|
2000
|
|
|
ETB2 sortzean ni kanpo nengoen, eta ez dut sinisten ETB2n. Pentsatzen
|
genuen
euskara normalizatzeko bide egokiena telebista euskaldun bat zela. 20 urte pasa dira, eta hala izan da.
|
|
2001
|
|
|
Izan ere, nahiko buruhauste izan zituzten boleroak euskaratzeko orduan: " Hasieran pentsatu
|
genuen
euskarazko bertsioan kantuak gazteleraz uztea. Gero, ordea, muntaiarekin hasi ginenean konturatu ginen kontraste handiegia egiten zuela.
|
|
|
Ausa rdia, gure baliabide eskasiaren gainetik jardun ahalizat eko. Sinergia, garapen osoa eta eutsigarria esaten
|
genuen
euskararen unibertsoa jardunaldietan, praktikara eraman ahal izateko. Epe laburrera hizkuntz komunitatearengutxieneko kohesioa lortzeari funtsezkoa deritzot.
|
|
2002
|
|
|
Gizartean gerta ote zitekeen mirari baten antzeko zerbaiten pare. Euskara nahi genuen gureganatu, denonganatu hobeki esan, guk bai baikenuen dagoeneko gureganatua, eta ehiztariak xoria saretan atzematen duen gisa, uste
|
genuen
euskarak ere halako batean erdara bere sareetan harrapatuko zuela behin hegoak mozturik. Indartsu sentitzen genuen gure burua, gogoz betea, adoretsu eta kementsu, eta gai ginen beroaldi batean horretan sinesten ez zuena ezpatarat deitzeko ere harresi baten gibeleko aldean ezkututako lorategian.
|
|
2003
|
|
|
Bigarrengoak irakurle arruntak, ez oso sakonak. Horri begira ikusi
|
genuen
euskarazko ekoizpen gehienak lehen bandarako direla eta bigarren bandarako ez dugula ekoizpenik. Euskaldunon Egunkariak Afganistango azken gerra zela eta egindako ahalegina ipini zuen adibide.
|
|
|
Arestian esaten
|
genuen
euskara bezalako hizkuntzek" be ren soziokulturazko muga hesiei [sociocultural bounda ry] eutsi ezinik ari direla". Eta Fisman ek dioenez (Zalbideren lanaren bitartekaritzaz baliatuta, betiere) politikazko muga hesirik ezean (burujabetasun politikorik ezean)," hiztun herriok beren [sociocultural boundary] tradizionalainda rrean mantentzen saiatzen dira." Hori horrela izan dadin, alabaina, gizatalde etniko/ kultural horrek zer gorderik izan behar du; hau da, herri hori berezko kulturari eutsiz beste kultura/ hizkuntzaz kulturizatua izatera iritsi ez denean.
|
|
2004
|
|
|
Garai hauek aitzin, uste
|
genuen
euskara gure baitan genuela, eta alderdikerian, militar zein politikoan, denbora higatzen zutelarik militante gehienek, euskara instrumentu bat zen" norbere euliak besteen buztanez haizatzeko". Aipatu hupatze kualitatiboa ordura arteko" barne" gatazken gainditzearen ondorio (edo iturri) izan da, egia baita" mugimenduko" alderdien edo erakundeen arteko edo barneko gerlatxoek elkarren sudurren ausikitzera ohituak gintuztela, funtsezko debateen hazteko ordez… Eta behatzen badugu Lizarra Garazi apurtuz geroztik den giroari, genuke berriz haurkeria horietan higatu, gu ez bagara, gazte belaunaldi pare bat bederen!
|
|
|
Albistea sortu ahala, entzun edo irakurri ahal izan
|
genuen
euskararen beharrik ez zuela esatea, Madrila joan eta gaztelaniaren beharrik ez zegoela esatea bezala zela edo, Londresa joan, eta ingelesa zertan jakin ez zela adieraztea bezala. Ba ez, ez da.
|
|
|
Bai aitak eta bai amak El dia eta Eguna n idatzi zuten gerra aurretik, gazte zirenean. Alde horretatik beti izan
|
genuen
euskararekiko lotura. Aitona ere euskaltzale genuen, aita amak ere bai.
|
|
|
Izan ere, ez zuten autoikaskuntzaren aldeko apustua egin ikasleari malgutasuna eskaintzeko, hezkuntza mota hori eraginkorragoa dela uste zutelako baizik. " Didaktiker 1991n sortu
|
genuen
euskararen irakaskuntzan genbiltzan hainbat lagunek, porrot itzela zegoela ikusten genuelako", azaldu du Zubirik. " Ikasle onek ikasi egiten dute baina txarrek ez, taldearen erritmoari eusteko arazo handiak dauzkatelako.
|
|
|
Gure arbasoen euskaltasuna diglosikoa izango zen, hori badakigu. Guztiarekin ere, ahozko kulturaren eremu osoa aditzera emateko gauza zen mintzabidea
|
genuen
euskara orduan. Euskaldun haien mundua amaitzen zen lekuraino hel zitekeen euskararen arnasa.
|
|
2005
|
|
|
Hango nire lana amaitu nuelarik, itzuli nintzen Euskal Herrira, eta historia hori pixka bat baztertu nuen. Nik euskara kiskun kaskun ikasia nuen etxean, eskolan ez
|
genuen
euskaraz deus ikasteko aukerarik izan eta, beraz, euskara ez nuen nik biziki ongi landua unibertsitate garaian pixka bat, euskal literatura ikasi bainuen Aurelia Arkotxarekin. Orduan, etxera itzuli eta nire euskara sakontzeko Maiatz aldizkariari buruzko ikerketa lan bat egitea erabaki nuen; biziki eraginkorra izan zen lan hura niretzat, euskara irakurri eta lantzeko aukera eman baitzidan.
|
|
|
Orain hogei edo hogeita bi urte Sarrionandiak Na rrazioakargitaratu zuenean gu bezalako idazlegaientzat flash bat izan zen, lurrikara bat. Hunkipen estetiko handia sortu zigun eta liburu hark esan zigun guri nondik joan behar
|
genuen
euskaraz literatura egiteko. Neguko zirkua irakurri ahala, behin eta berriz etorri zait burura garai hura, pentsatzen dudalako liburu honek markatzen duela erreferentzia garbi bat; alegia, euskal prosa literarioa nora doanmarkatzen duen liburua da.
|
|
|
Guztira euskal giroan bizi ginen. Jakin ere, ofizialki giroa erdalduna bazen ere, guztiek zekiten euskaraz eta esnesaltzaileekin eta egunero merkatura zetozen baserritarrekin, ez
|
genuen
euskaraz baizik egiten.
|
|
2006
|
|
|
Izan ere, urteak aurrera joan ahala, anai arreben artean euskararekiko kontzientzia handitzen joan dela uste du Aranburuk: «Gaztetan orain baino askoz gutxiago hitz egiten
|
genuen
euskaraz. Egia esan, gure arteko elkarrizketetan gaztelera zen nagusi.
|
|
|
Gerra ostean gure artean bai, egiten
|
genuen
euskaraz. Baina, bestela, buf!, euskaraz?
|
|
2007
|
|
|
Baina ez al
|
genuen
euskara informala sortu behar?
|
|
|
Orduan Madrilera joan nintzen fotokopiatutako dozena bat gidoirekin, produkzio etxe askotan galdetu nuen eta azkenean, hasi berria zen produkzio etxe batek (Sogecine, orduko Sogetel) baietz esan zidan. Errodajea gogorra izan zen eta gainera ez genuen nik nahi bezala euskaraz egin; gero, hori bai, kopia oso landua egin
|
genuen
euskaraz. Berlingo jaialdian izan ginen, Tokion ere sari bat eraman zuen filmak… Zirraragarria izan zen harrera ona zuela ikustea.
|
|
|
33 Dena den, Arantzazun (argitaraldi honi itxaron gabe), eskuetan izan genuen Seminario Txikian geundenok Garoa (1950), Zabaldundeak egindako gerraurreko edizioan. Gogoan dut oraindik, ikastaroaren erdian nola eskuratu zizkigun irakasleak (Karmelo Iturriak?) liburu haiek, ongi ulertzen
|
genuen
euskara txukun batean idatziak, eta maite genuen gure herrietatiko bizimodua idealizaturik erakusten ziguna.
|
|
2009
|
|
|
Hiru urterekin eskola publikora joan nintzen nire garaian ez zen elebidun. Amatxik eta euskara bazekiten, eta nire aitak nahi zuen euskaraz ikas nezan, horregatik, eskola egin eta Kanboko kolegioan, astean oren bat ematen
|
genuen
euskaraz. Bertan, hilabeteen euskarazko izenak, urtaroak, eta antzeko gauzak ikusten genituen, baina ez genuen komunikatzen ikasten.
|
|
|
Ene amatxik bazekien, eta haren etxera joaten ginelarik beti egiten
|
genuen
euskaraz. Beti atxiki dut euskararen ulermena, nahiz eta banituen zailtasun batzuk hitz egiteko.
|
|
|
Eskola publikoan ibilitakoa naiz, A ereduan. Astean hiru orduz ikasten
|
genuen
euskara, eta ez zen nahikoa. Gero, 16 urterekin, lanean hasi nintzen.
|
|
|
" Gero eta kontaktu gehiago izan nuen euskararekin, eta ilusioa egiten zidan amari esaldi solte batzuk erakustea. Izan ere, biok
|
genuen
euskara ikasteko interesa".
|
|
|
BAT aldizkariaren 51 zenbakian," Lanbide Heziketa eta euskara" dosierraren barruan jaio berria zen GOAZEN izenarekin bataiatu
|
genuen
euskara plana aurkeztu genizuen. Ale horretan, 2003an IMHko euskararen egoerari buruzko diagnostikoan batutako datuez gain, egoera hobetzeko diseinatutako interbentzio eredua deskribatu, 2004ko euskararen kudeaketa planaren laburpena egin eta gogoeta estrategikoaren aurreneko emaitzak azaldu genizkizuen.
|
|
|
Enpresako langileen ikuspegi ahalik eta osatuena lortu nahi genuen. Ikergaia ahalmentzea zenez, pentsatu
|
genuen
euskara planarekin loturamaila desberdinak zuten pertsonen iritziak jaso behar genituela
|
|
|
Itauntzea, Gandiagak nola espresatu izango zukeen bere fedea edo/ eta fedegabea, edo nik neuk zer idatzi izango nuen, guretzat euskararen herri xume horren ardura beste ororen aurretik egon ez balitz, zientzia fikzioetan ontziratzea litzateke. Hasteko, seguruena biotako inork ez
|
genuen
euskaraz idatzi izango, gure lagunetarik ere apenas inork, nik uste. Joseba Intxausti, Agirrebaltzategi, Torrealdai, M. Pagola, P. Huizi, Aduriz.
|
|
|
EKT taldearen lehen eta presazko helburua berriro euskarazko egunkari nazional bat argitaratzea zen eta horra bideratu ziren lehen egitekoak. Baina egoera hartan, aurreko eskarmentua gogoan, argi izan
|
genuen
euskarazko prentsa indartzeko egitasmoa jarri behar genuela abian, egunkari bat sortzearekin batera azpiegitura sendo bat eratzeko oinarriak ere jartzen hasi behar genuela.
|
|
|
Frankismoaren garaian ere, nolabait, guk nahi
|
genuen
euskara batetik, baina bestetik geure eritziak eta abertzale sentimenduak eta, arrazoi horiek plazaratu. Hori jirabiraka ibiltzen da gure aldizkarietan.
|
|
|
Bilboko bihotzean euskarak leku duina izan zezan nahi genuen; kanpoaldetik erdigunera ekarri nahi
|
genuen
euskara. Aukera eman nahi genien euskaldunei euskararen munduan lasai bizitzeko, euskaraz gozatzeko, eta batez ere beren bizitzaren ahalik eta gehiena euskaraz egin ahal izateko, azaldu zuen Lauzirikak, irekieratik hamar urtera.
|
|
|
Korrika 16 Gasteizen amaitzeak izugarrizko poza eta harrotasuna piztu zuen gu guztiongan, eta euskaraz bizi nahi dugunon herria Araban ere badela erakutsi nahi izan genion Euskal Herriari. Ilusioz beteta hartu
|
genuen
euskararen aldeko ekimen herritarrena antolatzeko ardura. Ilusioak, ordea, gainezka egin zuen, eta laster bihurtu zen gogoa beldur.
|
|
|
Urteak eman ditugu ikastoletan irakaskuntzan. Euskara zabaldu eta erabilera normalizatzeko beharrezkoa ikusten
|
genuen
euskarazko egunkari bat, eta saiatu ginen Egunkaria izan arte. Egun gutxi barru bost euskaldun epaituko dituzte Egunkaria auziarekin lotuta.
|
|
|
hizkuntza hura, batzuetan txokoetara bildurik zegoen hizkuntza eta jakite hura, noranahiko bihurtzeko ateak ireki nahi izan genituen. Lizardik nahi zuen bezala, guk ere noranahikoa nahi
|
genuen
euskara. Euskal Herria euskararen herria da, zerbait izatekotan, eta gizarteak gure herriaren izena izanaz ere hornitu nahi izan zuen, zinezko gizarte elebidunaren zutabeak leku egokian jarriz.
|
|
|
Broma bat. Egia esan, ordurako irakurtzen
|
genuen
euskara. Orixerena irakurrita neukan eta Biblia ere atera zen euskaraz.
|
|
2010
|
|
|
Euskaraz ikastolan hitz egiten genuen, beti lagunen artean nahiz eta irakaslerik ez egon. Dena den, beste lagun batzuk ezagutzen genituenez eta hauek erdaldunak zirenez, ezin
|
genuen
euskaraz hitz egin haiek aurrean zeudenean, egokia iruditzen ez zitzaigulako. Euskaraz hitz eginez, euskara bultzatzen genuela oso garbi geneukan, ikastolan jasotako hezkuntzagatik baina etxean jasotako hezkuntzagatik ere bai(...) Zangotzan zailagoa da euskaraz aritzeko giroa aurkitzea eta egun asko nabaritzen dut, nik beste esperientzia oso ezberdinak bizi ditudalako nire klasekoekin edo Iruñeako lagunekin alderatuta. iruñerria eta hortik beherako hiriak oso erdaldunak dira (atarrabian %15 inguru euskaldun; barañainen, berriozarren, burlatan, iruñean, lizarran eta zizur nagusian %10; tafallan eta zangozan %5). hiri horietako gure gazte gehienei euskara eskolan/ ikastolan ikasi izanak ondorio batzuk ekarri dizkie. haietariko anitzendako euskararen esperientzia uharte moduko bat izan da:
|
|
|
–Lehendik ere bagenekien arren, lan hartan azpimarratzen
|
genuen
euskara eta euskal kultura batera landu behar genituela?, Garagorrik gogoratu duenez. –Esan nahi genuen, euskara, euskal kulturaren lur edo ekosistema horretan kokatu gabe, esperantoa izan zitekeela:
|
|
|
Hain zen dena berria sasoi hartan ezen Euskal Filologiako bigarren promozio hartako ikasle batzuk euskaldun berriak izatera ere ez baikinen iristen, ezta zenbait irakasle ere, eta irakasgai batzuk erdaraz ematen zizkiguten. Urtebetean ikasi behar izan
|
genuen
euskaraz mintzatzen eta izkiriatzen. Txillardegik askotan esango zigun moduan, beharrizana da hizkuntza bat ikasteko pizgarririk onena, eta hori euskararekin gertatzen ez zenez, oso pesimista zen egoera politikoa goitik behera aldatu ezean.
|
|
|
Lutherri buruzko lan hori euskaraz izango zen. Foruan bazegoen aldizkaritxo bat, ikasleentzat, eta bertan idazten
|
genuen
euskaraz, gaztelaniaz, grekoz eta latinez. Urtean aldizkari bat, original bat, kopiarik gabe.
|
|
2011
|
|
|
Bestetik, eta, hain zuzen ere Ziordian saria eman zidatenean, herritar batzuk zera esan zidaten: " Guk galdu
|
genuen
euskara!". Hor non dagoen Gartxoten istorioan agertzen den gauza berbera, 900 urte geroago.
|
|
|
Bestela esateko, hizkuntza batean ikasiz gero bestean ere ikasiak izango lirateke. Transferentzia edo mailegatze probetxugarri hau frogatu
|
genuen
euskaraz egindako Sd baten ondorioz, gaztelerazko emaitzak ere nola garatzen ziren erakutsiaz nahiz eta hizkuntza hartan bereziki ez ziren landu (Idiazabal & Larringan, 1999, 2004). gaur sarriro aipatzen den hizkuntzen irakaskuntza integraturako, emaitza hauek eta antzeko beste batzuk askoz gehiago ikertu behar lirateke. eleaniztasunaren erronkak hizkuntzen didaktikan ikerketa ekimen eta bali...
|
|
|
Etsita Donostiara itzuli eta hurrengo proiektuan buru belarri ari nintzela, bat batean, sortu berria zen Sogecine produkzio etxetik [orduko Sogetel] deitu zidaten, baiezkoarekin. Errodajea gogorra izan zen eta gainera ez genuen nik nahi bezala euskaraz egin; gero, hori bai, kopia oso landua egin
|
genuen
euskaraz. Berlingo jaialdian izan ginen, Tokion ere sari bat eraman zuen filmak?
|
|
|
Egin eginean euskaraz beharrezkoenak diren hitzak eta bildu eta Euskaltzaindiaren azken urte hauetako arauak zehatz beteta eskaini ondoren, beharrezkoa ikusi
|
genuen
euskaraz bizi nahi duten guztiei hitz horien tratamendua euskaraz eskaintzea.
|
|
|
Idazle bikaña izan zanak etzigun euskeraz ezer utzi, olerkitxo batzuek baizik. Unamuno galdu
|
genuen
euskerarentzat, Baroja galdu degun bezala; eta erderaz egin zuen lanari begiratuta, miña degu biotzean gure izkuntzaren beraka sentitzen dugunok. Nahi izan ba lu, zer etzuan egingo bilbotar ospatsuak?
|
|
2012
|
|
|
Barrutik bizi du hizkuntzaren egoera. " Nire iritziz, ikastolan, gutxiago hitz egiten
|
genuen
euskaraz nire garaian. Gogoratzen naiz, esate baterako, Barriako barnetegira joan ginela behin, ikastolatik, euskara erabiltzeko programan.
|
|
|
Gogoratzen naiz, esate baterako, Barriako barnetegira joan ginela behin, ikastolatik, euskara erabiltzeko programan. Ez
|
genuen
euskaraz hitz egin, ordea, eta andereñoak ez nahikoa jarri zigun euskaran. Nire lehen suspentsoa izan zen.
|
|
|
Lehenengo, guk ez
|
genuen
euskaraz batere ikasi. Ez Errastik, ez nik.
|
|
|
Ez Errastik, ez nik. Ez
|
genuen
euskararen gramatikarik ikasi. Apaiztu berritan, 24 urte genituenean, Amerikara joan ginen.
|
|
|
Errasti eta Arzuaga hiru bat urte lehenago. Badiotsut, guk ez
|
genuen
euskara estudiatu, behin ere. Umetan ikasitako euskara baino ez genekien, etxean jaso genuena, baina osterantzean, gure ikasketak egiten ari ginela, batere ez.
|
|
|
Euskaraz bizitzeko hautua harrotasunez egiten dugula erakutsi nahi izan genuen. Donostiako kaleak euskaraz bizitzeko gogo horrekin zipriztinduz lortu egin
|
genuen
euskararen alde egoteaz haragoko jarrerak eta portaerak behar direla erakustea. Alegia, bai euskarari esatea nahikoa ez dela eta euskaraz bai errealitate bihurtzeko konpromisoa hartuko duten milaka herritar prest dagoela erakutsi genuen Donostiako karriketan.
|
|
2013
|
|
|
Valentziatik hiru egunerako bidaia azkar eta trinkoa. Iruñerriko Antsoain herrian asteburuko TELP tailerra eman ondoren eta hurrengo egunean Bakaikun" Es ke erdaraz ezagutu genuen elkar" bikoteentzako ikastarotxoa eskaini aurretik, Gemma Sangines psikologoarekin hitzordua ezarri
|
genuen
euskaraz eroso sentitzeko teknika eta baliabideei buruz galdetzeko. Presarik gabe, hitz eta pitz aritu zitzaigun gogotsu.
|
|
|
modernitatearekin lotzen
|
genuen
euskara, eta baita demokraziaren aldeko
|
|
|
Hizkuntzen arteko gatazketan botere gatazkak daude eta, ondorioz, batzuek erabakitzen dute noiz, norekin eta nola erabil edo ikas dezakegun guk geure hizkuntza. Batzuek, boterea erabiliz, erabakitzen dute gure herriari nola deitu behar diogun jasotzen
|
genuen
euskararen normalizazio prozesua burutzeko baldintza nahikorik ez genuela berresteko. Eta, 2012 urtearen hondarrean, Espainiako Gobernuak, beste behin, Damoklesen ezpata bere eskuetan dagoela erakutsi nahi izan zuen, eta Hezkuntza Kalitatea Hobetzeko Lege Organikoaren (LOMCE) lehen zirriborroa aurkeztu zuen.
|
|
2014
|
|
|
Belaunaldi berriak ditut hizpide: gure belaunaldikook, gehienok, geuk hautatu
|
genuen
euskaraz bizitzea. Ondorengo belaunaldikoek, aldiz, ez.
|
|
|
Hori guztia ez zaio Bonaparteri aitortu. Bestalde, XIX. mende hartan, hemengook uste
|
genuen
euskara hizkuntza basatia zela, ez zuela ezertarako balio. Eta pertsonalitate handi bat Londrestik etorri eta euskaraz ikastea, harrigarria gertatu zitzaion hemengo agintari eta jende handiari.
|
|
|
«Euskarazko ikasgai gehiago ez eduki izana ere pena da. Gazteak ginenean ez
|
genuen
euskaraz ikasteko aukera izan, eta orain horretarako aukera dagoela, Esperientzia Geletan ikasgai gehiago jarri lituzkete euskaraz. Lau urte hauetan bakarra izan dugu, eta espero dut hori aldatzea».
|
|
|
Ez, etxean bakarrik egiten genuen guk, eta herri osoan etxe honetan bakarrik egiten zen. Gurasoekin egiten
|
genuen
euskaraz; gure etxean, gainera, Lizarragatik etorritako bi neskamek lan egiten zuten, eta horiek amarekin euskaraz egiten zuten. Nik haiei entzunez ikasi nuen.
|
|
|
Gure ikaskide erdaldunen harriduraz (eta miresmenaz, zalantzarik ez) haiek erosten genituen eta hala batzen
|
genuen
euskararako grina asetzeko adina material, bakoitzaren etxean patxadaz irakurtzen genuena.testuinguru horretan ezagutu nuen nik Harri> eta> Herri> liburua eta eskuratu ere bai. segituan konturatu nintzen haren berritasunaz, hark proposatzen zuen berrikuntzaz. Beste lako soinuak eta doinuak zekartzan hark eta musika horren letra guztiz erakargarria zen kale tartean bizi ginen euskaldunontzat.
|
|
|
Beti esaten da euskarak 365 egun izan behar dituela.A.A. Bai, baina lantaldean oso garbi ikusi
|
genuen
euskararen eguna ospatu behar zela eta euskara eszenatoki gainera eraman behar zela. Andoainen kale erabilera jaitsi egin da azkenengo urteetan, eta beharrezkoa da horrelako zerbait bultzada emateko.
|
|
|
Bai. Baina La, la, la guk abestu
|
genuen
euskaraz, eta Vivo cantando [Kantari bizi naiz] Salomek berak. Beste askoren hitzak ere nik idatzi nituen.
|
|
|
Bartzelonako Omnium Cultural en esan zuten: " Uste
|
genuen
euskarak ez zuela literaturarik eta, joe, zer da hau?". Herri txikia da, baina hauxe ari da ematen herria, eta oraindik eman dezakeena.
|
|
|
Hemen, Hegoaldean, argi dago legeak agintzen duela hori [izenen sexuaren araberako bereizketa], baina, horrez gain, guk ikertu genuen neurrian ikusi
|
genuen
euskarazko sistema hori izan dela, ezagutzen den neurrian, betidanik existitu den bereizketa bat (SE Gorrotxategi8).
|
|
2015
|
|
|
Inportantea zitzaidan ere transmisio egoeran izan zitezen; horregatik nahi
|
genuen
euskarazko proiektua izan zedin. Lehen urtean murgiltzearen ideian zen, egoiliar eta animatzaile euskaldunekin baizik ez.
|
|
|
Guk ez
|
genuen
euskararen hizkunzidioa hautatu
|
|
|
" Sei urtetik hamasei urtera egunero egunero entzuten
|
genuen
euskaraz egin behar genuela eta aditzak ezelako akatsik barik jokatu behar zirela", gogoratzen du Miren Amurizak. " Askok eskola sasoian bertan utzi zioten euskaraz egiteari; aginduari kontra egitearren, gogaikarria egiten zitzaielako… Gerora hautu kontzientea egiteko adinean, gehienek korronteari jarraitzen diote eta korronteak erdarazko musika entzuten du, erdaraz kantatzen ditu golak, erdaraz poteatzen du, erdaraz ikusten pelikula eta telesailak… Nire gelakideen artean, ama hizkuntza gaztelera zuten denek ikasi zuten euskaraz.
|
|
|
Eta hortxe dago arazoa, beldurra ematen digula esateak diferentea izateko balio duela euskarak, euskarak herritasuna ematen duela. Lehen euskaldunak izateko ikasten
|
genuen
euskara, gaur euskara jakiteko ikasten dugu".
|
|
|
Hirietan eta gune urbano erdaldunduetan euskara indartzeak zuen berebiziko garrantzia gutako gehien gehienontzat, eta ikuspegi horretatik egin ziren nagusiki apustuak. Gehiegizko baikortasun batek eraginda akaso, uste izan
|
genuen
euskara indartsu zegoen eremuetan atzera egiterik ez zegoela, eta lehentasun osoa eman genion praktikan euskararentzat eremu geografiko berriak irabazteari. Hautemate horretan bat etorriko ziren, ziurrenik, garaiko agintari, euskaltzale eta euskaldun gehien gehienak, guztiak ez esateagatik.
|
|
|
Euskararen alde egotetik, euskararen alde egitera. Zer adierazi nahi izan duzue horrekin. Ikusten
|
genuen
euskaraz bizitzeko hautu hori egin behar dugula, bai norbanakoei dagokienez, bai hizkuntz komunitate moduan ere, eta beste urrats batzuk egin behar ditugula euskararen alde egotetik euskararen alde egitera jauzi egiteko. Norbanakoak aktibatuz, gure inguru hurbiletik hasita gizartea eraldatuz, posible da maila politikoan eta juridikoan aldaketak eragitea.Zer egin dezakete herritarrek euskararen alde. Euskararen aldekotasuna oso zabala da; gaur egun, oso jende gutxik esango dizu euskararen kontra dagoela.
|
|
|
–Hor eztabaida latza izan
|
genuen
euskaraz idazten genuen batzuek. Guk argi eta garbi ikusi genuen prentsa elebidunak zekarren arriskua eta faltsukeria.
|
|
|
Jean Michel Galantek argitu digunez,, nahikaria aldizkari erdia euskaraz egitea zen, baina oso neketsu zitzaigun nahikari hori betetzea; oro har %30 inguru idatzi ohi
|
genuen
euskaraz.. Aldizkariak hamarraldi osoa iraun zuen bizirik.
|
|
|
Plangintza zehatzen bitartez euskara kopurua dinamikoki zabaltzea dugu helburu. Horretarako sortu
|
genuen
Euskara Saila eta horretarako eratu dugu lan talde bat, gure euskara arduraduna ez ezik, euskalgintzan ari diren beste lagun batzuk ere biltzen dituena. Gure jarrerak ez du konpromisorik eza erakusten, egun. Euskaldunon Egunkariaz aparte, noski?
|
|
|
informazioa eta debatea garatzea batez ere [Ipar] Euskal Herri barnealdean. Gure aldetik helburu horri lotu
|
genuen
euskararen erabilpena sustatzea komunikazio tresna berri baten bidez.
|
|
2016
|
|
|
Ez genuen egunkaririk irakurtzen. Hamarkada hartan ikusi
|
genuen
euskarazko herri aldizkarien loratzea, Eginen itxiera, Gararen sorrera, kultur azpiegitura erraldoien eraikitzea (Guggenheim, Euskalduna, Kursaal), ekonomiaren eta kulturaren globalizazioa (Think globally, act locally), eta euskal gatazka prentsan eta informatiboetan egunero: atxiloketak, Ermuko zinegotziaren hilketa, euskal presoen dispertsioa, 18/ 98 makrosumarioa, Lizarra Garaziko Hitzarmena, ETAren su etena, su etenaren etena.
|
|
|
frantsesezko eskola bakarrera, zoritxarrez guretzat. Adin hartan jada askitto ikasia
|
genuen
euskaraz mintzatzen, alabaina etxean bezala herrian ere ez genuen besterik entzuten.
|
|
|
Benetan hurrats handia halako epe mugatuan burutzeko. Inoiz baino argiago ikusi
|
genuen
euskara batua edo estandarra taxutzen ari zela. Izugarrizko laguntza genuen lexikologia alorrean hiztegiak taxutu eta osatzen joateko.
|
|
2017
|
|
|
Oraindik hizkuntza eskubideen urraketak salatzen ibili beharra daukagu, ezin dugu ahaztu. Egia da, bilakaera bat izan dugu eta duela urte batzuk esan
|
genuen
euskaraz bizitzeko garaia zela. Euskaraz bizitzeko hautua praktikara eraman behar genuela.
|
|
|
Euskaraz bizitzeko hautua eta determinazioa gauzatu
|
genuen
euskarari lehentasuna eman zion praktikan. Horretarako arrazoi teknikoak genituen (eta ditugu), bi hizkuntza ofizial izanik, hautatu egin behar baita zein jarri lehenengo eta zein gero.
|
|
|
Aitortu du ez zaiela oso zaila egin proiektua barneratzea: " Zerbitzukook plan estrategikoa idatzi behar izan genuen duela ia bi urte eta bertan idatzi
|
genuen
euskara sustatzea. Oso barneratua dugu zerbitzuan".
|
|
|
“Frankismo garaian etxean soilik hitz egiten
|
genuen
euskara, gogorra izan zen”
|
|
|
Muruetatik gora zeuden baserrietako bizilagunek bazekiten euskaraz, eta eurekin bai hitz egiten genuela; mendian betiere. Kalean ez
|
genuen
euskara erabiltzen. Gure etxea nahiko isolaturik dago, 250 metrora dago lehen auzoa.
|
|
|
eta hardcorea. Selektah kolektiboarekin ezagutu
|
genuen
euskarazko rapa.
|
|
2018
|
|
|
«Prozesu hark jarraitu du garena elikatzen».Jauregik gogoan du hurrengo urteetan Onaindia eta bera saiatu zirela proiektu berriaren soslaia definitzen, eta horrek mugimendu batzuk egitera eraman zituela: «Adibidez, Mario tematu zen Egunkaria rekin akordio zabala erdietsi behar zela, eta akordio hori bultzatu zuen, pentsatzen zuelako EAJ ezin zela euskalgintzaren bitartekaritzaren monopolioa izan; eta, adibidez, Tolosako (Gipuzkoa) Galtzaundi foroaren gonbidapena onartu genuen, eta han hitzaldi bat eman
|
genuen
euskaraz, oso kontrakoak ziren ikusleen galderak onartuz, eta abar. Horrelako gauzak egin nahi genituen».Unzaluk ere aitortzen du zapuztu antzean gelditu zela proiektu berriaren mugak ikusita:
|
|
|
berbena kantak euskaratu, polizia nobela irakurterrazak... Eta gu elitistago ginen, uste
|
genuen
euskarak abangoardia izan behar zuela; alegia, uste genuen abangoardiazko produktuak egin behar zirela, euskarari prestigioa emateko. Egia da Gereñorekiko mespretxu pixka bat egon zela; eta gu gazte pedante eta petral batzuk ginen».Gogora etorri zitzaidan Irene Arraratsek Bernardo Atxagak aspaldi aipatutako erresonantzia kaxari buruz Jakin aldizkariaren 225 zenbakian argitaratu berri duen artikuluan idatzitakoa ere:
|
|
|
' Herriak iraun ahal izateko, gure hizkuntzan bizi ahal izateko, beharrezkotzat jo
|
genuen
euskararen batasuna egitea. Euskara etxean aritzeko besterik ez zela baliagarria uste zen garai hartan, eta horrexegatik, hain zuzen ere, etxeko transmisioak berak nabarmen huts egiten zuen sasoi hartan, batasunaren beharra ikusi genuen.
|
|
|
Euskaltzaindiarekin batera ekoiztu dute antzezlana, fabulen fabula, bizirik irauteko grinari buruzko istorio bat, egileen esanetan. Adierazi nahi
|
genuen
euskararekiko gure harridura eta gure miresmena, aitortu du Patxo Telleria aktore eta gidoilariak.
|
|
|
Bilbotik sartu ginen Euskal Herrian. Nahi
|
genuen
euskaraz entzutea eta jendearengana hurbiltzen ginen, baina denak gazteleraz entzuten genituen. Hona iritsi ginenean ezagutu genuen ezagutu nahi genuen guztia:
|
|
2019
|
|
|
Eibarren eredura joan ginen ahizpa eta biok, baina Irunera pasatzean ez zegoen eredurik, eta gaztelaniaz ikasi genuen, baita institutuan ere. Nire lagunekin gaztelaniaz egiten nuen nerabezaroan, baina beharbada musikari esker ezagutu
|
genuen
euskara, euskaraz egiten zuten taldeak oso baikenituen gustukoak. Bide horretatik berreskuratu nuen hizkuntza, euskara.
|
|
|
Baina bihar behar genuen, emisio egunean, munduko beste hizkuntzen parean egoteko. Gutenbergek inprenta asmatu eta ehun urtera argitaratu
|
genuen
euskarazko lehen liburua, ez da asko XV XVI. mendeko parametroetan. Telesail baten emisiotik urtebetera izatea gure hizkuntzan ikusgai, denbora luzeagoa da, XXI. mendeko modernotasunetik kanpo ibiltzea da, eta medikuarekin euskaraz egiterik ez dugunean baino askoz gehiago lotzen gaitu espainolarekiko subordinaziora.
|
|
|
Tolosaldea Birreuskalduntzeko Elkartean biltzen ginen garaira itzuliko naiz. Talde hartan, hasieratik ikusi
|
genuen
euskarara hurbildu ez zen jendea erakarri nahi bagenuen, ordura arte antolatu eta eskaini ez ziren ekintzak antolatu behar genituela. Bilaketa horren emaitzetako bat 1982an antolatutako lehen txiste afaria izan zen.
|
|
|
Horregatik proposatu
|
genuen
euskararen irakaskuntzak, zuzentasunean oinarritutakoa izan beharrean, egokitasunean oinarritutakoa zukeela, eta arau gramatikalei ez baizik arau komunikatiboei eman behar zitzaiela lehentasun osoa. Norabide aldaketa honek, gainera, hizkuntzaren irakaskuntza motibagarriagoa eta erakargarriagoa egingo luke, eta gurea bezalako hizkuntza minorizatu bateko hiztun berriek izan ohi dituzten premia komunikatiboei modu egokiagoan erantzungo lieke.
|
|
|
–Hegoaldean liskarra h ak sortu bazuen, Iparraldean x k eman zituen lanak. Gero eta gehiago aipatzen
|
genuen
euskara batuaren beharra geure artean, baina denak ez ziren X ren aldekoak. Irakurleak galtzeko beldur ziren?
|
|
2020
|
|
|
Informazio hori lasaigarria gertatzen da/ zait; jo 60.000 euskaldun Gasteizen! 1980an joan nintzen ikastera bertara, eta euskal filologia fakultatean bai egiten
|
genuen
euskaraz, baina kaleetan beste euskal lurraldeetatik joandako euskaldunen artean bakarrik, batez ere ostegunetan ateratzen ginenean. Euskarazko eskolak emanda nago bertan, eta badakit lan alimalekoa egin dela euskara irakasteko, eta emaitzak ere badirela, baina...
|
|
|
Lehenbizi, parte zaharrean afaltzeko asmoa genuen, aiztogile kaleko taberna ezagun baten zenbaki esanguratsua du euskaldunontzat, eta eskatu
|
genuen
euskaraz, baina erdaraz emandako eskaintzak ez gintuen gogobete, eta zabalguneko beste batera joan ginen. Bagenekien nora gindoazen, eta ez gintuen batere harritu, baina afaltzen ari ginela gutako batek galdetu zuen:
|
|
|
Beste hizkuntza batzuetan bai, baina euskaraz ez zegoen horrelako sistemarik. Bada, martxoan atera
|
genuen
euskarazko hizketa ezagutzako zerbitzua, irisgarritasunerako eta beste erabilera anitzetarako aproposa: Aditu.eus.
|
|
|
Dena den, hori ulertzeko jakin behar da gu izan garela eskolan euskararik ikasteko aukerarik izan ez dugun azken belaunaldikoak: Azkoitian eskola nazionalean ez
|
genuen
euskararik eduki, auzoko lagunartean ez genuen euskararik eduki, ezta familian ere. Orain, ordea, zortea daukat:
|
|
|
Dena den, hori ulertzeko jakin behar da gu izan garela eskolan euskararik ikasteko aukerarik izan ez dugun azken belaunaldikoak: Azkoitian eskola nazionalean ez genuen euskararik eduki, auzoko lagunartean ez
|
genuen
euskararik eduki, ezta familian ere. Orain, ordea, zortea daukat:
|
|
|
Urrunetik begiratzen dut, baina iruditzen zait lehenengo belaunaldia dela xxi. mendearen hasierakoa oinarri baten gainean sortu dena. Zaharrenak erdi erdiarotarrak gara, ia ez
|
genuen
euskara batu eta landurik. Gazteek txikikeriak eta ergelkeriak atzean uzteko eginbidea duzue.
|
|
|
Hots, guk, orduko gazte abertzaleok, geure herriaren eta geure kaletarron mintzabide bihurturik nahi
|
genuen
euskara. Hortxe somatzen zen bi euskaltzale belaunen arteko hauskunea.
|
|
2021
|
|
|
Oraindik ez da han grabatutako saioa eman, baina berriki izan gara han, eta sekulako sorpresa hartu dugu, onerako. Herria txiki txikia da, ehun bat biztanlekoa, eta, hala ere, lortu
|
genuen
euskaraz dakiten eta elkarrizketa batean parte hartzeko prest zeuden lau pertsona aurkitzea. Gainera, Lizarran ere zorte handia izan genuen, eta euskaltegian ikasten ari diren bi euskaldun berri agertu ziren atal horretan.
|
|
|
" Gaitasun gehiago zegoen lehen hizkuntza aldetik. Ni bermeotarra naiz, orduan, ikusten dut lehen euskaldunagoak ginela, eta euskaldunagoak izanda, gehiago irakurtzen
|
genuen
euskaraz. Gaur egun erdaldunagoa da [herria] eta gazte gehiagok egiten dute erdaraz, eta eragina irakurzaleen artean erdarara doa.
|
|
|
[...] Nik literatura lotu dut nire militantzia eta nire kulturarekin. Guk, adibidez, militantziagatik irakurtzen
|
genuen
euskaraz institutu garaian. [...] Nik militantziarena ezin dut ebitatu, baina oso argi daukat.
|
|
|
Mixel Burukoa, Ximun Haran, Jakes Abeberri, Laurent Darraidu... Mugimendu politikoa abiatu
|
genuen
euskara babesteko, ez baitzen fitsik Ipar Euskal Herrian. Bergouignan irakasle psikiatraren etxean biltzen ginen.
|