|
2000
|
|
|
Udaletxetik eliza aurrean dagoen artera iritsi eta lau ertzetatik jendea biltzen hasi zen. Oroitzapen bat aspaldi batean arbola
|
haren azpian
batzarra egiten zutenei. Errituala beteta, Kultura Etxearen azpialdean dagoen ludotekara bildu ziren herritarrak.
|
|
|
Argazki hori halako leku pribilegiatuan argitaratzearen arrazoia? Bada, argazkia beraren edertasuna izan zitekeelakoan nago,
|
haren azpian
agertzen zen argibidea generikoegia iruditzen baitzait... " Ona emen Gorritiko amona Pantxika.
|
|
|
Gonbidapen
|
haren azpian
garbi uzten zidan harekin joan beste erremediorik eznuela, fraidea ikusiko banuen. Hala bada, esandako egun eta orduan abiatu ginen AitaArbizu eta biok, komentukoen R -4an.
|
|
|
Baina urte batzuk badituzu, eta zuk ikusiko duzu zer egin... Zoaz haren etxerat nahi baduzu eta mintza zakizkio, baina jakizu ezen, ardi galdua salbatu nahi izaiteagatik, zuhaur ere gal zaitezkeela, eta hala balitz, izugarria izanen litzatekeela... bai zuretzat, eta bai enetzat ere, enetzat bere batez —eta keinu hura egin zidan, lehenago nehoiz ikusi izan ez niona, barrendik jaten zuen gorroto sendo
|
haren azpian
zerbait haustera balihoakio bezala.
|
|
|
Zeren aditua bainengoen ezen agintariek eta gobernariek batzuetan halako neurriak hartzen zituztela hain fama gaixtoko lekuetan, ez dakit jendea bide xuxenetik abiarazteko asmoz edo, bertzerik gabe, iduri egiteko. Edo bertze zerbait ote zen eta bertze arrazoin bat ote zegoen
|
haren azpian
.... Baina, arrazoinak arrazoin, larrialdi haietarat ni baino ohituagoa zegoen, zinez, azpian nuen emaztekia, zeinak, kalapita hasi orduko eta oihu haiek aditu orduko, aingira labain batek bezala egin baitzidan ihes gorputzaren behealdetik, are nahastuago eta noragabetuago uzten ninduela...
|
|
|
Baina aitona gizon argia zen, eta bazekien, edo jakin zezakeen, ezen zalantza bat zetzala hautu
|
haren azpian
, hautuaren hertsiak ehortzi zuena baina argirat egin zezakeena noiznahi-den.
|
|
|
Eta guztiak zirudien orduan bakea eta harmonia lurgain hartan, nahiz eta nik ongi antzemaiten nion orduko ezen bake
|
haren azpian
noiznahi-den ikara zitekeela lurra, zeren osaba Joanikotek anitz historia kontatzen baitzizkidan libertatearekin lotuak zeudenak eta zeren bainekien, osabak berak erranik, ezen libertatea, hainbatetan, lur-ikara baten ondore baizik ez zela.
|
|
|
Eta, iduri haren aitzinean —kanoia dorreari beha destaturik— amaren hitzak oroitu nituen: ...man beharrean, hilabeteko atsedenaldia emanen baitzaio, zaurietarik sendaturik joan ahal izan dadin harat..." Eta, hala, elizaren liberaltasunaz eta eskuzabaltasunaz mintzatzen zitzaidan ama —Erromako eliza beti hain liberala eta eskuzabala, jaun An dré...! —, baina ez nuen dudarik egiten ezen kanoiaren kontu hura ere ongi studiatua eta hobeki kalkulatua zegoela, liberaltasun iduri
|
haren azpian
bertze iduri bat ezkutatzen zelako, umiliazionearen iduria, zeren eta objektiboen umi liatzeko edo haien deusezteko jartzen baitira armak objektiboei beha; eta iduri hura zen, halaber, urbiaindar guztiendako mehatxua, jakin zezaten lehenengo behakotik —zeren eta halakoa baitzen iduria, itzalik gabea eta lehen behakoan guztiz ulertzeko modukoa— zein izan zitekeen heresian erortzen ziren ...
|
|
|
Begietako urdina, normalean kasik ohartezina, aise ere nabarmenagoa zuen, eta berdin ezpainak, gorri apal ene idurikoz berri batez gantzutuak. Halaberean, ohiko kamisetaren partez, blusa zuri baporetsua zekarren soinean;
|
haren azpian
, ikusi-makusika ari zitzaidan, orban likits, titi-zorro beltz baten zeruertz lainotua. Ikusgarria zen, baina dezepzio tiki bat ere bai niretako:
|
|
|
Kamiseta zuria zekarren jantzirik, erredakzioan begiak bihurrarazten zizkidana. Besoak eta besagainak has, xilkoa agerian, eta,
|
haren azpian
, marradun galtza mehar batzuek areagotzen zizkioten gerriz beheitiko bihurguneak. Ramirezek hautsitakoen ordezko neramatzan betaurreko lodi-itsusiak neska agertu bezain agudo bisaiatik kentzeko prest nengoen.
|
|
|
Begiek apal luzera egin zidaten ihes, azalean" S" handi kiribilduaz markatutako karpetara. Haren barnean, esku artean nituen bezalako orriren batean, SARAGUETA ALDAZ, EDUARDO JESUS zegokeen nonbait idatzia, eta
|
haren azpian
ni, nire izate osoa, lerro multzo batera ekarria, Ttipik berak ateratako argazkia eta guzti. Ez nion erakusteko galdatu, amorratzen egon behar bazuen ere.
|
|
|
Franco bazterretan eta hormetan. Hondarretan, presidentziari begira, toldo moduko izara erraldoi bat, eta,
|
haren azpian
, harrijasotzailea beroketa-lanetan. Ez dut gogoan izenik.
|
|
|
Aurreko egunetan eguraldi grisa izan banuen ere, Zeanurira heldu nintzenean zerua oskarbi zegoen. Zeru argi
|
haren azpian
, Marga eta bion oroitzapen kutun zaharretako sagastia, Marga eta bion Gustiz Ederra, txatartegi bihurtuta aurkitu nuen: auto eta kamioi zaharren hilerri handi bat.
|
|
|
Titular handiak, euskaraz, bonbardatze batzuen berri ematen zuen; zehaztu ere egiten zuen bonbak non jausi ziren; ordea, leku-izen hura ez zuen Xanek behin ere aditu; fonetika, hala ere, ezaguna zitzaion. Osterantzean, notizia
|
haren azpian
, hizki txikiagoetan, beste titular batek honela zioen: " Poliziak beste arma-biltegi bat atzeman du"; eta, haren azpian:
|
|
|
Osterantzean, notizia haren azpian, hizki txikiagoetan, beste titular batek honela zioen: " Poliziak beste arma-biltegi bat atzeman du"; eta,
|
haren azpian
: " Gobernuak arma guztien ematea exigitzen du".
|
|
2001
|
|
|
Txiza-zorrotadaren erdian zegoenean, Lucasek bira egin eta aingeruaren oinarrira apuntatu zuen, plazer handia ematen baitzion mausoleo
|
haren azpian
garai bateko alkatearen hilobia zegoela pentsatzeak, edo diputatu batena.
|
|
2002
|
|
|
Urrun baino urrunago doaz, zazpi mendi atzean utziz, eta noski, neka-neka eginda bukatzen dute. Arbola mardul bat ikusi, eta
|
haren azpian
etzateko asmotan dira, baina zuhaizpe hartan zingira bat dago, igel eta dortokez betea!
|
|
|
Ezaugarri berak izan zituen bere bigarren eleberriak, Bizia garratza da (1950), edo José Eizagirreren (1881-1948) Ekaitzpean (1948) eleberriak. Azken bi hauek Gerra Zibilaren gaia jorratzen badute ere, beren planteamendua ez da errealista, ezta gutxiagorik ere, gatazkak ez baitu baldintzatzen ez narrazioa ez
|
haren azpian
dagoen ikuspegi manikeoa. Euskal eleberrigintza babesleku izan zen defendatu nahi zen ideologia esentzialista, klerikalista eta tradizionalistarentzat, baina ez zen garaiko euskal gizartearen kronika izan inolaz ere.
|
|
|
Buruko edo bigungarriren bat bazen,
|
haren azpian
. Oso laket jantziak zituen.
|
|
|
Militantea: oroz gain helburu bat jarri eta gainerako kontu guztiak, hunkigarrienak ere,
|
haren azpian
jarriko dituena. Printzipioduna, baina azkenik gabeko jendea.
|
|
2003
|
|
|
Estreinako biderrez munduko hiritar izangogarela, mugak desagertuko direla, herri eta pertsonen arteko distantziak murriztueta harremanak areagotuko direla... Zer ez ote dute esan azken boladan prozesujakin bat justifikatu eta
|
haren azpian
dautzan kontraesan lazgarriak estaltzeko. Lilura baliatu dutela, alegia, hitzen eta ideien lilura; izan ere, nork ez ditu dinamismoa, merkatuak malgutzea, unibertsaltasuna, modernitatea, mugarik gabekomundua, liberalismoa eta gisako berba totemikoak entzun globalizazioari buruzkoapologietan?
|
|
|
Data horretan, Repsol Planaren arduradunek erabakiko dute behin betiko fuel-olioa erauzteko sistema grabitatekoa edo poltsa-jaurtitzailea den; kasu horretan, eragiketak datorren urteko udaberrian jarriko lirateke martxan. Metodo hori baztertuz gero, bigarren aukera tximesina edo sabai erraldoi bat jartzea da, hondoratzen den fuel-olioa
|
haren azpian
gera dadin eta itsas azalerarako bideari jarraitu ezin diezaion. Kasu horretan, gauzatze-epeak nabarmen luzatuko lirateke.
|
|
|
Baina Joxepe Lepamotzek hautsi zituen markak, inork hautsi bazituen, eta ekar dezadan hona haren historia, giro estu haren adierazgarri izanen delakoan. Kasu patologiko bat da, baina diktadura
|
haren azpian
bizi izan ginen guztiok sentitu izan gara noizbait, maila batean edo bestean, Joxepe Lepamotz.
|
|
|
Armairua arropekin zegoela ikusirik inork
|
haren azpian
arroparik bilatuko ez zuelakoan egin nuen horrela. Eta kostatu zitzaidan hura altxatzea.
|
|
2004
|
|
|
Zuraren bero-transmisioaren koefizientea ez da oso handia; beraz, energia eta berokuntza gal daitezke, eta, beraz, eraginkortasuna handitu. Parketa flotatzailea bada,
|
haren azpian
jartzen den oinarri isolatzaileak ere beroa transmititzeko koefiziente ahalik eta altuena izan behar du. Parketa instalatu ondoren, zura behar bezala kontserbatzeko, termostatoak 28 °C-tik gora egotea saihestu behar da beti.
|
|
|
Halaxe zen, eta erruz gainera. Baina, zaborreria harekin batera, edo hobeki erran,
|
haren azpian
, beste zerbait zegoen. Zaila zen zer zen zehaztea.
|
|
|
–Ikusten, Sievers? –Himmlerren ahotsa leuna zen, emea, kolorgea; baina
|
haren azpian
ironia hotz bat kukutzen zen. Ironia hilgarri bat– Inork ez dik minik hartuko...
|
|
|
Itxura xumeko gizona inondik ere. Baina itxura apal
|
haren azpian
arima handinahi bat gordetzen zen. Botere goseak kiskaltzen zuen arima bat.
|
|
|
Gutxi ziren haren presentzian hala mintzatzera ausartzen zirenak, goi mailako militarrak edo politiko ahaltsuak izanik ere. Morroi hark xarma berezi bat zuen, erabaki zuen Ikek, latindar gigolo itxura merke
|
haren azpian
adimen zorrotz batek distiratzen zuen. Adimen zorrotz batek, eta diru-gose hilgarri batek ere bai.
|
|
|
Abentura eta arriskua hurbil sumatzen nituen, nire odolaren ibilera bizkortuz eta gorputzeko zuntz guztietara elektrizitate karga biziak bidaliz. Hala ere, poz
|
haren azpian
izuaren munstroa ere kukutzen zela senti nezakeen. Jaten eta lo egiten galaraziko zidan munstro zurbila.
|
|
|
Aspaldiko partez, obeditu egin nion Setatsuari, eta berde zeuden sailetara jo nuen. Udaberria hantxe zegoen, belar berde
|
haren azpian
.
|
|
|
|
haren azpian
etzan eta gora begira,
|
|
2005
|
|
|
Aurrerantzean Espainian Parlamentu Nazionala agintearen esparrua izango zela eta Foruen moldaketarako jokaleku erabakigarria. Eta Batzar Nagusiek herrialde parlamentuen itxura hartu arren,
|
haren azpian
gelditzen zirela. Parekotasun politikoa galdu zen.
|
|
|
ikurrina bat airean! Zalantzarik ez,
|
haren azpian
Mutsumi egon behar. Apur bat bultzaka bidea egin, eta lagunagana iritsi da.
|
|
|
Lurperatu zuten egunean, gure doluminak aurkezteko hilerrira hurbildu gintzaizkionean, Virginia bere burua estutzen aurkitu genuen, ezereza besarkatuz, lumaje beltz
|
haren azpian
gorde bide zuen sekretutik askatu nahi balu bezala. Ez zigun hitzik zuzendu.
|
|
|
Beso artean gorde nuen burua. Han, kamioi puska
|
haren azpian
, sekulako gasolio usaina arnasten, lurreko hotz jelagarria bularraren kontra eta Pel ondoan edukita, negargurak erasan zidan. Gainera, sudurra handitzen ari zitzaidan.
|
|
|
Garai hartan, zorionezko eta lilurazko aldi bat bizi izan nuen berriro, aurrekoaren aldean oso bestelakoa, beste dimentsio batekoa, neure buruan bilduagoa, putzu gardenean igeri dabilen arrainaren parekoa. Tailerreko lana gogorra zen; neguan hotza pasatzen genuen, eta udan beroa, uralitazko estalpe txatxu
|
haren azpian
. Alabaina, lan gogor hark neu ere gogortu egin ninduen, zaildu.
|
|
|
Artean ordubete geratzen zen eskolak amaitzeko. Etxera abiatu nintzen zuzenean; atari aurrean, aita topatu nuen, kamioia baztertuta,
|
haren azpian
konponketak egiten. Metalgintzako enpresa batean garraiolari ibiltzen zen goizetan, eta, arratsalde batzuetan, beste garraio ba  tzuk irteten zitzaizkion, eta halakorik ez zuenean, berriz, etxean aritzen zen, kamioia konpontzen edo baratzea lantzen.
|
|
2006
|
|
|
Absidean ere, lehen zorua ebakiz eta Vigilaren zoruaren artean, harlauzaz osatutako fosa sinpleko hilobi bat zegoen absidearen hegoaldean (822 eta 939 artekoa). IX. mendeko zoru
|
haren azpian
, beste zurezko zutabe batetzat egindako buztinezko plaka aurkitu zen, aurretik aurkitutakoaren noranzkoan, seguru asko, lehena bezala, lehen eraikuntza prerromanikoaren eraiketa egiteko aldamioentzat jarria. Gainera, Abitoren fundazioko elizarako egindako zuloa ere ageri zen, betelanarekin:
|
|
|
Sendotasuna egiaztatu behar da, eta
|
haren azpian
euskarri biguna jarri.
|
|
|
ohe bat, lurrean jarri beharrean, goiko literen parean. Haren abantaila nagusia da
|
haren azpian
dagoen espazioan idazmahaia, erosoa, zapataria edo armairu edo apalategi txiki bat jar daitekeela. Sabaia altua bada edo, behintzat, ohean eroso eserita egoteko aukera ematen badu bakarrik komeni da.
|
|
|
Marrazkiak kedarrez eginak ziren eta Zeruaren eta Infernuaren arteko eldarniozko nahasketa bat irudikatzen zuten: Jainkoaren begi erraldoia erdian zegoen, eta
|
haren azpian
Ama Birjina, Jesukristo, apostoluak eta sainduak estu-estu pilatzen ziren, artalde izutu baten antzera. Haien inguruan dozenaka deabruk hegan egiten zuten.
|
|
|
Montamateko baroiaren agindupean eman ninduten, ez Larrearenean, Nabarrenkoxeko euskaldun apurrak bezala. Migel Mailuren heriotzaz hobendunetarik egiten bainuen, nahiago nuen nire herrikideengandik urrundu,
|
haren azpian
ibili baino.
|
|
|
Burua arnoak ilunduta ere, ez zitzaidan ahantzi nire ohantzea gazteluratu berrietariko batena zela gau hartan. Behor larru bat nonbaitetik hartu eta,
|
haren azpian
, habia egin nuen zoko batean.
|
|
|
Hormako karean egindako idazki batzuek erakarri zuten nire arreta. Vive la Belgique zioen idazki batek, eta,
|
haren azpian
, data bat ageri zen. Le 21 Juillet.
|
|
|
Baietz esan nion, ez nuela eragozpenik. Loak ezin hartuta jaitsia nintzela tabernara, bero itsaskor
|
haren azpian
ez nintzela ezer egiteko gauza eta presarik batere ez nuela. Gainera, nire ingelesa pixka bat hobetzeko aukera ona izango zela berarekin hitz egitea.
|
|
|
Behin atera nintzen –gauean katu bat marruka aritu zen. Bazegoen jardin hartan haritz handi bat,
|
haren azpian
odol ttantta batzuk, ez nintzen berriz ere atera, errejetatik ikusten nuen hura. Egon nintzen sei hilabetez.
|
|
|
Halako batean andre haietako baten gainean, zamalkatzen ari zela, seko hilda geratu zen... Pentsa egizue zelako lotsa pasatuko zuen andreak idisko
|
haren azpian
ezin mugitu eta auzoei laguntza eskatzean... Aingeru baten modukoa zen Tomasito, hori guztiek esango dizuete, eta denbora librean txoriei ogi apurrak ematen zizkiela Arenaleko lorategietan, bai, Artxandatik jaisten ziren urretxindorrei, eta zozoei... hauek bakarrik Tomasitoren ondora jaisten ziren, ondo zekitelako hura zintzoa eta inozentea zela, eta, baita, orain gogoratu naiz, Basurtuko ospitaleko umeen pabiloietara ere, gaixorik edo hil hurren zeuden umeen ondora... txori horiek oso bihotz onekoak dira, oso, eta, antza, ederto zekiten, leihoen ondoko zuhaitzetatik kanta-kantari, irribarreak aterako zizkietela ume koittadu haiei, ospitaleko egun mingarri haiek arindu egingo zizkietela euren kantuez...
|
|
2007
|
|
|
Entzuna nintzen emakumeek bularretakoa kentzen dutela lotara joateko, baina hori ideia teoriko bat besterik ez zen, ordura arte. Larunbat goiz hartan, berriz, kanpoko argitasun motelari laguntzeko egongelan pizturiko lanpararen argitan, argi eta garbi ikusi nituen, kamisoi arrosa mehe
|
haren azpian
, bi titi eder eta borobil; esku artean hartu banitu bezain garbi sumatu nuen haien ukitu leuna, haien sendotasun samurra, eta agerpen mirarizko hura aienatu eta gero ere begien hondo-hondoan iltzatuta neukan titi-mutur haien distira beltz eta iluna, bestelako belztasun batzuen iragarle eta zantzua.
|
|
|
Auzitegi Gorenak bide juridiko berri bat ireki du errenta zaharreko etxebizitzen maizterrak kanporatzeko. Irudi horrek besteek baino babes handiagoa du, eta
|
haren azpian
dago Espainiako alokairuko etxebizitzen parkearen laurdena. Arlo Zibileko Salako magistratuen epai batek dioenez, ondasun higiezinen gaineko zerga (OHZ) ordaintzen ez duten errentariak -1994ko Hiri Errentamenduei buruzko Legea indarrean jarri aurretik sinatutako kontratua dutenak-etxetik bota ahal izango dira.
|
|
|
Badira kaxadun eraisgarriak, kartoizko kaxak azpian ezkutatu nahi ez badira. Lehenengo modeloek mekanismo bat dute, somierra altzea eta eustea errazten duena,
|
haren azpian
dagoen zuloa erabiltzen den bitartean. Oso gomendagarria da altzari gurpildunak izatea, erraz mugitzeko modukoak, gehien komeni den lekuan kokatzeko, baina zorua zurezkoa bada, kontu handiz ibili behar da haiekin.
|
|
|
Zilindrada handiko motor bat gidatzen zuen 45 urteko gizon bat hil egin zen ekitaldian, Robledo de Chavelako udal mugapearen parean zegoen lur orotako ibilgailu batekin talka egin zuenean. Handik bi ordura, 30 urteko beste motorzale bat hil egin zen turismo baten kontra talka egin eta
|
haren azpian
harrapatuta geratu baitzen Baztan Berrian. Motoan zihoan adin bereko gaztea larri zauritu zen.
|
|
|
Horrek eta planta onekoa izateak itzal berezia ematen zion lagunen aurrean. Aita ez zegoen batean, logelaraino lagundu zion, eta gau oskarbia imitatu nahian sabaian itsatsita zeukan izarrarte ttiki-distiratsu
|
haren azpian
erantzi zion arropa guztia, jeansak bukaerako utziz. Amatxoren botikan bukatu zuen lanean.
|
|
|
Betaurrekoen bi kristal puska haiek ozta-ozta aurkitzen zuten tokia ile kixkur mataza
|
haren azpian
. Ahoan zigarro bat, piztu berria.
|
|
|
Bazirudien logelako gauza guztiek, ohe estalkiak, paretako paper koloregalduak, bazter bateko komoda zaharrak, han-hemen barreiatuta zeuden apaingarriek? bizi berria hartzen zutela inoiz ez bezalako argi olatu
|
haren azpian
. Lehen entzun ez zuen iratzargailu handi horietako baten tik-takak isiltasuna urratzen zuen.
|
|
|
Igorren argazki bat ikusi zuen aurrena, El Diario Vascok leherketaren biharamunean argitaratutako fotomatoiko hura, eta,
|
haren azpian
, beste argazki txikiago batzuk, gertaeraren inguruko kronika zatiekin nahasirik. Argazkiak eta testu zatiak klip batzuekin lotuta zeuden.
|
|
|
V. mendean artegintzan indartu ziren naturalismoa eta errealismoa ezin dira ulertu mugimendu intelektualaren eztabaida ezagutu gabe295 Kontzeptualki ez ezik, teknikoki ere: ...realitatea kopiatzen da eskulturan —kuroi eta korai arkaikoen zurruntasuna alboratuta—, errealitatea kopiatzen da pinturan eta simetriaedo perspektibalegeak asmatzen dira296 Kopiak neurria behar zuen, ordea; neurririk gabe ez ziren lortuko txoriek mokokatzen zituzten mahats margotuak, ez ziren agertuko, etxeetan, zabaldu ezin ziren gortinak297 Errealitatearen eta kopiaren arteko harmonia
|
haren azpian
—adostasuna, uztardura, bat-etortzea edo proportzioa da armonia— matematika datza: marra geometrikoak, diagonalak, zirkulu kontzentrikoak298..
|
|
2008
|
|
|
Txiki mahai azpian dago, txikitan babestu eban mahai
|
haren azpian
. Entzun ez eze, ulertu be dana egiten dauala emoten dau.
|
|
|
Senarrari adierazten ziòn sentimendu ustez noble
|
haren azpian
, ordea, Reginak beste sentimendu bat behar zuen, askoz ere bihurriagoa, berezko harrotasunarekin lotua, ez baitzuen ahazten, nekez ahatz zezakeen, aitari egin ziòn desafioa, hura hil eta handik egun gutxira:
|
|
|
Beñardori bidera ateratako iratxo batek ongi baino hobeto antzemango zion haren aurpegierari, kezkatik hurbilago kezkagabetasunetik baino, askatasuna konkistatu orduko askatasunaren zamaren esperientzia ere bereganatu balu bezala; esan nahi baita Beñardok bihotzean behar zuela Nazarioganako gorrotoa? baina gorroto
|
haren azpian
, geruza barrukoago batean, beste gorroto mota bat ere bazuen, beharbada: bere buruaren aurkako gorrotoa, bere buruarekin zuèn konfiantza eskasetik zetorkiona, erantzukizun gehiegizko bat nagusitu ote zitzaion orduan, bakardadearen lurretara eraman zuena, zeinetatik ohar baitzitekeen ezen lur haiek etorkizun beltza zutela zerumuga??, halako eran, non zorabio itxurako batek hartu baitzuen.
|
|
|
Une hartan, porrotaren zama sentitu behar zuen mutilak, zeren, anaiaren hitzak irenstea zail bazitzaion ere, arrazoi baitzuen honek, zin-zinez baitzen etxeko lotsa. Une hartan, beraz, bere buruaren aurkako gorrotoa sentitu behar zuen nagusiki, baina gorroto
|
haren azpian
, geruza barrukoago batean, bazuen beste gorroto mota bat, beharbada: anaiaren aurkakoa.
|
|
|
Baina une hartan ez zituen tamainak hunkitzen nire lagunak, baizik eta han nonbait, itzal zabal
|
haren azpian
lurperatuta, urretan zazpiehun mila libra zeudela jakiteak. Hurbildu ahala, diruan pentsatzeak uxatu egin zituen haien lehengo ikarak.
|
|
|
Zeruan ilargi argitsua zegoen, betetasunetik gertu, iratxoak bidera ateratzeko giro aproposa, eta hara: Beñardori bidera ateratako iratxo batek ongi baino hobeto antzemango zion haren aurpegierari, kezkatik hurbilago kezkagabetasunetik baino, askatasuna konkistatu orduko askatasunaren zamaren esperientzia ere bereganatu balu bezala; esan nahi baita Beñardok bihotzean behar zuela Nazarioganako gorrotoa... baina gorroto
|
haren azpian
, geruza barrukoago batean, beste gorroto mota bat ere bazuen, beharbada: bere buruaren aurkako gorrotoa, bere buruarekin zuèn konfiantza eskasetik zetorkiona –erantzukizun gehiegizko bat nagusitu ote zitzaion orduan, bakardadearen lurretara eraman zuena, zeinetatik ohar baitzitekeen ezen lur haiek etorkizun beltza zutela zerumuga? –, halako eran, non zorabio itxurako batek hartu baitzuen.
|
|
|
Une hartan, porrotaren zama sentitu behar zuen mutilak, zeren, anaiaren hitzak irenstea zail bazitzaion ere, arrazoi baitzuen honek, zin-zinez baitzen etxeko lotsa. Une hartan, beraz, bere buruaren aurkako gorrotoa sentitu behar zuen nagusiki, baina gorroto
|
haren azpian
, geruza barrukoago batean, bazuen beste gorroto mota bat, beharbada: anaiaren aurkakoa.
|
|
|
Senarrari adierazten ziòn sentimendu ustez noble
|
haren azpian
, ordea, Reginak beste sentimendu bat behar zuen, askoz ere bihurriagoa, berezko harrotasunarekin lotua, ez baitzuen ahazten –nekez ahatz zezakeen– aitari egin ziòn desafioa, hura hil eta handik egun gutxira: " Aldasorotarren leinua galduko da, bai, aita, baina zin degizut aldasorotarrak maila goragoko leinu batean txertatuko garela!
|
|
|
Nonbaitik ere, goizeko freskuraren baliatzeagatik Gorrail pago
|
haren azpian
etzana zen eta gertatuaz ez zuen deus ere galdu.
|
|
2009
|
|
|
Urduritasunezko lehen uneen ondoren, Albertok, Juanek eta Mikelek beren babesleku ahuletik ateratzea lortu zuten, beldurtuta, gauaren erdira. Egunez ikusia zuten harkaitz bat
|
haren azpian
gordetzeko bezain handia eta bitan pentsatu gabe hara jo zuten. Erlaitz txiki-txiki bat egin eta goizeko 02:00ak geroztik hantxe eman dute gaua, ipar aurpegiaren amildegiari so, egunsentia iritsi den arte.Eguneko lehen argiekin hasi dira bidea rapelatzen, kontu handiz, eta 8 orduren buruan, 13:00etan, hormaren azpira iritsi dira, lehertuta.
|
|
|
Izutu egin ninduen. Zer egiten zuen itzal hark ur-erauntsi
|
haren azpian
–Ez al zuen aterpe bila hasteko asmorik?
|
|
|
Teofilo Maria txorien atzetik ibiltzen zen; Domingok, berriz, bere historia hura zuen, bere aitzakia, nondik begiratzen den?, bere jaiotegunean txoria leihotik etxera sartu zenekoa, txoriei sinpatiaz eta begi onez begiratzera bultzatzen zuena; horregatik ez zitzaien jazartzen, berak hala esaten zuen behinik behin, nahiz eta sentimendu
|
haren azpian
beste batzuk egon zitezkeen, ez hain lirikoak eta poetikoak, nola izan baitzitekeen Teofilo Mariaren aurkako lehiazko grina sutsua; horregatik, Teofilo Maria txorien ehizan ikusten zuenean, tiragomarekin edo karabinarekin?, Domingok uxatu egiten zituen, anai-arrebetan zaharrena haserrearaziz, etorkizun eskasa zuèn haserrean, jauregian guztiak baitziren txoribizizaleak, eta aitak, egiteko hartan ... ni ez naiz ehiztaria, eta hor konpon?
|
|
|
Adaren jarreraren eragile gisa, ahizpa larritasunetik ateratzeko ahaleginak behar zuen: ahalegin altruista bat, nolabait esatearren; ahalegin
|
haren azpian
, ordea, beste xede bat zetzan, beharbada, hagitzez ere arruntagoa, berekoiagoa?, Adak jeloskor sentitu behar baitzuen Maria Bibianaz, Domingok arreba zaharra indar handiagoaz bultzatzen zuelako, bera. Ada?
|
|
|
Muxu bat eman ziezaiokeen, zerari?, laztan bat, edozer, baina ez zuen, artean, ezertxo ere egin, ez-egitezko egiteak errudun uste handi bat sorrarazten ziola; arrazonamendu-kate batek agerian jartzen ziona, ordea, bere kulpa hura, konparazio batera?, beste arrazonamendu-kate batek estaltzen zion: zer egin zezakeen, bada, berak, baldin eta afera
|
haren azpian
isilpeko akordio bat bazegoen, ez guztien artean espresuki hitzartua, baina bai sentitua eta onartua, eta giroak berak nolabait ezarria?, etxeko guztiak mututasunera kondenatzen zituena. Zenbatetan bururatu ote zitzaion gogoan noiznahi biraka zebilkiòn galdera hura egitea izeba Ernestinari?. Zer moduz dago haurra, Benjamin Maria???,, zerari?
|
|
|
...zen zen; bera ere zatitua zegoen, maitasun moldagarri bezain moldakaitz batez maite baitzuen bere ahizpa Regina, bere ahizpa gazte apetatsua, umetan noiznahi babestu behar izaten zuena, Reginak ere bere nortasuna zuela erakutsi zion arte, Madrilera joan zenean, markesen jauregira; esan nahi baita Ernestina eztia eta eskuzabala zela, egoeretara egokitzen eta amore ematen ikasia?, baina, itxura gozo
|
haren azpian
, arroka bat bezalakoa ere izan zitekeen, berak funtsezkotzat eta hil edo bizikotzat zituèn gauzetan, bere sineste eta bere barruko konbentzimenduei lotutakoetan, alegia; horregatik esan zion, ausaz, Reginari, honek jauregira joateko gonbita luzatu zionean:
|
|
|
behar hura, baina, hilabete batzuk lehenago ez bezala, ez zuen Bigitterekin edo beste puta batzuen oroitzapenekin asetzen; Domingok, izan ere, beti izan zuen gutxietsiekin eta ezinduekin berezko erruki bat. Benjamin Mariarekin erakutsi zuenak bazuen hartatik ere zerbait?, baina orain, gainera, bere berezko sentimendu haien zerbitzuan, teoria bat zuen, putak esplotatzea ekintza ezin itsusiagotzat zuena: esan nahi baita lotsatu egiten zela putei inoiz ordaindu izanaz. Albertoren memoriak ere izango zuen erreakzio hartan parterik?, baina ez sentitzen zuenaz, bere behar gorri
|
haren azpian
maitasun erabateko baten irrika balego bezala, maitasun jainkozko baten beharra, beraz?, jarrera lohi bat baino gehiago; zerbait kosmikoa zen, edo halaxe sentitzen zuen Domingok, esan ere, halaxe esan baitzion noizbait, berandu gabe lagun egingo zuèn Chaplin adiskide minari:
|
|
|
Louise baino puskaz erneagoa. Amodioan
|
haren azpian
ez zenez, aise barkatuko nion, trukean gorteko nire lehen maitaleak adina jakingarri ekarri balizkit. Ez zen hala, isilago izaki.
|
|
|
Dukeak eta dukesak, kardinalak eta apezpikuak, kondeak eta kondesak, zaldunak eta damak... han ziren Frantziako gortean nor ziren guztiak. Txano irrigarri
|
haren azpian
bi aldiz irrigarri. Gerripea, haizearen menean, noiz ageri noiz kuku.
|
|
|
Haren arduradunek mapa batean simulatzen dute basamortuaren azalera osoa (nahiz eta panelak Afrikako iparralde osoan banatuko liratekeen), eguzki-instalazio horiekin estali beharko litzatekeena: karratu gorri handienak energia emango lioke mundu osoari;
|
haren azpian
, Europa osorako kalkulatzen denak. Era berean, munduko biztanleen %90 basamortu batetik hurbil bizi dela kalkulatzen dute arduradunek, eta, beraz, ideia munduko beste basamortu batzuetara zabalduko litzateke.
|
|
|
Bagenekien, beraz, zer zen galdetuko zitzaiona, baita nola galdetuko zitzaion ere. Eta, une batez, kontraesankorra iruditu zitzaidan Mujikari gaztaroaz galdetu eta
|
haren azpian
hain galdera zuzenak irakurtzen aritzea.
|
|
|
Txinak aurrea hartuko dion beldur, historian izan duen postuari irmo eusten dio. Potentzia izaten jarraitu nahi baitu; asko jota, Txinaren parean, inola ere ez
|
haren azpian
.
|
|
|
Muxu bat eman ziezaiokeen" zerari", laztan bat, edozer, baina ez zuen, artean, ezertxo ere egin, ez-egitezko egiteak errudun uste handi bat sorrarazten ziola; arrazonamendu-kate batek agerian jartzen ziona, ordea –bere kulpa hura, konparazio batera–, beste arrazonamendu-kate batek estaltzen zion: zer egin zezakeen, bada, berak, baldin eta afera
|
haren azpian
isilpeko akordio bat bazegoen –ez guztien artean espresuki hitzartua, baina bai sentitua eta onartua, eta giroak berak nolabait ezarria–, etxeko guztiak mututasunera kondenatzen zituena. Zenbatetan bururatu ote zitzaion gogoan noiznahi biraka zebilkiòn galdera hura egitea izeba Ernestinari –" Zer moduz dago haurra, Benjamin Maria?" –," zerari" bere izena emanez behingoz?
|
|
|
...era ere zatitua zegoen, maitasun moldagarri bezain moldakaitz batez maite baitzuen bere ahizpa Regina, bere ahizpa gazte apetatsua, umetan noiznahi babestu behar izaten zuena, Reginak ere bere nortasuna zuela erakutsi zion arte, Madrilera joan zenean, markesen jauregira; esan nahi baita Ernestina eztia eta eskuzabala zela –egoeretara egokitzen eta amore ematen ikasia–, baina, itxura gozo
|
haren azpian
, arroka bat bezalakoa ere izan zitekeen, berak funtsezkotzat eta hil edo bizikotzat zituèn gauzetan... bere sineste eta bere barruko konbentzimenduei lotutakoetan, alegia; horregatik esan zion, ausaz, Reginari, honek jauregira joateko gonbita luzatu zionean: " Ados, baina baldintza batekin:
|
|
|
Adaren jarreraren eragile gisa, ahizpa larritasunetik ateratzeko ahaleginak behar zuen: ahalegin altruista bat, nolabait esatearren; ahalegin
|
haren azpian
, ordea, beste xede bat zetzan, beharbada, hagitzez ere arruntagoa –berekoiagoa–, Adak jeloskor sentitu behar baitzuen Maria Bibianaz, Domingok arreba zaharra indar handiagoaz bultzatzen zuelako... bera –Ada– babestu beharreko arreba gazte txiki ezgauza izaki; Adak, baina, hamar urte zituen, eta hain haurra ere ez zen, beharbada, hamarra zenbaki biribila baitzen, azken batean, ...
|
|
|
behar hura, baina, hilabete batzuk lehenago ez bezala, ez zuen Bigitterekin edo beste puta batzuen oroitzapenekin asetzen; Domingok, izan ere, beti izan zuen gutxietsiekin eta ezinduekin berezko erruki bat –Benjamin Mariarekin erakutsi zuenak bazuen hartatik ere zerbait–, baina orain, gainera, bere berezko sentimendu haien zerbitzuan, teoria bat zuen, putak esplotatzea ekintza ezin itsusiagotzat zuena: esan nahi baita lotsatu egiten zela putei inoiz ordaindu izanaz –Albertoren memoriak ere izango zuen erreakzio hartan parterik–, baina ez sentitzen zuenaz, bere behar gorri
|
haren azpian
maitasun erabateko baten irrika balego bezala –maitasun jainkozko baten beharra, beraz–, jarrera lohi bat baino gehiago; zerbait kosmikoa zen, edo halaxe sentitzen zuen Domingok, esan ere, halaxe esan baitzion noizbait, berandu gabe lagun egingo zuèn Chaplin adiskide minari:
|
|
|
Teofilo Maria txorien atzetik ibiltzen zen; Domingok, berriz, bere historia hura zuen –bere aitzakia, nondik begiratzen den–, bere jaiotegunean txoria leihotik etxera sartu zenekoa, txoriei sinpatiaz eta begi onez begiratzera bultzatzen zuena; horregatik ez zitzaien jazartzen, berak hala esaten zuen behinik behin, nahiz eta sentimendu
|
haren azpian
beste batzuk egon zitezkeen, ez hain lirikoak eta poetikoak, nola izan baitzitekeen Teofilo Mariaren aurkako lehiazko grina sutsua; horregatik, Teofilo Maria txorien ehizan ikusten zuenean –tiragomarekin edo karabinarekin–, Domingok uxatu egiten zituen, anai-arrebetan zaharrena haserrearaziz, etorkizun eskasa zuèn haserrean, jauregian guztiak baitziren txoribizizaleak, eta aitak, egite... ni ez naiz ehiztaria, eta hor konpon... konparatuko didazu niri gizonen arteko gerra eta gizonen eta animalien artekoa!
|
|
|
Sarak ezin zuen sinetsi ikusten eta entzuten ari zena. Eta Lidia, isilik; zer pentsatzen ote zuen?, inoiz ez zuen iritzirik ematen, irribarretsu eta langile aritzen zen, Edurne Zuri ipotxak zainduz bezala, haien jolasei begira; sinesten ote zuen jolas hartan?, ala eztitasun elurrezko
|
haren azpian
bihotz gaizto bat zegoen ezkutaturik, egoeraz hobekien baliatzeko prest. Orduan ez zuen uste halakorik Sarak, begirada garbi hark ez baitzuen inolako gaizto trazarik erakusten, eta geroztik ere iruditu izan zaio elurraren xalotasunez jokatu zuela, Anandak bezala, ume batek bezain xalo; baina Anandaren xalotasuna askoz arriskutsuagoa zen, txit arriskutsua.
|
|
|
Inguru horretan ezagutzen dut babesgune bat; beste ahalegin bat gehiago, eutsi, maitea, eutsi, ez zaude eroso honela, atseden pixka bat hartuko dugu, eskuak berotuko dizkizut, eta hankak, oinez ibili gabe izozteko arriskua duzu. ...ruko herrialde elurtuan; Dolomitetan ere kristalezko bola baten barruan geunden, elurra egiten zuen zure begi-ninietan, gaur bezala, eta biok txortan etengabe, orgasmora iritsi gabe, ia iritsian, pixka bat mugimenduak gutxitu, eta gero arinxeago, klimaxa jo arte; orduak eman genituen halaxe, betiereko txortan, txokolate zatiak eta esne kondentsatua miazkatuz, anorakez eta plastikoz osaturiko bibak
|
haren azpian
, kanpoan trumoia, tximistak, eta gu estasi gorenean, gure txortaldiak betikoa zirudien; goizean, eguzki epelak jo gintuen, lozorroan geundela, besarkaturik, nire lingam gorria zure yoni epelaren barruan, oinak izozturik zeneuzkan, igurtzi egin nizkizun, neuk ere izozturik neuzkan, igurtzi egin zenizkidan, zoriontsu jaitsi ginen herrixkara, jendeak harriturik begiratzen zigun, ekaitzak han goian h...
|
|
2010
|
|
|
189) azken datu horiek ez dira kontrajartzen lerro batzuk lehenago eman ditugunekin: lehenengoek, garai haietan zegoen euskararen aldeko framinga islatzen digute. azken datuek, aldiz, framing orokortu
|
haren azpian
ezkutuan bizi zen euskararen inguruko beste hautemate eta irudikapen motaren berri dakarkigute. hortaz, garai gogoangarri hartan, euskara ate handitik sartua zen agenda publikoan (McCombs eta Shaw-k 1972 urtean finkatu zuten kontzeptua erabiliz) eta, nola ez, garaiko komunikabideen agendan ere... agenda horien guztien azpitik lo-planta egiten zuen beste errealitate bat egon bazegoen arren.
|
|
|
Edo aura bat, bestela. Jokabide
|
haren azpian
heriotza gordetzeko ahalegina baitzegoen, azken batean, edo hura ezabatzekoa eta transzenditzekoa, heroiak guztiz hiltzen ez direlakoan: azken ekintzak eta azken hitzak biziarazten ditu?
|
|
|
ez zeundeten eroso, nik uste; haiek gure paretik pasatuta gero, baina, zuk zeure iruzkina egin zenuen, Damaso: . Sabaitik zintzilikatzea bakarrik falta zaio, haizagailu bat izateko?; ni estu nengoen, estuegi ere bai, eta hargatik beharbada, nire estutasunak ihesbide bat behar zuelako, barrez eta barrez ikusi nuen bat-batean neure burua; banekien ez nuela barrerik egin behar, baina hargatik egiten nuen, hain zuzen, gero eta gogo handiagoarekin egin ere, zer zegoen sentimendu
|
haren azpian
: gizalegezko lege sakratuenen eta debeku ororen aurkako matxinada, agian, piztiaren askatasun egarri erabatekoari lotua??:
|
|
|
Ai, nola mespretxatzen nuen nik anaia ordurako, hain garbi ikusten nuen-eta zer ezkutatzen zuen, kontziente edo inkontzienteki, besterik da? bere jarrera heroiko
|
haren azpian
! Teofilo Maria, izan ere, anai-arrebetan zaharrena zen, izarretan izar izateko jaioa; lortu ere, lortu zuen fabrikan, aita hil ondoren, nagusi izatea?
|
|
|
Ez nuen sinesten, beraz, baina sinesten nuen, aldi berean. Pentsa dezakezu nire jarrera hartan, ausarta ez ezik, adoretsua ere izan nintzela, ez baitut uste ez zuri eta ez beste anai-arreba guztiei halakorik bururatu zitzaizuenik, Domingori ere ez nik uste, baina gaur garbi ikusten dut guztiz bestelako bulkadak eta mugidak nituela neure jarrera
|
haren azpian
. Ni ez nintzen indartsua, Teofilo Maria bezala, eta ez adoretsua, Domingo bezala; aitzitik:
|
|
|
i) Gaiaren progresioari dagokionez, gai bera mantentzea da, hau da, gaiak hipertema gisa funtzionatzen du, eta zenbait alderdi nabarmentzen da
|
haren azpian
. Demagun, Acto Contriciozcoari buruzko Eracus> testua:
|
|
|
Hamar astera, arrautzek emultsionatzeko gaitasuna gal dezakete, baina kalitatea ez da murrizten Nola azaltzen da hori? Arrautzaren oskolak eta
|
haren azpian
dauden mintzak hesi bat dute, barruan patogenoak sartzea mugatzen duena. Geruza babesle horri kutikula deritzo, eta arrautza freskoak mantendu eta ez kutsatzeko ardura du.
|
|
|
Oporlekuekin, soineko dotoreekin, aldizkarietan sumatzen zirenen antzeko bizimodu batekin egiten zuen amets Begoñak; hala ere, azkar asko ohartu zen Isidroren ondoan ez zegoela halakorik: azal gogor
|
haren azpian
mami gozo eta bera deskubritzea espero bazuen ere, itxura estuak barne are estuagoa ezkutatzen zuela ikusi zuen, andrearen ametsei emakumeen txorakeriak irizten ziena, eta txorakeriak iruditzen zitzaizkion zer haietarako ez astirik ez errukirik ez zeukana. Ordurako berandu, ordea.
|
|
|
Edo aura bat, bestela. Jokabide
|
haren azpian
heriotza gordetzeko ahalegina baitzegoen, azken batean, edo hura ezabatzekoa eta transzenditzekoa, heroiak guztiz hiltzen ez direlakoan: azken ekintzak eta azken hitzak biziarazten ditu...
|
|
|
Ai, nola mespretxatzen nuen nik anaia ordurako, hain garbi ikusten nuen-eta zer ezkutatzen zuen —kontziente edo inkontzienteki, besterik da— bere jarrera heroiko
|
haren azpian
! Teofilo Maria, izan ere, anai-arrebetan zaharrena zen, izarretan izar izateko jaioa; lortu ere, lortu zuen fabrikan, aita hil ondoren, nagusi izatea... edo jeneral, lau puntako izarra —orbetarron ikur gorena, gure aitak aspaldi asmatua eta ezarria— bere.
|
|
|
" Begira hor"; gaixoa agure bat zen, bi emakumeren artean zihoana —alabak izan zitezkeen—, baina hain dardara bizia zuen besoetan, lepoan eta gorputz guztian, non emakumeek nekez eusten baitzioten; hura ikusi ahala, erraiak ikaratu eta arnasa ere estutu zitzaidan... zuek ere —anaiak— ez zeundeten eroso, nik uste; haiek gure paretik pasatuta gero, baina, zuk zeure iruzkina egin zenuen, Damaso: " Sabaitik zintzilikatzea bakarrik falta zaio, haizagailu bat izateko"; ni estu nengoen, estuegi ere bai, eta hargatik beharbada, nire estutasunak ihesbide bat behar zuelako, barrez eta barrez ikusi nuen bat-batean neure burua; banekien ez nuela barrerik egin behar, baina hargatik egiten nuen, hain zuzen, gero eta gogo handiagoarekin egin ere —zer zegoen sentimendu
|
haren azpian
: gizalegezko lege sakratuenen eta debeku ororen aurkako matxinada, agian, piztiaren askatasun egarri erabatekoari lotua...?:
|
|
|
Ez nuen sinesten, beraz, baina sinesten nuen, aldi berean. Pentsa dezakezu nire jarrera hartan, ausarta ez ezik, adoretsua ere izan nintzela, ez baitut uste ez zuri eta ez beste anai-arreba guztiei halakorik bururatu zitzaizuenik, Domingori ere ez nik uste, baina gaur garbi ikusten dut guztiz bestelako bulkadak eta mugidak nituela neure jarrera
|
haren azpian
. Ni ez nintzen indartsua, Teofilo Maria bezala, eta ez adoretsua, Domingo bezala; aitzitik:
|
|
|
Baina non zegoen iragarritako atleta?, galdetzen zioten elkarri hara deitutakoek. Zenbat denbora egon beharko zuten proba hasi arte zain eguzki kiskalgarri
|
haren azpian
–Oraingoz, beren arteko tarte erregularrak utziz osatutako hondarrezko tontortxoak baino ezin ziren ikusi, norbaitek distantziak neurtzeko erreferentzia gisa jarriak.
|
|
|
Akiles hain zegoen jainko-jainkosen apeta eta jolasetara ohitua, bere amarenetara urrutiago joan beharrik gabe, susmoa hartu zuen oskol
|
haren azpian
ez ote zen ezkutatuko Patrokloren espiritua, adiskide intimoena eta oroimin handienez gogoratua baitzuen hura; edo Ulises abenturazalearena, hura oraindik hezur eta haragi ikusteko itxaropena baitzuen; edo bere maitale hisiatu ugarietako batena.
|
|
|
betiko gizona ematen zuen, zientziak erakusten zizkigun irakaslea. Baina, itxura
|
haren azpian
, bigarren Cesar bat ikusten nuen orain, Bigarren Begiekin begiratzen zuena, Bigarren Mihiarekin mintzatzen ari zitzaidana.
|