|
2013
|
|
|
5 Mireiari
|
adierazi
diozu azaldu beharrekoa, eta berak honela erantzun dizu: " Nik lehendik ere idatzi izan ditut deskribapenak, baina, tira, orain, hobeto egiten ikasiko dut.
|
|
|
3 Gaia zein den labur
|
adierazi
, hartzaileak jakin dezan zeri buruzkoa den mezua; esaterako," truke kidearen datuak".
|
|
|
Euskal Herriko beste lurralde bateko kideekin harremanetan jartzean, elkarrekiko begirunea
|
adierazteko
, ondo legoke bestearen euskalkiko hitz edo esapide batzuk esateko saiakera egitea.
|
|
|
Asko dira, gure eguneroko bizitzan, elkarri begirunea
|
adierazteko
erabiltzen ditugun esapideak edo gizalege formulak. Hemen dituzu horietako batzuk.
|
|
|
Gelakide guztien artean, esapide horiek grabatu egingo dituzue. Kontuan hartu ondo ahoskatzea, erritmoa zaintzea, intonazioa& Grabazioan garbi
|
adierazi
behar dituzue honako datu hauek:
|
|
|
2 Birtualak badira ere, horiek elkarrizketak dira, ezezagunen artekoak. Nola
|
adierazi
diote begirunea elkarri. Erantzun galderari bakarka, eta, ondoren, eztabaidatu gelan denon artean.
|
|
|
c) Erabili al da elkarrizketan begirunea
|
adierazteko
esapiderik. Nork erabili ditu?
|
|
|
dut: agurtuz; nor naizen
|
adieraziz
; euskalkia badu, hizkera horretako hitzak zein esamoldeak erabiliz; eskerrak emanez; eta, bukaeran, berriz agurtuz.
|
|
|
galdera/ erantzun zuzenak
|
adierazi
baditut.
|
|
|
1 Norbaiten izaera nolakoa den
|
adierazteko
(20 adjektibo)
|
|
|
2 Norbait fisikoki nolakoa den
|
adierazteko
(8 adjektibo)
|
|
|
4 Izaera nahiz itxura fisikoa nolakoa den
|
adierazteko
(3 adjektibo)
|
|
|
5 Ukimenaren bidez jasotako sentsazioak
|
adierazteko
(4 adjektibo)
|
|
|
6 Zaletasuna
|
adierazten
dutenak (3 adjektibo)
|
|
|
1 Oraingoan, hitz lerro hauetako bakoitza osatzeko irizpidea honako hau da: leku deskribapenetan sentsazio positiboa
|
adierazten
duten adjektiboak dira. Badago, ordea, lekuz kanpo dagoen adjektibo bat lerro bakoitzean.
|
|
|
2 Honako adjektibo hauetan, irizpidea bestelakoa da: sentsazio negatiboa
|
adierazten
duten adjektiboak dira. Zein dago lekuz kanpo?
|
|
|
Dagoeneko azaldu dugun bezala, leku baten deskribapena egitean, espazio horretako elementuak modu ordenatu batean izendatu behar dira. Horrekin batera, elementu horien arteko erlazioa ongi
|
adierazi
behar da, irakurleak argi irudika dezan nolakoa den deskribatzen ari garen leku hori.
|
|
|
Errepara iezaiozu, orain, zeure logelari, eta pentsatu: zer adjektibok
|
adieraziko
luke hobekien zure izaera. Nola deituko genioke gela hankaz gora duen pertsonari?
|
|
|
Nola deituko genioke gela hankaz gora duen pertsonari? Zeurea bezala dagoen gela bat partekatu bazenu norbaitekin, eta zure gustukoa ez balitz,
|
adieraziko
al zenioke?
|
|
|
a)
|
Adieraztea
erabakiko bazenu, zer esango zenioke, eta nola?
|
|
|
b) Ez
|
adieraztea
erabakiko bazenu, zergatik ez zenuke egingo?
|
|
|
a) Gelakideei ahoz azalduko diezu nor den eta nolakoa den zure truke kidea: izaera, zaletasunak, gustuak& Horretarako, idatz ezazu lagunaren deskribapen labur bat; aurrez aurre ezagutzen ez baduzu ere,
|
adierazi
nola irudikatzen duzun, unitatean zehar jaso duzun informazioaren arabera.
|
|
|
Nola egituratuko duzu ahoz
|
adierazi
beharreko deskribapena, zure gelakideek ulertzeko modukoa izan dadin?
|
|
|
4 Bideoaren izenburuan
|
adierazten
den bezala, elkarrizketaren helburua Mertxek bere buruaren aurkezpena egitea zen: izena, jaioteguna, zaletasunak& Baina elkarrizketatzaileek ba omen zituzten beste hainbat galdera prestatuta, azkenean egin ez zituztenak, horietako batzuk desegokiak zirela esan zietelako.
|
|
|
Kategoriak, ezaugarriak& hainbeste informaziorekin ez nahasteko, hona hemen lagungarri izango zaizkizun bi pista: batetik, kategoriak ezaugarriak baino orokorragoak dira; bestetik, kategoriek ordena
|
adierazten
duten adierazle nabarmen bat dute.
|
|
|
Pertsona bat deskribatzeko, nolakoa den
|
adierazteko
, hainbat modu dago. Gogoratu, esate baterako, Xabier Payak bere buruari buruz dioena 13 jardueran irakurri dugun elkarrizketan:
|
|
|
Galdera/ erantzun egokiak prestatu, eta egoki
|
adierazi
|
|
|
Herriko edo eskualdeko eguneroko albisteak elkarri
|
adierazi
|
|
|
5 Eraldatu bigarren poema, honako baldintza hau bete dezan: bikotea elkarrekin dago berriz ere, eta poetak maiteari
|
adierazten
dio nola sentitzen zen hura falta zitzaionean. Kasu honetan ere, hautatu aditz egokiak:
|
|
|
Aditzak ekintza baten (dator, jan, igeri egin dugu) edo norbaiten edo zerbaiten egoera
|
adierazten
du (izan, geunden). Aditzak molde jokatuan eta jokatugabean ager daitezke.
|
|
|
Ikusi dut esanda, nik zerbait orain dela gutxi ikusi dudala
|
adierazten
da. Gaztelaniaz lo/ la/ le he visto esan nuke hori bera adierazteko, eta ingelesez I have seen it.
|
|
|
Ikusi dut esanda, nik zerbait orain dela gutxi ikusi dudala adierazten da. Gaztelaniaz lo/ la/ le he visto esan nuke hori bera
|
adierazteko
, eta ingelesez I have seen it.
|
|
|
Ikusi zenuen ekin zuk norbait atzo edo lehenago ikusi zenuela
|
adierazten
da.
|
|
|
Bidaliko dizkizu: norbaitek zuri zerbait (plurala) gero bidaliko dizula
|
adierazteko
. Gaztelaniaz, Te los/ las mandará; ingelesez, He/ she will send you them.
|
|
|
Sentimendu berak
|
adierazi
al dituzue eraldatze guztietan?
|
|
|
Olerkiak ez ezik bertsoak ere aproposak dira sentimenduak
|
adierazteko
; esaterako, J. Martin tristuraz ari da bertso honetan:
|
|
|
2 Identifikatu berri dituzun hitzak beste batzuez ordezkatuz, tristura
|
adierazteko
ez ezik, beste hainbat sentimendu adierazteko ere erabil liteke bertso hori: haserrea, ausardia& Seiko taldetan jarrita, taldekide bakoitzak olerkiaren eraldaketa bat egingo du, honako jarraibide hauek baliatuz:
|
|
|
2 Identifikatu berri dituzun hitzak beste batzuez ordezkatuz, tristura adierazteko ez ezik, beste hainbat sentimendu
|
adierazteko
ere erabil liteke bertso hori: haserrea, ausardia& Seiko taldetan jarrita, taldekide bakoitzak olerkiaren eraldaketa bat egingo du, honako jarraibide hauek baliatuz:
|
|
|
gainerako taldekideek gehitutako hitzak erabili ditu horretarako. Kasu honetan ere, erlazioa ezartzeko zergatia
|
adierazi
behar du.
|
|
|
emandako testuetan sentimendua
|
adierazten
duten hitzak, hitz multzoak, lokuzioak& identifikatzen?
|
|
|
emandako zein eraldatutako testuetan
|
adierazten
diren sentimenduak
|
|
|
Dasta itzazue sentimenduak
|
adierazten
dituzten hitzak, atera ahotik, keinuzlagunduetabientzuleenbegi belarrietarabidali. Egindezatelahaienbihotzetarabidea: hitzezkolaztanak, poemabelarrondokoak, bertso besarkadak, haginka hitzak
|
|
|
Edota urduritasuna hitz toteletan azaldu? Testuak irakurtzean, halakoak
|
adierazten
dituzten sentimenduak ezkutatu beharrean, adieraztea komeni da, hitzekin, ahotsarekin nahiz gorputzarekin. Horretarako lanabesak eskuratuko dituzue jarduera honetan.
|
|
|
Edota urduritasuna hitz toteletan azaldu? Testuak irakurtzean, halakoak adierazten dituzten sentimenduak ezkutatu beharrean,
|
adieraztea
komeni da, hitzekin, ahotsarekin nahiz gorputzarekin. Horretarako lanabesak eskuratuko dituzue jarduera honetan.
|
|
|
Errepara iezaiezue puntuaziomarkei: horiek
|
adierazten
dituzten zalantzak, harridurak eta etenak era nabarmenean ahoskatu behar dituzue. Grabatu irakurraldia, eta gorde.
|
|
|
Horretarako, irakasleak elkarrizketa osoa emango dizue. Ez ezazue ahantzi telefono solasaldia dela bikotearen artekoa, eta, beraz, zuen pertsonaiak sentitzen duena
|
adierazteko
ahalegina egin duzuela. Pertsonaia behar bezala prestatzeko, ongi etorriko zaizue honako hauek kontuan hartzea.
|
|
|
Ahotsa bihotzari! osagaiaren amaierara heldu zara, eta sentimenduak
|
adierazten
dituzten hitzak dastatu, ahotik atera, keinuz lagundu eta entzuleen begi belarrietara bidali dituzu.
|
|
|
testu poetikoaren irakurketa adierazkorra prestatzeko, poemak
|
adierazten
duen sentimendua identifikatzen?
|
|
|
irakurketa adierazkor baten aurrean, testuaren sentimenduak eta horiek
|
adierazteko
tonua, bolumena, keinuak, erritmoa& erlazionatzen?
|
|
|
elkarketa fonetikoek eragindako aldaketa fonetikoak
|
adierazten
–
|
|
|
ere, bildumak unitatean ikasitakoaren erakusgarri izan behar duenez, testu idatziak, audioak eta bideoak egon dute; testuek sentimenduak
|
adierazten
dituzten izenak, adjektiboak, aditzak, loku zioak, metaforak eta konparazioak izan behar dituzte; adierazkortasunez irakurritako testuetan, ikasitako baliabideak erabili dira
|
|
|
Bildumako testuak unitatean ikasitakoaren adierazgarri dira: 1) sentimenduak
|
adierazteko
izenak, adjektiboak, aditzak, lokuzioak, metaforak eta konparazioak dituzte; 2) adierazkortasunez irakurritakoetan, ikasitako baliabideak erabiltzen dira: bolumena, errepika, intonazioa, keinuak, puntuazio markak, ahoskera, elkarketa fonetikoak
|
|
|
Bildumaren sarreran, bilduma zergatik, norentzat eta zertarako egin den
|
adierazi
da. Bildumaren sarreran, hautatutako testuak zergatik aukeratu diren adierazi da.
|
|
|
Bildumaren sarreran, bilduma zergatik, norentzat eta zertarako egin den adierazi da. Bildumaren sarreran, hautatutako testuak zergatik aukeratu diren
|
adierazi
da.
|
|
|
Denok dauzkagu sentimenduak; denok eragiten dizkiogu sentimenduak elkarri, hitzez, gorputzez nahiz ekintzez. Talde lanean aritzen garenean, taldekide bakoitza bere pentsamendu, sentimendu eta jarrerekin aritzen da; baina, horrekin batera, taldekide bakoitzaren hitzek, keinuek eta gorputzek sentimenduak
|
adierazten
eta eragiten dituzte kideengan. Horregatik esaten da sentimenduek zeregin garrantzitsua dutela taldeko lanetan.
|
|
|
1
|
Adieraz
ezazue nola sentitu den taldeko kide bakoitza; horretarako, erabili hemen jaso dugun taldekide bakoitzaren izaeraren deskribapena, egoera hori ilustratzen duten irudiak, eta, jakina, daukazuen eskarmentua. Betiere, zuen erantzunen zergatiak emango dituzue.
|
|
|
Mirenek laguntzen dit lanekin; taldekide hain ordenatua izatea baliotsua da niretzat. Baina, askotan, nik bakarrik ezin dezakedala ezer egin
|
adierazten
dit, eta nire lanak ere bere gain hartzen ditu.
|
|
|
Zuetako bakoitzak tokatu zaion testuaren irakurketa adierazkorra egingo du. Horretarako, testuaren egilearen azalean jarri da, eta testuak
|
adierazten
duen sentimenduarekin bat datorren ahotsa eta keinuak erabiliko ditu. Taldekideen lekuan jartzeko gai izatea oso garrantzitsua da taldean lan egin ahal izateko!".
|
|
|
Irakasleak Mikel, Eunate, Xabi, Urko eta Mireni egindako proposamena ez zen, ordea, horretan geratu. Taldean aritzeak zer sentimendu eragiten zien
|
adierazten
zituzten testu poetiko horiek eraldatzeko esan zien: " Irakurketa adierazkorra egitean, ederki nabarmendu dituzue taldekideen sentimenduak adierazten zituzten hitzak.
|
|
|
Taldean aritzeak zer sentimendu eragiten zien adierazten zituzten testu poetiko horiek eraldatzeko esan zien: " Irakurketa adierazkorra egitean, ederki nabarmendu dituzue taldekideen sentimenduak
|
adierazten
zituzten hitzak. Orain, hitz horiek eta beharrezkoak iruditzen zaizkizuenak aldatuz, poemek adierazten dituzten sentimenduetan eragin behar duzue; molda itzazue, buelta eman, talde lanaren eta taldekideen onurarako izan daitezen:
|
|
|
" Irakurketa adierazkorra egitean, ederki nabarmendu dituzue taldekideen sentimenduak adierazten zituzten hitzak. Orain, hitz horiek eta beharrezkoak iruditzen zaizkizuenak aldatuz, poemek
|
adierazten
dituzten sentimenduetan eragin behar duzue; molda itzazue, buelta eman, talde lanaren eta taldekideen onurarako izan daitezen: baztertua, onartua eta balioetsia senti dadin; ez ulertua, ulertua; adoregabea, adoretsu; zigortua, lagundua; ingurukoak harrokeriaz tratatzen dituenak, errespetuz trata ditzan, eta abar".
|
|
|
a) Sentimenduak
|
adierazi
edo iradokitzen dituzten izenak, adjektiboak, metaforak eta konparazioak identifikatu, eta ordezkatu eskatutako sentimendua edo jarrera adieraz ditzaten.
|
|
|
a) Sentimenduak adierazi edo iradokitzen dituzten izenak, adjektiboak, metaforak eta konparazioak identifikatu, eta ordezkatu eskatutako sentimendua edo jarrera
|
adieraz
ditzaten.
|
|
|
c) Aditzaren denbora aldatu: lehen horrela jokatu bazuten, orain, edo hemendik aurrera, beste modu batera jokatuko dutela
|
adieraziz
|
|
|
2 Irakasleak egindako proposamenekin (nork bere sentimenduak
|
adierazteko
testuak sortu, testuak trukatu eta irakurketa adierazkorra egin, eraldatu&), zer moduz bukatuko ote zuten Mikelek, Eunatek, Xabik, Urkok eta Mirenek. Zer uste duzue zuek?
|
|
|
Literaturan ez ezik, gure eguneroko bizitzan ere presente daude sentimenduak: sentitu, ahotsez eta keinuz
|
adierazi
, eta sentiarazi.
|
|
|
aztertutako taldekideen sentimenduak hitzez
|
adierazi
baditut: sentimenduak adierazteko izenak, adjektiboak, aditzak, lokuzioak, metaforak edota konparazioak erabiliz.
|
|
|
aztertutako taldekideen sentimenduak hitzez adierazi baditut: sentimenduak
|
adierazteko
izenak, adjektiboak, aditzak, lokuzioak, metaforak edota konparazioak erabiliz.
|
|
|
eraldatzeko egokitutako poemaren sentimendua
|
adierazten
duten hitzak edo hitz multzoak, guneak, identifikatu baditut.
|
|
|
poemaren guneetan, eta, ondorioz, poemak
|
adierazten
duen sentimenduan eragiteko, eskainitako bideak egoki erabili baditut.
|
|
|
eraldatutako poemak eskatutako baldintzak betetzen baditu: adibidez, jatorriko poemak norbait baztertua sentitzen zela
|
adierazten
bazuen, eraldatutakoak onartua eta baloratua dela adierazten du.
|
|
|
eraldatutako poemak eskatutako baldintzak betetzen baditu: adibidez, jatorriko poemak norbait baztertua sentitzen zela adierazten bazuen, eraldatutakoak onartua eta baloratua dela
|
adierazten
du.
|
|
|
Liskarrak ditugunean, mintzen edo kezkatzen gaituen hori
|
adieraztea
da egoera konpontzen hasteko modua. Ez da erraza.
|
|
|
Ez da erraza. Sentimenduak
|
adierazteko
hitzak eta ohitura behar
|
|
|
Nerabezaroa sasoi bizia da pertsonon bizitzan; sentimenduak bor bor egoten dira. Gure burua ulertzeko eta onartzeko, garrantzitsua izaten omen da sentimenduak
|
adierazteko
bitartekoak izatea. Zuk ere izaten duzu barrena askatzeko beharra, ezta?
|
|
|
Erabiliko al duzu emotikonorik zure eguneroko sentimentalean? Hitzekin batera, nola sentitzen garen
|
adierazteko
erabili ohi dira emotikonoak. Azpian dituzu hainbat.
|
|
|
1 Zer egoeratan edo zer sentitzen duzula
|
adierazteko
erabiliko zenuke honako emotikono hauetako bakoitza?
|
|
|
Barrena lasaitzeko. Maitasuna
|
adierazteko
. Nire bihotzari entzuteko.
|
|
|
2 Eta zuk, poema irakurri duzunean, zer esanahi eman diozu? Irakurritakoari zuk eman diozun esanahia
|
adierazterakoan
, kontuan hartu zer hitz erabili dituzten Juanek, Galderrek eta Olatzek.
|
|
|
2 Hona hemen aurreko irudiak eta testuak erlazionatzeko egin daitezkeen zenbait esaldi. Ezkerraldean, lotura horiek
|
adierazten
dira, eta, eskuinaldean, horien justifikazioa ematen da. Lot ezazu adierazpen bakoitza dagokion justifikazioarekin:
|
|
|
Askotan, beharrezkoa ere ez da; nahikoa da sentimenduak bizitzea, onartzea eta, nahi izanez gero, partekatzea. Halere,
|
adierazi
nahi badugu testu bat zergatik gustatu zaigun edo ez zaigun gustatu, zer sentiarazi digun eta zergatik& baliagarria izango zaigu egitura jakin batzuk ikastea.
|
|
|
1 Irakurri honako informazio hau, eta esan zer egitura erabili diren aurreko jardueran zergatiak
|
adierazteko
.
|
|
|
Esate baterako, era askotara
|
adieraz
daiteke zergatik nagoen poz pozik. Hemen dituzu sei egitura:
|
|
|
1 Honako bi zutabe hauetako hitzak lotuz,
|
adierazi
, ahoz, zerekin erlazionatzen duzuen eta zer esanahi ematen diozuen kolore bakoitzari. Kolore horiek hemen ez dauden beste elementu batzuekin erlazionatzen badituzue, adierazi zein diren.
|
|
|
1 Honako bi zutabe hauetako hitzak lotuz, adierazi, ahoz, zerekin erlazionatzen duzuen eta zer esanahi ematen diozuen kolore bakoitzari. Kolore horiek hemen ez dauden beste elementu batzuekin erlazionatzen badituzue,
|
adierazi
zein diren.
|
|
|
Aurpegiak eta gorputzak une oro bizi dugunari buruzko informazio asko ematen digulako izango al da? Mimoak aurpegiaz eta gorputzaz soilik baliatzen dira sentimenduak
|
adierazteko
.
|
|
|
SENTIMENDUA
|
ADIERAZTEKO
MODUA
|
|
|
2 Sugearen buruan dagoenak sentimendu bat hautatuko du, ozenki esango du, eta, aurpegia eta gorputza erabiliz,
|
adierazi
egingo du.
|
|
|
3 Haren ondoan dagoen kideak sentimendu bera
|
adieraziko
du, baina beste keinu batzuk eginez.
|
|
|
4 Keinuak errepikatzen direnean, sentimendu hori
|
adierazteko
modu berririk otutzen ez zaizuenean, sentimenduz aldatzeko unea da.
|
|
|
Elkarri bizkarra ematen zioten, memento hartan ez zuten elkar ikusi ere egin nahi. Ez zeuden ados eta desadostasun betea
|
adierazi
nahi zioten elkarri. Batari iruditzen zitzaion besteak ez zuela ulertzen, eta alderantziz ere berdin.
|
|
|
2 Taldekide bakoitzak egokitu zaion irudiari buruzko testu labur bat idatziko du, aurreko zeregineko testuen antzekoa: deskribatu irudiko pertsonaien aurpegia, gorputza eta jarrera, eta
|
adierazi
zer sentimendu ezkutatzen duen.
|
|
|
1 Fitxa batean jasoko duzu zer sentimendurekin esnatu eta jaiki zaren, eta zer sentimendurekin oheratu. Ausar zaitez sentimendu horien zergatia idazten; eta gogoratu zer egitura erabil ditzakezun zergatiak
|
adierazteko
.
|
|
|
Hala bada, zein? Zorroztu sudurra eta dastamenpapilak, eta
|
adierazi
zer usainek edo zaporek duen garrantzi berezia zuretzat, zer gogorarazten dizun, eta zer sentiarazten dizun.
|
|
|
1 Zer usain bidaliko zenioke honako sentimendu hauek eragiten dizkizun pertsonari? Idatzi esaldiak, eta
|
adierazi
zergatiak, ikasi dituzun egiturak erabiliz. Laguntza modura, usainekin erlazionatutako hainbat hitz eskaintzen dizkizugu.
|
|
|
b) Min egin diozun norbaiti damututa zaudela
|
adierazteko
.
|
|
|
Mindu dudan arrebari, damututa nagoela
|
adierazteko
, (r) en usain
|
|
|
2 Aurreko zeregineko zenbait hitz nola sentitzen zaren
|
adierazteko
ere erabil ditzakezu. Zer sentimendurekin lotuko zenituzke honako hauek?
|
|
|
Triste gaudenean, lagun batek besarkada bat ematen digunean, igarri egin du nola sentitzen garen eta laguntzeko asmoa
|
adierazten
digu. Izan ere, azalaren bidez, ukimenaren bidez, sentimenduak partekatzen ditugu.
|
|
|
1 Zer sentimendu
|
adierazteko
balio du letra etzanaz idatzitako lokuzio bakoitzak. Lot itzazu bi zutabeak:
|