|
2004
|
|
|
Ordea Bizkarrokerrek laguntza eskasa eman ziezaiokeen, zeren gizon hark, guk ematen genion ezizenak adierazi bezala, bere onenaz aurrera baitzirudien ordurako, eta sarritan goiza besterik ez baitzuen egiten lanean. Bere bizikleta
|
hartu
eta herrira joaten zen bazkaltzera, poliki poliki, erortzeko beldurrez... Begiratu Bizkarrokerri eta hala ematen zuen:
|
|
|
Laster bukatu ziren Rubioren irainak, eta baita bere harrotasunak ere. Txabolatik ateratzen ikusi ninduenean, moja ttikiak puskatutako botila haietako bat
|
hartu
eta gizontxo portatu nahi izan zuen, erakutsi bere lagunei noraino zen ausart. Amenazu egin zidan botila puska harekin.
|
|
|
—Baina, Mo! Zerendako
|
hartu
duzua mendeku. Ez duzu on ihurk ere mendeku har dezan bere eskuaz —esan zidan Pauline Bernardettek neska mutil haiek lorategitik desegin zirenean.
|
|
|
Gazte moxkortuen kontra, ukuiluko adiskideen kontra, etxeko jabearen kontra; beti defendatu behar dira lagunak. Egia hau, ordea, ez da segituan ikasten direnetakoa, eta nire Balantzategiko lehen hilabete haietan ez neukan ikasia, eta ondorioz ez nion kargurik
|
hartu
La Vacheren kontra hitz egin zuen Bidani behi gorriari. Eta Bizkarroker morroiaren aurrean ere berdin jokatu nuen, ez nion kolpe keinurik ere egin nire laguna babotzat jo zuenean:
|
|
|
fuertegi itxitako ate baten kolpearekin edo lurrera eroritako antoxina baten kinketakoekin. Gainera, Bizkarrokerrek Balantzategin jarraitzen zuen, bizikleta
|
hartu
eta bere herrira joan gabe, eta ganbaran ari zen lanean, zarata ateraz bera ere. Zergatik horrenbeste mugimendu?, galdetzen nion neure buruari.
|
|
|
Eta nik ezetz, eta harek baietz. Orduan nire kanberan giltzez zerra eta handik haboro ez elkhitzeko xedea
|
hartu
nizun. Baina Piarres ene galeria aintziñala joaiten zuzun arratsoroz kantari aritzen zelarik.
|
|
|
Bere barruan borroka handi bat zeukan, basurdetasunaren eta behitasunaren artekoa, eta borroka hori mindu egiten zen gure bost auzoak aurrean jartzen zitzaizkionero. Bere Ahotsak, garai batean" jo, sartu adarra, alde egin baso itxira" esaten zionak," utzi lagun zaharra eta
|
hartu
berriak, pasa basurdeen aldera" esaten zion orain. Ordea bere buruak ezetz esaten zion, bera behia zela eta behi segi behar zuela.
|
|
|
Gu bion arteko harremana bi txandatan hautsi zen, edo —beste modu batera esanda— harremanak bi tiratu behar izan zituen eteteko. Lehenengoa, Balantzategin
|
hartu
zuen; bigarren eta azkenekoa, elurte batean, kobazulo baten bila genbiltzala. Hainbeste denboran elkarrekin ibilitakoak betiko bereiziko ginen.
|
|
|
Setatsuak denbora
|
hartu
zuen erantzun aurretik. Ni talaian nengoen.
|
|
|
—Bada Greziako heroi guztiek
|
hartu
zuten gerra hartan parte, bai Atenaseko Akilesek, bai Espartako Ajaxek, bai Patroklok eta bai gainerako denek. Troia izeneko hiria hartu nahi zuten.
|
|
|
—Bada Greziako heroi guztiek hartu zuten gerra hartan parte, bai Atenaseko Akilesek, bai Espartako Ajaxek, bai Patroklok eta bai gainerako denek. Troia izeneko hiria
|
hartu
nahi zuten. Baina urtea joan eta urtea etorri, eta ezin zituzten hiri hartako murailak zeharkatu.
|
|
|
Arnasa pittin bat
|
hartu
nuen hura entzutean.
|
|
|
Nire barruko ahotsaren agindua, edo nola
|
hartu
nuen behi memoriok idazteko erabakia. Elurte baten oroitzapena 13
|
|
|
Eta hitz horiek esanez,
|
hartu
sega eta Pirinioko malda goi goi batera abiatu zen, niretzako frantziberderik goxoena moztera.
|
|
|
" Gauden leku hau, Balantzategi!", pentsatu nuen neure artean. Eta La Vache qui Riten aurrean balioa
|
hartu
nahi nuenez, pentsatutakoa luzatu nion:
|
|
|
Bide on bat bilatzen duzue beti, eta horrela behin ere ez zarete ailegatuko mendira. Mendira joateko, bide txarrak
|
hartu
behar dira.
|
|
|
Setatsuak oso sakonetik
|
hartu
zuen arnasa, edo hori iruditu zitzaidan behintzat niri. Hauxe esan zuen gero:
|
|
|
Ez ordea, polikitasun hura, Setatsuari obeditu eta paseatzeko asmoa nuelako, baizik eta La Vacheren aldaketak indarge utzi berria ninduelako. Jakina, espero nuen bere erabakia, baina hala ere kolpea
|
hartu
nuen bera basurde artean etzaten ikusitakoan. Esaera zaharrak dioen bezala:
|
|
|
Horiengatik ibiltzen dira disimuluan! Bestela, auskalo zer kastigu
|
hartu
luketen! Bai, kamioiak ezkutuan ekartzen ditu arroza eta gainerakoak...
|
|
|
Hartan, eta neukan amorrazio mutturrarekin, erabakia
|
hartu
nuen: Aingeru Guardakoa omen zen hari Setatsua deituko niola nik.
|
|
|
Ordea Setatsuak oso bestela pentsatzen du, berak pentsatzen du behiok handitasun bat badugula gurekin, eta gainerako animali jende guztia azpian gelditzen zaigula. Egun hartan ere, elurtea eta elurtearen bakardadea aintzat
|
hartu
eta, niri kontra eginez, himno moduko bat osatu zuen gure arrazakoen alde.
|
|
|
Nondik ateratzen ziren hainbeste otso? Hotzikara batek
|
hartu
zizkidan bizkar isatsak, baina nengoen tokian tinko gelditzea erabaki nuen. Behi harrotasunak ez zidan beste aukerarik uzten.
|
|
|
Nire barruko ahotsaren agindua, edo nola
|
hartu
nuen behi memoriok idazteko erabaki
|
|
|
Oso mihi dotore eta leunekoa da nire barruko hori, eta dirudienez ezin du munduko gehienek bezala hitz egin, belarrari belar deituz eta lastoari lasto; beragatik balitz, belarrari" ama lurrak guretzat sortu zuen elikagai osasungarria" esan litzaioke, eta lastoari berriz" elikagai ez hain osasungarria, elikagai osasungarria lehortu eta udazkentzen denean erabiltzekoa". Bai, holaxe hitz egiten du nire barruko ahotsak, eta ondorioz ikaragarri luzatzen da zerbait argitu nahi duen bakoitzean, eta ondorioz oso aspergarri egiten dira bere kontu gehienak, eta ondorioz pazientzia
|
hartu
behar da berari entzuten jarri eta marruka ez hasteko. Ordea marruka hasita ere, berdin da, zeren ahotsa ez baita gure barrutik kentzen, ezin baita inola ere desegin.
|
|
|
—Ez duzu ondo ulertu, gazte —berresan zidan Bidani nagusiak— Aingeru Guardakoari ezin zaio usainik
|
hartu
. Bera izpirituzkoa da.
|
|
|
Dei hura eta ondorengo banketea —nire bizitzako bigarrena, hain zuzen— desertuan aurkitutako lehen oasia izan ziren niretzat: hantxe
|
hartu
nuen deskantsu, hantxe nireganatu nuen bidaiarekin jarraitzeko kemena. Poetak esan zuen bezala:
|
|
|
—Tori paperak, Polinañi. Eta gaur arratsaldean, badakizu,
|
hartu
zure behi beltza eta abiatu Altzuruku aldera mendiko bidetik. Makisekoek emanen derauzute agiria.
|
|
|
gorriak etxe barruan zeuden, eta gu berriz kanpoan. Artean bazen argirik, eta Usandizagak, xehetasun hura Genovevari adieraziz, lasai
|
hartu
zuen arnasa.
|
|
|
Hotzikara batek
|
hartu
zidan bizkar guztia. Heriotza Balantzategitik zebilen.
|
|
|
Gu ez gara behi makal horiek bezalakoak —erantzun zidan La Vachek gertatzen ari zena kontatu nionean. Ordea nik ezin nuen lasaitasunik
|
hartu
. Etengabe, Setatsuaren hitzak gogoratzen zitzaizkidan:
|
|
|
—Bada, iduri duenez, Eutropio musikari zuzun, ezagunik bere departament guzian zian beharri finarengatik. Eta egun batez, nazione hartako enperadore mexantak preso
|
hartu
eta hunat zer erraiten deion Eutropiori: " Uka zazu arrunt zihauren erlisionea!
|
|
2010
|
|
|
Erreformak jite politiko eta pertsonala
|
hartu
zuen Ingalaterran. Henry VIII.a erregeak, hasiera batean Lutherren aurka jartzeagatik, Defensor Fidei titulua jaso zuen 1531n, baina urte horretan bertan
|
|
|
Ez etorri, eta mugimenduok urtu egin ziren. Alabaina, dezepzio honetatik ateratako hainbat adarrek indar dezente
|
hartu
zuten: esaterako, Zazpigarren eguneko adbentistak eta hauetatik banandutako Jehovaren lekukoak.
|
|
|
Garai hartako labean harrotutako ogia ez dago oraindik hain gogortuta. Sekularizazio prozesua pasa ondoren beste funtzio sozial batzuk
|
hartu
ditu erlijioak, eta funtzio identifikatzailea ez da gutxienekoa. Samuel Huntingtoek 1993eko artikulu ezagun batean (gero izen bertsuko liburu bihurtu zen The Clash of Civilizations and the Remaking of the World Order, 1996) historiaren interpretazio berri bat eman zuen.
|
|
|
Azken hau kontuan
|
hartu
litzatekeela esaten du W Kymlickak. Gizarte multikulturalen egoera ikusirik, kultura guztiak maila berean ez daudela egiaztatzen du.
|
|
|
Kosmopolitismoak diferentziak ezabatzera jotzen du sarritan, nork bere burua ikusteko darabiltzan diferentziak, hain zuzen ere. Hauek aintzat
|
hartu
nahi ez izateaz gainera, uniformizatzeko ahaleginak ere egin izan ditu. Errealitatea, ordea, tematia da, eta aniztasunak hor jarraitzen du.
|
|
|
Azken alor honetan aurreko eskemetan lekurik ez zuen tolerantziaren kontzeptua sortu zen; hots, egiaren jabe ez zirenek ere errespetua merezi zuketen. Pentsamenduaren historian lehen aldiz bestearen iritzia kontuan
|
hartu
beharreko arazoa zen.
|
|
|
Nozick, M. Friedman edo F. Hayek. Bestetik, askatasuna dimentsio anitzagoetan aintzat
|
hartu
behar zela ziotenak: J. Rawls eta R.
|
|
|
Liberalismoaren tradizioan ongi errotutako axioma da. Areago, eremu pribatu hori ukiezina dela dio pentsamolde honek, eta bertan eremu publikoak ezin esku
|
hartu
duela. Rawlsek nolabait alderantziz ikusten du arazoa:
|
|
|
Hango zuzentasunaren teoriaren gaizki ulertu batzuk azaltzeko asmoz ekin zion zuzenketari. Rawlsek, oro har, ez zien kasu handirik egin eta bere zuzentasunaren teoria orijinalaren zirrikitu batzuk hobeto azaltzerakoan, orduan bai, akatsak aurkitu zituen, beste inoren iradokizunak gehiegi aintzat
|
hartu
gabe. Nagusiki kezkatzen zuen akatsa hauxe zen:
|
|
|
Teoriok arrazoizkoak izango dira bestearen arrazoiak entzuteko prest badaude, bestela ez arrazoizkoak izango dira. Garbi dago filosofiak
|
hartu
duen joera dialogikoarekin batera mugitzen dela Rawls, berak honelakorik aitortu ez arren. Gizakiaren ahalmen linguistikoan oinarritutako teoriak dira hauek, hots, arrazoimena bestearen aurrean elkarrizketaren bitartez erakutsi behar izatean oinarritzen dira.
|
|
|
Rawlsek, zor filosofiko horiek ezkutatuz, teoria orohartzaileek teoria politiko hutsak garatu behar dituztela eskatzen du. Teoria politiko horietan derrigorrez bestearen arrazoiak
|
hartu
dira kontuan. Argudioaren gainean eraikiko du eremu politikoa, eta argudio honetan mugak ezarriko dira.
|
|
|
Adostasun honetan sartuko diren teoriek arrazoizkoak izan behar dute derrigorrez. Teoriaren batek bestearen arrazoiak entzun eta aintzat
|
hartu
behar direla onartzen ez badu, adostasunetik kanpora geratuko da.
|
|
|
Izen horiek argi uzten dutenez, lehen elkarte haiek hegoaldeko lau probintzietako kideak onartzen zituzten soilik, eta bizpahiru hamarkada joango ziren, Bidasoako alde bietako euskaldunak batera elkarte berera bildu aitzin. Hala ere, jadanik 1880ko hamarkadaren lehen urteetan bai Montevideoko eta bai Buenos Aireseko euskal etxeetan piztu ziren eztabaida biziak euskaldun guztiak integratzeko, aintzat
|
hartu
barik jatorriz nondarrak ziren.
|
|
|
Gorago esan bezala, Jose Aretxabaletaren artikulua irentsiezinekoa suertatu zitzaion Montevideoko euskal etxeko gehiengoari. Domingo Ordoñanak
|
hartu
zuen erantzunaren ardura, eta erlijiotasun garbia darion dialektika kontrajarri zion Aretxabaletaren pentsaera darwindar, positibista eta ateoari, ezin da eta ahaztu, Domingo Ordoñana tradizioz karlista zela eta bai katoliko praktikantea: bere etxaldean kapera bat eraiki zion Arantzazuko amabirjinari.
|
|
|
Jovenes sed castos gogor kondenatuz. Dena dela, gotzaina egilearen familiaren adiskidea zen, Aizpururekin
|
hartu
emanik izan ez arren, eta eskutitz bat idatzi zion, adieraziz liburua onartu egin zitekeela puntu batzuetan aldatuz gero. Bizente Aizpuruk ez zuen amore eman, ez zuen hitz bakar bat aldatu, eta Gasteizeko elizbarrutiko buletin ofizialean kondena dekretua aurkitu zuen, 1931ko martxoaren 16an argitaratua, hemen euskarara itzulita emango duguna:
|
|
|
Esan dezagun bakarrik, Beagle itsasontzian sartu aurretik apaiz joatekotan egon zen Charles Darwin hura, geroago eta sinesgogorrago bihurtu zela, mundu zabaleko naturaren behaketa eta azterketak ezari ezarian higatu eta lorrindu egin zuela haren kredoa, eta, azkenik, hautespen naturalaren ohartzeak guztiz amatatu zuela geratu zitzaion fede apurra. Abiapuntuko gizon gazte sinestuna, fedebakoagoa bilakatu zen urteak aurrera joan ahala, eta, ohartzeke, Huxley lagunak asmatutako" agnostiko" berba esanguratsuan
|
hartu
zuen aterpe, zeren eta, emazte maite eta sintsarekiko begiruneagatik, oso gogor egiten baitzitzaion" ateo" erabiltzea bere buruaz aritzeko. Hala izanik ere, zituen erlijio usteak argitzean, Darwinek bere autobiografia adierazgarrian idatzi zuenez, hautespen naturalaren legea aurkitu eta gero" ez dirudi diseinu handiagorik dagoenik izaki organikoen eraniztasunean eta hautespen naturalaren jardunbidean, haizeak putz egiten duen norabidean baino".
|
|
|
Kontuak kontu, darwinismoak ez zuen aro onik aurkitu Frantzian. Huxley-k aipatu isiltasunezko konspirazioa instituzionalizatu egin zen, eta urte luze luzetan Darwin oso gogo txarrez
|
hartu
zen Frantziako testuliburu eta ikasgeletan.
|
|
|
Hau da, Genoan 1871n darwinismoa aintzat
|
hartu
zuen, kolkoan ondo gorde, eta lan hipotesi gisa zuen erabili Txinan zeharreko bere hirugarren ibilaldi handian. Hortaz, Europako egonaldia amaituta, 1872ko urtarrilean Marseillatik Txinarantz abiatu zen atzera ere, indarberrituta eta darwinismoaren ideiaz gogoberrituta.
|
|
|
Floreana delako hori Galapagos irletako bat da, Ozeano Pazifikon. Izenak, pentsa genezakeenaren kontrara, ez du deskribatzen Hegoaldeko Itsasoetako uharte betiberde eta loretsu bat, eta, izan ere, Juan Jose Flores presidentearen ohorez bataiatu zuten horrela, 1832an, Ekuadorrek artxipelago osoaren jabegoa
|
hartu
zuenean. Floreana izenaz gainera, irla horri Santa Maria esaten diote ere beste mapa batzuetan, eta bai halaber Charles island ingelesezko kartografietan.
|
|
|
Gaur eguneko ikuspegitik gogoan
|
hartu
beharrekoa da hautespen naturala ondoz ondoko urrats bitan gertatzen dela. Lehen urratsean, bariazio genetiko handia ekoizten da, zigoto berri bat sortu arteko hainbat prozesuri esker:
|
|
|
Gainera, suntsitu beharrean, beharbada, euskara aglutinatzaile izatetik flexibo izatera igaroko litzateke, eta bizirik iraun izan ere, euskarak dokumentaturiko aldaketa drastikoak pairatu ditu azken mendeotan, eta, egungo aditu batzuen beldurrak betetzekotan, behin eta ergatiboaren k hori galduta, hizkuntza preindoeuropar moldakaitza izatetik mintzaira indoeuropar peto petoa izatera pasatuko litzateke. Beraz, zer dela-eta esku
|
hartu
bilakabidean. Bada, alor akademiko neutrala utzita, Vinson hautespen naturalaren erasoa azkartu nahi zutenekin lerratu zen.
|
|
|
Oraintsu jakin izan dut Fermin Irigarai Larrekok parte
|
hartu
zuela IV. Nazioarteko Kongresu Zientifiko Katolikoan, 1897ko abuztuan, Friburgon, Suitzan. Biltzar katoliko horretan, besteak beste John A. Zahm apaiz amerikarra mintzatu zen, eta eboluzioaren eta dogma katolikoaren arteko bateragarritasuna aldeztu zuen; nolanahi, urtebete geroago elizak liburu debekatuen indizean inkludituko zion Evolution and dogma (1896).
|
|
|
" Origine de Ihomme", Jean Sorrek Baionako Seminario Handiko Bibliako irakasleakegun bitan zehar garatu behar zuena, eta" Avenir de Ihomme", Pierre Manterolak Teologia irakasle apaizgaitegian eta jatorriz Donibane Lohizuneko euskaldunabeste ekitaldi bitan, 1948ko urtarrilean zehar. Dirudienez, Orixek sekulako bihotzondokoa
|
hartu
zuen, eta lur jota geratu zen, hamabost egunean dozena erdi kilo argalduta. Sutu egin zen hitzaldi horiek entzutean, eta purgatorioko suan erretzen zegoen.
|
|
|
Bi biok, baina, irizkide ziren eta ez zuten eboluzionismoa onartzen inolaz ere. Biblian datorrena
|
hartu
behar da hitzez hitz. Gotzon Urrutiari zuzendutako erantzun artikulu bateko lerro batzuk berreskuratu nahi ditut, erabilitako argudioen nondik norakoa dasta dezazun:
|
|
|
Paulo Iztuetak
|
hartu
du Orixe ren purgatorioaren episodio osoaren kokapen, deskribapen eta azterketaren ardura, eta laburbilpen modura edo Iztuetak zera ondorioztatu du: " Orixek Eboluzioari ateak erdiz erdi, zerraila eta guzti itxi zizkion".
|
|
|
Asignaturak oro har ikuspegi eboluzionista batetik irakasten ziren, bai, baina programan ez zeukaten inolako ikasgai zehatzik darwinismoaren aurretikoak, teoriaren oinarriak eta mamia, eta ondorioak esplizitatzeko. Esan nahi dut, kasurako hirugarren mailan, Zoologia guztiz ebolutiboa irakatsi zigutela, zeinean, adibidez, Ernst Haeckel ek garrantzi eta presentzia ezin nabariagoa ukan baitzuen, edota animalia taldeen arteko ahaidetasun harremanek ere tarte zabala
|
hartu
baitzuten, baina darwinismoak berak ez zuen protagonismorik izan. Hirugarren kurtsoko beste adibide bat aipatzearren, Genetikaren programan 47 ikasgai zeuden aztertzeko, herentzia biologikoaren zoko moko gehienak arakatuz; bada, programa horretan zein eta 45 ikasgaia izan zen Genetica y evolucion, hau da, presaka eta korrika ikusten zen, hain zuzen ere ikasturtearen azken eskola egun fatidikoetan.
|
|
|
Domingo Ordoñana Iparragirre Gasteizen jaio bazen ere, 1829an, bere familia izatez tolosarra zen, baina asko mugitu zen lehen karlistadaren gorabeherak tarteko. Domingo hamahiru urterekin iritsi zen Uruguaira 1842an, eta laster
|
hartu
zuen parte hango Guerra Grandeko bataila odoltsuetan. Bakearekin, 1851n Buenos Airesera joan zen medikuntza ikasketak egitera, baina gerora ganadu hazkuntzan aritu zen bete betean Soriano departamentuan eta etxagun boteretsu bihurtu.
|
|
|
Halaber, 1874ean unibertsitatera inkorporatu zen irakasle gisa, eta baldintza oso eskasetan aritu bazen ere, 1906ra arte eragin sakona eduki zuen urterik urte eskuetatik igaro zen ikasleriarengan. Aretxabaletak hogeita hamazazpi urterekin
|
hartu
zuen ardura hori, eta bizitza osoan autodidakta izan zenez, ikasleei euren buruarekiko konfiantza sorrarazi zien eta bai zientziaganako errespetua.
|
|
|
Dena dela, Aretxabaleta darwindar ekina Domingo Ordoñana antidarwindar konbentzituaren laguna izan zen, eta, izan ere, hamaika biderrez egon zen herborizatzen Ordoñanaren La Agraciada etxaldean. Areago, Uruguaiko Elkarte Erruralak sustatutako zenbait egitasmotan
|
hartu
zuen parte. Esaterako, elkartearen aldizkarirako artikuluak idatzi zituen nekazaritzaz eta abeltzaintzaz.
|
|
|
Ameriketarako bidea
|
hartu
zutenen gaineko datuak ez datoz bat, autorerik autore aldatzen dira, baina denek erakusten dute gauza bera, alegia, Euskal Herriaren odolustea. Izatez, azken bost mendeetan Euskal Herria izan da Europako emigrante haztegirik emankorrenetarikoa, baina, XIX.ean zehar benetako hemorragia bihurtu zen joakin horien isuria, gero eta larriagoa gainera.
|
|
|
Erreka jaio berria. Ur xirripa bat bezala azaltzen zen basoko pago lizarren artean, eta haranean behera abiatzen zen kizkurka, bizkor," itsasora lehenbailehen iristeko erabakia
|
hartu
izan balu bezala", Redinen hitzetan, edo" azelerazio optimoarekin", Cesarrenetan. Berehala, ordea, egokitu aurrez aurre harkaitz handi batekin, eta guk Sansonen putzua deitzen genion sortzen zuen haren oinean, txikia eta sakona, igeri egiteko baino gehiago bainua hartzeko baliatzen zitzaiguna.
|
|
|
Nik Dunhill ibiltzen dut azkenaldi honetan. Erre ezazu bat, nahi baduzu." Martinek ez zuen eskaintza aintzat
|
hartu
. Zutik jarri eta Cesarren pareraino joan zen.
|
|
|
" Denborarekin bazabiltza, zergatik ez gara joaten buelta osoa emanez?", proposatu zidan berak. Errepidetik joan gintezkeela esan nahi zuen, gero, auzune berria eraikitzen ari ziren esparrutik, errekaren pareko bidea
|
hartu
eta bere etxeraino jarraitzeko. Kolegioko Carmelok esan izango zukeenez, berak hiru mila pauso inguruko paseoa nahi zuen nire ondoan, ez soilik bostehunekoa edo laburragoa.
|
|
|
Tonto baten jokaera zela nirea. Eta, beraz, ahalegindu egin behar nuela aldentzen, tarte batez behinik behin, arratsalde batez; arratsalde bat
|
hartu
eta bisita egin behar niola Teresari. Tontoa ez ezik, nirekoia sentitzen nintzen, ankerra, adiskide eskasa.
|
|
|
" Zer moduz zaude, Teresa?", esan nion masailean musu emanez. Irribarre egin zuen, galdera atsegina izan balitzaio bezala, baina ez zuen aintzat
|
hartu
. " Genevieve itsutu egiten da bere mutilarekin —jarraitu zuen— Benetan, ez dut ulertzen.
|
|
|
" Nor?" Medikuaz ari zela otu zitzaidan, erabakia zuela azkenean gaitzaren gaia ukitzea eta hark esandako esaldi baikorren bat errepikatu nahi zidala. " Genevieve —zehaztu zuen berak— Martinek estudiatzen pasatako gau horietako baten ondorenean, haren arropa
|
hartu
zuen eskuan, garbitzera eramateko, noski, Obabako beste zeinahi amatxok egingo lukeen bezala. Eta orduan ikaratu zen.
|
|
|
Mugitu egin ziren ezpainak, ahoa itxi eta zabaldu egin zen. " Oso gaiztoa izan zara nirekin, eta mendekua
|
hartu
beharra daukat. Beharrezkoa da", esan zidan.
|
|
|
" Ezin izango nioke eutsi", esan zuen Teresak. Ileko zinta beltza mantaren gainean utzi eta larruzko zorroa
|
hartu
zuen aulkiaren gainetik. " Baina, ez pentsa, arma arinagoak ere badira hemen", esan zidan.
|
|
|
Pistola utzi eta soldadu kaskoa
|
hartu
nuen. Garbi eta distiratsu zegoen hura ere.
|
|
|
Teresak kaxan utzi zuen gutuna, eta beste bat
|
hartu
zuen, zuria eta ertz beltzekoa. " Gregoriyo hori, arrantxero izateko bakarrik balio zuena, nire enamoratuaren aita omen zen", azaldu zidan.
|
|
|
" Arrazoi duzu, nahikoa da", eman zuen berak amore, eta kaxan utzi zuen gutun hura ere. Gero, plastikozko poltsa bat
|
hartu
eta Dunhill tabako pakete bat atera zuen handik. " Monsieur Nestorrek ere zigarro horiek erretzen ditu orain", esan nuen.
|
|
|
Bi mahai batu eta bertan eseri ginen. Redinek
|
hartu
zuen hitza: " Irakasle nekatu honek asko estimatuko luke norbaitek bermut bat ekarriko balio.
|
|
|
Ezta Erromako tribunoek ere", esan zion Cesarrek burlati. " Azeitunak, bermuta, lau garagardo eta hik
|
hartu
nahi duana", erabaki zuen Adrianek eserita zeuden guztiei galdera egin eta gero. " Nik ere garagardoa edango diat", esan nion.
|
|
|
" Beraz, ipuinak idazten unibertsitate aurreko azterketa bezperan. Kargu
|
hartu
behar nizuke", esan zidan Cesarrek itzuli nintzenean. Bi garagardo zeuzkan eskuetan.
|
|
|
Oso denbora gutxi kentzen dit", erantzun nion. Mostradorean gelditzen ziren hiru garagardoak
|
hartu
nituen. " Edalontziak eta bermuta mahaian daude.
|
|
|
Amak burua astindu zuen: " Ez zenuke horrelako joera
|
hartu
behar. Nik badakit gehiegi estutzen zaituela soinuarekin, baina borondate onez egiten du.
|
|
|
bera izan zitekeen, sufritutako pertsona zen partez, nire solaskiderik egokiena; berak entzun zezakeen, inork baino hobeto, nire aitorpena. Bizikleta
|
hartu
eta abian jarri nintzen.
|
|
|
Berriro ere, ez nuen indarrik sentitzen belaunetan. " Pisu bat
|
hartu
dugu auzo berrian", erantzun zidan. Egia zen, beraz.
|
|
|
Begiak itxi nituen. " Lo
|
hartu
behar al duzu orain?", esan zidan Virginiak. " Jar zaitez nire ondoan", esan nion.
|
|
|
Eta bere pobrean, gustatu egiten zait."" Jakina", esan nion. Berak presa
|
hartu
zuen hurrengo esaldiarekin: " Honekin esan nahi dizut zerbait irabazten denean galdu ere egiten dela.
|
|
|
Nire bularraren punturen batean zerbait askatu egin zen, edo hautsi. Errazago
|
hartu
nuen arnasa. " Badakit zu ez zarela etxea bezala geratuko, hutsik, baina hitz egiteko era bat da", gaineratu zuen Lubisena izan zitekeen moldean.
|
|
|
Zubiaren petrilerantz egin zuen, eta marrubi ziria
|
hartu
. " Soinujole bat behar dugu ezteietarako, eta zuri esatea pentsatu nuen aurrena.
|
|
|
Gau argia zen, izarrez betea. Baina nik ez nituen begiak kendu bizikletaren farolak errepidean egiten zuen horiunetik, eta atsedenik ere ez nuen
|
hartu
Adrianen tailerrera sartu nintzen arte.
|
|
|
Baina nik ez zieat ematen. Kalte egiten ziek."" Non daukak edari kaltegarri hori?"" Betiko tokian, uretan freskatzen." Etxolatik atera eta bi botila
|
hartu
zituen Sansonen putzutik.
|
|
|
Ipuin horren eraginez, agian, beste modu batean hasi nintzen pentsatzen, eta, polizia narrazio haietan maiz irakurtzen nuen moldean esateko, hipotesi berri bat osatu nuen koadernoari buruz. " Ez zuen zerrenda hori Angelek idatzi —esan nion neure buruari lo
|
hartu
ezinik nengoen gau batean. Segidan, epaile baten aurrean bezala, errugabetasun hura arrazoitu nuen— Ez da bere letra." Esaldia burutu orduko, zirrara bat sentitu nuen.
|
|
|
Baina, jakina, Teresak aipatu bezala, hogeita bost urteko tartea zegoen nik ezagutzen nion letratik orrialde haietakora. Konparatzekotan, Cuaderno para uso de lerroaren azpian azaltzen zen garai bereko" Angel" hura
|
hartu
behar zen aintzat. Izen hartan bai ezagutu zitekeela bere letra, arretaz eta txukun idatzia izan behar zuelako, eta ez presaka eta zirriborro moduan gainerakoak bezala.
|
|
|
Telefonoa
|
hartu
orduko, Martinen oihua entzun nuen: " jAqui Hotel Alaska!".
|
|
|
" Zer duk?", galdetu nion azkenean. Berak tonu lasaia
|
hartu
zuen, konfidentziala: " Gauza bat esan behar didak aurrena, David.
|
|
|
—esan zion Martinek— Zergatik ez zara joaten Greziara Partenoia bisitatzera gure frantseseko irakaslea bezala?" Signora Soniak pauso batzuk eman zituen miradorearen petril aldera. " Dio e il miglior artista", hots egin zuen besoak zabalduz mendi eta muinoak
|
hartu
nahi balitu bezala. " Etzazula horrelakorik esan Teresaren aurrean —ohartarazi zuen Martinek— Bera oso haserre dago Jainkoak herren utzi duelako." Signora Soniak hasperen egin zuen:
|
|
|
Sendatu bitartean irakurritako liburuez hizketan aritu zen denbora guztian, niri tarterik utzi gabe: tontor bat zeukala gelako mesanotxean, baina Herman Hesseren nobelak eskuan
|
hartu
zituenez gero ezin zuela beste ezer irakurri. " Zergatik dago nigandik urruti zoriontsu izateko behar dudan guzti guztia?", errezitatu zuen.
|
|
|
Gure familien trapu zikinak hobeto zeuden gordeta. Baina mendeku
|
hartu
beharra neukan, David. Zuk egindako mina bueltatu behar nizun.
|
|
|
Hurbildu egin zitzaidan, eta nire besoan etzan zuen burua. " Kolpe handi bat
|
hartu
dut, David", entzun nuen. Oso hitz isilak izan ziren.
|
|
|
" Piztien babeslekuari esaten zaio. Otsoenari, esate baterako." Barre egin zuen, eta Herman Hesseren liburua mesanotxetik
|
hartu
eta erakutsi egin zidan. Gaztelaniazko edizio bat zen.
|
|
|
" Zuri ere gustatuko zaizu, David." Mesanotxerantz okertu zen. Pistola txikia utzi eta El lobo estepario
|
hartu
zuen.
|
|
|
Nori bururatzen zaio!" Niregana jiratu eta kopetan jo ninduen eskuaren ahurraz. Gerritik
|
hartu
eta pasillora atera nuen. " Gauza bera esango dizute sukaldean.
|
|
|
Teresak Pauera joan zuen, eta ni bakarrik eta libre geldituko nintzen Obaban. Bularra zabaldu zitzaidan, arnasa
|
hartu
nuen.
|
|
|
" Ez duzu batere jan, Teresa", esan nion. " Albisteak tristeegi jarri nau ezer jateko."" Nahi al duzu kafetegira jaitsi eta zerbait
|
hartu
–Hemendik ateratzeak on egingo lizuke", esan nion.
|
|
|
Bidegurutzera iritsitakoan, ibarrean behera
|
hartu
zuten, ez Obabarantz. Azkar zihoazen orain ere, baina errekta luzeko errepide batetik.
|
|
|
Esnatu zenean sonbreirua bularraren gainean zeukan, Juanek hantxe astiro pausatu balu bezala. Eskuetan
|
hartu
eta ezagutu zuenean, don Pedrok negar egin zuen isilka, eta pentsatu zuen fede kaskarra izan zuela bailaran sartu eta, etxeak begiratzean, ateetan seinalerik aurkitu ez zuenean. Iruaingo gazte hura Tobiasi lagundu zion Rafael haren parekoa zen, aingeru zaintzailea, bihoztuna eta argia.
|