1996), 88
|
|
|
|
ASKOREN ARTEAN
Euskal teatroa gaur. . 37 zk. (1985), 87 Elkarrizketa. 37 zk. (1985), 117
|
|
|
|
ASKOREN ARTEAN
Iruñeko agiria. 29 zk. (1983), 163 Hizkuntzalaritza eta giza gogoaren natura. 29 zk. (1983), 135
|
|
|
|
ASKOREN ARTEAN
" Goi Zikloko Hizkuntza eta Matematika arloetako ikaskuntzarako laguntza" esperientzi proiektua. 46 zk. (1988), 95 (Itz.: Xanti Iruretagoiena). Argitaletxeen irizpideak. 93/ 94 zk. (1996), 97 Iritzi bilketa. 93/ 94 zk. (1996), 109
|
|
|
|
ASKOREN ARTEAN
Ikastolaz ikastola: Errenteria, Orereta II; Irungo Ikastola; Arrasateko Ikastola; Beasaingo Ikastola; Eskoriatza, Almen. 19/ 20 zk. (1981), 87
|
|
|
|
ASKOREN ARTEAN
Administrazioen hizkuntz politika euskalduntze alfabetatzearekiko. 59 zk. (1990), 67
|
|
|
|
ASKOREN ARTEAN
Europa Mendebaldarreko estaturik gabeko Herrien lehen elkargunearen Agiria. 38 zk. (1986), 143
|
|
|
|
ASKOREN ARTEAN
Euskal nekazaritzaren etorkizuna. 35 zk. (1985), 59 Laborantza eta" seien" arteko merkatua. 22 zk. (1966), 38
|
|
|
|
ASKOREN ARTEAN
Euskal prentsa lokalaren problematika. . 69 zk. (1992), 51
|
|
|
|
ASKOREN ARTEAN
Elkarrizketa. Euskara eta prentsa. 22 zk. (1982), 105
|
|
|
|
ASKOREN ARTEAN
Ipar Euskal Herriaz mahain ingurua. 10 zk. (1979), 64
|
|
|
|
ASKOREN ARTEAN
Zer da Kontseilua? 112 zk. (1999), 15 XXI. mendeko akordioa:
|
|
|
|
ASKOREN ARTEAN
Marxismoaz. 30 zk. (1984), 94
|
|
|
|
ASKOREN ARTEAN
Javier Muguerza: erresistentziaren etika. 71 zk. (1992), 49
|
|
|
Historia del euskera" liburuaz. 102 zk. (1997), 137" Orixe" ren poemari buruz. Labayen Jaunari karta idikia. 21 zk. (1966), 65 Sail honen asmoa. 1 zk. (1977), 123
|
Askoren artean
: " Euskal hiztegi modernoa". 2 zk. (1977), 117 Koldo Izagirre, Ramon Saizarbitoria:
|
|
2001
|
|
|
Sinboloen mailan batzuetan, ekonomiarenean bestetan, erabilpen publikoarekin zerikusia duen guztiarekinportaera errespeturik gabeko horren adibide
|
asko
eman dizkigute. Bat emateko, Nafar Gobernuak ikastaro unibertsitario deituriko batzuk inprobisatu zituen, ez oin ez buru, saski berean Hemingway eta Egiptoko faraoiak nahasiz, edo plangintza hidrologikoa, inmigrazioa edo gastronomia.
|
|
|
Aldi berean, Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikako Sailburuordetza Euskararen Biziberritze Plan Nagusia udal mailan inplementatzea sustatzen ari da. EAEko alkate eta zinegotzi
|
asko
bi planen artean harrapatuta daude zeini heldu ez dakitelarik ezagutza egokiaren faltagatik. Eta, sarri, bata ala besteari heldu diote afinitate pertsonal edota politikoak arrazoitzat harturik.
|
|
|
Bai eta eman ere, baina gehienok espero ez genuen moduan. ETAren politika eroaz eta Herri Batasuneko buruzagi politikoen jarraikeria itsuaz asperturik, EAJ EA koalizioari beren botoa ematea erabaki zuten abertzale ezkertiar ugarien pisua inola ere gutxietsi gabe, ene irudiko, hauteskundeak abertzaletasunaren alde desbideratu zutenak, neurri handiz, etorkinak izan ziren, azken 20 urteotako autonomialdian haien integrazio prozesua
|
askok
uste eta gura duten baino aurrerago joan dela erakutsiz.
|