|
2000
|
|
|
telebistako albistegia sortu zuen, France 3k Ipar EuskalHerriari buruz ematen dituen gaurkotasunezko berriak beste ikuspuntu batez eskainiz; are gehiago La Semaine du Pays Basque astekariaren agerpenarekin, tokiko prentsaSud Ouest eskualdeko egunkariaren euskal argitalpenera mugatuz. Hala ere, gehienetan ezin dugu aniztasunaz
|
hitz
egin gaien aukerari zein aurkeztu eta komentatzekoerari dagokienez, ez eta zuzendua zaien irakurleei eskaintzen zaizkien gaurkotasunezko berrien begirada eta ideia nagusiei dagokienez ere. Hauxe gertatzen zaie bereziki deszentralizatuak diren hedabide publikoei (France 3 Euskal Herri, Radio FrancePays Basque) baina baita ere, maila txikiago batean baina?
|
|
|
Tradizionalena metatze bertikaleko prozesua izan da, hauda, maila guztien bateraketa, hots, ekoizpenetik banaketarako mailen berrelkarpenatalde berean. Honela, bere publizitatearen kontrolguneez
|
hitz
egin gabe, Sud Ouest SAtaldeak bere banaketa elkartea sortu du S2Drekin batera. Metatze horizontalekoprozesua gero eta arruntagoa da.
|
|
|
Edozelan ere, etakonparazio gisa, hona hemen Sofres AMk 1999rako, EAEn, kaleratutako audientzia kopuruak: TVE1 22, 5TVE2 8, 2TELE 5 23, 3ANTENA 3 20, 3CANAL+ 2, 0ETB1 5, 4ETB2 15, 6Bestelakoak 2, 8Lur Otxoantezana Petuya k euskaratua.La Semaine du Pays Basque eta Sud Ouest lehenik eta behin ezberdintzen dituena, bataren asterokoagerpena da, horrela ezin baita izan, eskualdeko egunkariarentzat benetako lehia. Batak momentuanbildutako gertaerez
|
hitz
egiten du, besteak, aldiz, ezin izaten ditu gaurkotasunaren, puntu beroak, gertatzen diren unean aipatu, baina urruntze ikuspuntua eta beharrezko denbora izaten ditu bere esanakhobeto garatu eta oinarritzeko. Hala ere, La Semaine du Pays Basqueren estiloa, bere homologoa den LaSemaine du Rousillonena bezala, Frantziako Kataluniar Herrian?
|
|
|
Politika gaieiburuzko albisteek, ordea, zatikatu egiten dute Euskal Herria: ETBko albistegiak, politikaz
|
hitz
egiten dutenean, gehienbat Hegoaldeaz (%43) eta Euskal AutonomiaErkidegoaz (%39) ari dira. Honetan nabarmen bereizten dira egunkari abertzaleetatik, eta Euskal Autonomia Erkidegoko egunkari erregionalistek erakusten dituzten joeretara hurbiltzen dira.
|
|
|
Orokorrean
|
hitz
eginda, Europako Batasunak arlo honetan duen asmo nagusia, bestelako ekonomia sektoreetan bezalaxe, ikus entzunezko komunikazioarenazpiegitura, zerbitzu eta ondasunen trukerako merkatu komuna eratzea izan da. Horrekin batera, pisuzko beste arrazoiak, Europako ikus entzunezko sektorearen garapenasustatzea, eta, azken urteotan, halaber, informazioaren gizarterako bidean jarrita, sektore honen eta telekomunikazio eta informazioaren teknologiako arloen artekobat egitea bultzatzea izan dira.
|
|
|
Baina horiekin batera, eta hemen jorratzen ari garen ikuspuntutik, Euskal Herrikobalizko komunikazio esparruaren ikuspuntutik alegia, sistemaren deszentralizazio modua eta ahulezia dira agian horren hutsunerik nabarmenenak. Komunikazio askatasunaren legearen eraldaketak erreferentziak egiten dizkie frantsesaz aparteEstatuan
|
hitz
egiten diren beste hizkuntzei, bai eta, modu orokorrean bada ere, horiekbabestu beharrari ere. Baina gero ez du maila edo eremu erregionala ezagutzen, ezikuspegi administratibotik ezta politikotik edo kulturaletik ere, ez sistema publikoan ezeta pribatuan ere.
|
|
|
Gaiei gagozkielarik, hemen ere, euskararekin egiten dugu topo: euskara euskarariburuz
|
hitz
egiteko erabiltzen da, gehienbat. Euskarari buruz jarduterakoan, euskarakbalio estatistiko aipagarria du orrialde nafarretan:
|
|
|
Protagonistei gagozkielarik, banakoak dira nafarrei euskaraz mintzo zaizkienak: talde ez formaletako ordezkariek, egitura formaletako bozeramaileek eta instituzioadministratiboetako arduradunek ez dute ia inoiz euskaraz
|
hitz
egiten Diario deNoticiasen.
|
|
|
Gure inguruan irakurgai edo ikusgai diren hedabideei esker, Euskal Herriaz izandaitezkeen definizio politiko guztiek badute beren isla eta eredu mediatiko propioa.Euskal Herriko egunkariek eta telebistek eraikitzen dituzten identitate mapak osoprofil zatikatuak erakusten dituzte; hain zuzen, konstatazio horrek garamatza euskalpoliformismo mediatikoaz
|
hitz
egitera.
|
|
|
Duela bost urte, biolentziei buruz
|
hitz
egin genuen UEUko ikastaroan. Bertanirakurri ziren artikuluekin. Biolentzia?
|
|
|
Bertanirakurri ziren artikuluekin. Biolentzia? izenburua zeraman liburua osatu zen.Aurtengoan, berriz, burujabetasunari buruz
|
hitz
egin dugu Iruñeko Larraona ikastetxean, eta, EZBAIKA elkartearen laguntzari esker, udako ikastaroan hitz egindakoa argitaratzeko aukera izan dugu.
|
|
|
Bertanirakurri ziren artikuluekin. Biolentzia? izenburua zeraman liburua osatu zen.Aurtengoan, berriz, burujabetasunari buruz hitz egin dugu Iruñeko Larraona ikastetxean, eta, EZBAIKA elkartearen laguntzari esker, udako ikastaroan
|
hitz
egindakoa argitaratzeko aukera izan dugu.
|
|
|
Era berean, utopia eta politikagintzaren arteko harremanaz zerbait esango dugu, politikagintzaren kontzepzio baten alde eginez, baina utopiaren zeregina inondik ere ukatugabe. Azkenik, aurretik burututako planteamenduen puntu ahulez, mugez eta horiekpraktikan eduki ditzaketen funtzioaz
|
hitz
eginen dugu.
|
|
|
askeakizan nahi dugu, eta, filosofikoki oso modan izan ez arren, libertatearen behar horialdarrikatzen dugu. Ezin baita burujabetzaz
|
hitz
egin, askatasunaren kontzeptuakontuan hartu gabe. Hortaz, herri gisa, eta baita pertsonalki ere, libertatea dugu helburu.
|
|
|
Nahiz eta oso denbora laburrean gertatu, aldaketa hauek ez ziren iragarrezinak.Izatez, aditu batzuek serioski
|
hitz
egin zuten gizartearen informatizazioari buruz.Hona hemen, hiru adibide erakusgarri.
|
|
|
Brubaker ek berak ere, auziari beste ñabardura bat gehituz,, hiritartasun nazionala? aipatzen du hiritartasunaeta naziotasunaren arteko loturaz
|
hitz
egitean. Bere hitzetan, Frantzia, Ingalaterraeta Ipar Amerikako tradizio politikoetan uztarketa semantiko hori naziotasunarendefinizio politikoaren adierazlea da horietan estatua, nazioa eta herri burujabeagauza bera baitira (Brubaker, 1992: 50).
|
|
|
Nik, Iparraldetik, horrelako eskema bat arriskutsua ikusten dut, kasik esangenezakeelako, hogei urteren buruan gure euskalduntasuna desagertua izanen dela.Maila apalenetan ere, Estatu frantziarrak inongo borondaterik ez du gure euskalizaera onartzeko. Beraz, gaudenean jarraituz, hogei urteren buruan hemengo lurraldea da Euskal Herri gisa kontsideratu, euskaraz
|
hitz
egin dezaketen hamarbat pertsona bakarrik egongo direlako.
|
|
|
Hori ezinbestekoalitzateke. Eta ezinbestekoaizango litzateke, baita ere, abertzale ez diren alderdiekin
|
hitz
egitea, hori gutxienez, edo definizio saia
|
|
|
Betidanik gauza jakina da. Jakina da
|
hitz
egiteak mesede egiten duela.Adibidez, kongresuak egitera bultzatzen gaituen arrazoietako bat bada behintzathori. Betidanik gauza jakina da, hitz egiteak sendatu egiten duela batzuetan.
|
|
|
Jakina da hitz egiteak mesede egiten duela.Adibidez, kongresuak egitera bultzatzen gaituen arrazoietako bat bada behintzathori. Betidanik gauza jakina da,
|
hitz
egiteak sendatu egiten duela batzuetan. Gauzajakina da gaizki egotea edo eri egotea, bestela hitz egin ezin denean hitz egitekomodu bat dela agian.
|
|
|
Betidanik gauza jakina da, hitz egiteak sendatu egiten duela batzuetan. Gauzajakina da gaizki egotea edo eri egotea, bestela
|
hitz
egin ezin denean hitz egitekomodu bat dela agian. Gaur egungo hizkuntzan, somatizatzea?
|
|
|
Hizki larriz idatzitako Bestearen lekua hartzen duen heinean, subjektuakbere sufrimendua zuzentzen dion Beste horren kokagunea hartzen duen neurrian, analistak hortxe egiten dio uko nagusi izateari. Eta horrexegatik
|
hitz
egiten dugupsikoanalisiaren etikaz eta analistaren gogoaz, nagusi izatearen gogoa baino indartsuagoa litzatekeen gogo batez bezala. Gogo hau enigmatikoa da.
|
|
|
jakinaraztearekin, ate hori itxi egiten du. . Nik ez dakit, horregatik
|
hitz
egin behar duzu, esaldia subjektuari entzunarazten badio soilik geldituko da irekita.
|
|
|
psikoanalistarengandik itxaron dezakeena jendeari jakinaraztea, hain zuzen ere. Alegia, merkatu terminotan
|
hitz
egin behar bada, gure produktuaren benetakotasuna berreskuratzea. Hortik dator landu beharreko auzi guztiz zehatza:
|
|
|
(Tonella, 1994, 37 or). Analisi bioenergetikoan, horrek teknikaterapeutiko espezifikoez
|
hitz
egitera eramaten gaitu.
|
|
|
Psikoanalisian, transferentzia neurosiaren garbitzeaz
|
hitz
egiten den bitartean, analisiaren amaiera bezala hartuz, terapiak berak sorraraziriko patologia?, gestaltean berriz, egotismoaren desegitea, menpekotasunen arteko gehiegizkoindependentzia dela esango genuke, edo J. M, Robine ren hitzetan,, egologiatikekologiarako bilakaera?. 18
|
|
|
–Pertsonen arteko komunikazioa eta pertsonala?: , hura, ri buruz hitz egiteasaihestu,, nia, ri buruz
|
hitz
egitera bultzatu.
|
|
|
mugimendua hasten denean gertatzen da.Beharra asetzera zuzenduriko jokaera da: hozkailurantz noa, etxetik ateratzen naiz,
|
hitz
egin nahi dudan pertsonaren telefono zenbakia markatzen dut...
|
|
|
Organismoaren beharrak, ingurunearekin interakzioan asetzen dira: jan, edan egiten dut, paseatzera atera edopertsona horrekin
|
hitz
egiten dut...
|
|
|
Azken pausoa ERRETIRADA da (6 puntua), edo geldiunera itzulera, behinbeharra asea izan denean, ziklo berri bat azaleratu, edo sortu arte: jan, edan paseatuedo
|
hitz
egin ondoren, ekintza aldatu, edo atseden hartzen dut, edo lotara joatennaiz (erretirada nagusia litzatekeena).
|
|
|
New York eko etaparen ondoren, Minuchin eta Montalvo (biak jatorrihispanokoak, Argentinarra eta Portorrikoarra), aipaturiko Filadelfia-ko erakunderaaldatu ziren, eta bertan lehenik Haley rekin eta ondoren Speck ekin topo egitenzuten. Biek izan zuten teorizazio estrukturaletan eragina, baina bereziki lehenak, hainbesteraino ezen biak bateraturik jardun zuten etaparen ondoren, orientazioestrategiko estrukturalaz
|
hitz
egitea egokiagoa bailitzateke. Ondoren MinuchinNew York-era itzuli zen eta azken urteetan Familia Terapiaren hedatzailehandienetarikoa izan zen eta gaur egun ere bada, mundu guztian zehar eman dituentailerrak eta ikastaroak lekuko.
|
|
|
Psikodramaren berezitasun bat eszenifikazioa da. Hemen,
|
hitz
egindako diskurtsoan ez bezala, subjektuari antzezteko gai batean pentsarazterakoan, pertsonaiabatzuen egoera bat pentsatzen edo errepresentatzen da, hain zuzen ere, subjektuabera protagonista izanik, eta besteak ekintzara eramanez. Beraz, hemen azpimarratzeko bi urrats daude:
|
|
|
Honetan ere, talde egoerak aldaketa batzuk moldatu behar izan ditu. Hala, subjektu baten ez da derrigorrezkoa saioa betetzeko; eta subjektu batisilik egon daiteke saio batean eta hala ere bertan
|
hitz
egiten denaz onuratu.
|
|
|
Bestalde, erreserbaren eta abstinentziaren arauak taldekideengana ere iristendira, taldean
|
hitz
egindakoa bertan gera dadin, eta taldekideen artean talde harremanak bakarrik dira komenigarri.
|
|
|
Baina kultura, fiktio mentis? izanik, berari buruz
|
hitz
egiteko orduankonparazioaren teknikaren laguntza ezinbestekoa zaigu, zer esan nahi dugunadierazteko izadian aurkitzen dugun zerbaitetaz baliatuz.
|
|
|
Ordurako nire frantsesez
|
hitz
egiteko gaitasuna aritua zen, zeren eta erdaldun hutsbatzuk (gutxiengoa, ez pentsa) izanik, frantsesez ere aritzea komeni zen, eta berotunintzen nonbait. Kanpotik egindako galdera iruditu zitzaidan.
|
|
|
Gurean dudarikgabe nagusi izan dena, erlijioarena dugu. Erlijioaren mezuak
|
hitz
egiten du munduosoko errealitateei buruz: pertsonak direla, nazioak, legeak, bertuteak, bekatuak(?), haienarteko erlazioak eta abar.
|
|
|
Adibide aberatsa da borroka armatuari buruzko balioen salda, baina beste hainbatgairi buruz
|
hitz
egitekotan, baliagarri gerta dakigukeena ere. Gertaera bera, antzekoegoera, ekintza bat ala bestea baloratzeko kinkan, segun eta nongo protagonistak diren, bi diskurtso politiko ezberdin sortzen baitira.
|
|
|
Azpimarratunahi dut hizkuntzaren sisteman ideia, kontzeptu, balioen sare bat dugula, gurehausnarketei bizitzan ibiltzeko ahalmena ematen diena. Mintzairak kultura bateskatzen du gai bati buruz
|
hitz
egiteko orduan, hizkuntza horri dagokion kultura, alegia. Kultura eta mintzaira hain lotuak izaten dira, ezen askotan hizkuntzarenadjektiboarekin adierazten baita kultur esparru osoaren edukia.
|
|
|
Weinreich en ildotik etorritako azterketa estrukturalistari ukipenarekin lotutakolan ildo berriak batu zaizkio. Blom ek eta Gumperz ek9, Norvegiako herri txiki batekohiztunen eredua aztertuz, elkarrizketa mailako alternantziaz
|
hitz
egin zuten. Ikerketahorretan, Norvegiako biztanle hauek alternantzia elkarrizketan lortu nahi zuten eraginaren arabera egiten zutela frogatu zuten (kasu honetan, hizkuntza bereko aldaeradesberdinen artekoa zen alternantzia).
|
|
|
Esaterako,, beraz?: perpaus amaierandagoenean, pausaldi baten ondoren, aurretik esandakoak ondorioak direla adieraz tekoedo solaskideari
|
hitz
egiten hasteko bere txanda dela adierazteko balio dezake:
|
|
|
perpaus amaieran ala hasieran jartzea. B aukeran, ordea, ez du ezer laburbiltzen; solaskideari
|
hitz
egiten jarraitzeko gonbidapena egitenzaiola ulertzen da.
|
|
|
Hogeigarren mende honen erdian hasten da, gutxi gorabehera, gaur egungo zientziagintza berria. Ematen diren aldaketak horren handiak direlako justifikatzen da egungozientziagintza berriaz edo egungo zientziagintzaren sorreraz
|
hitz
egin ahal izatea.Sorrera hau modu anitzean ulertu ohi da, baina hala ere nahiko adostasun handia dagohonako ezaugarri mota hauek aipatzerakoan:
|
|
|
Pentsatzen dutarratsaldean lagunekin aterako naizela: noiz edo noiz oihu egingo dut,
|
hitz
egingo dut, aspaldian ikusi gabeko norbaiti diosala irribarrez egingo diot, helmuga ezagun gabekoohiko bidaiez arituko naiz emakume batekin, gizaseme bati berriz, lanaren nondiknorakoaz galdetuko diot. Enekori abesti hura eskatuko diot.
|
|
|
Helduen eta gazteen arteko harremanetan lur hartuz, elkarri zer ematen eta elkarrengandik zer hartzen duten aztertzen da lehenik. Bigarrenik, gutariko bakoitzak dituenmin saminen zentzua aurkitu ahal izateko, aldizka, gelditu behar dugula adierazten da: horiek sentitzeko, pentsatzeko eta horiei buruz
|
hitz
egiteko. Azkenik, ditugun kontraesanak saihestezinak direnez, esaten zaigu ezinbestekoa dela horiek aztertzea, hausnartzeaeta konpartitzea.
|
|
|
Badakigu, garai haietan (praxian, bederen) Kontseilu horrek arazoekonomikoak bakarrik begiratzen zituela. Horregatik guztiagatik, susmoa dugu etxekoNagusiak Probintzialarekin
|
hitz
egingo zuela, irtenbideren bat hautatzeko, izan ere hurrengo hilabeteetan egindako. Discretorio, bileretan ere ez baita deus esaten honetaz.
|
|
|
Hiruetan, azentuazioari etatranskripzio fonetikoari dagozkien arau eta gomendioen falta berberarekin egin duttopo, tartean hamar urte pasatu arren. Erabaki batzuk hartzeko unean, intseguritatebera sentitu dugu; eta gustatu zein gustatu ez, gure makinak
|
hitz
egin dezan, erabakibatzuk hartu behar dira derrigor.
|
|
|
Euskara, ingelesaren aurretik, Euskal Herriko hizkuntza ofizialbakarra izatearen alde al zaude? Orain bai, orain politikari buruz
|
hitz
egin beharkodute, baina zuzenean eta amarrurik gabe.
|
|
|
– Bai, hain zuzen ere estrukturalistek praktikan eta, zenbaitetan, teorian ereukatu zuten ikuspegi, psikologikoa?, hitza zentzu zabal samarrean hartuta: gogora Baudouin-ek, oraindik fonologia terminoa erabiltzen ez zenean, psikofonetikaz
|
hitz
egiten zuela, errealitate fisikoaz gainerako hori jasotzeko.Estrukturalistei ez zitzaien nahikoa zientifiko iruditu beren paradigmatik.Sapir, XX. mendeko zientzialari jakintsuenetakoa izanagatik ere, ez zenbeldurtu eta fonemaren izaera psikologikoari eutsi zion. Bera bezala fonologiaofizialaren historia zuzengabeak ahaztu dituen beste zenbait berreskuratubeharko genituzke (fonetika eta fonologiaren harremanez horrenbesteerakutsiko ligukeen Bazell bera, Donegan ek gure artikulu honetan aipatzenduena).
|
|
|
hori, hizketaaldi bakoitzean berritzen dugu: pentsatzen duguna hots bihurtzeko denborarekin uztartzen dugunean doinu eta erritmoaren bidez. Donegan ek etaStampe k esaten duten bezala esanda,
|
hitz
egitea, azken batean, hitzakmusikan jartzea da.
|
|
|
Hauek balore berrien transmisioarekinlotuta zeuden bitartean, euskarak islatzen zuen errealitatea mundu tradizionaleanitsatsirik geratzen zen. Eta bizi ere horrela bizitzen hasiko zen hizkuntzarekiko jarrera:
|
hitz
egiteko moduak, tankerak, etab., Aramaion tradizioaren oihartzuna erakusten ezzuen hizkuntzaren arabera burutzen hasiko ziren14.
|
|
|
Eskolan, beste gauza guztiarekin batera,
|
hitz
egiten da, eta hitz jario eskolarrarengarrantziaz ohartzeko Txillardegiren ekarpen praktiko zein teorikoak hurrengoikerketetan emango dutenari behar bezala erreparatzeko, honezkero antzematerikbadago ere7, goiz da oso. Burutu den liburu hau, ziur aski, Txillardegi intelektual etamaisuaren ekarpenak bere ardatzetan kokatzeko baliagarria delakoan nago.
|
|
|
deitzendiete, eta, barne, arazo gisa definitzen saiatzen dira. Bestalde, Estatuen agintariekberen Estatua transzendentea eta zalantzan ipini ezinekoa bailitzen
|
hitz
egiten dute.
|
|
|
Euskal Herriaren historia eta gaurko egoera Herri konkistatua garen aldetik begiratubehar direla deritzot. Azken bi mila urteotan zehar, biribil
|
hitz
egiteko, Euskal Herriosoa ez bada, gure Herriko lurralderen bat bederen, ia eten gabe konkistapean izan da.Beraz, konkista egoera jasan beharra, aspalditik da gure Herriko ezaugarria. Jakinadenez, konkista horiek gure Herriarekin bukatzea lortu ez badute ere, Auñamendiko bialdeetan zabaldu zen lurraldeetan mugak murriztea.
|
|
|
XVI. mendean gertaturiko Nafarroako konkistari buruz asko
|
hitz
egin baita, konkista hori zer historia girotan egin zen jakitea egoki iruditu zait. Urte haietanespainiarrek Ameriketako indioei. El Requerimiento?
|
|
|
litzateke. Harritzekoa da kulturen, hizkuntzen eta gizarte erlazioekiko ekologiaz nola ez den gehiago
|
hitz
egiten. Hala ere, interesgarria da jakitea, Herder-ek, XVIII. mendearen amaieran, gaurko naturaren ekologistak baino askozlehenago, kulturen eta hizkuntzen ekologiari hasiera eman ziola.
|
|
|
Bukatzeko, konkistaren kulturaz aritzea baino, konkistaren etaharrapakaritzaren, zibilizazioaz?
|
hitz
egiteari egokiago deritzot, honen jarduera hainzabala izan baita historikoki eta munduko esparruan zehar. Nik esango nuke konkistaharrapakaritzaren gertakizun nagusiena dela eta gure Herria konkistapeko Herria dela.
|
|
|
Bukatzeko, gaskoinera eta Nafar Aragoiko erromantzeak onartzenhasiz gero, zergatik ez frantsesa eta gaztelania? Zertan bihurtuko litzateke gure Herria, Euskara gehi lau erromantze
|
hitz
egiten den Estatu txikia. Ezin gara Soziolinguistikaren irakaspenak bazterrean utzita ibili.
|
|
|
Baina, zein ote da, balio, mota hori? Horri dagokionez, ondasun gordailatuaren baliagarritasunaz
|
hitz
egin daiteke; baina baliagarritasun hori objektiboa al da. Eta, baldin eta gordailaturiko ondasunaren baliagarritasunasubjektiboa bada, bere jabeak eta bere jabearentzat definitua?, neurgarria al da?
|
|
|
Alta, azken bolada honetan, batez ere Montrealdik 1986an etorrinintzenetik, hamaika bileratan, eta makina bat ekitalditan kontaezinezko hitz aspertuak egiteko aukeraizan dugu biok. Zenbaitetan beste lagun batzuekin batera; askotan,, eta gehienetan, high politics, delakoaz patxadaz
|
hitz
egin nahi izan dugunean, biok bakarrik.
|
|
|
–Nirekin
|
hitz
egin nahi omen duzu, historiako lan batzuk direla-eta. Barkatukodidazu baina, ahaztu egin zait zure izena.
|
|
|
–A, hori... Tira, badakizu, garai hartaz asko
|
hitz
egiten da. Hau izan zela, besteaizan zela.
|
|
|
Beranduegi nenbilen ospitaleko bisita orduetarako, eta beste baterako utzi nuen.Hala ere, edozertaz
|
hitz
egiteko halako xalotasuna zeukanez, galdetu egin nion:
|
|
|
Aita Morlansek ez zien jaramonik egin abadearen ahalegin haiei. Niri ez bainaairean zegoen zer bati
|
hitz
egiten ziola ematen zuen, heriotzaren itzala sumatuz bezala, Jainkoarekin edo bere kontzientziako mamu zaharrekin bakezkoak egiteko presaz.
|
|
|
Hala ere, ohiko generoa dugu gaurkotasun iruzkina; beronetan irrati emandegiak ez du
|
hitz
egiten, egileak edo komentaristak baino.
|
|
|
Saio haren helburua ondokoa zen: , ez dugu nahi irakasleek eta katedradunek bakarrik
|
hitz
egiterik. Garrantzitsuena ikasleen ahotsa entzutea da.
|
|
|
Monotonia da, batez ere irakurtzean, baina baita
|
hitz
egitean ere, ager daitekeen beste akatsetako bat. Zerikusi handia du honetan esaldien antolaketak, denak egitura eta neurri berberaz sortuak izanez gero, askoz errazagoa baita monotonian erortzea.
|
|
|
Abiaburu direnez gero, informazio horiek janztea ere komeni da apur bat baino ez bada ere. John Hasling ek (1980, 143)
|
hitz
egiten digu honetaz: –The discriminating newsperson will use the wire service as a fundation, but add to it her or his own stories and local angles on national events?.
|
|
|
Kazetaritza ikasleen artean joera nabaria dago albisteak kazeta eran idazteko, irratiak idazkuntza berezia behar duela ahantziz. Gaurkotzea ez da bakarrik orain edo une hauetan gertatzen ari denari buruz
|
hitz
egitea, zeren askotan, gertaturik egon arren, oraindik interesa mantentzen duten datuak ere gehitu behar baitizkiogu albisteari. Gaurkotze honek berritasuna ematen die notiziei.
|
|
|
Idazteko ohiturak aldatzea zaila bada ere, irratiko idazkuntzak aldaketa bat eskatzen dio idazlariari. Eta aldaketa hau lortzeko, idazteko orduan,
|
hitz
egiteko testu bat idazten gaudela pentsatu behar dugu behin eta berriro.
|
|
|
Guztira bost printzipio aipatzen zaizkigu, irrati idazkuntzan gogoan eduki beharrekoak. Irratibidean belarrirako idazten dugunez,
|
hitz
egingo genukeen moduan idatzi behar da, edo, hobeto esanda, guri entzutea gustatuko litzaigukeen bezala. Testua irakurriz, laugarren atal honen laburpenaz jabetuko zara.
|
|
|
Bistakoa da zuk ez duzula sekula bidaiatu Australiara!?. . Australiaz
|
hitz
egiten didazunez, kapitain, esango dizut bertara igorritako mezu bat New York tik emititzeaz batera helduko dela?. –Gutaz trufatzen ari al zara, lagun?
|
|
|
Hitza zein musika erredundantziaz baloratzea. Esaterako, hegazkin bati buruz
|
hitz
egiten da, eta, lehen, gero edo batera, hegazkinak sortzen duen zarata entzuten da.
|
|
|
Adibidez, curriculum nazionalaren barruan duen leku nagusia kontuan harturik, ikus dezagun zein izan daitekeen historiak bete beharreko zeregin ideologikoa38 Breully k esaten duen moduan,, la historia proporciona identidad? 39 Zentzu honetan, historia sinbolikoaz
|
hitz
egin genuke, garrantzitsuena, erreala izan denentz alde batera utzirik, momentuko bere eraginkortasuna baita helburu modura bilatzen dena, iragana eta oraina lotuz,, nazioaren, partaideek, nazioaren historian?
|
|
|
beste nazio bat aldarrikatzen duen nazionalismoari, ezinbestekoa zaio lurralde zehatzean kokaturiko giza talde zehatzaren nolabaiteko nozioa. Eskubide politiko batzuez
|
hitz
egiteaz gain, talde horren kultur nortasun berezia azpimarratuz egin daiteke hori.
|
|
|
Zentzu horretan, testuinguru honetan kulturak beteriko funtzioei dagokionez, Estatu Nazioari eta kulturari buruz esandakoa baliagarria izango zaigu, Estaturik gabeko nazioei buruz
|
hitz
egiterakoan ere. Laburbilduz, Estatuarekin bat egingo ez lukeen nazioaren eta nazio hori osatuko lukeen populazioaren arteko lokarria, komunitate nortasunarekin lotuta dagoen kultur identitatean aurkituko du nazionalismoak.
|
|
|
aurkezten zaigun Estatuaren barruan dauden nazioen eskubideek, Estatuaren menperatze helburu eta nahiekin bat egiten ez dutela esango genuke. Azken finean, argitu egin genuke noiz
|
hitz
egiten den Estatu nazioaskodunez, kontzeptu honek sakoneko azterketa ilundu ez dezan: a) Estaturik gabeko nazionalismoek Estatu Nazioarekin bat egiten ez duten nazioen presentzia aldarrikatzen dutenean, Estatu horrek beste nazio batzuk integratzen dituela adieraziz; b) Estatuak, testuinguru historikoak bultzatuta (askotan beste nazionalismoen eraginez) nazio aniztasunaren errealitatea onartzen duenean, harmonikoa den neurrian, noski?, hain zuzen Estatuaren beraren egitura arriskuan ikusten duenean.
|
|
|
Estatu Nazioak asimilazio prozesu horretan harturiko lehenengotariko neurrien artean, hizkuntzari dagokiona dugu. Historia, eta Europakoa zehazki, integratze prozesuan hizkuntzak izan duen protagonismoaren berri ematen diguten adibideez josita dago (gaelikoz
|
hitz
egiten zuten eskoziarrak XVIII. mendean, bretoiak bretoieraz Iraultza Frantsesaren ondoren, etab.), eta ondorioz honako hau esan genezake: hizkuntza nazionalak nazionalizatu egiten du.
|
|
|
Baina, teorien garrantzia gutxietsi gabe, uste dugu, edozein fenomeno sozial eta politikorekin gertatzen den bezala, nazionalismoarena guztiz historikoa dela eta bere errealitate dinamikoan aztertu behar dela; izan ere, nazio hitzaren esanahiak historian zehar izan duen aldaketa ikusi besterik ez dago6 (teoriak alde horretatik soilik izango zaizkigu baliagarri). Hain zuzen, ez dago onarpen zabala izan duen nazionalismoaren inongo teoria zehatzik7, eta kontzeptu horrek izan duen bilakaera historikoa ikusi ondoren, agian nazionalismoaz baino nazionalismoez
|
hitz
egin genuke. Beraz, gure ikerketaren norabidetik ez aldentzeko, aukera egin beharrean aurkitzen gara, eta aztertu nahi dugun egoera argizta dezaketen nazionalismoaren teoria zehatz batzuen bila joko dugu, geure burua kokatu dugun denboraldian eta euskal nazionalismoaren kasu zehatzean?
|
|
|
Nazio, erromantikoak?, aldiz, ez du, nazio kontratu, arekin zerikusirik; tradizioarekin, historiarekin, hizkuntzarekin, arrazarekin, etab. lotzen da; hots, naturala den nazio lokarria azpimarratzen da, eta ez atxikimendua. Bigarren ideia honek, nazioa eraikitzeko borondateaz baino, pertsonen eta herrien arteko ezberdintasun naturalez
|
hitz
egingo du, eta, hain zuzen, bereizgarriak diren ezaugarri horiek egingo dute nazioa. Estatuari dagokionez, nazioa da lehenengo eta honek sortzen du Estatua, azken hau naturan oinarritu behar baita.
|
|
|
Nazioak duen ezaugarririk garrantzitsuena, beraren ustez, hizkuntza da: hizkuntza abiapuntutzat harturik eraikiko litzateke nazioa, eta hizkuntzari esker
|
hitz
egin ahal izango litzateke kultura nazionalaz. Baina, eta hemen legoke guk aztertu nahi dugun arazoaren gakoa?
|
|
|
Baina, eta hemen legoke guk aztertu nahi dugun arazoaren gakoa? Estatuaz
|
hitz
egiterakoan, garbi antzeman daiteke Fichte-k ikusmolde iraultzailearekin duen lotura. Estatuak, nazioak sortu duen Estatuak?, berez nazioaren parte ez diren horiek onartuko ditu, baldin eta Estatuarekin hitzarmenaren bidez konprometitzen badira:
|
|
|
Smith-ek dioen bezala, eta hau fenomeno orokorra litzateke mendebaldeko Europan, Estatuak hezkuntza sistema ezartzen du, bere gobernupean dagoen lurraldea benetako nazioa izan dadin, hots, nazioa erreal bihur dadin15 Hobsbawn ek ingeniaritza ideologikoaz
|
hitz
egiten duen moduan, Smith Estatu zientifikoaz arituko da16, eta Chatelet Pisier Kouchner ek. Estatu Gestore, aren kontzeptua erabiliko dute; azken finean, gaiaren ardatza Estatuaren legitimazio teknologia dela esan genezake, non hezkuntzak Estatu nazioa sortzeko ezinbesteko garrantzia duen. Napoleon-ek erabat argi ikusi zuen fenomenoa dugu hau:
|
|
|
Estatua/ Frantzia, Frantzia// frantsesen Nazioa. ...la litzateke eta nazioaren (Frantzia) eta herritarren (herritar frantsesen) arteko lotura ezarriko luke (Breully k aipatzen duen autorreferentziazko sinbolismoa), talde nortasuna nazioaren inguruan indartuz80 Antzeko zerbait esan genezake geografiaren irakaskuntzari buruz; Iraultza frantsesak lurraldea nazioaren gorputz modura hartu zuen eta lurraldea batzeaz baino lurralde berri baten produkzioaz
|
hitz
egin genuke; Korinman ek eta Ronain ek dioten moduan, frantsesei frantses kontzientzia eman baino areago, iraultzaileek, forjan un espacio de representación que coagula en el topónimo Francia? 81 Hau da,, l' Hexagone. Estatu Nazioaren Frantziaren nortasun elementua, talde identitatearen errepresentazio bilakatu zen, honen guztiaren oinarrian Estatuaren mugen zilegitasuna indartzeko helburua egonik.
|
|
|
nabarmenduko lituzke, eta, bestetik, Frantziako historiaren irakaskuntzak, nazioaren? identitatea adieraziko luke104, aberriaren kulturaz
|
hitz
egin daitekeelarik. Zentzu horretan, 1884ko Tribune des instituteurs et des instritutrices delakoak eskolaren inpregnazio abertzaleaz ohartzeko aparteko aukera eskaintzen digu:
|
|
|
Frantziako kasuan bezala, XIX. mendean bi epealdi zabalez
|
hitz
egin daiteke Espainiako kasuan ere: alde batetik, mendearen lehenengo erdialdean hezkuntza sistema nazionala sortzeko lehenengo ahaleginekin egingo dugu topo; bestalde, bigarren erdialdean hezkuntza sistema nazionala finkatu zen edo finkatuz joango zen.
|
|
|
Espainiako geografiaren irakaskuntzak nazio espainiarra (omen) den hori dela erakutsiko luke; hots, nazio espainiarreko lurraldea, honen gainazala dagozkion mugekin, nazioaren substantziaren froga materiala litzateke. Espainiarra den lurraldea nazio espainiarraren gorputza izango litzateke; arestian, l' Hexagone, z
|
hitz
egin dugunez, orain. Zezen Larrua. Estatu Nazio espainiarraren nortasun elementua dela esango genuke, eta espainiarrak (omen) diren horien talde identitatearen errepresentazio bilakatzen dela.
|
|
|
gorpuztu nahi zela esatera iritsiko ginateke. Izan ere, nazioaren ezaugarriez
|
hitz
egin aurretik, nazioa zer den eta zein den zehaztu behar da, horretarako nazioa territorialki definitu behar delarik; ondorioz, geografiaren irakaskuntzak funtsezkoa den lurraldetasunaren zutabe nagusiari heltzen diola esan genezake. Lurraldeak duen garrantzi politikoa ukaezina da eta, alde horretatik, Estatu espainiarreko geografiaren irakaskuntza sortu nahi zen komunitate identitate espainiarrarekin lotzen zen.
|
|
|
bitxiak izango lirateke, inoiz kultura nazionalaren estatusa izango ez dutenak. Kultura nazionalaz kultura espainiarraz
|
hitz
egiteak komunitate nazionala espainiarra sortzeko modua ahalbideratzen du, kultura identitate horrek nazio espainiarraren definizioari sendotasuna ematen diolarik, kultur homogeneitateak, hizkuntzarekin gertatzen den bezala, Estatu espainiarrari identifikazio oinarri indartsua ematen baitio. Eskolan ezartzen den curriculum nazionalak, Gellner ek290 aipatzen duen kulturaren erabilpenaren aurrean jartzen gaitu, kultura hori, balizko kultura nazionala espainiarra omen dena, alegia unitate politikoaren sinbolotzat Estatu Nazio espainiarraren ikurtzat, hain zuzen hartua izango delarik.
|
|
|
Frantziako hezkuntza sistema nazionalaren sorreraz
|
hitz
egiteko, nahitaez iraultza frantsesari luzatu behar diogu begirada. Hezkuntza arloan sistema horrek izan dituen eraginak, nahiz bat batekoak ez izan, Frantzian ez ezik Europa osoan ere nabarmenak izan dira60 Helburuak gauzatzeko urte asko pasa behar izan arren, Iraultza frantsesak hezkuntza sistema nazionalaren zutabeak ezarri zituela esan daiteke, eta errealitate hau guztiz oinarrizkoa da Estatu Nazio frantsesa eraikitzeko gertatu zen prozesuan61 Horrela, 1789ko abenduan aldarrikatutako dekretu baten bidez, Nazio Biltzar Konstituziogileak garbi asko erakutsi zuen zein zen Estatuak hezkuntza kontrolpean izateko zuen asmoa, hezkuntza publikoaren eta irakaskuntza politikoaren zaingoa Departamenduen eskuetan utzi zuenean, edota 1791ko irailean herritar guztientzako irakaskuntza berdina sortu eta antolatzeko hitza eman zuenean62.
|
|
|
Beharbada kontrolaz baino gehiago kontrolatzeko saiakeraz
|
hitz
egin genuke; izan ere, irakasle hauek azterketa egin behar zuten, baina irakasleak aukeratzea udal bakoitzari zegokion (ordainketa Diputazioak zehazten zuen, eta gero udalak ordaindu behar zuen).
|
|
|
Gobernu liberalera zuzendutako iragapena prestatuko zuten hainbat, afrantsesaturen? nolabaiteko infiltrazioaz
|
hitz
egin daiteke.
|
|
|
Ibid., 194 Interesgarria da, halaber, hezkuntza sistemaren barruan zutabe nagusia izan lukeen irakasleriaren egoera penagarriari aurre egiteko azaltzen zen beharra, honek, besteak beste, Administrazioaren kaosa islatzen baitzuen eta Estatuaren eraginkortasuna kolokan geratzen baitzen. Antzeko zerbait dio Gil de Zárate k 1838ko legearen eraginkortasun ezari buruz
|
hitz
egiten duenean: –lo que más se había opuesto á que la ley del año 38 tuviese una aplicación eficaz y benéfica, era el vicioso sistema administrativo que á la sazón regía?
|
|
|
Hezkuntza arloari dagokionez, 1857ko lege honekin has gintezke nazionala den hezkuntza sistemaz
|
hitz
egiten; alde horretatik, orduan arteko izaera nazionalarena, gobernu eta administrazio liberala garatzeko nahiari lot zekiokeena besterik izan ez zela esango genuke. Era berean hezkuntza sistema nazionalaren eraikitze prozesua Estatu Nazioa eraikitzearenean ulertu behar dela esango genuke, azken honen ardatz nagusienetarikoa izan zen heinean.
|
|
|
Ondorio gisa edo, Moyano legearekin administrazio publikoko erakunde espezializatuak sortu eta indartu zirela esan daiteke, Medina rekin196 batera. Esan beharrik ez dago administrazio mailako funtzioak betetzeko, Estatuaren izugarrizko enplegatu piloaren sorrera ekarri zuela horrek, nolabaiteko administrazio ejertzito zibilaz funtzionario armada
|
hitz
egin daitekeelarik197 Bestalde, beste arlo guztiekin gertatuko zenaren antzera, administrazio egiturei zegokienez ere, lege honek hezkuntza sistema liberalaren ezaugarri nagusienetariko bat indartu zuen; hots, zentralizazioarena. Horrela administrazio egitura uniformea ezarri zen, non adar guztiak, antolaketa hierarkikoaren barruan noski, zentrotik eraikitzen zen enbor sendoari lotuta zeuden.
|
|
|
Op.; 523). Berak Estatuaren enplegatu hauez
|
hitz
egiteko erabiltzen dituen hitzak oso adierazgarriak dira: –servidores del Estado?.
|
|
|
Hain zuzen, esan berri dugun hau, oinarrizko irakaskuntzari buruz
|
hitz
egiterakoan azpimarratu genuke bereziki. Ordura arte, mendeetan zehar izandako senide pobrea izan zen oinarrizko irakaskuntza, eta boterean egondako taldeek ez zioten ia jaramonik egiten, horien interesgunea unibertsitatera mugatuta egonik.
|
|
|
Esan beharrik ez dago, Estatua esaten dugunean eta aipatu ditugun interesez ari garenean, Estatu Nazioaren markoan kokatzen zen gizarteko klase boteredunez
|
hitz
egiten dugula, nahiz eta Estatu Espainiarraren kasuan interpretazio honek bere mugak izan. Egia da burgesia boterea hartuz joan zela pixkanaka eta boterera iritsiko zen klasea zen, baina ez da hau Europako beste Estatu batzuetan izandako prozesu, iraultzailea?
|
|
|
Eskola hori beste izen honetaz ere ezagutzen da: . Escuela Normal Central de Maestros?; horri buruz
|
hitz
egiterakoan aurkituko dugun espresio arrunta,, la central, izango da.
|
|
|
Baina ez zen ez hori maila profesionalera mugatzen zen kontrol sistema; Irakasle eskolak, oposizio sistema eta hezkuntza arloko administrazio egituraren barruan kokatzen zen egitura burokratiko eta funtzionarialaren antolakuntzarekin, Moyano legeak irakasleria Estatuaren zerbitzura jartzeko bidea eskaini zuen, eta Estatuak benetan bere kontrolpean jarri zuenetik aurrera (hau ez da XX. mendearen hasiera arte gertatuko240),, nazioaren? interesen defentsarako eraiki den ejertzitoaz
|
hitz
egin ahal izango da. Hona hemen guztiz adierazgarriak diren Loperena-ren hitz hauek:
|