|
2000
|
|
|
Nik ez dakit Frantzian sei mila eraso horiek zergatik eman diren baina orain zazpi mila polizia eta laguntzaile eskoletan jarrita ez da egoera konponduko. Isildu bai isilduko da, baina hurbil
|
zeudenak
urrundu ahala eta hori ez da sanoa.
|
|
|
Urriaren 5ean (astelehena), goizeko zortzietan lehendabiziko 8 zakuak igotzen hasi eta bigarren solairuan dagoen 4x2 metro karratuko piszina batean hustu ziren. Sagar hautaketa egin zen ondoren, hau da, txarrak baztertu eta ur tutu baten bidez garbitu ziren onak
|
zeudenak
. Behin sagarrak garbituta, matxaka erabiliz sagarra jotzen hasi ziren.
|
|
|
Pantzo Hirigaraik bazkari ederra prestatu omen zien, eta ondoren, miraria gertatu zen. Haserre eta mindurik
|
zeudenak
adiskidetu eta elkarrekin liburu bat idazteari ekin zioten.
|
|
|
1999 urtean, errege Felipe II.aren heriotzako laugarren mendeurreneko ospakuntzek entzute handia izan zuten, ez hainbeste Treviño eskualdeagatik izan diren auziek, aspalditik isil
|
zeudenak
eta orain berriz piztuak, eskualde horrek Arabako edo Burgosko izan behar duen.
|
|
|
Historikoki gertaera honek berebiziko garrantzia dauka, izan ere, momentu hartatik aurrera bi gertakizun jazo baitziren: lehenik, giza sexualitateaulertzeko kontzepzio holistikoa eta haren azterketarako berezkoa duenepistemologia ia erabat deuseztu zen; bigarrenik, sexu aspektu ezberdinei buruzkoazterketak, jadanik sakabanaturik
|
zeudenak
, Estatu Batuetan jaso eta bilduzituzten. Horrela, Kinsey k, Master ek eta Johnson-ek eta beste zenbait autorekeragin erabakikorra izan dute XX. mendeko bigarren erdialdean giza sexualitateaulertzeko moduan.
|
|
|
Eta gazte eroek ere egiaren bila egin zuten, era nahasian noski, aldi bereandesinteresatua eta interesatua nolabait, politikoki interesatua, eta Euskal Herrianindarrean
|
zeudenak
baino egia kritikoagoak, eraginkorragoak, sendoagoak, zuzenagoak, erabilgarriagoak eta ederragoak aurkitu zituzten Sartre renean.
|
|
|
Apirilaren 21ean hil zen Eider, presio hori ezin jasanda, beraz. Arrazoi sinplea, pentsatu zuen Txemak, eta lo
|
zeudenak
esnatzeko moduko ahotsarekin gaineratu zuen: Eider bezain sinplea.
|
|
|
Oroit dezaket, konparazione, nola irakatsi zigun latineko dikzionarioa erabiltzen eta nola egun haietan erran zigun ezen dikzionarioa hitzen logela zela, eta hantxe genuela hura, guk noiz zabalduko zain, hitzek ezkutatzen zituzten ametsak eskura genitzan. Eta erran zigun, halaber, ezen dikzionarioa baso bat ere bazela, non pagorik lerdenenaren iduriko hitzak aurki genitzakeen edo belarrik xumeenaren idurikoak; eta zerurat beha zeuden hitzak zeudela, eta lurrari beha
|
zeudenak
eta lurrean sartzen zirenak, bertze hitzen ongarri bihurtzeko; eta hitz gozoa, komunzki eta eskuarki, ederra zela, eta hitz garratza eta pozointsua, itsusia; baina bazirela hitz gozoak, gozoaren gozoaz gibela eragin ziezaguketenak, okaztagarri egin arteraino, nola izan ohi baitziren usu gorteko poeten hitzak, kapare eta handikien zerbitzuetarat zeudenenak eta haien faboreen eskertzeko skribatzen ... Eta hitz bat ez zela berdin non paratzen zen, hitz baten edo bertze baten aitzinean, zeren, batekin dir dir egin zezakeen arren, bertzearekin, aldiz, net itzal baitzitekeen...
|
|
|
Zeren prozesione hartan Kristoren Odolaren kofradiako penitent batzuk ari baitziren bizkarra lizifrinaz zehatzen eta zafratzen, eta zeren oroitzen baitut ezen bazirela bi bederen, elkarren ondoan
|
zeudenak
eta zein baino zein gehiago ari zirenak, biak ere zeharretik beha, elkar begira edo... Eta batak gogor ekiten bazion, bertzeak gogorrago, eta horrela aritu ziren bizkarra zauriz bete arteraino.
|
|
|
Halaxe erran nion, bai, eta esplikazionea ere eman dizut, baina badakit ezen nik eman esplikazionea motza eta laburra geratzen dela. Anitzetan galdetzen diot neure buruari nola atera zitzaizkidan hitz haiek, eta oraino ere neke eta gaitz egiten zait bertze argibide baten edireitea... baina bai erraiten ahal dizudala ezen, hitz haiek trenkatu orduko, bi sentimendu errotu zitzaizkidala, biak ere kontrakarrean
|
zeudenak
, zeren sentitu bainuen, batetik, halako kezka bat, osabari modu hartan trufa egiteagatik eta zor nion begirunearen hausteagatik, berak napolitarrari zor ziona hautsi zuen bezala, bertzalde; baina baita halako alegrantzia eta halako satisfazionea ere, bertzetik, ene kezkaren gainetik zegoena mementu hartan, zeren bidaia oso hartan osabaren erranetarat egon bainintzen, sekula erabaki bat hartu gabe... Edo, ez al zen arrazoin printzipalena izanen ezen maisu ezin hobea nuela osaba, eta harenganik eta haren injeniotik gero eta gehiago ikasten ari nintzela, zeren eta nik osabari eman ihardespena, osabak berak egina izan baitzitekeen bertze zirkunstantzia batzuetan?
|
|
|
Aita Bartolome Ziaurrizkoa zeritzan misionest ezaguna —zeina izan baitzen don Frantziskoren eta jaun Marcelen ondotik izan nuen hurrengo prezeptorea, azkena, eta zeinaz aitzinago luze solastatzeko parada izanen baitugu— Urbiainerat etorri lehen aldian, hunkiturik utzi zituen eliztarrak bere sermoi distiratsu haiekin, halako tailuz, non, konfesioneen eguna iritsi zenean, harekin nahi izan baitzuten urbiaindar guztiek, don Frantzisko bazter uzten zutela; zeren bi errenkada zeuden han: bata, aita Bartolomerekin aitortu nahi zutenena, luzea, inurriena baino luzeagoa; bertzea, don Frantziskorena, laburra, jondone Pedro Ermitauak bere haitzuloan hartzen zituen bisitariena baino laburragoa; ordea, ikusirik zein betilun ateratzen ziren aita Bartolomerekin konfesatzen zirenak, berehala iragan ziren errenkada luzean
|
zeudenak
don Frantziskorenerat, luze zena labur egiten zelarik, eta labur zena luze, minutu guti batzuen buruan. Eta, oroitzen ez badut ere don Frantziskok jarri zuen aurpegia, betilun imajinatzen dut alde batetik, ikusirik zer penitentzia zetorkion gainerat jende uholde harekin, baina baita betilunetik betargirat egiten ere bertzetik, loratzen zitzaiolarik, finean, ezpainetan, irri ezkutu bat, zeina izan baitzitekeen, hitzetarat bihurtua, apezak eliztarrei xuxendu komentario balizkoa, malizios bezain inozenta:
|
|
|
Urbiainerat ez zen nehoiz hainbertze jende bildu eta elkartu, ez bederen nik dakidala, zeren, desfilean zetozenak alde batetik, eta plazan goait eta begira
|
zeudenak
bertzetik, aise izanen ginen milaz goiti han juntatuak, bertakoak hauek, inguruko herrietarik erdutuak haiek, urrunekoak ere aleka batzuk, Iruñatik —munduaren azkenetik kasik, urbiaindar gehienentzat— bizpahiru... guztiak festarako prestik eta iratzarririk, haietarik anitz makila edo akuiluren bat eskuan zutela, edo hagatxoren bat edo labana, zeren erran baitzuten ezen zezen haietarik ...
|
|
|
...baitzuten ukuilu eta establia, eta zeinek, jauregi berria eraiki zenean, kanporako bidea hartu baitzuten, abere bakoitza bere kideekin eta espeziekoekin, halako suertez, non halatan baikenituen, haien zaintzeko eta babesteko, etxola batzuk —behitegi bat, zaltegia, oilotegia, baita txakurtegi bat ere, etxeko ehiza txakurren ostatu eta bizileku—, jauregitik laurehun bostehun bat urratserat
|
zeudenak
, Urbiaingo senar emazte bikote batzuen —hiru familia orotarat— ardurapean.
|
|
|
Etxean, berriz, Pedro Huizik osaba Joanikoti eskaini zion koadroaz gain, bazegoen aitona Nikolasek ekarri zuen bertze koadro bat ere, zerbait hobea... eta gehiago ere esekiko zituen, segur —zeren eta aitona Nikolasek ere maite baitzituen arteak eta zientziak—, baldin gauzak ongi joan izan balitzaizkio, baina kontatu dizut ezen, bertzenaz ere, trabailurik eta egitekorik aski izan zuela aitona Nikolasek jauregiaren eta bere bi olen aitzina eramaiten, koadroak erosten hasteko. Eta bagenituen alfonbra eta tapiz guti batzuk, baita bizpahiru guadamezil ere, gure berraitona jaun Albert Etxegoienek ekarriak, deus guti balio zutenak eta koloregalduak
|
zeudenak
.
|
|
|
anaia salatzea. Izan ere, aitaren hitzak gogoratzen nituen, noiz eta etxeko sehiei, edo guri ere, arau haiek emaiten baitzizkigun, amorioarekin eta haragiaren plazerrarekin lotuak
|
zeudenak
, etxeko sehiak etxetik egoztearekin mehatxatzen zituela, eta gu, berriz, Mattin eta biok, azotatzearekin: " Gauza horietarako lekuak eta lekuak zaudek, eta egunen batean harrapatzen bazaituztet, azotatu eginen zaituztet!
|
|
|
Baina historia bitxi hartan bazegoen kontu ilunik, zeren eta, kapatazekin eta bertze jende batzuekin mintzaturik, berant gabe jakin bainuen, konparazione, ezen erditzeko puntuan
|
zeudenak
zirela don Fidelek arbuiatzen zituèn eta etxetik egozten zituèn emazteki haietarik gehienak, eta ez nuen ulertzen zergatik... Izan ere, ez al zen arrazoin naturala emazteki haiekin izan zezakeen haur bat edo bertze beretzat hartzea eta etxeko primu eta heredero izendatzea...?
|
|
|
Eta guztiak zirudien orduan bakea eta harmonia lurgain hartan, nahiz eta nik ongi antzemaiten nion orduko ezen bake haren azpian noiznahi den ikara zitekeela lurra, zeren osaba Joanikotek anitz historia kontatzen baitzizkidan libertatearekin lotuak
|
zeudenak
eta zeren bainekien, osabak berak erranik, ezen libertatea, hainbatetan, lur-ikara baten ondore baizik ez zela.
|
|
|
Guztiz bertzelakoa zen, zinez, koadro hura: ...onea zen, eta guztia zegoen, halatan, neurri gabeko neurri hartarat eramana; formen eta koloreen uholde bat zen, eta formak beren bidetik ateratzen ziren, koloreak beren ubidetik, baina, halarik ere, guztia ez zen nahastekamendu huts eta desbide; pintzeladak bortitzak ziren, bizkorrak eta desjosiak, protesta baten etengabeko seinaleak eta aieruak balira bezala, pinturaren ohiko kanonetarik kanpoan
|
zeudenak
eta kanonetarik haratago zihoazenak, bihotz baten oinazerat edo oinazearen bihotzerat; eta formek eta koloreek ere araurik gabeko arau haien arabera moldatuak ziruditen, baina, aldi berean, eta arestian erran bezala, ez zen kaosa eta anabasa haien fruitua eta emaitza, zeren forma eta kolore diferent haiek bazuten batasun guztizko bat eta osozko; ez, ez zen pintura hura atsegina, baina ederra zen,... ederra zen, zinez, eta birao baten ederra zuen, libertatearen ederra zuen.
|
|
|
Ez dut uste horren isilean jolastu garenik behin ere. Atarira irten ginen, eta minutu batzuk igaro genituen sukaldeko leihotik sukalde barruan
|
zeudenak
nola negar egiten zuten begira, gero, bakoitza bere eran jolastu zen; eta Migelek sukaldera alde egin zuenean egun hartan osaba Andonik bazuen bere mina non asea, nonbait, gogoratzen naiz harri koskor batzuekin jardun nintzela.
|
|
|
Baina heriotza, sentitu, larrualdietan sentitu izan dut niregandik inoiz baino hurbilago: Dabidekin larrua jo  tzen ibili eta gero, hura niregana abailtzen zenean, ezin argiago sumatzen nituen haren taupada artean bortitzak, artean ohiko erri  tmotik oso urrun
|
zeudenak
. Taupada bizkor haiek, une batetik bestera geldi zitezkeela ziruditen haiek, bizitzaren hauskortasuna sentiarazten zidaten, eta Herio edozein momentutan etor zitekeela Dabid eramatera.
|
|
|
Eta hori gutxi balitz, herri arazoari zegokionean ere, begiratu besterik ez zegoen zelako tratuetan eta lanetan zebilen. Burgesak ziren niretzat, eta eskuindarrak; abertzaletasun ezkertiar baten aurrez aurre
|
zeudenak
, Espainiako erregimena bera bezain konfesionalak.
|
|
2001
|
|
|
BAINA Moncloako agintarien kalkuloek hutsegin diete. Orain arteko absten tzioak eta euren askatasun ezak abertzaleak egiten gintuztela indartsuago ustearekin bero bero
|
zeudenak
, emaitzek hoztu egin dituzte derrepentean, igandeko gauerdi alderako bisaiek salatzen zuten moduan. Konjelatuak.
|
|
|
Beraz, hiru astetan zehar hitz egiten egon eta gero, adostasunak hasieratik
|
zeudenak
ziren: giza eskubideekiko errespetua, eta elkarrizketa eta autodeterminazioaren aldeko apustua euskal gatazka gainditzeko.
|
|
|
Batez ere, etorkizun hurbilean, nahiz erdi mailan edo luzera begira, sortzen dituen zalantzengatik. Mundu osoko burtsak, dagoeneko moteltze ekonomikoan sarturik
|
zeudenak
, dar dar egin eta amildu egin ziren. Handiena eta garrantzitsuena, Wall Streetekoa, bertan behera geratu zen inolako jarduerarik gabe zenbait egunetarako, eta handik lau egunera ireki zuenean, beherako joerarekin jarraitu zuen, nahiz eta beherako joera saihestu nahian Administrazioek likidezia sartu zuten, banku zentralek interes tasak jaitsi zituzten eta inbertsiogileen abertzaletasunari ere dei egin zitzaion.
|
|
|
Azterketa honek argi eta garbi erakusten du gaur egungo margarinak duela urte batzuetan merkatuan
|
zeudenak
baino osasungarriagoak direla, trans azidoak proportzio txikiagoan (herenean) dauzkatelako hauek.
|
|
|
Honela, lehenengo, erregea piramidearen buru zen, eta gero, aristokraziak, erromatar senatoreen eta germaniar tribuetakoen ondorengoen elkarketatik sortua? bere kabuz autonomia lortuta, feudalismoaren lehen pausoak emanziren, nekazarien menperaketa gauzatuz, hain zuzen ere, erromatar garaitik zetozenesklabuen (dekadentzian
|
zeudenak
) eta libre zirenen (dekadentzian hauek ere, etabotere falta horretatik sortuak asko) arteko desberdintasuna desagertuz pixkanaka.
|
|
|
Jose Maria Lacarra, hain zuzen. Berak egindako lanek Erdi Aroko Nafarroakohistoria ezagutzen lagundu digute, gertakizun politikoak, askotan ondo dataturikez
|
zeudenak
–ez ezik, beste zenbait alderdi ere argituz:
|
|
|
Bertan herri ekimenez sortutako euskaltegi eta erakunde asko koordinatzendira, eta publiko batzuk edo publikoetan dabiltzan irakasleak ere bai. Sail honek ezzuen antolakuntza ofizialik; lan ildo jakinaren inguruan biltzen zituen, unean uneanelkarlanerako prest
|
zeudenak
(Iñigo, 1992).
|
|
|
Ondoko aldagelan sartu nintzen. Aterik gabe, alderik alde gortina batez estalita dauden aldagela horietakoak ziren, bata bestearen segidan
|
zeudenak
. Bikotearen elkarrizketa ozen eta garbi entzun nezakeen.
|
|
|
Eguerdiko eguzkiak jotzen zuen arratsaldeko bostetan. Han
|
zeudenak
astiro mugitzen ziren.
|
|
|
Ezinaren eta etsipenaren zurrunbiloan sartzen ziren Erdi Aroan izurripean
|
zeudenak
. Ez zen ihes egiterik.
|
|
|
Huraxe zen egia: zain
|
zeudenak
, errukarri ez ezik, etsiturik ere bazeuden, eta edozertarako prest. Eta barnean han, barnean, esan bezala, hasia zen beldurra aurpegi zurbiletan azaltzen; bazekiten, bere hartan jarraitzera inork erantzukizunik sorbalda gainean hartu nahi ezik, alegia, latza izango zutela ordaina, sekula ez ahazteko modukoa.
|
|
|
Berandu ibiltze hori, beraz, nik esango nuke lanetan beretan eta horietaz egin diren estudioetan ezaugarri aski nabarmena dela eta gainera estudioetarako, argitaratzeko eta gainerakoetarako laguntza batez ere etorri zaigu literatura, literatura bezala, gehiegi axola ez zitzaion jendearengandik, eta batez ere hizkuntzalariengandik. Refranes y Sentenciasetakoak, Darmstadt en
|
zeudenak
, hizkuntzalari batek argitara zituen eta hizkun  tza zitzaiolako axola. Otxoa de Arin hizkuntzalari bati dagokio batez ere; Kapanaga orobat.
|
|
|
Portugesak bere txokotik ez zien begirik kentzen. Ondoan
|
zeudenak
, pixka bat baztertuz, plaza egin zuten, erdian hiru gizonak bakarrik uzteko.
|
|
|
Jendeak ozenki egiten zuen solas, eta aisa husten zituen basoak, biharamuneko lan egin beharraz ahantzirik bezala. Mostradore ondoan zutik
|
zeudenak
saludatu eta haiekin erausian aritu nintzen puska batean.
|
|
|
Kasaka gorriak!" egiten zuten oihu eskoltako soldaduek. Jakina, lurrean etzanik
|
zeudenak
kasaka gorriak ziren. Horietako askotxo bizirik zen oraino.
|
|
|
Bigarren zaindaria lehenengoarekin hizketan ari zen. Orain bi ziren niri begira
|
zeudenak
. Orduari begiratu nion.
|
|
2002
|
|
|
Mundu osoan, sakonera dijoazten etxazatien iskanbillak burrunbaz ari dira; zutarriak lupetzan lurpetuak dira, ta mendiak beurak ere, erpiñetarik, arrizko erasoak amiltzen dituzte, lurgaiña eremu ta zelai berdin bilakatu dadin. Beuren basa lurretako pakean kutsugabe
|
zeudenak
ere, beuren artzai giro barrutirik erauzi dituzte, iri andietako naaspil amurrutsura jaurtikitzeko, antxe kutsatuak eta neketuak ditezen".
|
|
|
Hiri giro sortze hortan, Xim askatuen mailakoek Xim langileen (menperatuen eufemismoa besterik ez zen) sail izugarriaren sentimena mindu nahi ez eta, biltzar deietan eta agiri orotan, uztarripean
|
zeudenak
uzkurdurarik eta gutiesterik izan ez zezaten, Xim (pregiz) eta Xim (posgiz) deituraz aipatzen zituzten.
|
|
|
Orduan ikusi zen gizartearekin konprometituen
|
zeudenak
, gizarteari irabazirik gehien itzultzen zieten enpresek irudi hobea zutela herritarren aurrean eta konfiantza handiagoa sortzen zutela.
|
|
|
Laburbilduz, nekazaritzaren sektorearen garrantzia handia zen XIX. mendearen hasieran Euskal Herri osoan, baina beste sektore osagarri batzuk, berezikiGipuzkoan eta batez ere Bizkaian kontzentratuta
|
zeudenak
–asko garatu ziren.Gaur egungo Euskal Autonomia Erkidegoko lurraldeetan, XVIII. mendean, barne produktu gordinak sektoreen arabera erakusten zuen banaketari buruzko zenbaitestimazio errealitate horien adierazgarri egokiak izan daitezke, gutxi gorabeherakoak izanda ere (ikus 1.1 irudia).
|
|
|
Arazo hori ekiditeko nahian, lehen ikasmailako irakasgai bat hartu dugu, etaplan berria hasi zenetik ikasle berriak zenbatu ditugu ikasturte bakoitzean. Hau da, irakasgai horretan ordura arte matrikulatuta ez
|
zeudenak
, eskolan hasi berriak.
|
|
|
Bestalde, ezin dugu pentsatu iraganeko gizakiak gaur egungoak baino eritasun kopuru handiagoa jasaten zuenik. Antzina
|
zeudenak
gaur egun ezagutzenditugun gaixotasunekiko ezberdinak zirenik ere ez da demostratu.
|
|
|
Hasieran, hilotza zuzenean ezarriko zen ganbera zoruan, gehienetan zehazterik ez dagoen egoneran, baina, beti ere, ganberaren ardatz nagusiaren arabera.Horren ostean, hildakoak bere ondoan ezarriko ziren, aurrekoa (k) baztertuz edoalboratuz. Longarren osorik
|
zeudenak
oso tolestuta zeuden, agian gorputz adarraklotuak izan zituztelako (Armendariz Martija eta Irigaray Soto, 1993). Batzuetan ezda erraz ulertzen hain toki txikian nola lurpera zitezkeen hainbeste gizabanako.Esate baterako, Larrarteko trikuharri soilean (ganberak 2 m2 zituen eta altuera ereez zen handia, 40 bat cm-koa) gutxi gorabehera hamabi gizabanako zeuden; etaMandubi Zelaiakoan, 2 m2 koa eta 60 bat cm-ko sakonerakoa izanik, gutxienezberrogeita hamar bat hilobiratu zituzten; baina sarbidedunetan (Los Llanos-en, Longarren, eta abarretan) ehundik gora egon zitezkeen.
|
|
|
Ordaindutako biografiak eskatzen hasi ziren, eta ondoriorik aipagarriena biografiek historiaren testuinguruanantzina baino arrakasta handiagoa lortzea izan zen. Astiro astiro, boteredun kargueta enplegu gehienetan
|
zeudenak
uste izaten hasi ziren, biografiak beren partaidetzaren garrantzia aldarrikatzeko bidea zirela, horrela beren burgeskeria lasaitzeko, eta baita hurrengo belaunaldietan zetozen gazteek eredu gisa har zitzaten ere. Bestealde batetik, XIX. mendearen bigarren zatitik aurrera, indibidualismoa gero etabalio handiagoa hartzen joan zen heinean, zientzia psikologikoaren aurrerapenakazaldu ziren, eta horrek indar handia eman zien historia azaltzeko biografia erabilinahi zutenei.
|
|
|
Hilobien jabetzaren inguruan sortutako auzietan argi azaltzen da hilobien jabetza etxekoemakumeen bitartez gauzatu eta mantentzen zela. Bestalde, ez da ahaztu behar etxekoak ez zirelabizirik
|
zeudenak
bakarrik; aitzitik izandakoak, hau da, hildakoak, eta izango zirenak ere komunitatedomestikoaren partaide ziren.
|
|
|
Herrialde bakoitzeko biztanle guztiak ez zetozen bat Conversak sinatzekogaraian, eta baziren hitzarmen horien aurka
|
zeudenak
ere. 1653an sinatuko zenConversa lortzeko gestioak egiten ari zirela, 1644ko Hernaniko Biltzar Nagusietan herri batzuetako ordezkariak hitzarmenaren aurka azaldu ziren.
|
|
|
Aldi berean, ezin da ahaztu Estatu garaikidea bizkortzen ari zela, haren aurretik ziren erakundeak eta antolakuntzak, ekonomia moralarekin eta komunitatearekin lotuta
|
zeudenak
–indarra galduz zihoazen bitartean.
|
|
|
Patxi Monteroren ustez, legea oso mugatzailea zen, eta horrek ez zuen udal emisorak sortzen lagundu, ezta
|
zeudenak
bultzatu ere:
|
|
|
Sarritan eskatu didazu nire eskutitzak, ardura apur batez idatzirik
|
zeudenak
, behintzat, bildu eta argitara eman ditzadan. Bilduak ditut, ez aldiari dagokion hurrenkeraz (ez bait nintzen historia idazten ari), baizik eta eskura etorri ahala.
|
|
|
Kontsumitzailearen Bulegoetan autoen konponketei buruz jasotako kexetako asko lantegiak aparteko lanak egiteari buruzkoak dira, aurrekontuan jasota ez
|
zeudenak
. Hasieran aurreikusi gabeko matxurak aurkitu ez ditugunez, edo itxura txarra zuen aparteko pieza hori aldatuta gerora arazorik izango ez dugunez, bezeroak itundutakoa baino gehiago ordaindu du.
|
|
|
16 metroko sakonerako eta 10 zentimetroko diametroko zulaketa hori bi astez egin zuten ikertzaileek, eta 35 gradu zentigradu baino gutxiagoko tenperaturak jasan zituzten. Sedimentu sakonenetan izotz laginak lortu ziren, non bakterioak eta algak atzeman baitzituzten, duela milaka urte hibernazio egoera batean
|
zeudenak
. Ikertzaile horien arabera, lurpeko aintzira antartiko horien izotz estalkia bizi oasi bat da, baina duela gutxi, erabat babesgabeak ziren ingurumen nitxoak.
|
|
|
Eta ez ahaztu. Espainol askorentzat, Errusiaren eta errepublikaren alde
|
zeudenak
gorriak," los rojos" ziren, eta gu, euskaldunok, Euskal Herriaren askatasuna nahi genuenok," rojos separatistas".
|
|
2003
|
|
|
Bere izena adieraztera ausartzen ez den maitasuna omen da sexu bereko pertsonekin harremanak izatea gustuko dutenena. Aldiz, makina bat hitz asmatu izan dituzte menderik mende lesbianak eta gayak izendatzeko beren sexu aukera dela-eta haien aurka
|
zeudenak
(eta zoritxarrez oraindik ere horrela daudenak). Gaiak argitaletxeak plazaratu duen" Beste sexualitateak (Sexu aniztasunerantz)" izenburuko liburuan jokabide sexualek garai eta kultura ezberdinetan izan duten trataera aztertzen da, desira homosexualak ere baudakalako bere historia, sexu bereko pertsonen artean erakarpena sentitzea gizakia bezain zaharra delako, nahiz horrela sentitzen dutenak gehienetan baztertuak eta zigortuak izan diren.
|
|
|
Ia ia ahaztuta zeukan non eta zertan zegoen arrasti hartan. Begiak aurreko leihoko gortinetan ipinita, belarria urrunean zebilen" Pulp Fiction" en soinu bandari emanda, sudurra gelako lurrinean igeri zuela, mihia...; a, mihia eta azala ziren irudizko munduan
|
zeudenak
, batak bestearen mihia dastatzeko aukerarekin ametsetan, ondo ondoan zeukan gorputzaren ukimena bereganatu nahian. Bai, azalak oihuka eskatzen zuen beste azalari atxikitzea.
|
|
|
Txosten honen arabera, zentro pribatu hitzartuak publikoak baino seguruago gertatzen badira ere, bien arteko aldeak hutsaren hurrengo dira: publikoen %26k ateak aurrez aurre zeuzkatelarik, pribatu hitzartuetan horrela
|
zeudenak
guztien %16 ziren; era berean, zentro publikoen %16ren patioan toki arriskutsuak zeudela, hitzartuen %7an bakarrik hauteman ziren.
|
|
|
Osasun eta edertasunaren negozioak 2002 urtean hazkuntza handienetako bat ezagutu zuen, balneario eta spa (Estazio Termalen Espainiako Elkarte Nazionala haserre badago ere, hiri balneario ere dei dakiekeen arren, akronimoa hau da: salus per aqua edo, euskaraz, ura bide, osasuna) berriak sortu eta
|
zeudenak
zabaltzea ondorioztatu duen ongizatearen kontzeptua zaintzeari esker.
|
|
|
izan behar zuenak (alkateak iragarri bezala). Boroako industrigunearen erabilerak aldatu eta indarelektrikoa sortzeko instalazioak erabilera ez onartuen barruan jasotzearekin adoszaude?? bihurtu zen; horrela, proiektuaren kontra
|
zeudenak
baiezko botoa emanbehar zuten. Alkateak aldaketak legalitatera egokitzeko zirela esan zuen.
|
|
|
Are gehiago, UEUko zenbait kidek plazaratutako iritzien arabera, UEUk bere izaera kritiko eta alternatiboa mantendu behar zuen, baita EHUn integratuz gero ere, eta nahi horrek akordioa zailago egiten zuen. Hori gutxi balitz, asko ziren UEUrekin lankidetzan aritzearen aurka
|
zeudenak
. Hori ondorioztatzen da Bakaikoak Monrealen ahalegin pertsonalaren inguruan egindako goraipamenetik, «Nik Goio Monreal salbatu egiten diat.
|
|
|
Bestalde, UEUko batzarretan bizi zen eztabaida giroak eta nagusi ziren jarrerek urrundu egin zituen zenbait lagun. Sail askotako inprobisazioak eta formalitaterik ezak ondorio bera ekarri zuen; eta finantziazio iturri sendorik ez izateak ezinezko egiten zuen UEUn bertan lan-taldeak sortzea edota
|
zeudenak
mantentzea.
|
|
|
Talde txikiak 40ko eta 1950eko hamarkadetan behatu ziren, baina haien gainbehera berehala gertatu zen, batez ere ehizagatik, jarduera militarrengatik eta lurraren erabileran presioak handitzeagatik. Bestalde, arriskuan daude mendiko bi zebra subespezieak ere, Hegoafrikatik Namibiatik igaro eta Angolako mendebaldean barneratzen ziren eremu batean
|
zeudenak
. Azken hamar urteetan uste da populazioa %50 murriztu dela, nahiz eta subespezieetako bat suspertzen hasi dela kontserbazio programa batzuk abian jarri ondoren.
|
|
|
Irudia: hireen Arau horrek ez du aldaketa handirik ekartzen lehendik ere gai horren inguruan araututa zegoenera, bakar batean biltzen baititu sakabanatuta
|
zeudenak
, eta beste batzuk, oro har, elikagaietara eta, bereziki, esnekietara egokitzen ditu. Espainiako gobernuak, gai horri buruzko aurreko arauketa inpugnatzeko arazorik egon ez dadin, ez du galdu aukera hori Estatuko oinarrizko arautzat jotzeko onartu behar zuen arau motari buruzko arazo formal bat konpontzeko, Konstituzio Auzitegiaren azken gomendioei jarraiki, eta, horregatik, Errege Dekretu baten bidez (Ministroen Kontseiluak du eskumena), eta ez Ministroen Kontseiluaren bidez. Jogurt tradizionalaren ekoizleek uste dute araudi berriak ez duela kontsumitzailea behar bezala babesten, bakterio bideragarririk gabeko produktu bat izen berarekin merkaturatzeko aukera ematen baitu.
|
|
|
Kasu gehienetan hori gertatu da. Dena geratzen zen, beraz, etiketatzeari, trazabilitateari eta ingurumen erantzukizunari buruzko arau espezifikoak argitaratzeke, zuzentarauan jasota ez
|
zeudenak
eta blokeo gutxiengo deritzonaren erreserba gehienen xedea ez zirenak (Frantzia, Alemania, Italia, Grezia, Luxenburgo eta Austria). Blokeo gutxiengoaren osaera aldatuz joan da denboran zehar, nahiz eta haren bultzatzaile nagusiei eutsi.
|
|
|
Segurtasuna, Trazabilitatea eta Elikagaien Kalitatea izan dira joan den martxoaren 26, 27 eta 28an gai horri buruz Errioxan egin den Europako V. Topaketan landu diren oinarrizko gaiak. Edizio honetan, aurreko deialdietan ez bezala, elikagaien segurtasuna kontrolatzeko erakunde publiko berrien ordezkariak izan dira, lehen ez
|
zeudenak
, hala nola Elikagaien Segurtasunerako Espainiako Agentzia eta Europako Elikagaien Segurtasunerako Agentzia. Kontsumitzaileak produktu osasungarri eta seguruak eskatzen ditu, baina horiek ere etikoki ekoitzi behar dira, ingurumena errespetatuz.
|
|
|
Murtzian, berriz, orain arte esan zitekeen gure kostaldeko zatirik zabalenak zituela, eta ez zela oso jarduera zirraragarririk egin, batez ere Arranoen eta Cartagenaren artean, eta, Mazarrongo portua izan ezik, hurrengo asteetan Itsasertzeko Turismoa Garatzeko Plana onar zitekeen, 25.000 hotel plaza inguru sortzea aurreikusten baitu. Caballerok azaltzen duenez, “11.000 hektarea birjin inguru dira, Plan Hidrologiko Nazionala onartu baino lehen Batasunaren Intereseko Leku gisa babestuta eta proposatuta
|
zeudenak
, baina orain hektarea horien herenak 34 hotel, zortzi golf zelai, bi kirol portu eta 4.000 apartamentu plaza izango ditu”. Itsas kutsadura Eremu horietako hirigintza presio bortitzak kutsadura handia sortzen du, portuetan sortzen diren substantzia kutsatzaileez gain.
|
|
|
Saiakera hori “Journal of Acquired Immune Defizency Syndromes” aldizkarian argitaratu zen, eta helburua zen zehaztea immunitate ezabapen larriak sexu garapenaren hasiera atzeratzen ote zuen. Lan honen koordinatzaile Buchacz doktorearen arabera, immunitate ezabaketa zuten haurrak pubeszenteak izatera iristen ziren hiesaren birusak kutsatuta ez
|
zeudenak
baino geroago. Atzerapena immunitate funtzioaren kalte handiagoarekiko proportzionala da, nahiz eta ez den aurkitu ia paziente horiek guztiek pairatzen dituzten infekzio oportunistek haren hasiera atzeratzea.
|
|
|
Beste hiri batzuetara ere hedatu zen, hala nola Muensterrera eta fabrikatzailearen beste produktu batzuetara. Egileen estortsioa eta interes ekonomikoa ziren ekintza horien guztien atzean
|
zeudenak
, eta modu partikularrean eta kanpoko agentearen bidez, elikagaien segurtasunari eragin diezaiokete. Bibliografía EPAIA Bartzelonako Probintzia Auzitegiko Hirugarren Sekzioaren epaia, 2003ko maiatzaren 29koa, 10.116/ 1998 biribilkia, Bartzelonako 7 Instrukzio Epaitegiko 301/ 1998 prozedura laburtua.
|
|
|
Orduan ikusi ahal izan zituen Matiasek hilarriak hurbiletik. Izan ere, benetako hilarriak ziren pentsioko patioan
|
zeudenak
. Detaile guztiak zituzten harri haiek hilarriak izateko:
|
|
|
Orduan, Patxik hitza hartu, eta hitzaldi sutsua egin zuen, bide hura anaitasunaren bidearekin lotuz. Gero, bertso zaharrak kantatzen hasi zen, han
|
zeudenak
batu egiten zitzaizkiola. Bertso haietan, aingeru eta deabruen arteko gerra izan zuten aipagai, baita don Paulino Urkidik Azpila ekarri zuen hondamena ere.
|
|
|
Baina baziren, halaber, azpildar gutxi batzuk, zapalkuntzari aurre egiteko prest
|
zeudenak
, borroka hura ezkutuan eraman behar bazuten ere. Patxi maisua borroka hartan sartua zegoen, eta nire ama ere bai.
|
|
|
Lehenik grisak sartu dira, sotoko leihotik hurbilen
|
zeudenak
. Gogoan daukat galtzarbeetatik hartu ninduela norbaitek, jasotzeko asmoz, eta berriro utzi ninduela lurrean.
|
|
|
Oskarri ia erori egin zitzaizkion ileordeak. Marlenek eskatutakoa eta baita inguruan
|
zeudenak
ere.
|
|
|
Bai sodomiak bai zoofiliak heriotz zigorra jaso zezaketen, beraz, XIX. mendera arte indarrean egon zen legearen arabera. Dena den, XVIII. mendeak aurrera egin ahala ez dirudi gisa horretako sententziak ugariak izan zirenik, eta halako salaketapean
|
zeudenak
auzitara eraman eta zigortu egiten ziren, bai, baina ez erre (Tomà ¡ s y Valiente, 1969: 230).
|
|
|
Herritarren bizimoduan etengabe presente egoteaz gain, ez dugu ahaztu behar Elizak ospe ona ematen zioten beste alderdi batzuk ere lantzen zituela: karitatea, batetik (milaka eta milaka txiro bizi ziren gotzainen limosnetatik nahiz komenturik behartsuenen karitatetik), eta gaixoak zaintzea, bestetik (izurriak jota
|
zeudenak
zaintzea, esaterako, erlijiosoen betebehartzat jotzen zen). Gainera, XVIII. mendearen bukaera aldea arte, behintzat, herritarren hezkuntza ere Elizaren esku egon zen ia erabat.
|
|
|
Hori baino garrantzitsuagoa da, ordea, eta ekitaldiarrandiosoen izaera eman arren, bietan falta izan zirela artistaren izaera orotarikoa errebindikatzen dutenak. Falta izan ziren bere artearengandik hurbilen
|
zeudenak
.
|
|
|
Gizabanakoak ez zuen ikasi behar bere herriaren kultura edukitzeko. Taldeak hura ematen baitzion haur ttiki ttikia zenetik, eta, kulturarekin batera, baita hizkuntza, ohiturak eta bizibideak ere, haurren eskura
|
zeudenak
ondasun publikoen edo pribatuen bidez. Zatiketa hori argi dago Europan duela mende askotatik hona, baina ez horren argimunduko beste leku batzuetan.
|
|
|
–Han lehendik lurpean
|
zeudenak
baino faxista gehiago akabatu genituen han –esan zidan batek, fanfarroi.
|
|
2004
|
|
|
Ordutik hona, etxean egon naizenetan astean pare bat buelta egin ditut ARGIAra, Bego ez zenean Garbiñe, Estitxu ez zenean Onintza, Kike edo Xabier, Arantzazu edo Maider, Berdaitz edo Ander, Eli edo Marijo... horiek eta beste asko Lasarte Orian
|
zeudenak
, handik kanpo ere lagun mordoska bat. Ia ia autobuska bete jende Munduko Ipuinak eta Mahai Jolasa kaleratu ahal izateko.
|
|
|
Anoeta bete zen, Batasunak proposamena plazaratu zuen, eta kontrako iritziek jarraitu zuten. Baina, halako batean, iritzi kualifikatu batzuek zerbait interesgarri ikusi omen zuten »PSE EEren aldetikoa, deigarriena», eta kontrako jarreran
|
zeudenak
, nabarmenkiro, zerbait positiboa ekar lezakeen izpiren bat ere ikusten hasi ziren. Egun apur batzuetan kontrako eta aldeko iritziak batu ziren.
|
|
|
Eta helbide haiek banan banan gordetzea erabaki nuen, gero patxadaz irakurtzeko. Leku askotakoak eta hizkuntza ezberdin askotan zetozen notiziak, baina nik ingelesez, hebraieraz eta arabieraz
|
zeudenak
aukeratu nituen. Argazkiak ere bilatu nituen.
|
|
|
euskaldun bizi nahi eta horretarako eskubiderik eta aukerarik ez dutenak, eta bidegabekeria horrek bere onetik ateratzen dituenak. Ikusi dugunez, onak ez ziren borroka armatuaren aurka
|
zeudenak
, eta gaiztoak aldekoak. Ez, ontasun eta gaiztotasunaren marra ez du horrelako marra hutsal batek zedarritzen, euskaltasunaren eta erdalduntasunaren artekoak baizik.
|
|
|
Bilduma honek zuri beltzeko 164000 argazki eta koloretako 1600 jaso zituen. Koloretakoek Bigarren Mundu Gerrako mobilizazioa, hegazkinen eraiketa, militarren entrenamenduak eta trenbideak erakusten zituzten batez ere; baina ez ziren zuri beltzean
|
zeudenak
bezain ezagunak eta ugariak.3
|
|
|
Alderdietako militanteak jendea eurei bozkatzeko beldurtzen eta mehatxatzen aritu ziren. Eskuindar handikiek, etxe eta lur askoren jabeak zirenez, eskuindarrei bozkatzera behartzen zituzten batez ere alokairuan
|
zeudenak
, bestela kalera bidaliko zituztela erraten baitzieten. Bozkatzeko orduan, pertsona batzuk botoa erakustera behartzen zituzten, eta baita euren alderdiari bozkatzera behartu ere.
|
|
|
Udaletxean bandera gorri horia jarri eta gero, Elizondoko batzokira joan ziren bertan
|
zeudenak
espainiar bandera balkoian jartzera behartuz. Arrizibita tenienteak diskurtso anti errepublikar bat bota zuen.
|
|
|
Arrizibita tenienteak diskurtso anti errepublikar bat bota zuen. Behean
|
zeudenak
, bitartean, ¡ Viva España! ¡ Arriba España!
|
|
|
Errepublikarrek orduan, ahal zutenek bederen, Espainiatik ihes egin zuten (Frantzia aldera gehienbat). Madril, Andaluzia, Albacete... inguruan
|
zeudenak
frankistek atxilotu zituzten. Atxilotu ez zituztenak mendian egon ziren ezkutatuta.Baztanek gerraren hurbiltasuna gerra hasieran jasan zuen, nahiz eta gerra garaia nahiko ongi pasatu beste leku batzuekin konparatuz (frontean zeuden baztandarrak kenduta, noski).
|
|
|
kapitainak, tenienteak, edo alferezak; hauek astez aste baserriz aldatzen ziren.24 Baztango Udala, Actas de Operaciones de Alistamientos(). Liburu honetan, Ian batailoiak osatzen zituzten preso errepublikar guztien zerrendak agertzen dira baina bakarrik Baztango udalerrian kokaturik
|
zeudenak
. Amaiurko herria Baztandik kanpo zegoenez garai honetan bertan zegoen Ian batailoiaren preso kopurua ezin dugu jakin.
|
|
|
Agertu ahala, torlojuz lotu behar dira. – Ireki berriro atea, estalita
|
zeudenak
jartzeko, eta itxi atea, garbigailua eta/ edo lehorgailua agerian gera ez daitezen. Azken aukera horren bidez, zailena baina akabera hobea eskaintzen duena, erabakitzen bada, komeni da ate berriaren kolorea eta bainugelako dekorazioa konbinatzea, ahal dela gainerako altzariena bezalakoa bada.
|
|
|
Lan hori Espainian, Italian, Frantzian, Herbehereetan, Alemanian eta Ingalaterran egindako inkesten bidez egin da, eta erakusten du gure herrialdean produktu berrien% 72k ez duela bere kategoriako artikuluen batez bestekoaren erdia ere saltzen. Datu hori Ingalaterra edo Italia bezalako herrialdeetako datuekin alderatuz gero, hiru produktu berritik batek lehendik
|
zeudenak
baino gehiago saltzea lortzen du. “Ingalaterran produktu bat merkaturatzeko bi hilabete behar dira banaketa maila altuak lortzeko; Espainian, aldiz, urtebete behar da”, adierazi zuen IRI Españako zuzendari nagusi Javier Muñoz Delgadok.
|
|
|
2004ko martxoaren 13an, Europako Osasun eta Kontsumitzailea Babesteko bozeramaileak jakinarazi zuen Europako Batzordeak debekatu egin zuela gelatinan oinarrituta egindako gozokiak merkaturatzea. Neurri horren arrazoia izan zen, alde batetik, aipatutako gozokiek haurren asfixia eragiteko arriskua, haien tamaina, forma eta trinkotasuna kontuan hartuta; eta, bestetik, azken produktuan zeuden zenbait substantzia debekatzea (algetatik eta gometatik eratorritako gehigarriak, EBn debekatuta
|
zeudenak
). David Byrne Europako Osasun eta Kontsumitzailearen Babeserako komisarioaren arabera, ontzietan agertzen zen segurtasun etiketa ez zen nahikoa haurren osasuna zaintzeko.
|
|
|
14 espezie hobetu dira, neurri batean, hainbat herrialdetan egindako kontserbazio ahaleginari esker. Espainian, adibidez, Audouingo kaioa eta sai arrea, lehen arriskuan
|
zeudenak
eta orain egoera hobetu dutenak. Alejandro Sánchez SEO/ BirdLife erakundeko zuzendari exekutiboaren ustez, bi espezie horien populazioa handitzeak “egin diren ahaleginen isla da”.
|
|
|
Herriko kaleetatik ibiltzea arrotz egin zaidan unean konturatu naiz. Herritar zirenak, hasiera batean gurekin
|
zeudenak
, beren eskuineko eskuak altxaturik zituztela sortutako pasabide inprobisatutik igarotakoan bota dizkigutenak entzunda, tristura sakon batek hartu nau. Etsaiak herria hartu eta bertan eginiko desfilearen zatirik garrantzitsuentzat hartu gaituzte.
|
|
|
Bidea burumakur egitera behartu dut nire hurua, nor ikusiko nuen beldur bainintzen.Plazara iristean, ordea, taulara igoarazi gaituztenean, orduan ikusi dut nahiago nuela besteen antzera amaitu. Bizia emateko prest
|
zeudenak
bere herria nola saltzen duten ikusiz igaro dut denbora. Baina gero, bakoitzaren izena garrasika esatera behartu gaituzte, banan hanan.
|
|
|
Eta begiak zabaldu, eta bi eguzki erakutsi zizkidan, ez ironiarekin lotuak
|
zeudenak
, ez buruz ikasitako beste ezerekin, baizik eta bihotzarekin eta bizitzaren berezko erritmoarekin; baina eguzki haiek, bestalde, galdera marka bat zuten oztopo eta galdera marka bat zuten laino, zeru berri batera jaio eta handik dir dir egin zezaten.
|
|
|
Pentsa daitekeen bezala, euskal kulturari eta intelektualei buruz esandako guztiak ez zuen harrera berdina izan irakurle guztien artean. Baziren hura bezala pentsatzen zutenak, alegia, euskal kultura egoera larrian zegoela eta horren indartzearen aldeko ekimen zuzenak burutu behar zirelakoan
|
zeudenak
. Baina baziren, bestetik ere, lanean gogor jardun ziren eta ziharduten euskaltzale zaharrak, horrelako adierazpenekin beren lana gutxietsia ikusten zutenak.
|
|
2005
|
|
|
Etorri ziren mojak ere, gu baino abertzaleagoak ziren! Berrizko kongregaziokoak ziren, ikastoletan sartuta
|
zeudenak
ordurako.
|
|
|
Goiko apaletan zegoen liburu bat nire buruaren gainera erortzeko arriskuaz ari zela uste nuen. Horregatik behean
|
zeudenak
hartzen nituen. Beraz, nire liburutegiko hastapenak akatsez josita egon ziren, baina polita izan zen eta denboran zehar iraun du horrek.
|
|
|
Bimboren, Panricoren, La Bella Easoren eta Brooks en moldeko ogi zuriaren eta moldeko osoko ogiaren laginak aztertu ziren, 475 eta 600 gramo arteko ontzikietan
|
zeudenak
.
|
|
|
–Eta gle ba ko jopuak greban
|
zeudenak
, e, amona?
|
|
|
San Matearen Ebanjelioa, Salomonen Canticorum cantica, Ruthen eta Jonasen liburuak. Lehenago Italian egon zen garaian, 1848 urtera arte, itzulpen batzuk aginduak zeuzkan, beste batzuk gutunen bidez eskatuak, eta eginda
|
zeudenak
jasotzera etorri zen. Baina hutsuneak zeudenez bildutakoen artean, itzulpenak eskatzera etorri zen 1854an.
|