|
2000
|
|
|
Izan ere, orain Boiseko unibertsitatearen ikasle egoitza katolikoan bi gela dituzte alokaturik. Egoitza berria lortze aldera," Ikastolako lagunak" elkartea sortu nahi dute, bazkidetza bitartez
|
euskara
eusteko asmoz abiatu duten proiektuak babesa izan dezan.
|
|
|
Hango euskaldunak, lehen belaunaldiko emigranteak direnean,
|
euskarari
eusten diote. Zenbat eta beranduago joan Ameriketara, orduan eta aukera gehiago euskaraz jakiteko.
|
|
2001
|
|
|
Sinpatikoak, berriz, oso jatorrak dira; beti esaten digute"
|
euskara
eutsi egin behar da, animo, ni oso abertzalea naiz...". Baina gero eurek erabiltzen al dute euskara?
|
|
2002
|
|
|
Korrikak Aita Villasante omendu zuen, eta Arantzazun hasi zen. Zer garrantzia izan dute monasterio eta seminarioek frankismo garaian
|
euskarari
eusteko?
|
|
2003
|
|
|
Harrizkoa izan du herri honek bere bihotzari eutsi nahi izatekotan:
|
euskarari
eustekotan. " Espainiar nazionalismoarentzat jokaldi erraz eta oparoa da euskarari erasotzea:
|
|
2004
|
|
|
Azkenik, euskalgintzari euskal abertzaletasunaren aldetik babes moduan orain arte zetorkion ideologiaren harrobia agortuxea ote dagoen esaka datorkigu Saizarbitoria: . Baina, eta hau da esan nahi nuenaren mamia, denborak aurrera egiten duen neurrian, gero eta zailago egiten da
|
euskarari
eustera behartzen duen kontrol ideologiko eta sozialaren defentsa. Esan nahi dut defendaezina gertatuko dela ideologikoki; edonola ere, jasanezina, gehiengo batentzat.
|
|
|
Legeak eta bitartekoak beharrezkoak dira, eta horiek ere falta zaizkigu hemen, baina bagenitu ere, ez litzateke aski. Jendeak, herritarrek behar dute
|
euskarari
eusteko borondate irmoa. Hizkuntza bat hitzegin nahi ez duen herriari ez dago bortxaz mintzarazterik eta ikastarazterik?. 234
|
|
|
Bereiztezinak dira.
|
Euskarari
eutsi gabe ez dugu independentzia lortuko eta independentziarik gabe euskara suntsitu egingo da. (...) Independentzia geureganatuta ere, lanak izango ditu euskara iraunarazten.
|
|
|
Honela darraio aurrekoari: . Arretxabaletakoek, Lekeitiokoek, Azpeitikoek edo Goizuetakoek
|
euskarari
eutsi ahal izan badiote, bertzeak bertze, eta bereziki, Tafallakoek, Biasterikoek, Tuterakoek eta Zangozakoek galdu dutelako izan da?. 331
|
|
|
Alde batetik, ikastoletan 70 hamarkadaren erdi aldean ikasle erdaldunen kopuruaren harrigarrizko gehitze bat burutzen da.
|
Euskararen
euste hutsak ez du asetzen ikastolen zeregina, ikasle erdaldunak ere euskara ikaskuntzaren prozesuan bideratu behar dira. Egoeraren aldaketa honek irakaslegoari eta bere eginkizun profesionalari zailtasun berriak ezartzen dizkie:
|
|
|
Are gehiago: hizkuntzaren arloa hotsen arteko burruka xoil bat zaien ezkero, ez du balio(" zakuzale" en ustez, noski) ezta
|
euskerari
eusteak berak ere. Zergatik edo zertarako esango dugu" zaldi" soiñu illara, eta ez" caballo" soiñu illara?
|
|
2005
|
|
|
Dozenaka urte asko irauteko balio dezake horrek, oraingoa baino askoz egoera hobean jartzeko ere bai, baina ez normalizazio osoa lortzeko. Eta ezin dugu pentsatu joan deneko ehunka urteetan
|
euskarari
eutsi diogunez, horrela izango denik aurrerantzean ere. Hizkuntza batek izan dezakeen babes mailarik handiena bilatu behar dugu, eta maila hori, gaur egungo gizartean, estatua da.
|
|
|
Euskara galduz gero, dena galdu dugu. Eta
|
euskarari
eusten badiogu, ni ziur nago goiz edo berandu lortuko dugula independentzia.
|
|
|
Nafa rroan eta Iparraldean
|
euskarari
eusten badiote, gu rekin ibiliko dira. Euskarak eta euskal kulturak elkartubehar gaitu.
|
|
2006
|
|
|
Arabarrak, udalerri horretan bertan jaioak eta bertako
|
euskarari
eutsi diotenak behar zuten izan. Ondoko herri Oletako biztanleekin ere grabazioak egiteko asmoa zuten, baina Oleta Aramaio da udalerriz.
|
|
|
"
|
Euskarari
eustekotan iharduera gidatua edota herri mugimendu sendoa behar dugu; gure ustez biak ezinbestekoak dira"
|
|
|
Berezko prozesu bezala planteatu ezkero euskararenak urte gutxitan egina du eta, hori da, hain zuzen ere, Euskal Herriko zenbait lurraldetan gertatzen hasia dena (Zuberoan,...).
|
Euskarari
eustekotan iharduera gidatua edota herri mugimendu sendoa behar dugu; gure ustez biak dira ezinbestekoak.
|
|
|
Eta nago, hizkuntza indoeuroparrei uko egin eta geureari eusteko bakarrak izate horretan, izan lezakeela nolabaiteko zerikusia erronkazaletasun horrek. Hau da, ez ote den gure egoskorkeriaren eta apusturen baten ondorioa
|
euskarari
eustea. Ezin dugu horrelakorik frogatu, oraingoz bederen, baina ezta baztertu ere.
|
|
2007
|
|
|
Azken batean, planak eguneroko bizitzan gaztelaniara jotzeko ohiturak apurka apurka aldatu nahi ditu,
|
euskarari
eusteko eta etorkizunean euskararen erabilera bermatzeko. Aurten Euskara Planeko arduradunek herritarrengana iristeko komunikazio kanpaina bideratu dute.
|
|
|
|
Euskarari
eutsi zioten joan zirenek ez eze, hurrengo belaunaldiek ere, batez ere Ipar Ameriketan. Hirugarren belaunaldiak hizkuntza gal ez dezan, ikastolak ere eraiki dituzte.
|
|
|
Benetan eta bizi bizian ari da, esaterako, bere burua arroztuz euskaraz mintzoden euskaldun berria, euren seme alabei euskaraz egiten dieten guraso, edo inguruko indarrari aurre eginez erdal inguruetan bizi garen euskaldunok,
|
euskarari
eusten diogun neurrian. Ez da batere, naturala?, ez da berehalakoeta ararte gabeko bizipen bat, jarduera ondo pentsatua da, hots, gogotik ekiten diogueuskaraz egiteari:
|
|
|
Adibidetxo bat, Bilboko Udalak erabaki du Bilbao hitza erabiltzea, Bilbo berba, antza, herri apalaren hitza izaki zatarra da. Udal agintariei bost axola zaie Euskaltzaindiak berak honetaz ebatzi duena, etaBilbao euskal jatorriko hitza dela argudiatuz, bertoko euskaldunek, hots,
|
euskarari
eutsi diotenek ahoratu duten hitza baztertu egin dute45 Herrikulturarekiko erdeinu hori euskal kulturarekiko erdeinua da: ez da inongokasualitatea erdarazko forma lehenestea.
|
|
|
«Tambien aqui hay que fraguar y remachar la raza, hay que hacer el pueblo.Y se hace dandole sentido universal y humano y civil de españolidad»70 Euskaraeta euskal baserritarkeria ehortzi eta bere burua erdaldun behar zuen euskal jendeak.
|
Euskarari
eustea modernitateari uko egitea baino ez zen. Eta Arana antzera, Unamuno bere burua salbatu duen euskalduna da:
|
|
2008
|
|
|
Euskara galduz gero, dena galdu dugu. Eta
|
euskarari
eusten badiogu, ni ziur nago goiz edo berandu lortuko dugula independentzia?.
|
|
|
Baina irits daiteke egun hori, hala ere: ?
|
euskarari
eusten badiogu, ni ziur nago goiz edo berandu lortuko dugula independentzia?. Garateren itxaropena euskal protonazioan datzala dirudi.
|
|
|
Euskara, beraz aldagai autonomoa zen, eta autonomoa ez ezik bere baitan interesgarria. Horregatik Azkuek sinpatiaz tratazen zuen eleberriko indianoa, fedea galdu arren
|
euskarari
eutsi ziolako. Egia da eleberri amaieran indianoa Eliza katolikoaren baitara itzultzen dela, eta horrek pentsaraz dezake Azkuerentzat euskaldun izateak lagundu egiten zuela fededun izaten.
|
|
|
Euskalzaleren garaietatik, Evaristo Bustintzarekin zegoen gutun bidezko harremanetan. Bustintza Mañarian (Bizkaia) jaio arren, gaztetan Almansara (Albacete) emigratu zuen gurasoekin, etxean
|
euskarari
eutsiz. Eta Azkueren aldizkaria tarteko zela idazteari ekin zion.
|
|
|
Ikusten denez, maistra nazional honentzat euskara ia ia naturaren parte zen, berez, mendi artean isolatuta, inoren laguntza beharrik gabe iraungo zuena. Horrek eta Elizaren sermoiek sobera ere bermatzen ei zuten
|
euskarari
eustea. Horregatik hezkuntzak ez zuen inondik ere euskaraz kezkatu behar.
|
|
|
Obispo resuelva lo que en su alto criterio crea más conveniente en presencia de los informes. ...que antes de contestar a Vitoria procedía preguntar a otros Arciprestes si en sus Arciprestazgos había novedad, así me dirigí a ellos y aun no he recibido otra contestación que del de Mondragón que me dice no hay novedad, y continuan enseñando en vascuence lo mismo que antes.» Ikusten denez Elizak ez zuen beste gabe onartu nahi gaztelaniazko irakaskuntza hutsa, eta arlo batzuetan behintzat
|
euskarari
eutsi nahi zion. Baina kargutu bere motibazio nagusia praktikoa zela («el prejucio que se seguía a la instrucción doctrinal»), eta batez ere euskaldun elebakarren egoerari aurkitu nahi ziola irtenbidea («el modo de instruir convenientemente en el catecismo a los que ignoren la lengua castellana»).
|
|
|
Ondoren, pentsa liteke, hezkuntza elebiduna onartzen zuela (euskara gaztelania), ezin jakin konbikzioz ala pragmatismoz. Edozein kasutan, hezkuntzak euskaldunen lehen letra hizkuntza gisa euskara bermatu behar zuen lehenik, eta ondoren gaztelaniarekin osa zitekeen hezkuntza hori (baina beti ere
|
euskarari
eutsiz). Ohartu euskarazko irakaskuntza Azkuerentzat ez zela soilik jarduera garrantzitsu edo interesgarri bat, baizik euskararen biziraupena bera bermatzeko tresna nagusia («La labor más eficaz para la euzkerización de nuestro pueblo»).
|
|
|
Uema Eguna ospatu zuten larunbatean Azpeitian udal elkarteko kideek, Sustraiak galtzen ez utzi,
|
euskarari
eutsi lelo bezala hartuta
|
|
|
Uema Eguna ospatu zen larunbatean Azpeitian, Sustraiak galtzen ez utzi,
|
euskarari
eutsi lelopean. Bertan," euskara nagusi izango den lurgunea ezinbestekoa" dela aldarrikatu zuten Uemakoek, Udalerri Euskaldunen Udal Elkartekoek.
|
|
2009
|
|
|
Eremu horiei euskal hizkuntza komunitatearen" birika" deituko diegu (Zalbide, 2004). Eskualde eta herri horietan,
|
euskarak
eutsi egin die bizirik irauteko funtsezko eremuei, eta udal administrazioan ere badu benetako presentziarik: euskal komunitatearen" birikak" dira, azken gotorlekua, ordezkaezina.
|
|
|
Elkarrizketa berean, beheraxeago esandako hitzak dira hauek: "
|
Euskarari
eutsi behar diogu, geure herritasunaren gauzarik garrantzizkoena bera delako". Nork ez du aditzen hitz horietan Txillardegin hainbat narbarmendu izan du ideia:
|
|
|
Horrenbertze urte Donostian eta Sunbillako
|
euskarari
eusten diozu...
|
|
|
Euskara da gure euskarria.
|
Euskarak
eusten digu Herri eta jende gisa. Euskara da Euskal Herria askatzeko dugun armarik zorrotzena.
|
|
2010
|
|
|
Ahozko tradizioaren bilketan eta garai bateko euskara biziaren lekukotasunak jasotzeko oso emankorra izan liteke oraindik ere, eta hor badago oraindik ere zer jasoa, baina, hori ukatu gabe, euskararen berreskurapenean funtzio berezirik ez duela uste dugu. Garrantzitsua da baserrietan
|
euskarari
eustea, herriko gainerako biziguneetan garrantzitsua den bezalaxe.
|
|
|
Hasteko, 20 urteotan nafarrak 527.318 izatetik 636.038 izatera pasatu dira(% 21eko hazkundea). ...i ahul ez dezala eta euskara nafar berriei integraziobide gerta dakiela. bertze alde batetik, ikusiko dugun bezala, azken hamarkadetan hizkuntzaren berreskurapen demografikoa belaunaldi gazteetan gertatu da nabarmenen baina jaiotza tasa apalagatik euskaldunen hazkunde demografikoa ez da espero zitekeen bezain handia izan. euskaldunen banaketa geografikoak ere ez du alde jokatu Mendialdeak, bertako
|
euskarari
eutsi dion eta euskaldun gehien biltzen duen eremuak, pisu demografiko erlatiboa galdu baitu eta gainera, eremu erdaldunarekin ―hiriburuarekin bereziki― duen zerbitzu eta jarduera ekonomikoen morrontza ez da txikitu.
|
|
|
Zeruko aberria leenagokoa dalako mundu ontakoa baiño.
|
Euskarari
eusteko ta euskal oiturak zaintzeko, gaurko egunez, ikastola bezalakorik ez daukagu. Emen ere sartu zaigu etsaia:
|
|
|
Erromara heldu nintzenean, 1986an, zenbat urtetarako nindoan jakin gabe,
|
euskarari
eustea erabaki nuen. Apaiz bezala, eguneroko mezan edo otoitzean euskara erabili ohi nuen.
|
|
|
Hain zuzen, Irantzu, euskal rock ustez eta erradikala Euskal Herriak irauteaz aritu izan da urteotan, euskal izaerari zein
|
euskarari
eusteaz. Ze modernitate etor daiteke ikuspegi tradizionalista horretatik?
|
|
|
Zaude, zaude. Euskal izaerari zein
|
euskarari
eustea oso modernoa izan zen hirurogeiko hamarkadan —begira Ez Dok Hamairu— eta geroztik ere, laurogeiko hamarkadan batez ere.
|
|
|
Arrazoiaren argudioei baino gogoaren deiei kasu gehiago egin behar zaiola erakusten zen Unamunoren filosofian. Eta halaxe jokatzen dute euskaldunek
|
euskarari
eusten diotenean. Unamunok berak, Salbatore Mitxelenaren ustez, ez zuen puntu horretan bere filosofia konplitzen.
|
|
|
Euskarari bizia eman zion. Horregatik Laudioko herriak asko zor dizu, eta ikastolaren alde tinko egin genuenok egin ahal dizugun omenaldirik onena, orduko eta gaurko ilusioaz
|
euskarari
eustea da, eta Laudioko kaleetan erabili eta zabaltzea.
|
|
2011
|
|
|
Zati onetan, euskeraren bizitzarekin urbildik zerikusi [sic] duan puntu bat edo beste sartu da. Esate baterako, Elizak eta eliz-gizonak
|
euskerari
eusteko zer dezaketen. (...) Jakintzazeregiñetan euskerak duen utsunea, utsune orren sustraiaz eta gaitz ori erremediatzeko egin ditekenaz, mintzoko da beste bat.
|
|
2012
|
|
|
) ‘zer, ez dakigu solasean edo zer? ’ klaro, gu eskolara joaten ginen erdaraz" (Nikolas, 3 FG). haurren hizkuntza sozializazioaren aitzinean zenbait gurasok jarrera hau izan zuten: ez zuten eztabaidatu erdara hutsezko eskolatzea, ez eta seme alabek erdara ongi ikasi beharra ere, baina haurren eskolaz kanpoko harremanetan eta bereziki, etxe barnekoetan,
|
euskarari
eusteko eta erdararako mintzaldaketa ez gertatzeko eraginkor jokatu zuten.
|
|
|
Bordetako iruritarrak nekazariak izan dira eta egun ere abeltzaintzari lotuta segitzen dute, nahiz eta batzuetan horrekin batera bertze jarduera ekonomiko bat izan. hizkuntza aldetik karrika eta erreka hagitz desberdinak izan dira. herriguneko gizarte bizitza erdaraz izan da; errekako familien bizimodua aldiz, euskaraz. euskararen historia hurbilean maiz nabarmendu da baserrien garrantzia
|
euskarari
eusteko (Irigaray 1956, estornés 1960, Sánchez Carrión 1972).
|
|
2013
|
|
|
|
Euskarari
eusteko ahalegina
|
|
|
Alegia, euskaraz egin nahi dugula hobeki sentitzen garelako, ez dela apeta hutsa.
|
Euskarari
eusteak hainbatetan sortzen dizkigun gatazkatxo eta deserosotasun handien eta txikien gainetik euskaraz egin nahi izaten dugu, hain zuzen ere, batean edo bestean ez garelako berdin sentitzen.
|
|
|
— Malgutasun diglosikoan erortzeko arriskua atzematen da euskararako joera dutenengan ere. Hizkuntza koherentziari garrantzia ematen dutenek ere jendarteko harreman sare zabalagoetara jauzi egiten dutenean ingurukoekiko komunikazioa lehenetsi ohi dute,
|
euskarari
eusteko motibazioen gainetik. Horrek hizkuntza ordezkapena ekar dezake jatorriz euskaraz diharduten lagunarte horietara, adinean aurrera egin ahala ugalduz doazen harreman sareetan erdararako joera nagusi bada.
|
|
|
Euskara etxean jaso edota erabiltzen duten gazteak ondo sentiarazten dituzten espazioak dira, eroso dauden hizkuntzan aritzeko aukera daukaten heinean. Aldiz, euskara bide kulturaletik eurenganatu dutenentzat hizkuntza errefortsu garrantzitsu izan daitezke, euskal giroan murgiltzeko eta, bide batez,
|
euskarari
eusteko parada eskaintzen dietelako. Hor dago bada, Arrasaten, elikatu eta saretu beharreko ingurunea.
|
|
|
Testuinguru euskaldun hori arras erdaldundu zaie, ordea, ikaskide askoren hizkuntza aldaketaren ondorioz. Eurak
|
euskarari
eusteko gai izan bide dira, halere:
|
|
2014
|
|
|
Euskaraz hitz egiteko gai ez direnak baina ulertzen dutenak nola ekar ditzakegu elkarrizketa elebidunetara edo euskarazkoetara? Zer egin elebidunek elkarrizketetan
|
euskarari
euts diezaioten erdararen inertziari amore eman gabe. Umeekin lan handia egin da, eta haiek erabiltzen dute gehien euskara.
|
|
|
datu interesgarria da, Burgin euskara Bidankozen baino lehenago galdu zela jakinda. Petrak orduko Bidankoze hartan
|
euskarari
eutsi bazion, etxean jaso zuelako izango zen ezinbestean, eta hizkuntzaren jarraipenean amak horren garrantzitsuak izanik, ez da samurra 1838an sortutako emakume burgiar hura besterik gabe erdalduntzat jotzea. José Antoniok eta Feliciak beste hiru seme alaba izan zituzten; zoritxarrez ez dut haiei buruzko xehetasunik jaso.
|
|
|
5 Dena den, Bidankozen jasotako albisteak kontuan hartuz, mendearen bigarren laurdenean zehar jaiotako burgiar batzuek behinik behin
|
euskarari
eutsi ziotela susma daiteke.
|
|
|
Bide batez hainbat asmo berri izaten ditugu urteberriari ekitean, horietariko bat ondoko hau ondo etorriko litzaiguke:
|
euskarari
eustea ahalik eta gehien, eta bukatzeko irakurle sufritua eta estimatua, urteberri on zuri ere.
|
|
|
Jende askok lan handia egin behar izan duela hori posible izan dadin: ikastetxeetan, administrazioan, herriko elkarteetan… Esfortzu kolektibo izugarria egin du Orioko herriak
|
euskarari
eusteko eta euskararentzat esparru berriak irabazteko.Baina, horretaz jabetzeaz gain, gazteek jakin behar dute, baita ere, oraindik asko dagoela egiteko eta euskararen egoera ez dela, ezta Orion ere,' bertan goxo' geratzeko modukoa.Etengabe aldatzen ari den gizarte honetan erronka berriak planteatzen zaizkie gure gazte euskaldunei (beste hizkuntza batzuk ikasi beharra, aniztasunera mold... Hori landu beharra dago, eskolan, etxeetan eta herrian.
|
|
|
Fokua asko zabalduz, nik ondorio bat aterako nuke ikerketa, inkesta eta neurketa guztiek erakusten diguten horretatik: gure lurralde honetako hizkuntza gutxituari eusteko,
|
euskarari
eusteko alegia, sekulako ahalegin soziala eta pertsonala egiten ari da, urte askoan mantendu den ahalegina, denbora, gogo, ilusio, energia, diru eta bestelako asko eskatu eta xahutu duena. Eta ahalegin ikaragarri horrek, datu soziolinguistiko gordin eta zenbakizkoetan begiratuta, ez du ekarri nahi eta espero genuena.
|
|
2015
|
|
|
Horretan asko daukagu ikasteko katalanengandik, haiek ere guk bezala hizkuntza mendekotasuna egunero praktikatzen baitute. Zergatik egiten zaigu, bada, horren zaila
|
euskarari
eustea euskaldun hartzaileekin, hau da, hitz egiteko gai ez direnekin edo gai sentitzen ez direnekin, edo are euskaraz mintzatzeko gogorik ez dutenekin. Zergatik kostatzen zaigu hainbeste mintzaide horiekin euskaraz egitea ulertu egiten digutela dakigun arren? 3
|
|
|
Gauzak argiago uzteko, eta gaur egungo ustekeratik bitxia suertatzen bada ere: euskal nazionalismoak dituen aukeren arteko bat
|
euskarari
eustea eta euskaran sostengu politikoa bilatzea den bezala, beste aukera bat euskarari garrantzi txiki eta mugatua ematea izan liteke. Beste era, gaur egun harrigarri?
|
|
|
1 atala) eta, beraz, nazionalista ez denak ere euskara eta Euskal Herria maite dituela, edo maite ditzakeela, ezarri behar da. Euskara ez da nazionalisten monopolioa, eta
|
euskarari
eusteko nazionalista izan beharra argudio okerra da. Egia da, bestalde, arrazoi politikoen kariaz, normalean?, zenbaitek erdeinu edo gorroto nabaria erakusten duela euskararekiko.
|
|
|
Euskara/ Gaztelania (edo Euskara/ Frantses) bikotea ez da ia inoiz elebiduntasuna izaten, diglosia baizik. Biharko euskaldun europarrek,
|
euskarari
eusteko, ingeles gehiago egin behar lukete eta gaztelania (edo frantsesa) gutxiago. (...) Ingelesa, bai, glotofagoa da, baina ez da euskararen etsaia(...).
|
|
|
Dena den, Euskal Herrian, gizartean gaztelaniaren eta frantsesaren ezagutza hedatu ahala, euskaldunen zati handiak utzi zion bere seme alabei euskara transmititzeari, harik eta euskara gutxiengoaren hizkuntza bihurtu arte. L hizkuntzak atzera egiteak pitzatu egin zuen diglosia, baina
|
euskarari
eutsi ziotenek modu diglosikoan eutsi (behar izan) zioten.
|
|
|
‘Elebitasunik gabeko diglosia’ dei dakioke horri, baina elebitasunik gabeziak iraunarazi du euskara, ez diglosiak. Euskaldun askok eta askok, nork bere estatuko erdara ikasi ahala, ez zioten
|
euskarari
eutsi, ezta modu diglosikoan ere, utzi egin zuten, besterik gabe. Eta lehenago utzi ez bazuten, materialki ezin izan zutelako izan zen, hau da, beste hizkuntzaz ez zekiHizkuntzaren atzerakada aztertzean" diglosiaren galera" ez da kausazko azalpen.
|
|
2016
|
|
|
Beldur ziren jendearen erreakzioez, baina uste baino harrera hobea jaso dute. Harritu ere harritu dira, beti
|
euskarari
eutsita noraino irits daitezkeen ikusita.
|
|
|
Oraingoz 2001 eta 2011ko datuekin Euskal Herriak daukan benetako itxura hori ikusita? zer gertatuko da Egiako aitzindarien gibeletik zientoka batzuk eta gero milaka euskaldun ari baldin bagara
|
euskarari
eusten gure egunerokoan?».
|
|
|
Aurreneko kanpaina martxan da. Euslea
|
euskarari
eusten diona da; Urdiaingo euskalkian euslia eta pluralean eusliek.
|
|
2017
|
|
|
Euskararen ezagutzaren eta erabileraren artean halako aldea zerk eragiten duen ikertzerakoan, faktore asko izan behar direla kontuan ondorioztatu dute bi teknikariek: " Euskararen aldeko hizkuntza politika ausartak eta eraginkorrak ez dira nahikoa,
|
euskarari
eustea ahalbideratzen duen ekosistema osoak huts egiten baldin badu. Argi dago euskara sustatzeko hizkuntza politiketan orain arte kontuan hartu diren faktoreez gain, euskaraz naturaltasunez hitz egitea ahalbideratzen duen ekosistema osoa dela zaindu beharrekoa.
|
|
|
Euskara 2017an zenbatek ulertzen duten laster jakingo da, estatistika berriak martxoan plazaratzean ikusiko da urteotako aurrerapena. Oraingoz 2001 eta 2011ko datuekin Euskal Herriak daukan benetako itxura hori ikusita… zer gertatuko da Egiako aitzindarien gibeletik zientoka batzuk eta gero milaka euskaldun ari baldin bagara
|
euskarari
eusten gure egunerokoan?
|
|
|
Feminitatea, beraz, estatiko eta latente den zerbait da (acosta, 2013). transmisioa nahiko rol pasiboa da, ez da dinamikoa: zuk duzun zerbait ematen duzu, baina ez da oso ekintza sortzaile aktiboa eta ez du beti eman lukeen emaitza lortzen. eta emaitzarik ematen ez duenean emakumeak erruduntzat hartzea ohikoa ere izan da. horregatik, zenbaitetan euskararen galeraren errua emakumeei leporatzea ere ohikoa izan da (hernandez, 2004). ardura, beraz, emakumeen esku utzi bada ere, eta
|
euskararen
euste eta biziberritze lanean andreek lan handia egin badute ere, paradoxikoki arlo publikoan gizonezkoak izan dira euskararen (hitzaren) jabe agertu direnak. emakumeei transmisore papera egotzi zaie, baina euskararen biziberritze dinamika publikoan ez zaie protagonismorik aitortu.
|
|
|
Euskara 2017an zenbatek ulertzen duten laster jakingo da, estatistika berriak martxoan plazaratzean ikusiko da urteotako aurrerapena. Oraingoz 2001 eta 2011ko datuekin Euskal Herriak daukan benetako itxura hori ikusita... zer gertatuko da Egiako aitzindarien gibeletik zientoka batzuk eta gero milaka euskaldun ari baldin bagara
|
euskarari
eusten gure egunerokoan?
|
|
|
Horregatik, zenbaitetan euskararen galeraren errua emakumeei leporatzea ere ohikoa izan da. Ardura, beraz, emakumeen esku utzi bada ere, eta
|
euskararen
euste eta biziberritze lanean andreak lan handia egin badute ere, paradoxikoki arlo publikoan gizonezkoak izan dira euskararen (hitzaren) jabe agertu direnak. Emakumeei transmisore papera egotzi zaie, baina euskararen biziberritze dinamika publikoan ez zaie protagonismorik aitortu.
|
|
2018
|
|
|
Euskararen erabilera bultzatzeko asmoz sortu zuten eta 2016an indar proba deitu zioten hilabete eta erdiko egitasmoa jarri zuen martxan taldeak. Astebeteko txandatan guztira 1.800 pertsonak hartu zuten parte
|
euskarari
eustea xede zuen ekimen hartan. 2016 urteko ekintza hura, ordea, pizgarria izan zen hernaniar askorentzat eta hasitako bide hari jarraipena eman behar zitzaiola ikusi zuten hainbatek.
|
|
|
Parte hartzaileek, beraz, helburu espezifiko bat hautatzen dute ekimenean parte hartzea erabakitzen dutenean. Helburu hori izan daiteke eguneko 24 orduetan eta edonorekin
|
euskarari
eustea, edo pertsona jakin batekin duen hizkuntza ohitura aldatzea, bakoitzak berak aukeratutako erritmoan. Erronkari ekin diotenen gehienek, %72, 7k, hizkuntza ohitura pertsona talde edo kolektibo batekin aldatzea hautatu du, pertsona konkretu bat aukeratu beharrean.
|
|
|
Horregatik, hizkuntza ohitura aldaketa bati ekiterakoan, funtsezkoa da komunikazioa ziurtatu beharra. Nolanahi ere, gure hizkuntza portaera elastikoa izatea komeni da, batzuetan tenkatuz(
|
euskarari
eutsiz) eta beste batzuetan lasaituz (gaztelaniaz eginez ezinbestekoa denean), baina berriro ere euskara itzuliz. Ez dadila plastikoaren antzekoa izan, alegia, tenkatze lasaitze horretan ez dadila euskararako joera lasaitu eta gaztelanian gogortu." Arroztasunetik harrotasunera"
|
|
|
Bermeoren kasuan, talde eztabaidatan parte hartutako asko euskaltzaleak izan arren, beraien ingurune hurbilenean ere gaztelaniarako joera badagoela esan dute, eta kostatu egiten dela horrelakoetan etengabe
|
euskarari
eusten aritzea.
|
|
|
Bermeoren kasuan, taldeeztabaidatan parte hartutako asko euskaltzaleak izan arren, beraien ingurune hurbilenean ere gaztelaniarako joera badagoela esan dute, eta kostatu egiten dela horrelakoetan etengabe
|
euskarari
eusten aritzea.
|
|
|
Bestalde, Ondarroan, herritik kanpo jaiotakoekin ere joera orokorra
|
euskarari
eustea dela esan dezakegu, lehenengo hitza euskaraz egiten dutela baitio %77, 7k. Kasu honetan ere, Bermeoko datua —%58— baxuagoa da, erditik gora badago ere.
|
|
|
Maila mikrosozialean ere euskararen egoera osasuntsua da: euskaldunen harreman sarea trinkoa da,
|
euskarari
eusteko jarrera nagusia da eta agerikoa da euskaraz egiteko gaitasuna badutela herritarrek. Arazoak maila makrosozialean aurkituko ditugu, hizkuntza politika orokorraren edo bestelako politiken ondorioz etor daitezkeenak.
|
|
|
Ez naiz luzatuko honetan, baina neurtuta ere badago (zabalduta ez, ordea). Areago, alabaren gela ikastolako" euskaldunenetakoa" omen (irakasleek dixit), baina ia ia guztiek(" ia ia" ez dakit zergatik jarri dudan...) hobeto menderatzen dute erdara euskara baino, eta gutxi batzuk baizik ez dira
|
euskarari
eusten saiatzen direnak. Hiztun osoak izatekotan, erdaraz askoz osoagoak dira euskaraz baino.
|
|
|
Ni neu oso eszeptikoa naiz honetan, gehien bat ikusten dudalako hizkuntza politikaren lan ildoak ezartzerakoan euskaratik larregizko errespetu, beldurra ia; eta gutxiagotasun konplexuz beterik dihardugula. Txarrena da, gutxiagotasun konplexu hori erabat barneratuta dugula hiztun gehienok eta ez dakit ze edukazio klaseren izenean,
|
euskarari
eustea erdaldunen aurrean erradikalismotzat jotzen da. Katalunyan adibidez, hau guztiz normalizatuta dago; baina gurean erraz lerratzen gara erdarara euskal hiztun guztiok eta hori konplexu horren seinalea da, noski, gerora euskararen inguruko politiketan isla duena.
|
|
|
Euskaldun bati, aldiz, ezaguna egin behar zaio egoera, nahita nahiez.
|
Euskarak
eutsi egin die Espainiar eta Frantses kultura hegemonikoen enbatei. Izango da, suomieraren antzera, gure gramatika erregular eta malgua erraz moldatzen delako egoera berrietara, eta etengabean jaso eta inkorporatzen dituelako erdaretatik jasotako hitz berriak.
|
|
2019
|
|
|
Ber denboran entzuten genuen hirietako jendea erraten: " Hirietan euskara ezin da praktikatu, ez da aukerarik, debaldetakoa litzateke lehen hitzak euskaraz egitea edo
|
euskarari
eustea, edo elkarrizketa elebidunak plantan ematea. Horrek balio du Hegoaldearentzat edo herri euskaldunentzat, baina gurean ez du balio".
|
|
|
Bere moduko jendea ezagutu du taldean eta kalean topo egin izan du beraiekin eta
|
euskarari
eutsi diote. Mintzalagunek asteroko juntadizoaz gain, bestelako ekintzak egiteko aukera izaten dute.
|
|
|
2 AuRREKARIAK hernanin 2013an hasi ginen kaleko euskararen erabilera indartzeko esperimentu berri batzuk martxan jartzen. Euskararen Nazioarteko Egunaren bueltan Tour linguistikoa antolatu genuen. herriko sei leku esanguratsu hautatu eta hernaniko euskararen historia soziala kontatu genuen. hurrengo urtean, 2014an, saiatu ginen herritarrei azaltzen
|
euskarari
eusteak zer nolako garrantzia zuen. " Euskara ari du" ordurako udalak erabiltzen zuen leloaren pean egun bateko erronka planteatu genuen erdigunean, kaxkoan.
|
|
|
1.800 lagun inguruk hartu zuen parte, astebetez batzuek, aste gehiagoz beste batzuek.
|
Euskarari
eusten jarraitzeko gogoz amaitu zuten. Lehen urrats bat izan zen, baina, era berean kezka eragin zigun:
|
|
|
Nork bere neurriko erronka, izan handia edo txikia, baina erreala: " halako harreman hura, lagun harekin, amarekin, kuadrillarekin, lankidearekin edo kirol taldekoarekin daukadana, eta gaztelaniaz egiten dudana, euskarara ekarriko dut edo ekartzen saiatuko naiz, nik
|
euskarari
eutsita".
|
|
|
— p. kasaresen ustez, oso garrantzitsua da komunikazio formal eta informalen arteko zubiak eraikitzea hizkuntza tranferentziak gauzatzeko, komunikazio erdi instituzionalen bidez (aisialdi antolatuko jarduerak, kirol jarduerak...). halaber, haurrek
|
euskarari
eusteko baldintzak azaltzen ditu: "... aukera kuantitatiboki nahikoak, ohikoak, eta kualitatiboki askotarikoak, eskolara soilik ez mugatuak(...), askotarikoak, usuenak, trinkoenak..." (kasares, 2017:
|
|
|
• traolak osatzean, askotan, hitz solteak erabiltzen dira, eta, sare sozialetako hizkuntza aberastasuna tarteko, zaila izan liteke traola ulertzea beste hizkuntza batean egoteagatik (Lee, palsetia, Narayanan, patwary, Agrawal eta Choudhary, 2011). hala ere,
|
euskarari
eusten diogu.
|
|
|
Etxepareren manifestu literario batekin euskarari aginduz jalgitzeko eta jalgitzeko plazara jaio zen euskal literatura. Ordutik izan da han hemen manifestutzat har daitekeen hainbat testu, esate baterako, Manuel Larramendiren Karta ederra Sebastian Mendibururi idatzia eta manifestu baten traza duena euskararen hainbat gaitz ezjakintasuna, nork bere txokoko
|
euskarari
eustea, erdaren eragina eta beste seinalatuz.
|
|
|
Euskara beharrezko egin nahi genuen, lau egun horietan bederen. Erdarara lerratu gabe,
|
euskarari
eutsi behar zioten Aguraingo 18 urtetik gorako euskaldunek. Edozein egoera delarik, euskarari eustea baita norbanakoen hautua euskara beharrezko egiteko.
|
|
|
Erdarara lerratu gabe, euskarari eutsi behar zioten Aguraingo 18 urtetik gorako euskaldunek. Edozein egoera delarik,
|
euskarari
eustea baita norbanakoen hautua euskara beharrezko egiteko. Norbanakotik hasita, baina 284 lagunek batera egitearen babesarekin, norberaren hizkuntza ohiturak aldatzea egingarriagoa da era kolektiboan egiten bada.
|
|
|
Martxotik azarora arte, euskaldunek egoera ezberdinetan
|
euskarari
eusteko baliabideak bereganatzeko hainbat ekintza burutu genuen: euskarari eusteko tailer ra k, hitza ldia k, deka logoa eta gomendioa k hainbat euskar rita n buzoneatu, mikrobideoak...
|
|
|
Martxotik azarora arte, euskaldunek egoera ezberdinetan euskarari eusteko baliabideak bereganatzeko hainbat ekintza burutu genuen:
|
euskarari
eusteko tailer ra k, hitza ldia k, deka logoa eta gomendioa k hainbat euskar rita n buzoneatu, mikrobideoak... Aguraingo 284 lagunek konpromisoa hartu zuten azaroaren 8tik 11ra euskaraz egiteari eusteko.
|
|
|
Berria (2019).
|
Euskarak
eutsi, erdarek irabazi. Berria,.
|
|
|
euskarari ez dio baliorik ikusten literatura egiteko. Unamunok, balio guztia ukatzeaz gainera, progresoaren kontrakotzat dauka
|
euskarari
eustea, eta euskara hil dezatela eskatzen die euskaldunei:
|
|
|
—Bai, eskuaraz! Egia esateko, han bizita, eta gurearen batere premiarik gabe, ez dakit nondik ateratzen
|
duen
eskuarari eusteko indar eta kemen hori. Baino hala da.
|
|
|
|
euskarari
eutsi zion belaunaldikoa.
|
|
2020
|
|
|
Ahobizi euskaraz eginen duena izanen da, «lehendabiziko agurra beti euskaraz eginen duena». Parekoak euskara ulertzen badu elkarrizketan
|
euskarari
eutsi dio, «elkarrizketa elebiduna bada ere». Euskaraz ongi edo erdizka dakiena «baina beti euskaraz egiteko prest dagoena» izan daiteke ahobizi.
|
|
|
Kideek euskaraz ulertzen ote duten ez dakidanean lehen hitzak, beti, euskaraz egiten ditut; euskaraz ulertzen badute, euskaraz jarraitzen dut. Batzuetan zaila izan arren, elkarrizketa elebidunetan ere
|
euskarari
eusten diot kideek ulertzen dutenean.
|