|
2000
|
|
|
Orain arte Euskaltzaindiak idatzizko euskara landu du, irakaskuntzan eta testugintzan ere bai, berdin hedabideetan... ETBko estilo liburua
|
ikustea
besterik ez dago: oso azalekoak dira ahozko euskarari buruz ematen diren arauak.
|
|
|
Bertsolaritzan behin eta berriro agertu den arazoa da satanizazioena. Batez ere euskaltasunaren ezaugarri bereizi moduan erabili izan diren arteetan, beti egongo da politikoki zuzena ez den jarrera bat, eta polita da
|
ikustea
nola ez dugun ikasten: trikitixa munduan antzeko zerbait bizi izan dugu orain ez aspaldi.
|
|
|
Caracasen sentitu nuen zera bat da, zeren han pintadak denak dira maitasunezkoak, eta ez dakit beste norbaitentzat, baina Euskal Herritik datorren norbaitentzat «paretak ez dira maitasunerako, paretak dira borrokarako» irakurtzea oso arraro egiten zitzaidan. «Amnistia osoa»
|
ikustea
normala zaidan bezala «Maite zaitut» ikustea ez da normala. Nahiago nukeen nik bat edo beste?
|
|
|
Caracasen sentitu nuen zera bat da, zeren han pintadak denak dira maitasunezkoak, eta ez dakit beste norbaitentzat, baina Euskal Herritik datorren norbaitentzat «paretak ez dira maitasunerako, paretak dira borrokarako» irakurtzea oso arraro egiten zitzaidan. «Amnistia osoa» ikustea normala zaidan bezala «Maite zaitut»
|
ikustea
ez da normala. Nahiago nukeen nik bat edo beste?
|
|
|
Kosta egiten da haur bat eskolara xisteraz edo palaz jokatzeko eramatea. Gurasoen asmoa askotan semea profesionaletan
|
ikustea
da eta beraz, eskuz ezker paretan aritzen dira. Trinketean aritzeko esaten badiezu ezetz esango dute, profesionalizatzeko irtenbiderik ez dutela garbi dakitelako.
|
|
|
Funtsezko erantzukizuna du hartara, ETB, ikusleen artean ohitura sorrarazteko. Hain zuzen, duela gutxi arte film bat euskaraz bikoiztua
|
ikustea
artiziala zen, usadio ezak eta bikoizketa kaskarrek eraginda. Orain berriz, ekinaren ekinez, bikoizlari profesionalek franko hobetu dute beren jarduna.
|
|
|
Auzo gehienetan bezala pilotalekua ere bada Azkizun. Auzotik ikus genezakeena oso zabala da eta inguruetan bueltatxo bat emateak gehiago
|
ikustea
baimenduko digu. Itsasoa, beti da ikuskizun paregabea, baita hemendik ere.
|
|
|
Eta izan zitekeen: 1918an, Eusko Ikaskuntzaren sorrera biltzarrean, Tomas Etxeberriak euskal biblioteka berezi bat sortzeko asmoa plazaratu zuen; logikoa da bi kasuon artean paralelismo garbia
|
ikustea
, hots, gurea ere biblioteka nazionala bilakatzeko bokazioz etortzea. Baina orduan ez zen etorri, eta hurrengo laurogei urtetan ere ez.
|
|
|
Baina garaipen kontuei beste begiratuko zaio EHren abstentzio deialdiak duen eraginari. Emaitzak ikusi behar, baina leku askotan ez da samurra izango eragin hori zein den
|
ikustea
, deialdi aktibo honez gain, abstentzioak gorabehera handiak izaten ditu eta. Edozein modutan ere, azken urteetan, Espainiako Legebiltzarrerako hauteskundeetan izaten da txikien abstentzioa (96koetan% 27, 2), adituen ustez alderdi estatalistek beren hauteslegoa hobeto motibatzen dutelako.
|
|
|
Urteetan zehar nolabaiteko izarrak sortzen dira. Bitxia da txiki txikitatik norbaitek kalitatea baduela
|
ikustea
eta aurrera egingo duela iragartzea. Harkaitz Cano etortzen zait burura, adibidez.
|
|
|
Behar duen bezala hunkitzen du, musikaren bidez, hain justu. Gertaldi bereziki inarrosleak ditu, hala nola, pianoan norgehiagoka dutenekoa, protagonistak lehorreratu nahi duenekoa (ez lehorreko mundua ezagutzeko, itsasoa lurretik
|
ikustea
nolakoa den jakiteko baizik) eta jaistera ausartzen denekoa. Bestalde," Virginia" untzia dinamitaz gainezka dagoela behin betiko urperatzeko, mundu guztiak alde egin du, Bederatziehunek izan ezik.
|
|
|
Bestalde, euskarazko bertsioan Jose Ramon Soroiz izango dugu tronpetajolea. Interesgarria izan liteke beraz, bi bertsioak
|
ikustea
, bien antzezteko erak ezberdinak izango baitira.
|
|
|
Hemendik Leitzarako bidea jada badakigu eta ziurrenik gauza berrietaz ohartuko gara oraingoan. Ez baita berdina paisajea maldan gora edo maldan behera
|
ikustea
. Leitzara helduz txangoa amaitu dugu, baina gomendagarria da herrian kalez kale ibiltzea ere.
|
|
|
Denei erantzuten diegu, gainera. Bestalde, oso pozgarria da Kukubiltxo, Bihar edo Panta Rei bezalako taldeak gurekin batera lanean
|
ikustea
.
|
|
|
Kasu horietan, ihesei bidea itxi, eta aurrez programatutako telefono zenbakiei, suhiltzaileei adibidez, abisu emango lieke. Eta azkenik, automatismoak atezain automatikoko irudiak telebistan
|
ikustea
, kontratatutako potentzia elektrikoa baxuagoa izatea edo sentsoreen bidez argia piztu eta itzaltzea ahalbidetzen du.
|
|
|
Eta saiotik kanpo, eskolarteko txapelketa da beste herrietako bertsozaleak ezagutzea, eta" benetako" bertsolariak
|
ikustea
, eta betiko herritik atera eta leku berriak ezagutzea, eta gainera matematikako klasea galtzea, eta hurrengo txapelketara arte egindako lagunak agurtzea.
|
|
|
Bilera zuten orduan, eta jendea iristen ari zen artean, batzuekin hizketan hasi naiz. Net pozgarria zait berenak iraun dezan nahi dutela
|
ikustea
, baina beranduegiko ahalegina deritzat: inork tlingit hizkuntzaz ote dakien galdetutakoan, hiztun bakarra zegoela beldurrez aditu dut (bildutakoen artean ala herri osoan?), gutxienez, hirurogei bat urteko agurea.
|
|
|
Bere tamaina txikia dela eta, naturaren aldetik ez du aparteko garrantzirik. Hala ere, udazken eta neguko ekaitz gogorreko egunetan batez ere, ez da zaila bertan ubarroi mottodunak, ekaitz txoriak, txenadak... bezalako itsas hegaztiak
|
ikustea
.
|
|
|
Zaila izango da berriz ere holako pilotak
|
ikustea
. Pilotak bizitu egin dira, errazago jokatzeko, baina pilota ideala da azpitik bote handia ez duena eta astuna, indartsua dena.
|
|
|
Duela gutxi zazpi haxix zati desberdin aztertu eta autoetako olioa ere topatu omen zuten bertan. Haxixaren kalitatea
|
ikustea
erraza da: erretzean ateratzen duen keak txuria eta mantso igotzen dena behar du izan kalitatezkoa baldin bada.
|
|
|
Pozik dabil aita bat bere alabatxoari trenak, abioiak edota itsasontziak
|
ikustea
erruz gustatzen zaiolako. Okerrena, ordea, haiek ikusi orduko haurrari sortzen zaizkion galderei erantzun beharra da berarentzat.
|
|
|
Bideoak jolasak eta abestiak entzun eta ikusteko aukera emango du, horrela jolasak ikasteko bidea erraztuz. Aldi berean, istorio bat izanik, film bat
|
ikustea
bezalaxe da. Horregatik, ikastetxean zein etxean ikusteko moduko bideoa da.
|
|
|
Sektoreko erraldoi berri bat izango da, munduko hamar enpresa handienetakoa bihurtuz. Kopuru batzuk
|
ikustea
besterik ez dago sozietate berriaren tamainaz jabetzeko.
|
|
|
Euskaraz ez dakien nazionalista askok askotan kalte egiten dio euskal kulturari. Kuriosoa da
|
ikustea
nola, zuk liburu bat erdaraz argitaratu, eta Euskal Herriko jendeak esaten dizun," hombre, no sabia que escribieseis estas cosas en euskera".
|
|
|
5\. Bizitzari norakorik eta zertakorik ez
|
ikustea
. Era guztitako atsegiñak probatzez probatzeak hustasuna eta etsipena ditu ondorio(...).
|
|
|
Euskaltzaindiaren Arautegia
|
ikustea
aski zaigu, erakunde bezala duen ardura zertan den jakideko. Lehen artikuluaren zenbait zati begiratu besterik ez dugu:
|
|
|
Interesgarria da
|
ikustea
, nagusi den Euskal Herriko erreferentzialtasunaren etaekoizpenaren jatorriaren kopuruak ia parekatu egiten direla prime time delakoan. Eta, kontrara, kanpoko eragina zein generoren bidez gauzatzen den ikustea.
|
|
|
Interesgarria da ikustea, nagusi den Euskal Herriko erreferentzialtasunaren etaekoizpenaren jatorriaren kopuruak ia parekatu egiten direla prime time delakoan. Eta, kontrara, kanpoko eragina zein generoren bidez gauzatzen den
|
ikustea
. ETB1en kasuan, Kiroletan eta Musikan gauzatzen da kanpoko produkzioen etorrera.
|
|
|
Honetan, deigarria da
|
ikustea
, eguraldiaren iragarpena egitean TVEk zelan apartatzendituen euskal lurraldeak. EAE Kantabria, Asturias eta Galizarekin lotzen du; NFKLeon, Zamora, Salamanca, Avila eta abarrekin.
|
|
|
Beraz, inguruko egoeren aldaketetara itsua den nortasunarendinamika zurruneko atalak bilaka daitezke. Barne Ereduak zenbat eta egokiago etazehatzago izan, haietan oinarritutako portaera hainbat eta egokituagoa izango delakontuan harturik, erraza da
|
ikustea
, haurtzaroan finkatutako eta garai bateanegokitzapenerako ona izan daitekeen atxikimendu mota batek, traba egin dezaiokeela gizabanakoaren ondorengo garaietako adaptazioari.
|
|
|
Subjektu batek bertan joka ditzakeen antzeko rolen errepikapenen bidez, terapia taldeek egoera hauek argi
|
ikustea
ahalbidetzen dute. Adibidez, ikus daiteke (eta hau neurri handiagoan edo txikiagoan unibertsala dela esan genezake), esperientzia eta eraso latzen biktima moduan kexatu eta ager daitekeela pertsonabat, agerian eta bere ustez, horretarako arrazoi justifikagarririk egon ez arren.
|
|
|
Beraren ibilbide luzearen ikuspegiaaurrean dugula, erraz uler daiteke Txillardegi gure gaur egungo gizartean inposatunahi diguten kontsentsuaren antipodetan egotea. Zer kontsentsu mota inposatu nahizaigun
|
ikustea
besterik ez dago. Izan ere, espainiar estatuaren gidaritzapean, euskaldunen integrazioa da goitik behera inposatu nahi izan zaigun kontsentsua, Espainian, eroso?
|
|
|
Hala ere, edo horregatixe, hain zuzen?, kuriosoa da
|
ikustea
nola TxillardegikKierkegaard en antzeko krisi existentzial bat eta azken, jauzi, bat eginarazten dionLeturiari, arrazoimenaz gaindi eta nolabait erlijioaz beraz gaindi, kasu honetan?. Nobelan horixe da esanahitsuena, errotik existentzialistena.
|
|
|
Alderdi honetatik ikusita, badirudi esan daitekeelaeuskararekiko zientziagintza nahiko urria dela, nahiz eta azken urteetan gauzakhobetzen ari diren. Etsenplu gisa, nahikoa da
|
ikustea
noiz hasi diren euskararekikoikerketak, edo nolako presentzia homogeneoa eta eskasa duten gaur egungo unibertsitatearen mailan. Hala ere, joera baikorra bultzatu nahian, egoera honek badualderdi on bat:
|
|
|
Interesgarria da
|
ikustea
hizkuntzen presentzia, kasta banaketa, bezala definitzehori, eta zein garbiki iritzi zion, Gotzainaren bidetik joz gero, hizkuntz kontrolikgabeko egoera onartuko zela Elizako bizitzan.
|
|
|
Euskal Herriak arlo guztietan gaur duen egoera, konkistako ikuspegitik aztertubehar da. Euskal Herriari buruz edozein deskribapen egiten ari garelarik, ez da berdinakonkistapeko egoeratik
|
ikustea
ala ez. Adibidez, Euskal Herri konkistatuaren Historia, egoera soziologikoa eta psikologia konkistapean, Euskararen garapen ezina etadiglosia konkistapean, euskal musika eta kirola konkistapean, euskal ekonomia, sindikalgintza eta politika konkistapean, nazioarteko harremanak Euskal Herriankonkistapean, ertzaintza Euskal Herrian konkistapean, etab. Gure Herria konkistapekoHerria da.
|
|
|
Kaputxino sartzeko dei hura barrez hastekoa izango zen, baldin eta hotzikara bateragin ez balit, ikusitakoak ikusita eta entzundakoak entzunda. Aita Morlans inoizberriro ikusi gabe geratuko nintzela sumatzen hasita nengoen, berak osabarekin eginzuen bezala debekatu egingo zidatela hura
|
ikustea
, baina ez omen zegoen gaizkipentsatzeko arrazoirik.
|
|
|
argumentu tematikorik ez duten galdera laburretan oinarritzen den itaunketa da, test psikoanalitikoekin gertatzen den antzera. Batzuetan hizketatuak ganoragabeko galderen aurrean zer nolako erreakzioak dituen
|
ikustea
garrantzitsuagoa da, erantzunetatik sortzen diren datuak entzutea baino. Elkarrizketa mota hau puri purian egon zen EEBBetan berrogeiko hamarkadan, geroago Europara pasatzeko.
|
|
|
Irrati lokal guztietan programazio desberdinak egiten dira, bakoitzak bere targeta edo jomuga duelarik. Programazio lokalak burutzeko orduan programatzaileak aintzakotzat hartu behar dituen faktoreak zein diren
|
ikustea
da kontua.
|
|
|
Orain arte irratia audioa baino ez da izan, eta gaur egun oraindik gogorra egiten zaigu irratibidea esparru horretatik harantzago
|
ikustea
, baita oraindik daukan izena ematea ere. Irratiak balore erantsiak edukiko ditu etorkizunean.
|
|
|
Informazio irratiaren bilakaera ezin da ondo ulertu hedabide honen alde teknologikoaren historiaz eta bilakera horrek daramatzan ondorioez jabetu ezik. Horregatik uste dut interesgarria izan dela hori berori
|
ikustea
, gainetik bada ere. Aurreko ataletan ikusi dugun bezala, irratia berehalako soinu transmisioa da, leku batetik beste batera egiten dena.
|
|
|
Hain zuzen, interaktibitatea da irratietako edukiak aldatu ahal dituena. Dena den, irratian, aditu askok edukien kopia baino ez dute espero, analogikotik digitalera pasatutako edukiak baino ez
|
ikustea
alegia.
|
|
|
Ehizak tradizio handia izan du betidanik karrantzarren artean; ehiza garaian mugitzen den ehiztari mordoa
|
ikustea
besterik ez dago, baina hala eta guztiz ere, haranean, ez du garrantzi berezirik jarduera ekonomiko modura.
|
|
|
Esate baterako, geografiarekin: ez da batere zaila lurraldeari ematen zaion garrantzi politikoa
|
ikustea
, hau zuzenean talde edota komunitate identitatearekin, nortasunarekin, lotzen delarik. Hona hemen, adibidez, lurralde identitateari buruzko. Estatuaren legitimatzea dela eta?
|
|
|
Nahitaez Estatuari eta Estatuaren borondateari lotuta doakien gai bati heldu behar diogu53 Hots, Estatuak nahitaez lotu behar du nazioaren ideologia hizkuntza nazionalaren ideologiarekin. Benetakoa den ala faltsua den baino gehiago, lotura hori eraginkorki nola gauzatzen den
|
ikustea
interesatzen zaigu. Zentzu horretan, erabaki politikoen eragin determinatzailea nabarmendu beharra dago.
|
|
|
Lanbide irakaskuntzak ere bazuen bere lekua legearen barruan, baina ez gara gu gai hau aztertzen luzatuko, gure helburu nagusia eta hori da, hain zuzen, egindako hurbilpenaren arrazoia irakaskuntza maila ezberdinak elkarrekin nola lotzen ziren
|
ikustea
baita.
|
|
|
Irakaskuntza maila ezberdinak bere logika zuen sarearen barruan nola komunikatzen ziren
|
ikustea
interesgarria bada ere, ez du interes gutxiagorik zubi antzeko zeregina bete zezaketen bigarren mailako irakaskuntzako zentroak nola antolatzen ziren aztertzeak. Izan ere, institutuen arteko bereizketak oso eszenatoki deigarriaren aurrean jartzen gaitu.
|
|
|
Eta (hau gure artean) ez dut idazteko batere gogorik. Nahiago dut kanpora irten eta
|
ikustea
, ikustea, ikustea. Begiak zabal zabalik ditut Galway atzean utzi eta lurralde zoragarri honetan murgildu ginenetik.
|
|
|
Eta (hau gure artean) ez dut idazteko batere gogorik. Nahiago dut kanpora irten eta ikustea, ikustea,
|
ikustea
. Begiak zabal zabalik ditut Galway atzean utzi eta lurralde zoragarri honetan murgildu ginenetik.
|
|
|
Agian hori izan zen txarto egin zuena: berea balitz bezala
|
ikustea
. Edo, hobeto esanda, pertsona bat eta bakarra balira bezala ikustea.
|
|
|
berea balitz bezala ikustea. Edo, hobeto esanda, pertsona bat eta bakarra balira bezala
|
ikustea
.
|
|
|
Egia esan, handik urrun aurkitu zuen lo egiteko tokia. Handik eta beste edonondik ere urrun zegoela iruditu zitzaion, inguruan ez baitzegoen
|
ikustea
merezi zuen ezer. Periferiek ez dute bizitza gogoratzeko balio, antza.
|
|
|
Txemarenak, hain zuzen ere, hamar orduko autonomia eskaintzen zuen inon entxufatu gabe. Hala ere jendea kaletik begira gelditzen zitzaion, ez baita normala Cashel bezalako herri txiki batean antzeko espektakulurik
|
ikustea
. Turismo bulegoko eskaileretan jarrita zegoen, ordenagailua altzoan eta begiak ilargi betea baino borobilago.
|
|
|
Hiru aldi horietan ahalik eta garrantzi gutxiena eman nahi izan diot gertaera horri: Ralphekin gogoratzea ondo dago, eta noizean behin telefonoz berba egitea ere bai, baina Ralphen irudia Jabirengan
|
ikustea
lartxo da. Gogoratzeak ez du izan behar minezko ekintza bat, baizik eta zerbait atsegina.
|
|
|
Eta (hau gure artean) ez dut idazteko batere gogorik. Nahiago dut kanpora irten eta ikustea,
|
ikustea
, ikustea. Begiak zabal zabalik ditut Galway atzean utzi eta lurralde zoragarri honetan murgildu ginenetik.
|
|
|
Ez dakit nola ikusi nuen ere. Beno, bai, badakit, baina esan nahi dut bidetik ia ezinezkoa zela urtegia
|
ikustea
. Batez ere autoa gidatzen joanez gero.
|
|
|
Bai, interesgarria da, edo nahi bada exotikoa, kanpokoek gutaz pentsatzen dutena ezagutzea, eta alde horretatik ikusita Txemak pozik jarri zituen martxan bere zenbait neurona (larregi ere ez, topikoez hitz egiteko aski baitira dozenatxo bat edo). Aberasgarria da norberaren herria perspektibaz
|
ikustea
. Ados.
|
|
|
" Neptune"," Railway"," Sugan". Munduko gauzarik zirraragarriena zen pantaila hitzez nola betetzen zen
|
ikustea
, artxiboa irekita zegoen seinale ezin argiagoa. Eiderren usaina ere dasta zezakeela iruditzen zitzaion.
|
|
|
Telebistako irudiak izan ziren hasiera batean Eider txunditu zutenak: zirraragarria iruditu zitzaion segundo txiki bateko tartean National Westminster Bank zaborraren parean nola utzi zuten
|
ikustea
, eta kapitalaren jabe ziren adreilu eta kristalezko kaiola handiak hondakinez nola bete ziren konturatzea. Baina zirrarak askoz bortitzagoak izan ziren telebistako irudi haietatik haratago joan eta lehergailuaren zergatia ulertzen saiatu zenean.
|
|
|
Jaun André: mundutik ibilia naiz eta ongi bai ongi dakit zein diren, kontu horretaz denaz bezainbatean, jendearen azturak eta ohiturak, zeren behin baino gehiagotan egokitu izan baitzait hango eta hemengo hirietan ibiltzea eta jendea karriketan
|
ikustea
, pixa egiten etxeko pareten kontra, edo kaka egiten ere bai karrika bazterren batean, tokian tokiko usantzen arabera. Eta gure etxean ere ohiturak ez ziren hain diferentak, zeren eta oraindik ere oroit baitezaket aitona Nikolasen iduria, tximiniako zuloaren gainean bere premiazko egitekoak egiten.
|
|
|
Edo, ez ote da absurdua hilen alde jartzea, biziak beharrago daudenean? Eta hire amaren nahia eta gutizia hi
|
ikustea
duk. Izan ere, ba al dakik zer erran zigun hitaz ari zela?
|
|
|
—Ez dakizu zein laket izanen nukeen egunen batean teatro on baten
|
ikustea
, baina zin zinezkoa: Molièreren komedia bat, konparazione...
|
|
|
Zeren, baldin egia bazen ere ezen pertsona haserreak aski izan dezakeela halakoetan bere buruaren eta bere bisaia itsusiaren
|
ikustea
berriro ez haserretzeko, ez nengoen, ez, ni, puntu hartan, mirail baten aitzinean paratzeko trenpean, Platonen dizipuluetarik bat banintz bezala, ez horixe... hain bainengoen neure pena hartan dolorezki penaturik, eta hain bainengoen, halaber, neure gorputzeko parte eta endrezera guztietan gogorturik eta gozakaizturik, ez anaiarekin baketzeko asmotan eta ez harekin bihozbera eta uxter jokatzeko d... Zeren deusek ere ezin atera bainintzakeen neure tentutik eta pazientziatik, nola anaiak Elbira modu itsusi hartan kentzeak, eta zeren hark neuri eginaren ordaina bihurtu nahi bainion, eta doblea bihurtu nahi nion, ahal izanez geroz!
|
|
|
Bidaia ona izan diagu Indietarik honat, eta luze mintzatu gaituk honetaz eta hartaz... Ordea, orain arte erran ez badiat ere, balitekek Urbiain apur bat mudaturik
|
ikustea
. Halarik ere, amak nik baino hobeki emanen dizkik argibideak...
|
|
|
—Joanes, hire amaren partez natorkik, zeren hura guztiz aldaturik baitago, eta zeren hark ez baitu bertze desirarik hi
|
ikustea
eta hirekin hitz egitea baizik.
|
|
|
Eta galdegite hura zen ene egoerari buruzkoa, zeren jakin nahi baitzuen zer egiten nuen nik Indietan eta zertarat etorri nintzen. ...a deus ere aurkitu ez irabazi... eta, are okerrago, zeren, batetik, kapitain ohia eritu eta sukar izugarri baten ondorez hil baitzen, eta zeren baitzirudien, bertzetik, ezen oihanean galdu ginela Santo Tomáserat itzultze asmotan ginenean, nahiz eta azkenean zorte apur bat ere izan genuen... edo zorte handia, hobeki, ez baitzen ahuntzaren gauerdiko eztula paraje haietan fama oneko bertze nafar bat
|
ikustea
, ezta gutiagorik ere...
|
|
|
Tigrearen edertasunaz mintzatu berri natzaizu, eta, zinez, zeinen ikuskizun ikusgarria zen hura ehizan
|
ikustea
! Zeren, noiz eta ehizaren gibeletik egiten baitzuen —hotzetik berorat, alegia—, istant ezin laburrago batean egiten baitzuen, zeinean baitzirudien ezen sua haren baitan piztu eta, piztu orduko, gorputz osorat hedatzen zitzaiola, zainetan bolbora balu bezala, harat eta honat lehertzen zena eta gihar guztiak dantzan jartzen zituena, mugimendu arin eta ezin airosagoan.
|
|
|
Ikuskizun ikusgarria aitona erretzen
|
ikustea
...! Izan ere, haren erretzeko modu hura ez zen soil ke hartze eta ke jaurtikitze bat, mintzatzeko modu bat ere bazen.
|
|
|
izan zitekeen nire balentria ustezko harengatik, balentria hark agerian ipintzen zuelako ezen Ama Birjinaren seme ezin onest eta leialagoa nintzela, zeren, haren eginak eta ekinak jarraibide harturik, aurizki, zanpatu eta oinkatu bainuen sugea; edo izan zitekeen anitzez ere sinesgarriagoa den bertze arrazoin bategatik, zeina den erdi zorabiaturik utzi nuela haren emaztea, nahaste borraste hartan... Zeren bizitzak erakutsi baitit ezen ezkonlaguna estu eta larri
|
ikustea
dela —eta, ahal izanik, hankaz gora— senar emazte gogaituen nahia eta gutizia, zeren batak zein bertzeak horrela emaiten baitie ihesbidea eta itzurbidea elkarren aurka pilatu eta luzaroan ezkutatu gaitzerizko eta ezinikusiei, eta zeren gogait gaixtoari ere, bidenabar, erremedioa edireiten dioten. Baina, esplikazione merke horietarik haratago, ikus nola irudikatzen dudan gaur gure senar emazteen arteko eszena labur hura:
|
|
|
Eta zein ederra egiten zitzaidan gure untzi hura aitzina egiten
|
ikustea
...! Eta, zenbatenaz behatzenago nion, hainbatenaz iduritzenago zitzaidan ezen untzia kapitainak bere kontakizunetan aipatu balea izugarri haietarik bat zela, gorputzaren hezur mamiak zurezkoak zituena eta arimaren bela hedatuak haizezko.
|
|
|
—Gauza batzuk aldarazi nizkion —hura beti mintzo— Ispilua, berriz —beira puska eskerga seinalatu zuen—, ez nuen lortu hemendik eramatea. Ximurrak ikaragarri maite du bere burua
|
ikustea
larrutan ari denean.
|
|
|
Horixe hegan! Pastazko betaurreko lodiak ohikoak baino handiagoak izanik ere babes kaskarregia ziren eta, beraz, ezinezkoa nuen kontagailua
|
ikustea
begiak malkotan izaki. Sumatzen nuen, hala ere, metro bakoitzarekin abiadura haziz zihoala, motorraren ahalmen guztia proban jarri nahian balebil bezala.
|
|
|
—Halako estualdietan, pozgarria da lagunenganako zure berotasuna bere horretan dagoela
|
ikustea
.
|
|
|
Egunkariko lankide ohia nuen Tomas, eta hala izanagatik, lanbide pozoitsu honetan aurkitu dudan lagun bakarrenetarik. Orain, egunkaria utzi eta uhinen mirabe zebilenetik, besotik zintzilika eramaten zuen grabagailu erraldoiaren larruzko azal higatua hurbil
|
ikustea
maite nuen, kale lanean ari nintzelarik. Akats bakarra, sobera solasturia izatea, nire beheraldi alkoholikoetan batere komenigarria ez zena.
|
|
|
Gogoko izan nuen haren mazelak odol ukaldiak jota
|
ikustea
.
|
|
|
Eskarmentuak erakutsi dit, ordea, azalpen zirtzil eta funtsik gabeenak izaten direla sinesten errazenak. Anaren aurpegia
|
ikustea
baizik ez zen. Hasian hasi eta haize alde, egokiera probestea erabaki nuen.
|
|
|
etxe-jabe arraia jan edatekoak ekartzeko baizik ez zen hurbilduko Ximurrak bere egiten zuen gelara, eta halakoetan ere atean kax kax joko zuen beti, helduendako komikiak eta aldizkari pornografikoak —Charlyren ekarpena gure arratsalde beiletara— kukutzeko denbora eman nahi baligu bezala. Egun, neke zait neure burua hain lasai
|
ikustea
bizkarroikeria lotsagarri hartan. Orduan arras naturala iduritzen zitzaigun.
|
|
|
Gustatu zitzaidan erruduntasun miko bat haren bisaian islaturik
|
ikustea
.
|
|
|
Ni baino hiru lau urte zaharragoa, ezkongabea edo dibortziatua, erdi mailako funtzionarioa edo bulego bateko enplegatua; horiexek nire ikuskapenaren lehen ondorioak. Errimel ez oso zuzen ezarriak eta soberako pinturak huts eginik zioten bisaia gogortua eztitzeko lanetan; gainerakoan, aurretik haren
|
ikustea
banuela iduritu zitzaidan, baina hori ere ez da bitxia 200.000 biztanle ere ez dituen herrixka honetan. Martini bat eskatu zion Musu tristeri, eta ez zitzaion jazarri hormarik gabe atera ziolarik.
|
|
|
Jende asko zegoen hondartzan, inor ezagunik ez ordea. Azkenean, lortu nuen Edurne
|
ikustea
. Bakarrik zegoen eta alde batetik bestera zebilen.
|
|
|
Ezkonberria zen osaba, eta, gauero, atea bere gibelean itxi eta emakume harekin, izeba berriarekin, lotara erretiratzen zenean, buruan mila galdera nituela gelditzen nintzen ni. Harrigarri bezain kilikagarria zen niretzat emakume harekin oheratzen zela
|
ikustea
. Hala ere, denek onartzen zuten osaba Andoniren jokabidea.
|
|
|
Zuei haren desenkusak agertu behar dizkizuet, baina lasaiago gaudela, aireportuan. Eta solasean ari zela, harrigarria egin zait Karmelo Tomen betaurreko ispiludunekin
|
ikustea
, eta eskuan zeraman haren sonbreiruarekin. Azkenean, San Fantziskon beste egun batzuk pasatzea erabaki du, gero Mexikora joateko.
|
|
|
esan dit, begiak itxi, eta irriño bat egiten saiatzearekin batera. Dabid dela eta, jakizu niretzat kolpe handia izan dela bera hemen
|
ikustea
. Bere onetik irtenda egon behar du egin duena egiteko.
|
|
|
Baina jatekoa eskatu berria nintzela, ezustean, Ruben sartzen ikusi dut. Ez dut ukatuko hasiera batean deseroso samar sentitu naizela (nahiago nuen inork zer eskatzen dudan, nola jan edo zer uzten dudan ez
|
ikustea
), baina bidailagunen artean hautatu behar izanez gero, Ruben ez da aukeraketarik txarrena. Horregatik, mahai guztiak beterik zeudela ikustean, ez zait gehiegi kostatu nirekin bazkaltzera gonbidatzea, horregatik eta bera ere bakardadezalea delako, oso lotsatia dirudielako, gustuko dudalako.
|
|
|
Baina, esan bezala, orain desberdin begiratzen diot bizi  tzari, paisajeari, gizonei (dagoeneko ez dut pentsatzen gizon bat musukatu edo berarekin oheratuz gero, bizitza osoa harekin eman behar dudanik; haiek, bestalde, desberdin begiratzen didatela eta aintzat hartzen nautela ohartzen naiz). Goizean, esate baterako, Rubenekin gustura ibili naiz anasazi indiarren erruinetan ikusmiran; honetaz eta hartaz hitz egin dugu, gai hutsalak hizpidera ekarririk, baina oso atsegina egin zait haren begirakune lotsa  tia nirearekin gurutzatzea, edota hura lotsagorritzen
|
ikustea
Tomek eskutik kamera kendu, eta esan dionean:
|
|
|
Eta horrekin batera originala iruditu zitzaidan operazalea izatea (Miren eta Koldo lagunik intelektualenak izanik ere, ez ziren sekula joaten), eta gustatu egin zitzaidan haren frantses doinua, eta solasaldian nik ulertzen ez nituen hitzak tarteka  tzea. Gustatu egin zitzaidan nitaz ezertxo ere ez galdegitea (ezkondua naizen, zein lan mota dudan edo orain arteko bidaiak nora egin ditudan jakiteko Adela edo Esther bezalakorik ez dago) eta, aldiz, haren gaiak zeintzuk ziren
|
ikustea
. Pubetik irten ginenean, esate baterako, gaugiro ederra egiten zuen eta, laranja atal bat ematen zuen ilgora ikusirik, honela mintzatu zitzaidan:
|
|
|
Bitxia da, bitxia denez, aldian aldiko telefono kabinaren ilaran Karmelo deika
|
ikustea
, eta hura ahoskatzen ari den hitzak laster zureak izango direla jakitea, eta norbera izatea hitz horien sujeta. Bitxia da, bitxia denez, haren deietan nirekiko erakusten duen berri ezaren aldean, ni urbizien pareko bilakaera azkar batean sentitzea, eta hark kanpotik ezin ikustea neure baitan zer nolako aldaketak gertatzen ari diren.
|
|
|
Bitxia da, bitxia denez, aldian aldiko telefono kabinaren ilaran Karmelo deika ikustea, eta hura ahoskatzen ari den hitzak laster zureak izango direla jakitea, eta norbera izatea hitz horien sujeta. Bitxia da, bitxia denez, haren deietan nirekiko erakusten duen berri ezaren aldean, ni urbizien pareko bilakaera azkar batean sentitzea, eta hark kanpotik ezin
|
ikustea
neure baitan zer nolako aldaketak gertatzen ari diren. Eta bitxiagoa da, bitxiagoa denez, niregan gero eta handiagoa piztea Dabid berarekiko Karmelok dioenarekiko baino:
|
|
|
Noizbait ere denok elkartu, eta bazkal  tzera joan gara (beharbada kanpinetan egun asko igaro dugulako, Chicagon baino harrigarriagoa egin zait elkar garbi eta txukun
|
ikustea
), denok Tomen hitzetan makal samar zegoen eta gelan geratu den Karmelo salbu. Eta bazkaritan kasik hutsaren truke jan eta, batez ere, edan ahal izan dugu.
|
|
|
Atzo, hoteletik irten, eta hirigunera heltzen hasiak ginela, itsasontziak igarotzeko zubi altxagarri bat goratzen ikusi ahal izan genuen. Zinez ikusgarria izan zen etxeorratzen artean, bi beso haiek zerurantza zabaltzen, eta gero ibairantza beheratzen eta batzen
|
ikustea
(makina bat argazki errollok eta bideo kasetek frogatu zutenez).
|
|
|
Denver atzealdean utzi, eta Mendebalde menditsuan barneratzen hasi garenean, Aspen inguruan ekaitza lehertu da. Nik beti atsegin izan dut aterpetik euria nola ari duen begiratzea, tximistek iluntasuna nola urra  tzen duten
|
ikustea
, eta gaur ere furgonetako kristalari itsatsia egon naiz, gozo, gogoa hara honaka zebilkidala.
|
|
|
esate baterako, behin Patxirekin Gasteizko Florida parkean izan nuen hitzordua: Patxik hango kristalezko tabernan zerbait hartzera gonbidatu ninduen, oso ederra bai  tzen, epeletan kafe bat hartu bitartean, kanpoan elurra nola ari zuen
|
ikustea
; eta, zer mila sorgin, ederra baitzen norbait zuregatik txora txora egina dagoela jakitea, eta emeki emeki lehen musua emateko nola makurtzen zaizun ohartzea, nahiz eta gero doi bat gogoz kontra zeure burua baztertuz erantzun (orduan nik ez nuen beste amodio baten beharrizanik sentitzen, baina atsegina gertatu zitzaidan Patxik nirekiko agertu zuen, nola esango nuke, miresmena?; Patxi haize bolada... Hala ere, gero ez nintzen ausartu Dabidi egia esatera; ez dakit, haren erreakzioaren beldur izan nintzen eta, bestalde, argi neukan ez zela ezer gertatu eta, halaber, ez nuela Patxiren laguntasuna galdu nahi.
|
|
|
Ni, ordea, leher kaka egina senti  tzeaz gain, azken boladan bezain axolagabe nindoan, baina ez denbora luzerako. Kanpo aldera begiratu nuen batean, zer eta tigre bat
|
ikustea
iruditu zitzaidan..... Hotzikara batek buruko ileetatik oinetako behatz ttikiraino zeharkatu ninduen, baina, alde batera, neure burua taldean nabarmendu nahi ez nuelako (zer edo zer argi baldin badut, horixe da:
|
|
|
Nire bizitzako unerik hunkigarrienetakoa izan zen: munduko buruzagirik ahaltsuenetako bat, ahaltsuena ez bada, nire oinetan negarrez eta barkamen eske
|
ikustea
. Orduan nik neuk aholkatu nion nazioaren onerako egia osoa ez esatea.
|
|
|
Nagusia Eusko Jaurlaritzak urtero ematen duena da, Sarea osatuta, dirulaguntzaz gain hainbat antzokitara iritsi ahal izatea bermatzen duena. Eta txalogarria da gero eta proiektu gehiago aurkezten dela
|
ikustea
, batetik, eta laguntzak, beraz, garai batean baino banatuago ematea, bestetik.
|
|
|
Hala ere, eta honekin batera esan behar da," betiko izenek" ere erronkari eutsi diotela (Izagirre, Urretabizkaia, Lertxundi, Irigoien, Txiliku, Igerabide). Pozgarria da
|
ikustea
orain 20, 25 eta 30 urte hasi ziren haiek zer nolako lan interesgarriak ari diren argitaratzen.
|
|
|
Baina lehenago ere behin baino gehiagotan esan dudan bezala, niri, askotan eta askotan, gustatu edo ez gustatu parametroa erabiltzea gustatzen zait artelan baten aurrean nagoenean, eta esan behar dut, ia baldintzarik gabe, niri Zurbaranen pintura gustatu egiten zaidala, eta edonori gomendatzen diodala bere koadroak
|
ikustea
, baita erakusketa berezia bukatu eta Bilboko Museoaren bilduma propiokoak besterik ez badaude ere ikusgai. Baina San Hu go jangelan (edo errefektorioan) koadroaren aurrean jartzeko paradarik izanez gero, begiratu une batez bazkaltzen ari diren fraideen atzealdean dagoen paretean zintzilik dagoen bigarren koadroari.
|
|
|
Schlicken lanari buruzko analisi arduratsu baten ezak estereotipo askori eman dio lekua. Ohikoena Schlick Vienako Zirkuluaren egiaztagarritasunaren defendatzaile gisa
|
ikustea
izan da, Zirkuluaren ideia eta joeren alternatibei itxitako filosofoa bailitzan. Baina auzia ez da hain erraza.
|
|
|
Ikuspuntu aniztasuna, hortaz, nabarmena zen. Enpirismo logikoaren eragina, zentzu honetan, erabat indartsua izan zen, eta zientzia zer zen ala zer ez zen zedarritzeko joerari ekin zion —Popperren ildotik, batez ere—86 Ez da arraroa
|
ikustea
, hortaz, neurketa eta egiaztagarritasunetik urrun zeuden ikerketa joerek —psikoanalisia edo sasizientziak, esate baterako— ezin izan zutela zientzi akademian sartu.
|
|
|
Bestaldetik, ikuspegi baikorrago batean, XIX. mende amaieran eta XX.eko hasieran natur zientzietan, matematikan eta logikan izandako iraultzak aintzakotzat hartuko zituzten serioski. Hau ezin da ahaztu, gai honi buruzko eskuliburu askotan bezala, Zirkuluak zientziarekiko zeukan lotura
|
ikustea
beharrezkoa baita bere ondorio filosofiko garrantzizkoenak uler ditzagun. Ondorio horiek aldez aurretik zegoen zientzien filosofia oinarriztatzailearen aurrean —hots, filosofia transzendental kantiarraren aurrean— emandako erreakzioaren corpusa osatu zutelako.
|