|
2001
|
|
|
Apaizek, bere aburuz, mezatan"
|
euskerari
lehentasun edo preferentzia" eman zioketen. Eta ikastolari lagundu," eskola aldetik preparatuak direlako, bestalde herriaren aurrean zerbait errepresentatibidade edo ordezgaritza dutelako, edo, nola-nahi dela ere, horretarako kontzientziatuak baldin badira, egokien litzatekeen horiexek izan behar dute euskera aldaz goran eta zuzper aldi batetan jarri behar dutenek:
|
|
2002
|
|
|
" Irugarrena: biberoiez azitakoeri mugarri koxkor baten eskubidea eman dezaietela; ta ori
|
euskerari
txarkeria egitea dala aproatuko balitz, lenengo eskolara baiño len, lepoa biurritu ta ibaira bota ditzatela.
|
|
2003
|
|
|
"... Bakardadea lagun izan zaio
|
euskerari
gordin eta bizidun irauteko; bañan, ez du geiago onik egoera orrek. Mugak erori egin dira, mendien babesak itzaldu gaurko gizartearen estruktura berrien aurrean.
|
|
2004
|
|
|
Lino Akesolok esana da Aranak alderdi bi dituela, euskararen aztertzai learena bata eta eragilearena bestea: «Asko izan da alderdi biotan berak egi ña; baiña bigarrenean,
|
euskerari
emon eutsan bultzadaren aldetik, Aranak ez dauala bardiñik izan esanaz ez dogu, ez, alaz ez danik esango. Arrezkero Eus kal Bizkundeak Aranari zor deutso geien geien.
|
|
|
Eskerrak emoten deutsuedaz, urte honeetan jai euskaldunak antolatzen ibili zareelako. Algorta lako herri erdaldun batean nahikoa gatxa da hori; halanda bere, herrian
|
euskerari
eta euskal kulturari bultzada ona emon deutsazue eta horra hor adibide moduan jaietan antolatutako ekitaldiak (bertsolariak, euskal dantzak, euskal rock kontzertuak, txoznan euskal musika...).
|
|
|
Zeren bizi diran sorkari guziak jan egiten duten, eta izkuntzak ere berdin. Euskerari itz arrotzak artzen debekatzea, beraz,
|
euskerari
elikatzen debeketzea da; ots, goseak illeraztea. Alimaliak jatea normala duten bezelaxe, itz arrotzak euskeraratzea ere normala dugu:
|
|
|
Nori egin zizaiokean kalterik" Euskaltzaindiaren Laguntzailleak" delakoak, esate baterako:
|
euskerari
, ala debekatu zutenai. Askotan agertu da Euskaltzaindia koldar eta Franco’ren morroi, baiña gutxitan ausart eta euskeraren zerbitzari.
|
|
|
Zergatik? Euskaltzaindiak, oro har, gehiago begiratzen diolako Gobernuaren aginduari,
|
euskerari
baiño; gehiago agiri delako Franco’ren alde, euskeraren alde baiño. Euskeraren heriotzak askoren ustez eskas duen naturaltasuna eta legetasuna, Euskaltzaindiak ematen dio.
|
|
|
Nola izan ditezke onak, beraz,
|
euskerari
kalterik egin gabe, Euskaltzaindiaren eta Madrille’ko gobernuaren arteko hartu emanak. Ongi moldatze hunek gehiago erakusten du agian Euskaltzaindiaren jokabidearen muiñaz eta balioaz, nere arrazoin guziak baiño.
|
|
|
Halere, egun hauetantxe irakurri dut berriz ere euskerazko aldizkari jator batetan,"
|
euskerari
kalterik eta ondamenik aundienak egiten dienak emakumeak dira, eta emakumeen barrutian monjak...". Hizkuntzak ez dituzte, ordea, monjak eta emakumeak galtzen, GOBERNUAK BAIZIK.
|
|
|
Are gehiago: hizkuntzaren arloa hotsen arteko burruka xoil bat zaien ezkero, ez du balio(" zakuzale" en ustez, noski) ezta
|
euskerari
eusteak berak ere. Zergatik edo zertarako esango dugu" zaldi" soiñu illara, eta ez" caballo" soiñu illara?
|
|
|
Bañan itz bat edo beste latiñeratik edo erromantzeratik datorrelako euskeratik baztertu nai izatea, oreka galtzea da, ta ala egingo ba genu kaltegarria izango litzaioke
|
euskerari
. Arrankura, arrasto, ernegu, borondate, barkazio, adimentu, ta auen erako ekar genitzazken anitz geiagok, bizitza sendoa dute euskeran, zaarrak dira arras, aspaldi aspaldidanik ezagutzen ditugu izkuntzan sartuak, euskaldun guziak darabilzkite, euskal kutsua dute, eta alakoak kenduz, bizidun zati bat moztuko genioke euskeraren gorputzari.
|
|
|
Bizitzaren eginkizunetan lotuta gaudela ta, onatx askabidea;
|
euskerari
emanez geure esku biur gaitezke, gogoan ditugun txotxolokeri guziak egiteko.
|
|
|
Frantseserak" ospea" omen du; eta horregatik nagusitzen omen zaio bretoiñerari. Eta" ospe" horregatixek nagusitzen omen zaio españera
|
euskerari
. Baiña españeraren" ospea" Bidasoa’ko ur txikiak itotzen du!
|
|
2007
|
|
|
4 – Nafarroako euskal zonaldean eta indarrean dagoen legediaren arabera, Udalek bi aukera dute
|
euskerari
dagokionez: baloratu edo exijitu.
|
|
|
" alegia, jomuga bikoa duala Yakin ek. Jakintzarako bidean
|
euskerari
laguntzea; eta euskera atsegin baten bidez irakurleak ugaritzea" (Ib., 107). Eta nola ezkontzen da bi hori?
|
|
|
Eta bein eta betirako, euskaldunari eta
|
euskerari
begiratu bear diogu; eta ideiari. Eta ez beste ezeri ere.
|
|
|
Igazko bereizketa bera aurten ere: batetik irakurleari, bestetik
|
euskerari
begiratzen ziotenak: eta nork zeiñi begiratu, ala pentsatu (10, 1959, 81).
|
|
|
gaur bertan egin bearreko lana daukagu, bestela gutxiena uste dugunean eskuartean ilko zaigu gure izkuntza. Orregatik, gizaldiek ezarri dioten lastrea kendu egin bear diogula
|
euskerari
uste dut. Bear bearrekoa duguna utzirik, jantzi zaar ta alperrikakoak kendu; nire ustez ez daukagu beste salbaziñorik.
|
|
|
Buruz joka gaitezen. Jainkoak bakarrik daki euskal idazle askok
|
euskerari
egin diogun kaltea: " illobira bultzaka" ibilli gera ta dabiltz.
|
|
|
Ta zuk eta nik gai onetan berdin pentsatzen degu. Emendik iru urtera [karrera amaitu eta apaiz ordenazioa] erabakiko det
|
euskerari
eman bear diodana; saiatuko naiz (itxaropena omen da azkena galtzen dana; baiña galdu ditekena au ere) zerbait egiten ta nere lanak pot egiten duela ikusten badet..., beste bideak artu eta kitto: zertarako eremu gorrian aldarrika jardun?
|
|
2008
|
|
|
–Nazionalista askotxo ezagutzen ditut
|
euskerari
begiko zakarrari baino garrantzi gehiago ematen eztiotenak: ez ori bakarrik, erderaren aldare zikinean gure aberri hizkuntza bakarra pozik erreko luketenak ere bai?.
|
|
|
Erabaki hauek hartuta, deialdi bat egin zen aldizkarietara Akademiaren arauak, bai hauek eta bai etorkizunean eman zitezenak, errespetatzeko eskatuz: «Gure Errian agertzen diran albiztari edo izparringi oroei eskatu,
|
euskerari
dagozkion gai guztietan, naiz idazkera, iztegi ta enparauetan, Euskaltzaindi aunen erabagiak onetsi ta eurentzakotu dagiezala»309 Akademia bere autoritatea errebindikatzen ari zen.
|
|
2009
|
|
|
Irugarren zatiya: ANTZIÑAKO GAUZAK.. Batik bat
|
euskerari
ta Euzkadiri zerbaitez dagozkienak.
|
|
|
Irugarren zatiya: ANTZIÑAKO GAUZAK.–Batik bat
|
euskerari
ta Euzkadiri zerbaitez dagozkienak.
|
|
2010
|
|
|
Txikitan, ikastolan nengoenean errekreoan beti erderaz hitz egiten nuen eta horregatik maiz zigortzen ninduten. Hori dela eta,
|
euskerari
‘nazka’ pixka bat hartu nion, derrigorrez hitz egin behar nuelako. Gainera, inoiz ez dut sentitu euskera nire sustraietan egon delarik.
|
|
|
Zenbat
|
euskerari
epelkeri ta isekagaz
|
|
|
"... Hemenguraso ta maisuekfalta handi bat erremediatu behar dute, ta gure
|
euskerari
oraindaino baino mesede gehiago egin: jendeen artean beste lenguajerik euskera baino ditxa gabeagorik ezta ikusi, ta, gure jatorrizko edo jaiotzako hizkera ez balitz bezala, ta euskaraz pekaturik haundiena balitz bezala, giza artetik kendu ta lurpean ondatu nahi dute, ta eskoletan sortja edo siñaleakin, azote ta kastiguakin, eragotzi nahi dute:
|
|
|
Zer erokeria itsuagorik hau baño? Euskaldun prestuak, ez arren horrelako ofensarik zuen lehenengo ta beti behar dezuten
|
euskerari
egin. Zuen juizioa non da?
|
|
2011
|
|
|
bere buruari aurrenik, jakintzari gero, munduko eri guztiei sendagairen bat asmatu badu, eta abar. Onik elioke iñori egingo, ezta
|
euskerari
ere. Ezpailuke iñork euskeraz ikasiko bere lanak irakurtzearren.
|
|
|
Onek euskeraz Fisika, Kimika ta Matematikak irakastea baño geiago balio du. Gai oiek eta beste goi jakituria erderari utzita ere
|
euskerari
gelditzen zaio bazter polita: etxe barrengoa, erri artekoa, Errelijioaren magal gozoa8 [beltzak gureak dira].
|
|
|
FILOSOFIAPILOSOPI esatea; QUIMICA KIMIKA; ALGEBRA ALJEBRA; Termometro, Barometro abar eta abar. Jakintza bidean ordea ez zaizkio
|
euskerari
bide ta ate guziak itxi bear itz berri edo erdi berriak eratzeko duan gaitasunari. Etorri berezia du orretarako ta ongi sortutako neolojismoak erabilli ditezke arrotzekin batera.
|
|
|
Asko ikasi bearra dugu ta, baita ere, buru makurtu bearra sendo. Htxea (sic) dalako orretaz bakarrik naikoa burrukaldi izango da; baiña burruka zintzo baten ondoren benetako arrazoiak ikusi ditzagun eta bat etorri gaitezen, bestela, alkarri ezezik,
|
euskerari
berari adar jotzen ari izango gera. Ez dut iñoiz hatxez idatzi.
|
|
|
Ba dira gazte bakar batzu, gizaldi berri ontan,
|
euskerari
lotsarik ematen ez diotenak; baiña kuku beste lardaskazale oriek! (1)
|
|
|
Zati onetan, euskeraren bizitzarekin urbildik zerikusi [sic] duan puntu bat edo beste sartu da. Esate baterako, Elizak eta eliz-gizonak
|
euskerari
eusteko zer dezaketen. (...) Jakintzazeregiñetan euskerak duen utsunea, utsune orren sustraiaz eta gaitz ori erremediatzeko egin ditekenaz, mintzoko da beste bat.
|
|
|
eta bakoitza astebetekoa izateko:
|
euskerari
toki geyago emateko, batez ere egoaldeko ikasle eta irakasle ager ditezken. Guzia ontzat arturik, izenpetua izan eta La Sota ta Monzon jaunak gutun ori jaso zuten. Eskualtzaleen Biltza, a, ren lenengo bilkuran aurkezteko16.
|
|
|
Hori ez da bidezkoa. Gainera jaun hoiek gehienetan
|
euskerari
kanpotik xoilki begiratzen diote, eta euskeraren barneko gauzak euskeraren barnean dagoenak bakarrik ikusten ditu ongi. Hori kontuan hartu ez delako zenbat problema, sasi problema eta oker aditu ez zaizkigu sortu euskeraren alorrean!
|
|
|
–Ea gure
|
euskerari
zaila irizten ote dioan galdetzen duet.
|
|
|
Erdera eza, edo" anti erdera". Ez ordea, euskera[...] Eta bein eta betirako, euskaldunari eta
|
euskerari
begiratu bear diogu; eta ideiari. Eta ez beste ezeri ere.
|
|
|
ori litzateke arriskurik txikiena. Barka ezadazu, baiño geiegi dijoakigu guzioi, eta
|
euskerari
(P. Urkizu (arg.):
|
|
2012
|
|
|
«Loreak eta ugiñak eta eguzki izpiak» apainkeri ordez ez ditu erabat utzi bere gizaldiko gizon onek; ez darabiltza, ordea, ugari. Nere ustezko geiegikeri bakar oriek
|
euskerari
ongi ez datozkiola ta, besteen iritzia beste, soildu egin ditut eskuarki. Gaiñera berrikeri oriek itzik itz euskeraratzea lan gaitza baitzen, eta alperra, diodanez (Orixe 1990:
|
|
2013
|
|
|
Oien lana auxe besterik ezta: gure gizaldiak
|
euskerari
eragin dion aurrerapena, ondatzea. Ba al dakizu Arrue' tar Antonio, (Asteasu' ko Beltza du lendik gaitz izena), nolako setati dabillen nere Metodo ori aurrera pasa ez dedin?
|
|
2014
|
|
|
eta bakeak
|
euskerari
kalte egiten baitio.
|
|
|
Zeren bizi diran sorkari guziak jan egiten duten, eta izkuntzak ere berdin. Euskerari itz arrotzak artzen debekatzea, beraz,
|
euskerari
elikatzen debekatzea da; ots, goseak illeraztea. Alimaliak jatea normala duten bezelaxe, itz arrotzak euskeraratzea ere normala dugu:
|
|
|
Onek euskeraz Fisika, Kimika ta Matematikak irakastea baiño geiago balio du. Gai oiek eta beste goi jakituria erderari utzita ere
|
euskerari
gelditzen zaio bazter polita: etxe barrengoa, erri artekoa, Errelijioaren magal gozoa.
|
|
|
Nori egin zizaiokean kalterik ‘Euskaltzaindiaren Laguntzailleak’ delakoak, esate baterako:
|
euskerari
, ala debekatu zutenai. Askotan agertzen da Euskaltzaindia koldar eta Franco-ren morroi, baiña gutxitan ausarta eta euskeraren zerbitzari.
|
|
|
Zergatik? Euskaltzaindiak, oro har, gehiago begiratzen diolako Gobernuaren aginduari,
|
euskerari
baiño.
|
|
2015
|
|
|
Onek euskeraz fisika, kimika ta matematikak irakastea baño geiago balio du. Gai oiek eta beste goi jakituria erderari utzita ere,
|
euskerari
gelditzen zaio bazter polita: etxe barrengoa, erri artekoa, errelijioaren magal gozoa.
|
|
|
Darabilkidan
|
euskerari
euskera osotua deritzot. Ezta gipuzkera osotua ere.
|
|
|
Ori erderaz ere idazteko arrazoia da, baiña euskeraz ain gutxi idazteko ez. Ez al diozute efikaziarik ikusten
|
euskerari
–.
|
|
|
Gizartean eta jentartean badagoala eta badala hiz kuntza hori erakusten dau kaleak. Autortza publikoa egiten deutso
|
euskerari
be, eguneroko hartu emonetan bizirik dagoala agertzen eta erakusten. Familia euskaldunetako eta eskoletako hizkuntza izanaz gainera, gizartean be onartua eta erabilia izatearen marka emoten deutso.
|
|
|
Zergatik? Euskaltzaindiak, oro har, gehiago begiratzen diolako Gobernuaren aginduari,
|
euskerari
baiño (Alvarez Enparantza, 1994: 165).
|
|
|
Onek euskeraz Fisika, Kimika ta Matematikak irakastea baño geiago balio du. Gai oiek eta beste goi jakituria erderari utzita ere[,]
|
euskerari
gelditzen zaio bazter polita: etxe barrengoa, erri artekoa, Errelijioaren magal gozoa.
|
|
2016
|
|
|
Beti izan da nire ametsa euskera bide berriak barna eramatekoa; nik iritxi ez dudana, zuek gazteok iaritxiko duzute noski. Ekiozu gogotik
|
euskerari
, eta or ikusiko duzu gure atso xahar hunek ez dizula ukhorik eginen gogoeta barne ta sakonenak ere argi distiratsuz iantzi ta aipatzeko?.
|
|
|
Beti izan da nire ametsa euskera bide berriak barna eramatekoa; nik iritxi ez dudana, zuek gazteok iaritxiko duzute noski. Ekiozu gogotik
|
euskerari
, eta or ikusiko duzu gure atso xahar hunek ez dizula ukhorik eginen gogoeta barne ta sakonenak ere argi distiratsuz iantzi ta aipatzeko. Zuri beintzat, lantxo auetatik ageri denez, bere altxorrak eskuka eskeiñi ditizu dagoneko.
|
|
|
kontu ortan Euskalerria bera re eztala euskaldun! Unamunori agiri zaizkion minbiziak eta bost are nabarmenago ta usariago nabari baitzaizkie zazpi probintzietako biztanle agitz geinei (erdaraz jardute,
|
euskerari
ajolarik eza, maketokeria...), ta beraz Euskalerria eztugula Euskalerri! ta beraz gaurgeroz eztagola munduan Euskalerririk!
|
|
2018
|
|
|
Besteok utsegin gentzaken, edo noiz beinka uts egiten genun, ark iñoiz ere. Buru aundiko gizona, soñeko buruaren tamañez, baño aundiagokoa bere adimenaz eta gogoz; lanerako asperkaitza, ta
|
euskerari
oso osorik emana. Ain jakintsua izan arren, apala ta gozoa zan gurekin beti.
|
|
2019
|
|
|
Dela zenbait egun Bilbaon, itzaldi batean esan emen zian, Eliza’k eta Estatuak
|
euskerari
kalte aundia egin diotela. Orregatik —beldur bait uan Bilbao’ko agintariak baituko ote zuten—, Prantzia’ra etorri emen dek illabete bat edo bi emen igarotzeko asmoan.
|
|
|
Zergatik? Euskaltzaindiak, oro har, gehiago begiratzen diolako Gobernuaren aginduari,
|
euskerari
baiño; gehiago agiri delako Franco, ren alde, euskeraren alde baiño. Euskeraren heriotzak askoren ustez eskas duen naturaltasuna eta legetasuna, Euskaltzaindiak ematen dio.
|
|
2020
|
|
|
Ba dirudi lapurtera modernoak
|
euskerari
kontuan eduki beharreko posibilitateak eskeintzen dizkiola, gipuzkerarenak ukatu gabe, euskera aberasten dutenak, aditzari buruz,. Zergatik ez ditu euskera batu batek lapurteraren posibilitate horiek jaso behar, gipuzkeraren osatzaile bezala?
|
|
|
Zergatik? Euskaltzaindiak, oro har, gehiago begiratzen diolako Gobernuaren aginduari,
|
euskerari
baiño; gehiago agiri delako Franco’ren alde, euskeraren alde baiño[...].
|
|
|
Ba dirudi lapurtera modernoak
|
euskerari
kontuan eduki beharreko posibilitateak eskeintzen dizkiola, gipuzkerarenak ukatu gabe, euskera aberasten dutenak, aditzari buruz,. Zergatik ez ditu euskera batu batek lapurteraren posibilitate horiek jaso behar, gipuzkeraren osatzaile bezala?
|
|
2021
|
|
|
— Gaurko mundua ezagutzea ta mundu onen barruan Euskalerriari,
|
euskerari
ta euskaldunai zein toki dagokien jakitea.
|