|
2000
|
|
|
Datu hauek ezagutu ondoren galdera bat egin behar diogu gure buruari. Errealitatea izanik Nafarroako populazioaren bi herenek elebitasunaren aldeko apustua egiten duela, zergatik aurkitzen dugu
|
euskararen kontrako
jarrera bortitza?
|
|
2001
|
|
|
Ñabardura askotarako espaziorik ezean, azpimarra dezadan zuzenean aipatu alternatibak duen tresna-aitzaki estrategiko nagusia, hain zuzen ere ETAren iharduera armatua. ...ren Zutabe mediatikoa (Lizarra-Garaziren sinatzaileak zikinduz), Zutabe politikoa (PSOE Mayor Orejaren esku utziaz), Zutabe instituzionala (erakundeen egonkortasuna kolokan jarriaz), polizia Zutabea (bide polizial hutsa legitimatuaz), nazioarteko Zutabea (munduan zehar abertzaletasunaren kontra egin den kanpainari sinesgarritasuna eskainiaz), hezkuntza eta hizkuntza Zutabeak (euskal eskolaren eta
|
euskararen kontrako
kanpainak erraztuaz)...
|
|
|
Batez ere bi arrazoi nagusi daude, nire iritziz,
|
euskararen kontrako
dinamika bortitz honen atzean:
|
|
|
1. Aspaldi honetan bizi dugun
|
euskararen kontrako
mugimendua ez dut uste berria denik. Nire iritziz, hau da gure gizarteko herritar eta agintari batzuek orain duten jarrera eta betidanik izan dutena.
|
|
|
Dudarik gabe, gaur egungo egoera politikoak, gizarte zati batek euskara eta abertzaletasuna lotzean (lotze horrek dakartzan konnotazio gutxiesgarri guztiekin),
|
euskararen kontrako
jarrera atzerakoi hauek bultzatu eta sustatzen ditu.
|
|
|
Agian, diskurtso zaharra ustezko liberalismo-ideiaz jantzi dutelako ez zaigu horren ikusgarri agertzen, baina aspaldidanik dator orain bortizki jasaten dugun erasoa, euskararen kontrakoen esanetan, ñabardurak ñabardura, ez da berritasun handirik antzematen. Euskalduntzeak bazterkeria eta xenofobia dakarrela, euskara eta biolentziaren artean lotura dagoela, erdaldunak biktimak direla, norbanakoaren borondatea eta askatasuna ez dela errespetatzen eta antzekoak darabiltzate, baina sakonean,
|
euskararen kontrako
itsukerian lehengo lepotik burua.
|
|
|
Bi helburu, bada: lehena,
|
euskararen kontrako
jarrerak sustatzea, euskaldun eta euskaltzaleenganako arbuioa sortzea komunitate erdaldun elebakarrean; eta, bigarrena, beldu rra sortzea eta euskaldunok berezko hizkuntzari uko egitea —Francoren garaian bezalatsu— euskal komunitatean.
|
|
|
Eguneroko lanarekin batera, prentsan, kalean eta nazioarteko erakundeen aurrean iraun beharko duen kanpaina bat garatzeko ahalegin guztiak jarri beharko ditugu, Gobernu honen astakeriez eta zentzugabekeriaz nafar hiritarren gehiengoa ohar dadin,
|
euskararen kontrako
politika irrazional honi amaiera jar diezaiogun.
|
|
|
Eta bukatzeko desobedientzia zibila (edo Nafar Gobernuari pase forala, nahi badugu), baina aktiboa izan dadila:
|
euskararen kontrako
eraso guztien aurrean erreakzioneurriak aurrera eramanez, behar den lekuan salaketak eginez, normalizaziorako iniziatibak sortu eta lagunduz... (Parlamentuan, hemengo eta nazioarteko epaitegietan, udal administrazioan, sindikalgintzan, enpresetan, kaleko mobilizazio sozialen bidez...).
|
|
|
Historia mamitsua da hortik aurrerakoa, baina garaiha rtako kronika politikoa ez baino
|
euskararen kontrako
erasoez ari naiz. Eta gauza batzuk argi gelditu dira eraso hauen nondik norakoak aztertzean, azaletik besterik ez bada ere.
|
|
|
Eskuindarrak ere badira euskararen aldekoak —lehen orain baino gehiago, egia esan— eta euskararen kontra daudela egia izanik ere, onartezina da gaur egun jarrera hori. Bai ikuspuntu politikotik, pertsonaren eskubideak urratzen direlako, bai kulturaletik, ondare kulturalaren kontrako erasorik onartu ez daitekeelako, eta baita soziologikotik ere,
|
euskararen kontrako
diskurtso tinkoari ezin zaiolako jendaurrean eutsi. Beraz, derrigorrezkoa da, neke arrastorik gabe, UPNren eraso horri aurre egitea, eta ez besoak gurutzatuta gelditzea.
|
|
|
Baina UPNn ere ez da amaitzen arazoa. NafarroakoAlde rdi Sozialistak, Juan Jose Lizarbe buru duenetik, eta PSNtik baino UPNtik gertuago dabilen Vctor Manuel Arbeloa eta Aurelio Arteta bezalako ustezko intelektualen eskutik, sekulako sarraskiak egin ditu euskararen kontra, eta kasu honetan ez du balio eskuindarrak direla esatea —ezkertiartzat jotzen du bere burua NASek— edota
|
euskararen kontrako
grina berezkoa dutela pentsatzea. Arazo sakona da benetan Nafarroako sozialistena, baina hizkuntzari dagokionez, alderdiko militante asko borrokatu dira —hauek ere lehen orain baino gehiago— euskararen alde, eta Jose Luis Castejon Parlamentuaren presidentea rn kasua adibide bat besterik ez da.
|
|
2002
|
|
|
EZ ditugu nahi Aznar eta bere koadrilak, maiatzeko hauteskundeetan azaldutako bake formulak. Bakea ez baita lortuko ikastolen txikitzearekin,
|
euskararen kontrako
erasoekin, euskaraz meza abestea bihurtzearekin. ETAren desagertzea benetan onuragarria litzateke denontzat.
|
|
|
Sarea zerbitzuaz gain, bi abokatuk Artekaria izeneko programa esku artean dute. Honen bitartez hiritarren eskaerak eta kexuak bideratzen dituzte eta
|
euskararen kontrako
erasoei erantzun egokia prestatzen dute, betiere erakunde publikoen jarraipena egin ondoren. Horrezaz gain, azarorako euskararen inguruko jardunaldiak prestatzea aurreikusi dute.
|
|
|
Nik hor ikusten dut benetan euskararen arriskurik handiena, alegia, euskarari orain arte eutsi baldin badiogu gure nahi berezi horri esker eutsi diogula neurri handi batean, baina nahikari hori desegiten bada, euskara bera ere desegingo dela. Kontua larriago izango da, gainera, jendea
|
euskararen kontrako
jarrerak hartzen hasten baldin bada. Eta has daiteke, batzuek zapalketaren sinbolotzat har dezaketen bezain laster.
|
|
|
Nafarroako kasuan argi eta garbi agertzen zaigu. UPNko gobernuaren
|
euskararen kontrako
politika beldurrak eragiten du. Hots, Nafarroako agintariek uste dute lehen hezkuntzan euskararen ereduen hazkundeak etorkizunean eragingo duen hiztunen potentzialak nabarrismo eta espainolismoari aurre egingo diola, eta horregatik indartzen dute euskararen kontrakoja rrera bortitza lehen hezkuntzaren matrikulazio garaietan.
|
|
2003
|
|
|
Beharrik ez zuela erantzun nion, gu geure burua defendatzera mugatzen baikara. Geure burua defendatzera," Egunkaria" ren itxiera ez baita soilik euskal prentsa eta
|
euskararen kontrako
erasoa. " Egunkaria" ren itxiera herritar guztien eskubide zibilen eta estatuko kazetari guztien kontrako erasoa da.
|
|
|
batzuek erasotzaileak markatutako dianari begiratu diote soilik; eta besteek erasotzaileari berari. Lehenentzat, erruduna ETA da, eta ETA egongo ez balitz ez litzateke halakorik gertatuko eta gaur egun Espainian handitzen ari den
|
euskararen kontrako
sukar hori ez zen existituko. Barrez hartuko luke argudio hori atxilotuetako batek, berak bildutako «Euskararen liburu beltzean» kontaezinak baitira ETA sortu aurreko urteetan eta mendeetan euskarak jasotako irainak.
|
|
|
Legazpiko udal langile guztiak gainera bat datoz: Udalean
|
euskararen kontrako
langilerik ez dago, baina lanean eta lankideekin denboraren erdia baino gehiago euskaraz egiten dutenak gutxiengoa dira (6tik 1 inguru). Ia denak, euskara gehiago erabiltzearen alde daude.
|
|
|
Gipuzkoa eta Bizkaian Mayor Orejaren estrategiak porrot egin duen bezala, Arabak honetan ere bere ezberdintasuna erakutsi du. Eta Nafarroan, ikusten da Itoitz, Gazteluko Plaza,
|
euskararen kontrako
erasoak eta beste hainbat eskandalu ez direla aski Sanz eta Barcina ahultzeko, eta Erriberan bertan indartzen segitu dute.
|
|
|
Euskal ikasketei zegokienez, frankismoaren gurarien artean, hasiera-hasieratik, euskal nortasuna desegiteko borondate irmoa zegoen. Euskara desagerrarazteko asmoa dugu horren lekuko; eta
|
euskararen kontrako
neurriak, eguneroko bizitzan eragin handia edukitzeaz gain, are nabarmenagoak ziren administrazioan, kultura idatzian eta irakaskuntzaren munduan. Dena den, hasierako urterik beltzenak pasa-tu ondoren, bide desberdinak erabiliz, beti ere maila apalean, eta agintarien umorearen menpe, euskararen aldeko mezuak zabaldu ziren.
|
|
|
Alegia, euskalduna izatea merezi al du? Globalizazioaren garai hauetan,
|
euskararen kontrako
erasoak benetan bortitzak diren honetan, merezi al du euskaldun izatea. Ustez bai.
|
|
|
Gutunean diotenez," euskara larri da eta euskal herritarren hizkuntza eskubideei erasotzen zaie". Mendetako historia erasokorra dute gogoan autoreek gutunean, eta azpimarratzen dute ezen XVIII. mendeaz gero bereziki bortitza izan dela
|
euskararen kontrako
borroka. Eta, diotenez," XX. mendearen komunikazioen munduan izandako bilakaerak eta globalizazioak euskararentzat testuinguru erasokorragoa osatu dute".
|
|
|
E rrealitate horrek behartu du UPN
|
euskararen kontrako
politika aktiboa martxan jartzera. Berriro ere, euskara gune geografiko jakin batean itxi nahi dute hedapena eragotziz, baina, oraingoan, suntsiketa politika erabiliz.
|
|
|
Beraz, epe motz, ertain eta luzean politika horrek izan dezakeen eragina edo kaltea herritarren borondatearen araberakoa izango da, dudarik gabe. Gauza bagara indarrak batzeko, estrategia adosteko, erakargarriak izatenja rraitzeko,
|
euskararen kontrako
politika sustatzen dutenak politikoki higatzeko eta normalizazioa erraztuko duten proiektuak martxan jartzeko, aurrera egingo dugu eta kaltea ez da handia izango. Amore ematen badugu, ordea, gureak egin du.
|
|
|
Azkenik,
|
euskararen kontrako
hizkuntz politikak ordain elektorala ekarri behar du. Horretarako bide bakarra gizabanako guztiengana iristeko bideak artikulatzea da etagezu rrezko informazio ofizialari aurre egitea errealitatea ikusaraziz eta errudunak seinalatuz.
|
|
|
Bestetik, botere guneetan izaten ahal diren balizko aldaketen zain egotea euskararen etorkizuna Nafarroan testuinguru politikoaren joan-etorrietara kondenatzea izanen litzateke. Ez baita ahaztu behar urte hauetan guztietan UPN izan dela
|
euskararen kontrako
politikaren ageriko aurpegia, baina hori ezin izanen zela PSN eta CDNren laguntzarik gabe aurrera eraman. Epe motz-motzean indar banaketan aldaketa handiegirik espero ez denez, bide instituzionala baztertu gabe herri ekimenetik eta euskaldunon eguneroko jardueratik sortu beharko da euskararen etorkizuna Nafarroan.°
|
|
|
• Eraso/ erantzuna dinamikaren ildotik datozen estrategiak: agintariek
|
euskararen kontrako
erabaki bat hartzen dute (azken dekretua esaterako) eta euskaltzaleok mobilizazioak egiten ditugu hori salatzeko, baina hartutako erabakiak indarrean segitzen du.
|
|
2004
|
|
|
Baina kasu honetan, nire ohiko mesfidantza aparte utzirik, badaude hiru gauza kontuan hartzeko: hasteko, ageriko interes politikoak, zeinek ikerketaren bultzatzaileak eraman dituzten azkeneko urteetan
|
euskararen kontrako
gurutzadan buru-belarri sartzera, goiko pentsalarien gogoeta antropologikoak euren neurriko ahi mehe eta ideologia merke bihurtu izan balituzte bezala; bigarrenik, bultzatzaileek beraiek nabarmendu dutela inkestaren fidagarritasuna; eta, hirugarrenik, ikerketaren emaitzek gurutzada horren porrota erakusten dutela, areago konparatzen baditugu aurreko urteetan egindako bertze ikerketekin. Argi eta garbi," ez gainditua" jaso behar du Pegenautek ebaluazio-buletinean.
|
|
|
Adierazpenaren ildoak sentidu jakin horixe du: . Batez ere bi arrazoi nagusi daude, nire iritziz,
|
euskararen kontrako
dinamika bortitz honen atzean: 1) Euskara Euskal Herria lurralde osoan egituratzen duen elementua da.
|
|
|
–Euskaldunek erabili egiten dute euskara; bi kulturadunek, aldiz, nahiz eta jakin, ez dute erabiltzen. Espainolek, berriz,
|
euskararen kontrako
jarrera dute?. 634
|
|
2006
|
|
|
Agente horien aldetik, etorkinen seme-alabak A eredura bideratze horren atzean jarrera edo motibazio ezberdinak egon daitezke: ikuspegi paternalistak (etorkin gaixoak...), interes korporatiboak (A eredua mantentzeko interesa),
|
euskararen kontrako
jarrera ideologiko-politikoak, erosotasuna, jarrera baztertzaileak, agenteen formazioa edota sentsibilizazio eza.
|
|
2007
|
|
|
jendea, giroa, beharrak… Bazkide naiz baina ez dut haren lanetan parte hartzen. Garai batean ez nintzen oso konforme egin zuen aldaketarekin, baina EHE behar da, talde bat aldarrikapenak eginen dituena,
|
euskararen kontrako
eraso eta abarrak salatuko dituena. Ez dakit funtzio hori betetzen duen, baina segur naiz bertan ari direnek eginak izango dituztela beren azterketak.
|
|
|
Eta ondorioz, ez dute ikusten, ez dute, bizitzen?
|
euskararen kontrako
eta euskal identitatearen kontrako inongo zapalkuntza edo bazterketa. Horien ustez, euskara ezaugarri partikularra eta naturala da, ez politiko-kolektiboa, eta ikusi ditugun giltzadurak zentzugabekeriak.
|
|
2008
|
|
|
Ez da inposatu behar, bistan dena eta onartu behar ere, euskarari buruzko mespretxua. Aspaldiko herritar frangok
|
euskararen kontrako
jarrera errespetatu behar. Frantses Akademiaren azken adierazpena baino ilustrazio hobeagorik badaiteke?
|
|
|
Euskara hizkuntza gutxitua da bere sorlekuan bertan, baina egoera hau ez da kasualitatez eragina izan. Urte luzez aplikaturiko asimilazio prozesuak, etenik gabe eman diren
|
euskararen kontrako
erasoak edota hizkuntza-politika iruzurtiak izan dira egun euskaldunon hizkuntzak bizi duen egoeraren erantzuleak; baina, era berean, urteetako borrokari eta irmotasunari esker, euskararen herria berreuskalduntze prozesu baten baitan da.
|
|
2009
|
|
|
Legebiltzarreko lehendakari euskaraz ez dakien bat izendatu dutelako, esate baterako. Nik neuk-esan beharrik ba ote dut?-
|
euskararen kontrako
ez ezik aniztasunaren eta demokraziaren beraren kontrako atentatutzat jotzen dut kargu publiko baterako elebakar bat izendatzea.
|
|
|
Hori ez da iritzi bat, errealitate historiko eta kulturala da, eta errealitate hori ukatzen denean, Araba bera ere ukatu egiten da. Ez dut esaten gaztelania gure herrialdean arrotza denik, inondik inora, baina lotsagarria eta justifikaezina da
|
euskararen kontrako
aritze sistematikoa.
|
|
|
Gainera, Araba gehienean bezala, toponimiak berak euskararen presentziaren gaineko informazioa ematen digu. Ez da bidezkoa zenbaitek Perez de Lazarragaren eskuizkribua bezalako dokumentu inportanteak baztertzea, eta aldi berean Veleiako ustezko iruzurra erabiltzea
|
euskararen kontrako
gorrotoa erakusteko. Horrela jokatuz gero, beldur barik esan dezakegu Veleian ez zela inoiz latinez berba egin, latinez idatzitako idazkunak ere faltsuak baitira.
|
|
|
Ez da bidezkoa zenbaitek Perez de Lazarragaren eskuizkribua bezalako dokumentu inportanteak baztertzea, eta aldi berean Veleiako ustezko iruzurra erabiltzea
|
euskararen kontrako
gorrotoa erakusteko
|
|
|
euskaldun zaharrak erabat sakabanatuta bizi ziren, eta euskaldun berriek edo euskalduntze prozesuan zihardutenek ez zuten leku aproposik ikasten ari ziren hizkuntzan bizitzeko. Horretaz gain,
|
euskararen kontrako
jarrera zuenik ere bazegoen Bilbon, jakina.
|
|
|
Euskara eragileentzat ere
|
euskararen kontrako
erabakia hartu du Auzitegiak. Azpeitiko EHE taldearentzat eta Behatokiarentzat" albiste oso txarra da" eta" euskaldunontzat oso iraingarriak diren arrazoiak ematen ditu".
|
|
2010
|
|
|
euskadiko erakundeen gidaritzan bideratzen ari diren hizkuntza politika kritikatu egiten dute. euskararen normalizazioa auzitan ipintzen dute, euskara, gizarteak ontzat ematen ez dituen gaiei eta bideei lotuta azaltzen dute, kasu askotan, indarkeriari. hizkuntza politikaren kostu ekonomikoa gehiegizkotzat jotzen da. eta euskara normalizatzerakoan inposaketarik gerta ez dadin, euskararen sustapena hiztun bakoitzaren borondatearen mailakoa izan beharko lukeela eta ez gehiagokoa adierazten da. egunkari hauek berauek, gaztelaniak ipar edo hego ameriketan bizi dituen testuinguru zailetan, espainiar hiztunen hizkuntza eskubideak errespetatzeko aldarrikapena egiten da hauek bizi duten egoera salatuaz. gaztelar hizkuntzaren hedapena eta handitasuna goraipatzen da beste aldetik. euskarari buruz hitz egiterakoan berriz, espainiar guzion ondaretzat jotzen da hizkuntza hau gaztelaniarekin batera. baina sustatu eta babestu beharrekoa gaztelania da eta ez euskara. euskal prentsaren artean joera ezberdinak ikusten dira, baina bada bereizgarri nagusi bat espainiar prentsarekiko, euskararen auzia eztabaida politikora ez mugatzearena hain zuzen. euskararen eztabaidan protagonista nagusiak, erakundeak eta udaletxeak ageri dira, baina hauekin batera euskal hiztunak, gurasoak, herritarrak ere agertzen dira eragile nagusi bezala. euskarari buruz hitz egiterakoan hizkuntza gutxitu honen ezagutzaz, erabileraz, normalizazioaz hitz egiten da. euskara herri izaerari lotua agertzen da, identitatea edo Euskalerria bezalako kontzeptuekin lotuta. azkenik hizkuntza honen inguruko jokabideei dagokionez, euskal prentsan hizkuntza honekiko erasoen salaketa, hizkuntza eskubideen errespetuaz eta Euskararen Dekretuari buruzko aipamenak egiten dira. esan behar da hala ere, euskal prentsan ere ageri dela euskararen gaia eztabaida politikoan kokatzeko joera, honela gara eta berriak Euskal Herria edo eskuinaren aipamena egiteko joera dute. honelako jarrera adierazten dute egunkari hauek:
|
euskararen kontrako
erasoen salaketa egiten da, gernikako estatutuak gizarte elebiduna sortzeko zuen helburuak porrot egin duela adieraziz. elebitasunaren porrota agerian jartzen dute, hainbat arlotan euskal hiztunek izaten dituzten hizkuntza eskubideen urraketak aipatuz. erakundeei aldarrikatzen zaie bestalde, euskararen gizarte egoera normalizatuaren bermea, bereziki eusko Jaurlaritzari. honi ziurtatu ezin duena e... egunkari hauek, hizkuntzen inguruko elkarbizitza aldarrikatzen dute. baina elkarbizitza honela ulertzen dute:
|
|
|
— zenbaitek, euskara, gizartean ontzat ematen ez diren gaiei eta bideei lotuta azaltzen dute, politizazioarekin lotuta, arazo sortzaile eta gizarte banaketaren eragiletzat jotzen dute. euskararen normalizazioa, hiztunaren borondatean oinarritu behar dela aipatzen dute, askatasunez, inposaketaren arazoa mahai-gainean jarriz. garbi azpimarratzen da euskara gutxiengoaren hizkuntza dela gizarte honetan. — beste batzuentzat,
|
euskararen kontrako
eraso horrexek ematen dio bide, elebitasuna eta hizkuntzen elkarbizitzaren akordioarekin haustera, euskararen normalizazioa motelegia eta gutxiegizkoa dela kritikatu eta gune elebakarrak aldarrikatzea ikusten da irtenbidea. euskararekiko gizarte egoeraren inguruan ez adostasunak daude joera politiko ezberdinen artean ere:
|
|
|
–Hauxe da nire mezua: hau guztia ez da
|
euskararen kontrako
, ETAren kontrakoa baizik? (, excusatio non petita, accusatio manifesta??).
|
|
|
“Ez, Anjelmari maitea, ez. Zu
|
euskararen kontrako
giroa puri-purian zegoenean jaio zinen, hori da zuk bizi izan zenuena, baina zu baino bederatzi urte eta erdi zaharrago naizen honek bestela bizi eta ikusi izan nituen gauzak gerra aurrean”. Guri, euskaraz hazi ginenoi, egun batetik bestera euskaraz hitz egitea bekatu zela esan ziguten, gaztelaniaz ikastera bortxatu gintuzten.
|
|
|
Jakina, eta
|
euskararen kontrako
giro betean. Nobiziatua Loiolan egiten genuen jesuitok.
|
|
|
Hala ere, eta parametro horiexetatik,
|
euskararen kontrako
erreakzio etorkizuneko baten zantzu iragarle batzuk ere badaude: esate baterako, erakundeen diru laguntzen inguruko gai labainkorra, ekonomia atzeraldiaren aitzakian bai baitirudi sare eta erakunde baskistei bakarrik dagozkiela murrizketak; edota hizkuntza ereduen egokitzapen interesatua.
|
|
|
Hala ere, oro har, elkarrizketan parte hartu dutenek ez dute euskara ikasteko beharrik sentitu (erdaldunak dira, dakigunez). Gainera, euskara norberaren edota seme-alaben lan aukerekin lotzen denean, hizkuntza arriskutzat hartzen da, eta
|
euskararen kontrako
jarrerak indarra hartzen du. Elkarrizketatutako etorkinek, hortaz, euskararekiko jarrera anbibalentea adierazten dute, euskararen aldeko jarrera orokorraren diskurtsoak lekua baduelako, baina euskararen aurkako jarrerak ere badu lekurik, lan munduarekin lotzerakoan, batez ere:
|
|
|
332. Pedro Pablo Astarloak Durangoko eskolaz 1801ean Wilhelm von Humboldti emandako informazioaren arabera, normala zen
|
euskararen kontrako
zigorra. Maisuak aste hasieran eraztun bat ematen zion haur bati.
|
|
|
Ofizialak ez ziren hizkuntzekiko erdeinua ez zen berria Monarkiaren aldetik.331 Erdi Arotik zetorren, baina sofistikatuz joan zen, derrigorrezko eskolatzearekin eta XIX. mendean batez ere," eraztunarena" 332 lako metodo pedagogikoekin. Hala, errege horrek koroa bezala heredatu zuen
|
euskararen kontrako
jarrera.
|
|
|
Nafarroan hizkuntza politika berri eta eraginkorrago baten beharra dagoela aldarrikatu zuen, Euskal Herriko gizarte eragileak eraso larrien aurrean geldirik egoteko prest ez daudela nabarmenduz. Ezinbestekotzat jo du Urrak
|
euskararen kontrako
diru murrizketa, eraso, injustizia, babes falta eta gainerakoen kontra euskal komunitate osoa agertzea, batuta. Paul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusiaren arabera, heldu den larunbateko manifestazioan milaka lagunek parte hartzea espero da.
|
|
2011
|
|
|
Langilea kontzientziaduna bada aurrera egingo du, noski, baina langileen gehiengoa ez da kontzientziaduna, gizartean bezalaxe. Bernardo Atxagak ondo asko bereiztu zituen hiru tipologiak, patetikoak, sinpatikoak eta antipatikoak-euskaraz bizi nahi duten militanteak, aldeko jarrera erakusten badute ere euskaraz bizitzeko ahaleginik egiten ez dutenak, eta
|
euskararen kontrako
jarrera dutenak-. Askotan patetikoen babesa bilatzen dugu, baina nola tira besteengandik?
|
|
|
Baikorra da Elser. Senegaldarrekin, pakistandarrekin, hegoamerikarrekin aurrez aurre egoten da eta ez du
|
euskararen kontrako
jarrerarik ikusten, aldiz euskararen beharrik gabe sumatu ditu. Premia sortu behar.
|
|
|
P. Kasares: Garbi dago
|
euskararen kontrako
jarrera, iritzia, mentalitatea… ez dela monolitikoa, irauli ezina. Hurbiltasunean, ezezagutzan eta urtetako aurreiritzietan oinarritzen dira horiek.
|
|
|
Irakaskuntzan-helduenean eta eskoletan-pauso asko eman dira, baina iruditzen zait-eta beharbada gehiago da ustea datuak baino-azken hamar urte hauetan-edo moteldu direla euskararen aldeko aurreratze horiek. Irakaskuntzan Gobernuak oso ongi asmatu du bere hizkuntza politika egiten, hau da,
|
euskararen kontrako
hizkuntza politika egiten, ingelesa jarri du tarteko. Horren bidez D eredua moteldu da.
|
|
|
zergatik gaude gauden tokian? gainera, kontuan hartu behar da
|
euskararen kontrako
diskurtsoa etengabe elikatu egiten dela. esate baterako, ikusten baduzu euskararen aholkularitzan dagoen pertsona batek euskara nekazal hizkuntza dela idazten duela, edo lehendakari batek euskara eta biolentzia lotzen dituela, esango didazu non gauden. euskararen kontrako diskurtsoa etengabe elikatzea da. Batzuetan ahaztu egiten zaigu saltsa horren barnean gaudela baina hori neutralizatu egin behar da.
|
|
|
zergatik gaude gauden tokian? gainera, kontuan hartu behar da euskararen kontrako diskurtsoa etengabe elikatu egiten dela. esate baterako, ikusten baduzu euskararen aholkularitzan dagoen pertsona batek euskara nekazal hizkuntza dela idazten duela, edo lehendakari batek euskara eta biolentzia lotzen dituela, esango didazu non gauden.
|
euskararen kontrako
diskurtsoa etengabe elikatzea da. Batzuetan ahaztu egiten zaigu saltsa horren barnean gaudela baina hori neutralizatu egin behar da.
|
|
|
Adibidez, lehendakariak berak esan zuen euskara zaila zela. hortxe duzu arazo bat. kasu horretan kontua da nondik ikusten duzun. guretzat ez da batere erraza espainola bere genero-kontu eta guzti. Lehen esan bezala bada,
|
euskararen kontrako
diskurtsoa etengabe elikatzen ari da.
|
|
|
A R KA I T Z ZA R R A G A. Bueno, printzipioz, hau izan da mahi ingururako prestatua geneukana. Nolanahi ere, bildu ditzagun azken ideia batzuk elkarrekin izandako solasaldietatik eratorritakoak. orokortua dago haizearen kontra gabiltzalako sentsazioa. hertz askotatik helduta, lanean ari gara baina zabaltzeko zailtasunekin.
|
euskararen kontrako
mezua hain indartsua izanda, neutralizatzea asko kostatzen zaigu, eta neutralizazio hori lortu gabe alfer samarrik gabiltza, gauza asko egin arren. gainera, gure politikoak, baita euskaren alde daudenak ere, beste norabait begira daude, ez diote euskarari behar duen garrantzia ematen, ez bada momentu jakinetan bandera moduan astintzeko, eta ez dela instituzioetatik aldeko mezu indartsurik jorratz...
|
|
|
Garai hartan, frantses kolonizazioak gogor jotzen zuen Ipar Euskal Herrian, eta eskoletan
|
euskararen kontrako
jarrera sutsua erakusten zuten. Eraztuna eta horrelako jokoak erabiltzen zituzten euskararen prestigioa ahultzeko eta ikasleen ezpainetatik desagerrarazteko.
|
|
2012
|
|
|
Horixe da, eta ez besterik, Eusko Legebiltzarrean hartu zen erabakiaren ondorioa. Alderdi sozialistak
|
euskararen kontrako
tamainako erasoa egiteko erabiltzen dituen argudio nagusien inguruko hausnarketa egitea da artikulu honen xede nagusia, Vicente Reyes jaunak otsailaren 8ko iritzi artikuluan plazaratutakoak. Hizkuntza-politikaren funtsa progresibotasuna dela argudiatzen dute behin eta berriro.
|
|
|
Aldizkari batetik hots egin didate eskatuz zerbait idatz dezadan euskararen gaur egungo egoeraz. Izan ere, uda pasatu ondoren eta ikasturte berriaren hasierarekin hasten dira baita ere, eta hutsik egin gabe,
|
euskararen kontrako
erasoak edozein aitzakia aintzat hartuz. Espainiako zenbait egunkari eta baita hemengo partidu politikoko zenbait agintari ere jo eta ke hasten baitira kristorenak eta bi esaten hemengo haurrei ematen zaien hezkuntza eta erakusten zaien hizkuntzaren, hots, euskararen kontra.
|
|
2013
|
|
|
Mugimendu orokor bat izan zen, eta frantsesa nolabait modernitatearen hizkuntza bilakatu zen, nazio garailearena eta frantses kultura Iparraldean eredu bat zen. Gero
|
euskararen kontrako
politika aktiboak edo ez aktiboak gertatu ziren eta politika horien emaitzak ezagutzen ditugu.
|
|
|
besteak beste eskoletan bretoiera debekatu eta bretoieraz mintzo ziren haurrak zigortzen zituztela, edota kanpoko apezpikuak izendatzen. Bretainian bezala Euskal Herrian ere, nortasun arazoaz gain, errepublika laikoaren eraikitze prozesuak eragina izan zuen bretoieraren eta
|
euskararen kontrako
politikan. Errepublikarrek euskara giristinotasunaren transmisio tresna gisa ikusten zuten, eta beraz, horregatik gogor egin zuten hizkuntza horren aurka, besteak beste euskarazko katixima debekatuz.
|
|
|
Presio honen inguruan zure burua txiki ikusten duzu. Bestetik,
|
euskararen kontrako
oso politiko gogorra eraman dira, bai estatu frantsesaren zein estatu espainolaren aldetik. Horrek ere gure mentalitateetan sekulako marka utzi du batez ere XX. mendean.
|
|
2014
|
|
|
Aizpunek ere, bide beretik dio ekimenak ez diola inongo eragozpenik ekarri: " Garesen bada portzentaje bat
|
euskararen kontrako
jarrera duena, baina zorionez gutxiengoa da".
|
|
|
Duela bi urte ekin zion Euskal Memoria Fundazioak hizkuntza zapalkuntzaren gaia lantzeari, eta hala hasi ginen Oñatiko taldeko kideak ere. Hala,
|
euskararen kontrako
jazarpenaren lekuko izan diren hainbat oñatiar elkarrizketatu genituen. Euskal Memoria Fundazioko Euskal Herri mailako beste taldeetan ere gauza bera egin zuten.
|
|
|
Oñatiko Euskal Memoria Taldeko kideok orain dela bi urte ekin genion euskarak gure herrian bizi izandako zapalkuntza lantzeari. Hala,
|
euskararen kontrako
jazarpenaren lekuko izan diren hainbat oñatiar elkarrizketatu genituen. Denera hamazazpi:
|
|
|
Ezker abertzalea hezkuntza-zentroak" manipulazio politikorako eta adoktrinamendurako" erabiltzen ari ote den ikertuko dutela jakinarazi du gobernuko ordezkariak. ELA eta LAB sindikatek gogor kritikatu dute aldi bat gehiago
|
euskararen kontrako
erasoa izan dela salatuz. ELA sindikatak dio Jose Iribas Hezkuntza kontseilaria" euskararen kontrako inkisidorea" dela.
|
|
|
ELA eta LAB sindikatek gogor kritikatu dute aldi bat gehiago euskararen kontrako erasoa izan dela salatuz. ELA sindikatak dio Jose Iribas Hezkuntza kontseilaria"
|
euskararen kontrako
inkisidorea" dela. " Ez da UPNk zentsuratzen duen lehen aldia".
|
|
2015
|
|
|
Eta hala eta guztiz ere, aldaketa txikia? Ia hiru hamarkada behar izan ditugu
|
euskararen kontrako
lege hori aldatu ahal izateko, eta aldaketaz diogun bakarra da" txikia" dela. Hori horrela balitz, benetan aldaketatxo baten gainean berbetan ariko bagina, ez du ematen aldaketa handiagoetarako gaudenik.
|
|
|
Udalei eskuduntzen pisu nagusia uzteak babesa bermatuko lioke euskarari, egunen batean Eusko Legebiltzarra
|
euskararen kontrako
indar politikoz beteko balitz. Aitzitik, zereginen atomizazioak perspektiba estrategikoa ukatzen dio garapen nazional orokorrari.
|
|
|
Ez da kalera asko irten, baina
|
euskararen kontrako
eraso bakarrak irratian entzun izan ditu, nahiz eta garrantzia handirik ez eman" horrelako gauzei".
|
|
|
Indar eskas horren eragileak izan ditu, besteak beste, ETAren jarduna, PP eta PSOEren itxikeria eta komunikabideetan entzuten ziren
|
euskararen kontrako
esanak.
|
|
|
Erdara asko egon da Gasteizen eta euskarak indar gutxi izan du. Indar eskas horren eragileak izan ditu, besteak beste, ETAren jarduna, PP eta PSOEren itxikeria eta komunikabideetan entzuten ziren
|
euskararen kontrako
esanak.
|
|
|
Halaber, euskara galtzeak pena sortzen die, ilusio handia egiten die kalean entzuteak eta euskaran ez eskolatzeak izan dituen eraginez kontziente dira. Bestalde, orain
|
euskararen kontrako
jarrerak" barrutik doazela" ohartzen dira eta egon den" latigoaz" oroitzen dira.
|
|
|
" Machirulo/ kosmopaleto, puta/ cashero" Euskararen aurkako diskurtsoei aurre egiteko hainbat zertzelada Mugimendu Feministaren teoria eta praktiken iturrietatik" izenburuko lana Mikel Ozaitak sinatzen du. Lan honetan,
|
euskararen kontrako
diskurtsoei aurre egiteko azken denboratan zabaltzen ari den disziplina desberdinetako transferentzia proposatzen du: euskararen kontrako diskurtsoei mugimendu feministak erabilitako teoria eta praktiketako hainbat irakaspen egiteko nahia da.
|
|
|
Lan honetan, euskararen kontrako diskurtsoei aurre egiteko azken denboratan zabaltzen ari den disziplina desberdinetako transferentzia proposatzen du:
|
euskararen kontrako
diskurtsoei mugimendu feministak erabilitako teoria eta praktiketako hainbat irakaspen egiteko nahia da. Egileak" hizkuntza-aktibismo berri baterako proposamen kontzeptual eta praktikoak" mahai gaineratzen ditu, euskararen normalizazioaren alde bidezidor berri bat proposatuz.
|
|
|
Izan ere," 1880ko belaunaldia" izenarekin ezaguna den eta Euskal-Erria aldizkariaren abaroan osatu zen talde horixe berorixe kokatzen du Egiak euskal antzerkigintza modernoaren abiapuntutzat. Taldeko gehienak errepublikazaleak baziren ere, bazen horien artean foruzale eta monarkikorik, eta oroz gain
|
euskararen kontrako
giro baten erdian guztiok zuten euskaltzaletasuna da Egiak azpimarratzen duena. Belaunaldiko kide gehienak eskulangile edo artisauak izaki, beren" preparazio intelektual kaskarra" ere aipatzen zuen, zeinaren ondoriozko zen, bere ustez, Sarako Eskolaren eta Leizarragaren euskararen moldearekin hautsi izana gipuzkera herrikoi baten eta irizpide handirik gabeko ortografia baten mesedetan.
|
|
|
Etsai mota ezberdinak egongo dira. Batzuk
|
euskararen kontrako
jarrera bortitza daukate agian, baina beste batzuk euskararen kontra daude ez dakit zergatik, konpontzea posible izan daiteke. Eta helburua zein da?
|
|
|
Organo honen emaitzak, Jose Maria Jimeno Juriok erran nola, ñimiñoak dira itxura batean, baina garaiko egoera soziopolitikoan, erabateko garaipenak izan ziren 1936az geroztiko diskurtsoaren gainetik, zeina
|
euskararen kontrako
infamiaz eta aurreiritziz josirik baitzegoen. Haur euskaldunak bizi ziren herriak korritu zituen ekipoak 1966ra arte, eta betebeharreko azterketaren ondotik, zegozkien sariak ematen zitzaizkien.
|
|
2016
|
|
|
Borrokatu zen Baionan izan eta egon zedin zerbitzua, baina duela zenbait denbora utzi zuen. Dioenez, sentitu zuen
|
euskararen kontrako
jarrera bat laguntzaileen artean eta joan zen.
|
|
|
UPNko Iribasen garai ilun eta gogorretatik etorrita, aldaketa haize freskoa izan zen guretzat. Administraziotik
|
euskararen kontrako
kanpaina instituzionalak berriro ez pairatzearen zama gainetik kendu genuen. Hala ere, gobernu akordioan euskararen ofizialtasuna lurralde osorako ez jasotzea ulertezina izan zen.
|
|
|
Balorazioa. UPNren Gobernuek egindako
|
euskararen kontrako
hizkuntza-politikek oso abiapuntu eskasa utzi zuten, administrazioari dagozkion hiru zutabetan-corpus juridikoa, plangintzak eta baliabideak-egoera idorra zen benetan eta hori euri tantaz bustitzen hasi da, baina oraindik ibaia egiteko asko falta da. Corpus juridikoari dagokionez, de facto har zitezkeen neurriak ez ditu hartu, adibidez 29/ 2003 Dekretua aldatzea.
|
|
|
Barcinaren legealdia, 2011tik 2015era, bereziki polemikoa izan zen Nafarroan: murrizketak, CAN auzia,
|
euskararen kontrako
jazarpena, zerbitzu publikoen pribatizazioa. Protestak pilatu egin zitzaizkien UPNri eta PSNri, eta ohiko makineria propagandistiko osoa martxan jarri arren, ezin izan zioten haserrearen bultzadari eutsi.
|
|
|
Kontrara, gaiztotu egin da giroa: euskararekin lotura txikiena duten gaiak ere polemika iturri bihurtu dira; ika-mika identitarioen esparruan katigaturik segitzen dute hizkuntz eskakizun oinarrizkoenek; eta
|
euskararen kontrako
diskurtsoak are gehiago harrotu dira 2015eko maiatzaz geroztik.
|
|
|
Ez da irudipen soila. UPNren agintaldian argitaratutako azken mapa soziolinguistikoak (2011) agerian uzten du
|
euskararen kontrako
aurreiritziak dituztenak baino askoz gehiago direla hizkuntzaren hedapena eta normalizazioa begi onez ikusiko lituzketenak.
|
|
|
Herri ekimenak pisu handia izan du aurreko urteetan Nafarroan, gobernuaren jokabidearen aurrean. Mobilizazioak ere etengabeak izan dira gobernuak
|
euskararen kontrako
neurriak hartu izan dituenean. Egokitzapena eskatu du gobernu aldaketak.
|
|
|
1947 aldera abiatu nintzatekeen herriko frantses eskola publikoan. Hots, herritar lagun guztien gisara,
|
euskararen kontrako
eskola batean. Eta nik ere, geroztik ahanzten ez dudana da,, eskuaraz?
|
|
|
Nafarroako Gobernuak jakinarazi du astelehenean eskuratu zutela agindua Madrildik. Aitzineko gobernuak, UPNrenak, salaketa ezarria zuen ETBren emisioen kontra, gobernutik kanporatua izan aitzin, UPNk
|
euskararen kontrako
herrarekin segituz beti. Joan den urritik ari da ETB Iruñerrian lurreko telebista digitalean emititzen.
|
|
2017
|
|
|
Errealitatea? Iluna(...) Etorkizuna arrazoiarena duk eta
|
euskararen kontrako
arrazoirik ez zegok. Euskara atera behar diagu aurrera.
|
|
|
Arrazismoa zuri supremazisten mugimenduarekin edo Marine Le Penekin identifikatzen badugu, demagun, eta klasismoa eta
|
euskararen kontrako
adierazpena figura jakin batzuengan kokatzen badugu, ez dago autoanalisirik egin beharrik, ez dugu zertan gure eskola aztertu ikuspegi horretatik, ezta norberaren erabaki edukatiboak ezta norberaren praktika edukatiboak. " Guk hori gaitzesten dugu" nahikoa izango litzateke.
|
|
|
Idazletzat, hitz batean. Urte bat, bi, hiru, irratian arduratsuki landutako zutabeak irakurtzen, dela eskuindar politikariek
|
euskararen kontrako
errandako astakeriez, dela nafar gobernuaren departamentu horrek edo bertze hark murriztutako edo ukatutako atzen-aurreneko diru-laguntzaz, astean bitan, nekaezin, berriz ere auzokoen solasgaietan batere nabarmendu gabe, inolako oihartzunik jaso gabe. Ez adostasunik ez desadostasunik.
|
|
|
Nafarroan ikurriña eta
|
euskararen kontrako
Madrilgo gobernuaren gerla
|
|
2018
|
|
|
Azken urteetan euskararen aldekotasuna nabarmen hedatu da Ipar Euskal Herrian. Gibelean gelditu dira
|
euskararen kontrako
jarrera bortitz eta baztertzaileak. Iragan ekainaren 23an Euskal Elkargoak euskara Lapurdi, Nafarroa Behere eta Zuberoako hizkuntza ofizial izendatu izana aldaketa horren seinale da.
|
|
|
Alta antolatzaileek herriz-herri autobusak antolatuak zituzten ahal bezenbat jende bildu nahiz. Gobernuko ordezkariek ozenki salatu dute gezurrez josi
|
euskararen kontrako
kanpaina. Manifestaldian zehar Espainiaren aldeko oihuak entzun dira nasaiki.
|
|
|
Adibidez, ikasketaplan berriek unibertsitatean izan diren 2 euskara-planetan aldaketak eragin dituzte. Bestalde, sail batzuetako
|
euskararen kontrako
joera proaktiboa ere identifikatu da azken denboratan, nahiz eta, adibidez, medikuntzan hasitako 30 urtetako ibilbidearen ondoren, Donostian zein Bilbon erradiologia edo dermatologiaren kasuetan bere euskarazko eskaintza akademikoa %0koa den.
|
|
|
“Ez gaituzte aurkituko “cadeneta festiva”-tan, ez banantzea proposatzen diguten kontsultetan”, esan zuen Idoia Mendiak, bere alderdia
|
euskararen kontrako
Iruñeako manifestazioan parte hartu eta hurrengo egunean. Ez da Mendiaren burutazioa, bere alderdiaren argudio bat da; beranduago kamara guztien aurrean egunero jartzen den bere alderdikide Denis Itsasok hitz berberak erabili zituen.
|
|
|
Anfas eta Tasuvindako presidentearen aburuz," iraingarria" da
|
euskararen kontrako
manifestazioaren deitzailearen ustea: " Argumentu inkontzientziak bideratutako irteera da", esan du.
|