|
2009
|
|
|
Bilboko bihotzean euskarak leku duina izan zezan nahi genuen; kanpoaldetik erdigunera ekarri nahi
|
genuen
euskara. Aukera eman nahi genien euskaldunei euskararen munduan lasai bizitzeko, euskaraz gozatzeko, eta batez ere beren bizitzaren ahalik eta gehiena euskaraz egin ahal izateko, azaldu zuen Lauzirikak, irekieratik hamar urtera.
|
|
|
Korrika 16 Gasteizen amaitzeak izugarrizko poza eta harrotasuna piztu zuen gu guztiongan, eta euskaraz bizi nahi dugunon herria Araban ere badela erakutsi nahi izan genion Euskal Herriari. Ilusioz beteta hartu
|
genuen
euskararen aldeko ekimen herritarrena antolatzeko ardura. Ilusioak, ordea, gainezka egin zuen, eta laster bihurtu zen gogoa beldur.
|
|
|
Urteak eman ditugu ikastoletan irakaskuntzan. Euskara zabaldu eta erabilera normalizatzeko beharrezkoa ikusten
|
genuen
euskarazko egunkari bat, eta saiatu ginen Egunkaria izan arte. Egun gutxi barru bost euskaldun epaituko dituzte Egunkaria auziarekin lotuta.
|
|
2014
|
|
|
«Euskarazko ikasgai gehiago ez eduki izana ere pena da. Gazteak ginenean ez
|
genuen
euskaraz ikasteko aukera izan, eta orain horretarako aukera dagoela, Esperientzia Geletan ikasgai gehiago jarri lituzkete euskaraz. Lau urte hauetan bakarra izan dugu, eta espero dut hori aldatzea».
|
|
|
Ez, etxean bakarrik egiten genuen guk, eta herri osoan etxe honetan bakarrik egiten zen. Gurasoekin egiten
|
genuen
euskaraz; gure etxean, gainera, Lizarragatik etorritako bi neskamek lan egiten zuten, eta horiek amarekin euskaraz egiten zuten. Nik haiei entzunez ikasi nuen.
|
|
2015
|
|
|
Euskararen alde egotetik, euskararen alde egitera. Zer adierazi nahi izan duzue horrekin. Ikusten
|
genuen
euskaraz bizitzeko hautu hori egin behar dugula, bai norbanakoei dagokienez, bai hizkuntz komunitate moduan ere, eta beste urrats batzuk egin behar ditugula euskararen alde egotetik euskararen alde egitera jauzi egiteko. Norbanakoak aktibatuz, gure inguru hurbiletik hasita gizartea eraldatuz, posible da maila politikoan eta juridikoan aldaketak eragitea.Zer egin dezakete herritarrek euskararen alde. Euskararen aldekotasuna oso zabala da; gaur egun, oso jende gutxik esango dizu euskararen kontra dagoela.
|
|
2018
|
|
|
«Prozesu hark jarraitu du garena elikatzen».Jauregik gogoan du hurrengo urteetan Onaindia eta bera saiatu zirela proiektu berriaren soslaia definitzen, eta horrek mugimendu batzuk egitera eraman zituela: «Adibidez, Mario tematu zen Egunkaria rekin akordio zabala erdietsi behar zela, eta akordio hori bultzatu zuen, pentsatzen zuelako EAJ ezin zela euskalgintzaren bitartekaritzaren monopolioa izan; eta, adibidez, Tolosako (Gipuzkoa) Galtzaundi foroaren gonbidapena onartu genuen, eta han hitzaldi bat eman
|
genuen
euskaraz, oso kontrakoak ziren ikusleen galderak onartuz, eta abar. Horrelako gauzak egin nahi genituen».Unzaluk ere aitortzen du zapuztu antzean gelditu zela proiektu berriaren mugak ikusita:
|
|
|
berbena kantak euskaratu, polizia nobela irakurterrazak... Eta gu elitistago ginen, uste
|
genuen
euskarak abangoardia izan behar zuela; alegia, uste genuen abangoardiazko produktuak egin behar zirela, euskarari prestigioa emateko. Egia da Gereñorekiko mespretxu pixka bat egon zela; eta gu gazte pedante eta petral batzuk ginen».Gogora etorri zitzaidan Irene Arraratsek Bernardo Atxagak aspaldi aipatutako erresonantzia kaxari buruz Jakin aldizkariaren 225 zenbakian argitaratu berri duen artikuluan idatzitakoa ere:
|
|
2019
|
|
|
Baina bihar behar genuen, emisio egunean, munduko beste hizkuntzen parean egoteko. Gutenbergek inprenta asmatu eta ehun urtera argitaratu
|
genuen
euskarazko lehen liburua, ez da asko XV XVI. mendeko parametroetan. Telesail baten emisiotik urtebetera izatea gure hizkuntzan ikusgai, denbora luzeagoa da, XXI. mendeko modernotasunetik kanpo ibiltzea da, eta medikuarekin euskaraz egiterik ez dugunean baino askoz gehiago lotzen gaitu espainolarekiko subordinaziora.
|
|
2021
|
|
|
Mixel Burukoa, Ximun Haran, Jakes Abeberri, Laurent Darraidu... Mugimendu politikoa abiatu
|
genuen
euskara babesteko, ez baitzen fitsik Ipar Euskal Herrian. Bergouignan irakasle psikiatraren etxean biltzen ginen.
|
|
|
Euskal zinemarentzat, euskararen abizena jarriz gero, hamarkada txarra izan zen, baina hor ezarri ziren ondorengo garai berrien oinarriak eta ideologia. Maité egin
|
genuen
euskaraz eta gaztelaniaz, eta gure asmoa zen bigarren pelikula ere horrela egitea. Alde horretatik, zinemako fikzioan, defendatu izan dut elebitasuna eta errealismoa.
|
|
|
Harkaitz Canorekin egindako Fruitu arraroak emanaldietarako sortu zen kantu hori. Billie Hollidayren Strange Fruit kantutik abiatuta, gure fruitu arraroen bilduma bat egin genuen, eta tartean sartu
|
genuen
euskara. Beti esaten dute, niri atzerrian asko esan didate, zer hizkuntza arraroa, zer zaila...
|
|
|
Guk ere gaztetan, gurasoak kanpokoak edo bertakoak izanik, euskaltegitik pasa behar izan
|
genuen
euskara ikasi edo berreskuratzeko. Haurren %80k A ereduan ikasten zuten:
|
|
2022
|
|
|
Izan ere, 2020ko azaroan eta abenduan egin zen ariketa soziala, pandemia betean, Ipar Euskal Herrian konfinamendua indarrean zela (jaitsiera %37koa izan zen bertan), eta Hegoaldean, etxeratze agindua; eta lanarekin eta aisialdiarekin lotutako harreman sozialak nabarmen murriztuta zeudela. «Zaila izan zen, baina erabaki zen Euskaraldia egin egin behar zela; lortu
|
genuen
euskara berriro agenda soziopolitikoaren erdigunean jartzea eta herritarren esku jartzea hizkuntza ohituretarako heldulekuak». Dena den, Amonarrizek ez du ukatu COVID itzala:
|
|
|
Antton Erkiziak eta biek sentitzen
|
genuen
euskararen inguruan zerbait egin behar zela. UEUra joaten ginen, Iruñean, eta han izaten ziren Txillardegi eta.
|
|
|
Reverso —Uxue Alberdik idatzitako Kontrako eztarritik liburuaren gaztelaniazko itzulpena— aurkeztera joan ginen oraingoan. Ohi baino gehixeago izerditu
|
genuen
euskaraz jada hain mamurtuta daukagun diskurtsoa gaztelaniaz ahalik egokien egituratzeko ahaleginean —nola esaten da bazterreko, nola kristalezko sabai? — Hala ere, beso zabalik hartu gintuzten eta alfonbrapekoak astindu ahal izateko konpainia ezin hobea topatu genuen bertan.
|
|
|
Oposizio haietarako euskara lehenetsi genuen guk, baina ez Euskadi Irratirako bakarrik, Radio Euskadirako ere bai. Izan ere, guk sinisten
|
genuen
euskaratik egin behar genuela Euskadi Irratia —Euskadi Irratia, Radio Euskadi eta Gaztea horren barruan ulertuta—, herri honetan, euskararik gabe ez goazelako inora. Radio Euskadin bazegoen euskara mailarik ez zuen jendea, eta haiei bi urtean euskarazko beharrezko profila eskuratzeko aukera eman zitzaien.
|
|
|
Kaltzadak, Cuencak eta beste batzuek ikusten zuten euskara iritsi zela hainbat arlo edo eremutara, baina oraindik arrotza zela enpresen munduan. «Ikusten
|
genuen
euskarak eremu hori ere behar zuela prestigioa handitzeko», Cuencaren arabera. «Euskara prestigiozko eremuetatik kanpo egon da tradizionalki, eta ekonomia eta enpresa prestigio esparruak eta botere esparruak dira», gehitu du Kaltzadak.
|
|
|
Hain zuzen ere, Gaztealdian, Euskal Herriko hainbat txokotako bederatzi gaztek bederatzi egunean euskara hutsez bizitzeko erronkari heldu zioten. “Egitasmo horrek izandako arrastoa eta balorazioa ikusita, argi ikusi
|
genuen
euskara gazteen aldetik borrokatzen eta hausnartzen jarraitu behar genuela”.
|
|
|
«Frankismoan, gazte ginela, 14 bat urterekin, Formacion del Espiritu Nacional izeneko asignatura bat genuen eskolan. Ez zitzaigun asko pegatu; adin horrekin errekuperatu
|
genuen
euskara. Orain, obserbatu dut gazteek, adin horretan, erdara errekuperatzen dutela ilusio itzelarekin».
|
|
|
Adibide bat aipatu du Xabier Olanok: “Azken Euskaraldia egin zenean, kuadrillan konpromisoa hartu
|
genuen
euskaraz egiteko gure artean; hilabete inguru aritu ginen, eta, berriz ere, gaztelaniaz hasi ginen”.
|
|
|
Funtsean, adierazi
|
genuen
euskara dela Nafarroa osoko hizkuntza propioa, baita eremu ez euskalduntzat jotzen duten horretan ere. Hortaz, gure helburua da oinarrizko baldintzak sortzea, euskararen zonifikazioa behingoz desagerrarazteko, hori baita, gaur gaurkoz, euskara ikasi edo euskaraz bizi nahi duen edozein nafarrek duen traba nagusia.
|
|
2023
|
|
|
«Ekoizleak Errigorarekin koherentziaz aritzeko, erabaki genuen filosofia horretan sakondu behar genuela. Guk proposatu
|
genuen
euskara plana egitea, hau da, ekoiztetxeek euskararekiko pauso duinak ematea, gazteleraren parean jartzeko», azaldu du Sueskunek. Beraz, 2023tik aurrera abiatuko da euskara plana, eta bakoitzak bere erritmoan egingo du aldaketa:
|
|
|
Inolaz ere ez. Orduan gure artean dena egiten
|
genuen
euskaraz, baina eskolan sekula ez.
|
|
|
Duela urte batzuk zenbait pertsonak gure ahotsa eman
|
genuen
euskarazko testuak erabilgarri izan zitezen hainbat enpresatako erantzungailu automatikoetan. EHUko Aholab egitasmoan aukera izan genuen idatzitako testu bat artifizialki irakurtzen zuten ahots ezberdinen lokuzioak entzuteko.
|