2000
|
|
59ko Ordiziko txapelketaren ondorenean Agirre, Azpillaga, Ugarte eta ni Donibane-Lohizunera eraman gintuzten bertsotan egitera eta han ikusi genuen lehenbiziko aldiz ikurriña udaletxetik zintzilik. Denak ginen abertzaleak eta hala ere
|
gure arteko
lagun batzuk zalantzan egon ziren: «
|
|
Honen inguruan Aberri Egunaren inguruan garatu ziren ekimen amankomunetatik euskal gizarteak bidalitako mezu sakonari kasu egitea oso komenigarria iruditzen zait. Ekitaldi haietan
|
gure arteko
nagusitasun lehiarekin amaitzeko eta gutxieneko akordio batera iritsi gaitezen milaka abertzalek eskatu zigutelako.
|
|
Antzeko gauza gertatzen da beste talde bazuekin, sindikatuekin zein alderedi politikoekin. Bakoitzak bere lehenetasunekin, bere ajeekin, bere aukerekin,
|
gure arteko
kontraesanekin..... argi izan norberak egiten ez duena ez duela beste batek egingo, guztion artean egiten ez duguna ez digula inork egina emango.
|
|
Aniztasun hori dela eta, liburu honetan gaurkotasun handiko hainbat eztabaida aurkituko dituzu. Hasteko,
|
gure arteko
eztabaida sonatuena dena jasotzen saiatuko gara. EZBAIKA elkarteak su-eten garaian (1999 urteko apirilean) burujabetzaren inguruan antolatu zituen eztabaidak jaso ditu Pilartxo Iparragirrek.
|
|
Hori da lege nagusia nazionalismoaren historian, eta horrekiko leial izan nahi du. Ez dio inori iruzurrik egin nahi, alegia, ezinezko orekaren orekak orekatu nahirik,
|
gure arteko
askok gaur bertan eginohi duen moduan. Gizarte-legeak gizarte-kontuak dira, ez gure nahikundeak.
|
|
Baina eguneroko erlazioetan beti igartzen zen nork norekin zuen nahiago. Beste monitoreek erdi txantxetan esaten zutenez, Jabi eta ni lagunak baino gehiago omen ginen, eta askotan harritu egiten ziren
|
gure arteko
musurik ikusten ez zutenean. Guri, ordea, inoiz ez zitzaigun bururatu koadrilako lagun izatetik harago joatea.
|
|
Hala ere ez ginen bakarrik egon, Duncanen etorreratik hamar bat minutura taldeko beste bat batu zitzaigulako, Ralph. Baina berba gutxi egin zuen, eta bazirudien bere lana gehiago zela
|
gure arteko
hizketaldia kontrolatzea. Lehendik ere, mutil hauek ikusi nituen unetik, ez nituen oso gogoko izan; eta, zer esanik ez, Ralph haren portaera gorrotagarria egin zitzaidan.
|
|
Ez nuen oroitzen, beharbada hau izan delako musuaren zain lasaitasunez itxaron dudan lehen aldia, gertatu behar zuenak ordutegi jakinik ez zuela ulertu dudan lehen aldia. Presarik gabe, gure helburuan sekula pentsatu gabe, helburua zela ere jakin gabe, gertatuko zen ziurtasunaz eta, bien bitartean,
|
gure arteko
begiradekin gozatuz.
|
|
Eta, hartaz gain, bertze mila kontu aipatuko zizkidan, handik aitzina, neure harridurarako. Izan ere, nork erranen zuen ezen kortsario buruak bere lagun eta konfiantzazko zerbitzari eginen ninduela, lehorreratu bezain fite?, nahiz eta
|
gure arteko
harremanetan hatsarretik erakutsi nahi izan zidan nor zen nor, erraiten zidala:
|
|
—Eta zer,
|
gure arteko
auzia xakeak erabakiko balu...?
|
|
—Hire ama eta aita jesuita mutur batean zaudek, ordea, eta ni bertzean. Eta
|
gure arteko
leizea gero eta handiagoa duk —eta, begietarat xuxen so egiten zidala, galdetu zidan—: Ez al duk, bada, bidean ardi hilik ikusi...?
|
|
—Ama, ez naiz harenganat zuganat baino lehenago joan nik hala nahi nuelako, baina zorretan nengoelako, eta barkamendua eskatu behar niolako,
|
gure arteko
kontu bategatik... —ihardetsi nion zintki eta egiazki— Baina, gaizki egin dudala iduritzen bazaizu, guztiz prest naukazu zuri ere barkamendua eskatzeko.
|
|
Eta jauziz jauzi zebilen ene arima, eta ene oinak lurrez lur eta hiriz hiri, zeren Bolognatik Florentziarat jo baikenuen gero, Pedro Huizi ostari zuen hirirat... Baina Pedro Huiziren kontuekin hasi baino lehen, osabarekin izan nuen auziaren aitzin-gibelak azaldu beharko nizkizuke lehenik,
|
gure arteko
harremanen puntu ilun bat baino gehiago argi ditzaketenak.
|
|
Baina Joanikot Maddalenez orduko gogaiturik egonen da, benturaz, nola haur bat bere jostailuaz... Dena den, kanpotik itzultzean, etxerat gonbida dezaket anaia, bazkaltzerat-edo,
|
gure arteko
auzia behin betiko konpontzeko aitzakiarekin...
|
|
Erretorika eta oratoria emaiten zigunean, mihiaren trebatzeko eta geure arrazoinen aitzinatzeko, anaia eta biok eztabaidan ipintzen gintuen jaun Mar celek, erabiltzen eta manaiatzen zituela, hartarakotz, edo Fedro edo Esoporen fabularen bat, bi animalia edo bi pertsonaia antagonikoren solasa biltzen zuena —txirrita eta inurriarena, konparazione— eta guk harrointzat hartu behar izaiten genuena, nork bere arrazoinak defenda zitzan bertzearen aitzinean, jakinik ezen emanaldi haiek bigarren parte bat zutela, zeren lehenengoan txirrita iduri egin zuenak inurri iduri egin behar baitzuen bigarrenean, eta inurri iduri egin zuenak txirrita iduri. Baina, hartan hasi aitzin, jaun Marcelek oroitarazten zigun ezen biok anaiak ginela, eta, nork berea atxiki behar zuen arren, ez genuela koleratu behar, eta bai dibertitu... eta behartzen ere gintuen kortesiazko salutantziaren egiterat, hala hastean nola akabatzean, adierazi nahi baligu bezala ezen
|
gure arteko
solas haiek jostetatik gehiago zutela zinezko polemikatik baino.
|
|
Eta, aitzinago, noiz eta
|
gure arteko
konfiantza aita-seme amoros batzuen artekoa bezalakoa egin baitzen, galdetu nizun:
|
|
Eta, handik aitzina, solas luzeak izan genituen, eta
|
gure arteko
konfiantza handituz joan zen... eta, berant gabe, bere etxeko gela batean egokitu ninduen, ni ere haren etxekoa banintz bezala, eta, etxekoen artean, kide bat gehiago.
|
|
—Hara, Eduardo,
|
gure arteko
harremanak beti gozoak izan ez badira ere, adiskide izan haut beti. Orain ere, halakoa naizen ustetan mintzatu nahi nikek.
|
|
Orrazkera berriak ongi ematen ziola erratekotan egon nintzen, eta ez bakarrik egia zelako. Etxetik lekutu nintzenez geroztik, erredakzioburuak bestondo egun batean baino gehiago ninduten izutzen
|
gure arteko
topaldi urrietako isiluneek. Hagitzez gutiago arriskatu nintzen.
|
|
Norat galduak ziren ere ez nekien. Alabaina,
|
gure arteko
tartea hain zen tikia, neurtzen ahal bainion begietako kolorea, iluna eta izarniatsua. Behiala goritzen nintzen, begi ilun eta izarniatsu horiek so egiten zidatenean.
|
|
Ez nuen horren gezur biribila ezeztatzeko lanik hartu. Sofa luzean ahalik eta erosoen egokitu eta
|
gure arteko
mahai gainetik kaskarrena iduritu zitzaidan hautsontzia hurbildu nuen, zigarro bat piztu aitzin. Ene parean, Potzoloren itxura dutxatu berria berrikuntza zen niretako.
|
|
Hoztuxea
|
gure arteko
giroa eta, gainera, goseak amorratzen biak, puska batean hortz-haginen karraska bertze asotsik ez genion aditu elkarri. Honi ausik eta horri hurrup hastandu nuen, bederen, hitzordua hitzartu izanaz bereganatu gogo ninduen damuaren itzala.
|
|
Handik goiti, gauak, aitzina egin ahalean, bere logika ezarri zigun, elkarrenganako distantzia laburtuz hizketagaiak intimotasunera lerratu bezala. Lehenbiziko pub-ean,
|
gure arteko
hutsartea autobus bat iragateko bezainbat, eta erredakzioko aferez ozenki mintzo: Eskalatzailea, Gertakari atala," Gure irakurleak oporretan" sailerako Zabalguneko atso ero Rosariori egin beharreko elkarrizketa, etab. Hurrengoan, elkarrengandik berrogeita hamar zentimetrora eta ahots apalagoaz, eskola ume gineneko denborak solas.
|
|
Erran gabe doa ez nekiela zehazki zertan zetzan"
|
gure arteko
" hori. Neska begiko nuen, arrunt, baina, hartaraino, beheraldi bortitzak gainditzeko ametsaldietan baizik ez zitzaidan kaxkoratu harekin harreman iraunkorrik izan nezakeenik ere.
|
|
Eskalatzaileak libre zuen asteburuan, eta haren partez" Togas" genuen edizioaren arduradun. Togas eta biok ez ginen inoiz sail berean elkarrekin suertatu eta horrek, bertzerik ez izanik tarteko, on egiten zien
|
gure arteko
harremanei. Langilea, latz-antxa, nabarmenkeriaren etsaia, ezkondua eta bi seme-alabaren aita.
|
|
Eta anbulantzia igaro, eta atzean uzten duen urduritasun isil eta kezkagarria geratu zen etxean. Gaixo larria, noski,
|
gure arteko
harremana zen (aldizkarian aipatzen den oinaze afektiboa edo sukarra baino zer edo zer larriagoa inondik ere), eta da.....
|
|
Beragatik ez dagoela arazorik, baina agentziaren agindu zorrotza dela taldean drogarik ez hartzea; ez, behintzat, bera aurrean dela. Eta berez aski ozpindua zegoen
|
gure arteko
giroa, are gehiago zapuztu da.
|
|
Jatetxean zerbitzatzen berandutu zirela argudiatu, eta bestelako desenkusekin ere hasi ziren. Esan gabe doa
|
gure arteko
giro berez hauskorra arras okertu zela, bai gure artekoa bai Danekikoa (O. Clock edo Sherif ezizenak loreak dira Luisi entzun nizkion kalifikatiboen aldean).
|
|
Gaur goizean ere, fardelak-eta kargatzeko bildu garenean, begien bistakoa izan da
|
gure arteko
tentsioa eta, bide batez, gaur elkartu zaigun bidaiari berriaren euforia zeren, banan-banan ahots handian agurtu gaituenean, aski lekuz kanpo geratu baita. Bestalde, nabarmen samar jantzirik egoteaz gain-zapata eta galtzerdi txuriak, fraka motzak doi-doian agerian uzten zituen alkandora hawaiar koloretsu bat eta begiak ikusezin egiten zizkioten eguzkitako betaurreko ispiludunak-, berak egin du kopilotu lana (gaur inork ez zuen Danen alboan joan nahi).
|
|
zailtasunen eta enbarazu ororen gainetik maite genuen elkar eta ni, behinik behin, prest nengoen azkeneraino joateko. Oztopoek
|
gure arteko
amodioa benetakoagoa egiten zuten, goragoko maila batera igo. Gainera, berak hala eskatuz gero, prest nengoen gure harremanak, behin behingoz, agintaldiak irauten zuen bitartean eteteko eta hark presidente izateari utzi arte itxaroteko.
|
|
Berak harrera gelakoei galdegina zien, nonbait, jatetxe dotore baten izena eta haraino inguratu gara taxiz. Ni, otorduan zehar, hartu dugun ardo gorria bezain hotz egon naiz eta Dabid izan da, hasieran,
|
gure arteko
isilune desatsegin luzea apurtzen saiatu dena.
|
|
Frontoitik gertuko baratze batean andre zahar bati laguntzen ari zen mutikoa gu frontoira joan ginenean, baina, pilotazale amorratua izaki nonbait, berehala inguratu zen guregana. Ikusle eta epaile izan genuen
|
gure arteko
partidan, baita bataren nahiz bestearen botilero ere, oso herabe eta hitz gutxikoa izanagatik ere aholkuak eman baitzizkigun, eta amaitu genuenean Lauaxetarekin jokatu nahi izan zuen. Berehala ikusi zen ez zegoela kolorerik, askoz gehiago zela mutikoa Lauaxeta baino, pilotari ematen zizkion zartada ikusgarriekin Lauaxeta batetik bestera ezinean lasterka egitera behartzen baitzuen.
|
2001
|
|
Halaber, berdintasunaren aldeko borroka. Denborarekin sakabanatu eta zatitzeko arriskua saihesteko, aldarrikapen bateratuak egin genituen, eta,
|
gure arteko
alde eta ezberdintasunei aurre egiteko, igoerak ehunekoetan izan ordez linealak izatea proposatu genuen. Ordainsarien eta lan baldintzen gainetik, kanporaketak baliogabetzea, atxilotuak askatzea eta euren lanpostuak mantentzea eskatu genuen.
|
|
" Gogoratzen naiz,
|
gure arteko
elkarrizketan, Axularri honelatsu esan niola: ' Egunen batean itzuliko naiz zuregana'.
|
|
BAKEA Orain talde bakezaleak poema, marrazki, argazki, artikulu, ipun eta beste zenbait espresio erabiltzen ditu 2002 urterako prestatu duen almanakean. «Almanakea,
|
gure arteko
harremanak okertu ez daitezen, bestela ere nahikoa hondatuak daude eta» titulupean ideologia desberdinetako 29 pertsona ezagunen lanez osatua da liburua: Paco Aliseda, Rober Garay, Juan Armentia, Edorta Jimenez, Julio Flor, Fernando Maura, Eva For Alvaro Bermejo, Iñaki Ezkerra, Felipe Juaristi eta Andolin eguzkitza haien artean.
|
|
Beraz, hitzarmen hauek gizarteak aldatu nahi dituelako aldatuko dira. Konstituzioa eta Estatutua baldin badira joko araubideak, eta biek aldatuak izateko beren bitartekoak baldin badituzte, eztabaida dezagun autogobernuaz bi lege hauek markatzen dituzten parametroen barruan, eta ondoren,
|
gure arteko
elkarbizitza gauzatu eta arautzeko funtsezko bi lege hauek aldatu behar baditugu, bada, aldatuko ditugu.
|
|
Arazo horiek, hala ere, ia ezerezean geratu ziren ikastaroak aurrera egin ahala, irakasleak prozedura eta lanketa berriak ulertu eta horietara ohitzen joan ziren heinean. Alde horretatik, beraz, badirudi
|
gure arteko
komunikazioa emankorra izan dela guztiontzat.Hala ere, uste dut, hori benetan horrela izan denentz frogatzeko, oso lagungarriaizango zela behaketaren bat egitea, askotan uste edo iritzietan bat datozen irakasleek oso modu ezberdinean jokatzen baitute praktikan.
|
|
nutrizio oreka oinarrizko pieza da osasunari eusteko. Jaten dugunaren eta
|
gure arteko
lotura estua dela eta, zorrotz landu behar dira gure elikadurarekin zerikusia duten gai guztiak, eta hori ez da askotan gertatzen. Hori dela eta, pisua galtzea erabakitzen dutenentzako zenbait gomendio dietetiko orokor emango ditugu jarraian.
|
|
Berak, baina,
|
gure arteko
konfiantza benetan zena baino estuago agertu zuen bere lagunen aurrean. Etengabe elkarrizketa ematen zidan eta gero eta gertuago egiten zuen dantza nire ondoan.
|
|
Umea zinela, nire antz antzekoa zinela esaten zuen jende guztiak eta ez nuen dudarik egiten nire idealak jarraituko zenituela. Gero konprenitu nuen ezetz, odola ez dela nahikoa, eta
|
gure arteko
komunikazioa ahuldu eta galtzen zela... ’
|
|
Hots,
|
gure arteko
askok, orduan gehienek nik uste, hondamendi  tzat hartu zutena. Bada, bai, bestela pentsatzen duenik orain, baina ni besteri natxekio.
|
|
Orain egiten diren soziologia kontuetan sartuz gero,
|
gure arteko
bereizkuntza honetan, hots euskaldun huts eta erdaldun hutsen arteko bereiz  kuntza honetan, baziren noski elkarren artean bai euskaraz eta bai erdaraz zekitenak; beraz, euskaldun eta erdaldun zirenak aldi berean. (Gure artean erdaldun euskaraz ez dakienari esaten zaio, oker ez banago; esan dezagun, beraz, erdaldun ordez euskaldun berri, lehen erdaraz zekiena eta erdaldun berri lehen euskaraz zekiena).
|
|
Erakutsiko genizkizuke zenbait, gure hitza aski ez bazenu. Harro  tzeko ere bada, eta harrotuko ginatekeen, ez bageneki
|
gure arteko
 goramen-laudorioak, euskal sail honetakoak alegia, Minas del Rif-eko papera baino  beherago daudela.
|
|
Ez diot deus kenduko bere hitz-etorri eta hitz-jarioaren orrazketari, antzinakoen segizioko baita arlo horretan, inor baldin bada: hots, Axular, Larramendi eta
|
gure arteko
beste hainbesteren segizioko; eta gidari ere bai, beraz, ez baita egiazko berrikuntzarik zahartzaroaren oinarrian eta ezagueran finkatua gerta dadina baizik. Orduan, eta lehen-lehenik, irakatsi ziguna goragoko beste zerbait izan zen:
|
|
" Yo no soy lingüista". Izan ere, egiazko filologorik izan baldin bada gure artean eta
|
gure arteko
, don Julio izan da hori, beste edozein baino areago. Eta, inor izendatzekotan, bera izendatu beharko genuke etxekoen artean filologo guztien patroi.
|
|
Altuna, lehenbizi eta behin, elizgizonen alde agertzen zaigu, liburuari eta egileari dagokienez. Ziburutarra, dakigunez, horietakoa genuen eta,
|
gure arteko
gehienak ez bezala, doktore-erramuz koroatua. Eta, izan ere, arrazoi osoa du, gure gaitzen azterketa zorrotz horretan.
|
|
Izatez ziren, dakigunez, moja eta fraide; lanbidez, Â berriz, irakasle, tituluak gorabehera. Eta horren ondotik nabarmendu zen
|
gure arteko
irakaskuntzaren erdibitzea, hirugarren biderik ez baitzuen inork asmatzen.
|
|
Hala zen, beharbada, baina ez da hau niri hemen dihoakidan gaia:
|
gure arteko
ondorioei bagagozkie, gainera, ez da hori hain garbi agertzen. Beste zerbait ere nahasten zen, ordea, horretaz landa, eta beste zerbait horrek erdiz erdi hartzen du darabilgun arloa.
|
|
Neure laburpena eskainiko dizuet, bada, besterenik eman ezinean, irakaskuntzari nagokiola eta ez beste ezeri. Gerratea igaro genuen,
|
gure arteko
hirugarrena, oker ez banabil. Galtzaile nor izan zen garbi dagoela uste dut:
|
|
Ilunpe beltzen artean, haatik, agertu zitzaigun argia, eta inork  espero ezin izan zezakeen adinakoa. Galzorian zegoen hizkuntzari eutsi nahiak sortu zituen
|
gure arteko
ikastolak7, ezkutuan lehenbizikoz, erdi agerian gero (ez ikusia egiten zieten hartan), legez azkenik. Ikastolak heldu ziren lizeo mailara eta horien inguruan ernatu eta hazi dira hainbeste mota  bateko eta besteko lantegi.
|
|
Ez dakit, halaz guztiz, ez zertan gauden ezta noraino heldu garen ere. Ba ote dugu, hau da jakin nahi nukeena,
|
gure arteko
Irakaskuntzako Langileak bil ditzakeenik. Gabe bagaude, badugu ordu horrelako zerbait sor  tzeko, bestek gure ordez sor dezan baino lehen.
|
|
Baina esanaren muinak ere badu zer ikusia honekin:
|
gure arteko
lekukorik zaharrenetakoak dituzue Oñetako lurrau jabilt ikara, gorputzeko lau aragiok eta gainerako inoizko poemetarik guregana diren beste kondarrak. Hainbeste bider aipatua izan den Homeroren kléos áphthiton" ezin-ihartuzko ospe" hark ez du formaren aldetik hexametroaren zenbait toki jakinetan agertu ahal izateko gaitasuna baizik:
|
|
Arthur Schnitzler idazle austriarrak zioen moduan, elebidunak aukerakoa du hizkuntza baten zein bestearen erabilera; aitzitik elebakarrak, ez baitu berean hitz egin beharraz gainera, besteak berera ekartzea beste aukerarik, eta halakoetan elebidunarena, aukera baino, derrigorrezko jokabidea gertatzen da. Halatan, begi-bistakoak dira egoera batetik zein bestetik datozen ondorio psikologikoak, komunikatzaileak, administratiboak, politikoak, elkarbizitza justiziazko batekin zerikusia dutenak guztiak ere?, eta nago errealitate horri behar bezalako zentzuz ez begiratzeak kalte asko dakarkiola
|
gure arteko
komunikatu ezinari.
|
|
Ez, oraingo euskal literaturari begiratu nahi nioke soil-soilik, erabat eta gaingiroki, nor eta zerekikoetan gehiegi sartu gabe. Eta euskal literaturari begiratu nahi nioke batez ere gaurko
|
gure arteko
gogo-giroaren ezaugarri eta salatari den aldetik.
|
|
Gipuzkoa-Nafarroetako mugan artzain, ikazkin eta nekazarien artean hazia eta bizia zen basa-mutikoa Xabierra eraman zuten Jesusen Konpainiaren ikastetxera. Han, dirudienez, euskaldun garbia izatea ez zitzaion izan
|
gure arteko
zenbait gurasok beren seme-alabentzat  beldur duten bezain trabagarri. Besteak beste, laster ezagutu zituen, eta ezagutu ahala maitatu, gaztelaniazko maisu zaharrak eta are antzinagoko Erroma eta Greziako idazleak.
|
|
Bai, horrelaxe da noski. Baina ez da alferrik esana izango,
|
gure arteko
gor asko kontura daitezen, eginbeharra ez dela sarritan nolanahi betetzen, heroismo hutsa eskatzen digula. Zerbait esateko duena euskaraz mintzatzea, mintzabeharra jatorra badu, ez da erraz eta alaikiro hartu eta burutuko den erabakia.
|
|
Kolko Mitxoletak erretreta hartu eta hor nonbaiteko bazter galdu batean erretiratuko zela erabaki zuen. Kolko Mitxoleta zen
|
gure arteko
onena, gure argi gidaria, Belengo izarra; gure aitalehena, jakinduriazko iturri agortezina, begiratu beharreko ispilua, eredu gorena, aita pontekoa. Haatik, Amazonas aldeko zoko ezkutu batera betiko joan zelakoa nahikoa kolpe gogorra izan bazen ere, askozaz ere kolpe gogorragoa izan zen jakitea burua arras galdurik zebilela.
|
|
– Azken unean beste baldintzatxo bat erantsi nion
|
gure arteko
itunari: kanpamentuko lagun guztiak jo eta garbitzea.
|
2002
|
|
Estrategia eraikitzaile hori ezin da alderdi batena edo bestearena izan, definizioz kontzertatua izan behar duelako: lortu behar dugu euskaldunok nazio-sistema anitz, demokratiko eta, beraz, kontradiktorioa izango dena aurretik adostea,
|
gure arteko
kontradikzioak era natural eta demokratikoan nazio beraren baitan plazaratu eta konpondu ahal izateko. Hauxe da aurrerantzean egin beharko duguna
|
|
Atsekabe Politikoa eta Alienazio Politikoa, hain zuzen ere. Eta karikatura barregarriez beste ez diren azalpenenak emateko arriskuaz jabetuta, ondoren laburtuko ditugu kontzeptuok Frantziakoak ez ezik,
|
gure arteko
hainbat jarrera eta portaera politiko ere ulertzen lagun dezaketelakoan.
|
|
Har dezagun
|
gure arteko
adibide bat hau guztia argitu nahian, denboraren urruntasun erlatiboan kokatua, 1975 urtearen irailaren 27an, goizez, irratiz eman zuten albistea: «Gaur izan dira exekutatuak Angel Otaegi, Juan Paredes Manot, Jose Humberto Baena, Jose Luis Sanchez Bravo eta Ramon Garcia Sanz prozesatuak».
|
|
Koka dezagun, bada,
|
gure arteko
ezbai zaharberritua. Hogeita bost urte atzerajo eta horrela idazten zigun Koldo Mitxelena irakasleak:
|
|
Koka dezagun, bada,
|
gure arteko
ezbai zaharberritua. Hogeita bost urte atzerajo eta horrela idazten zigun Koldo Mitxelena irakasleak:
|
|
Lehen aipatu dugun bezala, gezurra badirudi ere, Espainiako zein EuskalHerriko hedabideetan egunero hainbeste espazio bereganatzen duen, ditxosozkoeuskal gatazka? horrek ez du aparteko arretarik sortu, ez
|
gure arteko
unibertsitateetan ezta kanpoko unibertsitateetan ere. Gutxienez, ez dugu gure artean inon ereaurkitu gatazken konponbidea monografikoki aztertzen duen zentrorik edo programarik:
|
|
e) Gaurko. unibertsitateak eta etorkizuneko Unibertsitatea ez dira zereginkontrajarriak, gaurkoa etorkizunekoaren abiapuntu eta oinarria izangobaita. Hortaz, zeharo antzua da ustez diferente diren proiektu bi aurrezaurre jartzea,
|
gure arteko
banaketa areagotuz.
|
|
Gizarteabezalaxe, historiografia ere askotarikoa da. Nolanahi den, beste arazo bat ikustendut etorkizunean, politikarekiko menpekotasuna bezain kaltegarria izan daitekeena:
|
gure arteko
eztabaida zientifikorik eza edo, gutxienez, eztabaiden eskasia. Hemennormalean edozein kritika, oso leuna eta zibilizatua baldin bada ere, pertsonarenaurkako erasotzat hartzen da, eta denok lagunak garelako, lagunak izaten jarraitunahi dugulako, eta gainera gure karrera akademikoa baldintzatu nahi ez dugulako, sarri askotan kritikak, ezadostasunak edo interpretazio alternatiboak isildu egitenditugu.
|
|
Inguruko hizkuntzetan, ez dugu, ostera, horrelakorik aurkitzen, inguruko hizkuntzek ez dituzte beharrezkotzat jo desberdintasun horiek, eta ez dute horrelako kategorizaziorik egin behar izan; hiztunek berek ere ez diote horrelakorik eskatu kode komunari, hizkuntzari. Kuriosoa da ikustea, ildo horretan,
|
gure arteko
erdaldunek zelan erabiltzen duten, los aitas, delako terminoa, gurasoak?
|
|
izendatzeko. Inoren buruan sartzen ez dena gauzatu dute
|
gure arteko
erdaldunek. Kuriosoa, era berean, euskal hedabideren batean, inoiz, pertsona zaharrei buruz hitz egitean, zaharra agurearekin parekatzen ikustea (munduan atsorik ez balego bezala!).
|
|
Komunikatuak, asteazken arratsaldean irakurriak, honako hau zioen: “nahiz eta
|
gure arteko
desberdintasunak izan, denok ezagutzen ditugu, zapuztuta sentitzen gara, gobernuek Rioko Goi-bilerako konpromisoak aplikatzeko borondate politikorik ez dutelako”. Talde ekologistaren eta enpresa-antolaketaren iritziz, gobernuek “kontraesan-zeinuak” botatzen dituzte ingurumenari buruz, batez ere berotegi globalaren eragileak diren berotegi-gasei buruz.
|
|
Espazioan taupada den denbora biziaren magian zintzilik, ez zagon leiho itsasoz beterik, ezta erregelarik ere
|
gure arteko
amargura neur dezakeenik.
|
|
leihotik botako nuen! Zeren
|
gure arteko
harremanak, bestalde, edozein gurasok seme-alabekin izaten dituenak bezalakoak baitziren, bere une onak eta ez hain onak izaten zituztenak, bere une eztiak eta bere une gogorrak, nexkak ere jenio bizia zuenez gero, ez dakit enegandik edo Saragandik jasoa. Eta inoiz zigortu ere egin behar izan nuen, zigor haiek, azkenik, neure buruaren aurkakoak gertatzen zitzaizkidan arren.
|
|
Garaiz iristen segituko genuen halere, eta
|
gure arteko
hizketaldiak ohikora lerratzen hasi zirenean, inguratzen gintuen paisaiari erreparatuko genion. Gure aurrean, metro gutxira, Nerbioi ibai zabala, ibai ospetsua, Euskal Herriko ibai guztien ibaia, batzuetan mardul eta handi, besteetan ez hain mardul eta ez hain handi, inoiz behe eta mendre, beti ere narratx eta zarpail topatuko genuena.
|
|
Poliki atera zitzaidan kontzertua eta pozik nengoen. Hoteleko tabernan, xanpaina edan genuen elkarrekin, eta, behin gelan,
|
gure arteko
hoztasuna beratzeko, pianoaren eta txakurraren arteko loturarena azaldu nion, xanpainaren txinpartak  lagundurik. Gaur ere txakur leial batek bezala erantzun dit pianoak, esan nion.
|
|
Hala ere, ez zela berandu sinetsi nahirik, ahalegin berezia egiten hasi nintzen komunikazioa eraikitze aldera. Hasieran, lagunaren oharkabean eta
|
gure arteko
hoztasuna  aipatu gabe, neu nintzen-eta, beharbada, urrutiramendua ikusten zuen bakarra. Gero, agerian saiatu nintzen, baina pianoa jotzerakoan bezala, ahal nuen sottigliezza guztiaz.
|
|
Erakunde gorenen artean alde horretatik euskaldunena zen, segur aski ere, errektoreorde gehienak euskaldunak zirelako:
|
gure arteko
zatikako bilkuretan maiz euskara zen erabiltzen zen hizkuntza bakarra. Nik badakit, hala ere, aparra zeriela oihuka ari ziren gazteño haguntsu eta erdezu haiek-gazte guztiak ez zarete inola ere antzekoak kontu hauetan-ez ziotela honi inolako garrantzirik ematen, euskara bazter batean utzirik, nahiago baitzuten bai Euskaltzaindian bai EHUn politikoki hurbilago, euskaraz jakin nahiz ez, hori bigarren mailakoa denez gero, senti zezaketen beste norbait.
|
|
Eta, ez nekerik gabe, euskara eskola publikoan sartu zen eta ikastolek ere, legearen irakurketa esku zabala eginez, hori bai, sare publikora igarotzeko aukera izan zuten, ETAk hilko zuen sozialista baten eskutik. Opari hura, beharbada pozoitsua zelakoan,
|
gure arteko
jende gutxik txalotu zuen. Zu gaztea zinen, ordea, horretaz konturatzeko, eta orain arruntzat jotzen duzu bere garaian arrunta izan beharrean ametsik handiena zen harako hura.
|
|
Hori da une hauetan pentsatzen dudana, eta, hein batean behintzat, liburu hau idaztera bultzatu nauena. Urrun nago, beraz, garai bateko baldintzarik gabeko nire atxikimendu garaitik, zeinetan euskarazko literaturari buruzko artikulu erabat panegirikoa idatzi bainuen, Atxagak bere lanak gaztelaniaz edo euskaraz idazten ote zituen zalantzan jartzen zuen
|
gure arteko
gaztelaniazko idazle (ustez) ironiko bati arrapostua emateko hain zuzen ere; bestelako gehiegikerien artean, hauxe nioen: hemengo gaztelaniazko literatura baino askoz ere interesgarriagoa zela euskarazkoa, eta, batik bat, gure egungo arazoei lotuagoa zegoela.
|
|
lehenbiziko botazioetan nork bere gogoko egile edo obrari ematen dio botoa, norbere hizkuntzakoei bereziki, baina horregatik besteak erdeinatu gabe. Botazioak aurrera joan eta hautagaien kopurua urritu ahala, ordea, galego-katalan-euskaldunok, hitzik gabeko akordio ez idatzi misteriotsuren bati jarraikiz,
|
gure arteko
obra edo idazle botatuenari eskaini ohi diogu geure botoa, irabazteko aukera txikiagoa duten etxekoak baztertuz. Horrek, gehienetan, finalisten artean beti euskaldun, galego edo katalan bat egoteko bidea ematen digu, gaztelaniazkoaz gainera, inguruko literaturak ere goraipatzeko posibilitateaz.
|
|
|
gure arteko
isiltasuna areagotu duenean.
|
2003
|
|
IKASGAIAREN marjenean egindako iruzkina: «Eta?» Beste inorengan sinesten ez duenak ez du bere buruan sinesten, eta,
|
gure arteko
etsaigoa pizten eta berritzen du. Nahiago du salatari bihurtzea, nahiago du zuk bekatariak bezalako ikasgaiak errepikatzearen errepikatzeaz ez dena sinestea.
|
|
Egia da, Nafarroa Garaiaren eta Nafarroa Beherearen arteko harremanak murriztu direla. Alabaina,
|
gure arteko
harremanak, oro har, Lapurdin eta itsasertzean bereziki, ugaritzen ari dira. Bidasoan gero eta harreman gehiago dago hezkuntza eta ekonomia eremuan.
|
|
Joan dan irailaren 29an, gotzain egin dabe Brasilen gure abade bat, Santurtziko semea, Jose Maria Liborio Camino Saratxo. Eleizkizun horretan
|
gure arteko
batzuk be parte hartu dabe, Bizkaiko Eleizearen izenean: euron artean, geure gotzain laguntzaile dogun Karmelo Etxenagusiak.
|
|
Harrituta geratu nintzan ikusirik 60 abadegai daukezala Seminarioan. Ez da gehiegi, hango premina handietarako, baina
|
gure arteko
urritasuna kontuan izanik, ez da gitxi.
|
|
Zorionez, egoera honek ez eban luzaro iraun: Mezako Irakurgaiak prestatzeko alkarregaz lanean hasita gengozan,
|
gure arteko
muga estuegiak hausita. Eta Canon Romanum (orduko Eukaristi Otoitza, Latin Eleizeak gizaldi askotan erabili izan dauan bakarra) itzultzeko baimena Erromatik etorri zanean, orduan Euskal Herri guztiko Eleizen ordezkariak alkartu eta itzulpen hori egiteari ekin geuntsan, gotzainen baimen eta guzti.
|
|
Euskal Herrian berton be bai. Ez dago urrin joan beharrik, hori holan dala ikusteko(
|
gure arteko
ama baten negarzotinak: Neure semeak fedea ukatu!).
|
|
Baina Urkiolako eleiza honen ardurea dauken abade txalogarriok, azken urteotan, gure Euskal Herri maitearen premina handiren bat jarri ohi deuskue begien aurrean, kristau alkarte lez hori gogo-bihotzetan hartu eta, gaurko egun honetan eta aurrerantzean, premina hori gure otoitz sutsu eta jokabide bihurtu daiten. Aurten,
|
gure arteko
lanik ezaren arazo larria jarri nahi izan deuskue aurrean. Esan beharrik ez dago, guztiok ondo dakigulako, lanik-ez hori zenbaterainoko problema sakon larria dan mundu zabalean eta, batez bere, gure artean.
|
|
behin baino gehiagotan eskatu deuste Zeruko Argia-koak, barriro be bialtzeko holako lantxuak eta. Baina, egia esan, azken urteotako saltsa garratzokin,
|
gure arteko
nahasteokin, eta urteak be gora, hotzitu egin naz eta, azkenean, mututu.
|
|
... eta
|
gure arteko
hartuemon arruntak euskera hutsean izan dira beti. Gero, gai zailagoak erabili behar zireanean, berak erderara joten eban.
|
|
Hau holan dala, Kerexetaren Eguneroko Meza be, beronen antzeko beste liburu asko lez, alboratu egin behar izan da, liburu ofizialei lekua emonez. Baina esan daigun, testu eta liburu ofizialok argitaratu eta gero be,
|
gure arteko
abade batek baino gehiagok jarraitu izan dauala Kerexetaren liburu txikia erabilten, honen berbetea argiago, samurrago, bertokoago egiten jakolakoedo, hizkera horretara belarrira eginago eukalako-edo.
|
|
hau da, tradizino jakin bati lotuta egon da eta dago gaur be. c) Kanpotarren aurrean eder agertzea baino, bertoko euskaldunak erraz irakurria izatea gehiago bilatu izan dau (eta oso ondo lortu!): horregaitik, herriagandik hur-hurrean bizi izan da beti-hizkeraz, esaeraz, asmoz, pentsakeraz...-,
|
gure arteko
ameskeria usteletan galdu barik. d) Leizarragaren bide kulteranista alde batera itxi, eta Axularren bide herrikoiari jarraitu izan deutso (jokabide biok izango zirean mesedegarri, bakotxa bere mailan). e) Eleizgizonen eskuetan egon da, ia beti eta guztiz, eta hori holan dala-ta, gairik gehientsuenak erlijinozkoak izan dira; baina badira osterantzekoak be, eta ez horren gitxi. f) Hemendikaldeko e... (Ikus L. Michelena, Historia de la Literatura Vasca, Madrid, 1960, 17 -19 or. Baita Ibar, Genio y Lengua, Tolosa, 1936, 141 -155 or.).
|
|
Zoritxarrez, mugaz bestaldeko literatura ederra badanik be ez ei dakie
|
gure arteko
euskaltzale askok eta askok: hauxe inoan, 1936 urtean, penaz beterik, Justo Mari Mokoroak (Ibar, Genio y Lengua, Tolosa, 1936, 143 -144 or.). Gaur alkarregandik hurrago ez ete gagoz?
|
|
hauxe inoan, 1936 urtean, penaz beterik, Justo Mari Mokoroak (Ibar, Genio y Lengua, Tolosa, 1936, 143 -144 or.). Gaur alkarregandik hurrago ez ete gagoz? Antologia honek zubi bat izan nahi leuke, Bizkaiko ertzetik bardinbako Zuberorainoko zubi anaikorra,
|
gure arteko
euskaltzaleak iparraldekoen aberastasunak ezaguturik harrituta eta" bozkarioz loriatuak" gelditu daitezan.
|
|
Orduan neu izan nintzen bion artekoa bukatzea erabaki nuena. Azken orduan bidaia bat asmatu zuen Monikak edo, hobeto esanda, hiru urte lehenago elkarrekin egin genuen lehen bidaia errepikatzea pentsatu zuen,
|
gure arteko
harremana kilometro batzuen baitan balego bezala. Ez nuen amore ematea beste irtenbiderik izan.
|
|
Hiru urte lehenago bezalaxe Monikak bere burua nire sorbaldaren kontra pausatzen zuen tarteka. Getariako portuari, Bidarteko hondartzei edo errepideak Ilbarritz parean dituen ikusmira miresgarriei begiratu genien, baina horietaz hitz egitea
|
gure arteko
arazoak ezkutatzea zela zirudien. Bidaia bertan behera utzi eta etxera itzultzeko aukera ere aipatu nuen.
|
|
Nire ezetzaren berri lehenago eman nahi nizun, baina Pichardon jaunak ez dit utzi, zure postalak berari ere asko gustatzen zaizkiolako lehenik eta behin, eta, gero, zure harremanari esker zigilu bilduma oparoa osatzen ari delako. Madagaskarko 50 zentimetroko zigilu arrosa kolorekoa falta zaio tamalez oraindik, eta etengabe kexatzen zait
|
gure arteko
elkarbizitza zailago jarriz. Badakit zuk ez diozula zigilu hori berariaz ukatzen, ahaztu egiten zaizula, besterik gabe, baina berak ez du horrela uste.
|
|
Berarekin hainbeste denbora pasa izanak izugarri lotu gaitu. Elkar ulertzen dugu, nahiz eta berak behin baino gehiagotan Oskarren alde egin
|
gure arteko
liskarretan. Nekanek ulertzen du Oskar eta Gretaren arteko harremana.
|
|
Mila bider pasa zaizkit burutik Oskarri esateko nituen guztiak. Bi mila aldiz idatzi ditut buruan
|
gure arteko
dialogoak. Garbi dago bizitzak ez duela gidoien hizkuntza ezagutzen.
|
|
Lagunik muturrean sekula ez jotzea da garrantzizkoena. Gainera,
|
gure arteko
haserrearen arrazoia ez da bakarrik azken egun hartako istilu hura. Aurretik bazetorren.
|
|
Nik behintzat asko nabari dut zure falta. Berriro ikastetxez aldatzea zaila ikusten dut, zure gurasoek ere ez luketelako inondik ere onartuko, baina
|
gure arteko
harremanak, behintzat, berritu ditzakegu.
|
|
Argi dago, beraz: euskara da kulturaren ardatz nagusia eta talde-nortasuna hobekien gida eta defini lezakeena; hala ere, ez dute
|
gure arteko
begi zoli guztiek horrela ikusten. Talde-nortasuna definitzerakoan, askorentzat maila berekoak dira hizkuntzaz aparteko bestelako faktu sozio-kulturalak, historikoak, ohitura-arlokoak eta folklorikoak... etxea, gizarte-antolaketa, giza harremanak garatzeko irizpideak, kirol-zaletasunak...; eta arrazoia badute, baina parte batean bakarrik.
|