|
2000
|
|
|
ETA desagertzen den unetik etorriko zaizkio aukera handienak Euskal Herriari: euskal abertzaleok zentzuzko gauzak elkarrekin egiten hasten garen unetik, gizarteari bere interesak hobekien defenditzen ditugunak gu garela erakusten
|
diogun
unetik...
|
|
|
Hauek, bat batean, sekulako berriemaile taldea izango lukete, berriemaile tokikoak, profesionalak eta multimedian trebatuak, edozein euskarritarako eduki hornitzaile izateko prest. Erdarazko komunikabideek ezin dute horrelakorik egin, hau euskarari
|
diogun
atxikimenduari esker bakarrik egin daiteke. Euskarak, agian lehen aldiz, gailentzeko tresna bat izango luke.
|
|
|
Kanta batzuetan bi erritmoak nahastu, kontrajarri egiten ditugu: reggaearekin jendea atzera geratzen da eta orduan,' ripiau erritmoa' esaten
|
diogun
hori sartzen dugunean, bonbo kolpe indartsuekin eta guiroaren kontradenborekin, guztiek ikusten dute hori badakitela dantzatzen".
|
|
|
– Telebistari dedikatzen
|
diogun
tartea ez da modu konstantean banatzen eguneanzehar, eta bereziki bi momentutan sendotzen da: eguerdi partean (46 minutu) eta gaueko urrezko orduetan (73?).
|
|
|
bere zerbitzuak galdetu zizkion.Korrespondentzia honek Gure Irratiari aukera eman zion finantza mailako laguntzaizateko euskal irrati publiko baten partez, ofizialak ez ziren lan batzuen ordainetan.1988an, bi irratien arteko lankidetza hitzarmena izenpetu zen, Gure Irratiaren zerbitzuak ofizialtzeko. Euskadi Irratiak Gure Irratiari egindako pausuaren berezitasunmodura,
|
diogun
ezen 1992tik aurrera, beraien arteko erlazio eta finantza mailakolaguntza mantendua izan zela. Bi irratien arteko lankidetza 1994an gelditu zen unebatez, garai hartan irrati autonomoak finantza mailako arazoak zeuzkalako.
|
|
|
Esan dezadan, galdera horiekin guztiekin nire asmoa ez dela burujabetza aldarrikapenen aurka egitea,, gauregungo mundua? esaten
|
diogun
atmosfera kulturalean, burujabetza, aldarrikatzeabera problema dela erakustea baizik.
|
|
|
Gure lurrari zor
|
diogun
zainketa, gure ingurumena delako.
|
|
|
Abiapuntu honetatik ulertu behar da, uste dugunez, ondoren azalduko ditugunetanikusiko dugun Lauzurikaren jokabidea. Eta goazen, arau orokorren historia egitekobehar genuen ingurumenaz
|
diogun
honetatik, arau haiek jaso zituen eliz erakundebatera. Gizarteak berak debekua nola bizi izan zuen balioztatzen lagunduko diguteondoko datuek.
|
|
|
Hasteko,
|
diogun
ezen badela irratian bakanka egiten den iruzkin mota bat: iruzkin editoriala.
|
|
|
Prentsaurrekoetarako aholku praktikoetara joz,
|
diogun
ezen audioak problema franko sortzen dituela, iturri honetatik zuzeneko deklarazioak hartzen ditugunean. Mikrofonoak ondo kokatu behar dira, prentsaurrekoaren berri nola eman nahi dugun kontuan harturik, desberdina baita zuzenean dena erretransmititzea ala informazioa laburbiltzearren estudioan pasarte batzuk hartuz muntaia egitea.
|
|
|
Irakurketa ondo taxutzeko arnasketa ahalbideak hartu behar ditugu aintzakotzat eta baita irakurketari eman nahi
|
diogun
intentzioa ere, jakina. Ondoren hiru aholku jarriko ditugu:
|
|
|
Gure ohiturak, koblak, bertsoak eta abar aho belarriz heldu zaizkigu. Hortixek datorke euskaldunok irratiari
|
diogun
begikotasuna. Oraindik ere, baserri munduko euskaldun askok irratitik edaten dute, informazio egarria asetzeko.
|
|
|
Jadanik ikusi dugun legez, eta Europari dagokionez, XIX. mendearen hasieran Estatuek, eta Estatu izateko bidean zirenek, nazioan eta honek eskaintzen zuen komunitate nortasunean izan zuten oinarri sendoa. Eta identitatearena da, hain zuzen, orain helduko
|
diogun
gaiaren funtsezko ardatza; izan ere, hezkuntzaren arloan leku pribilegiatua izango duen kultura/ hizkuntza binomioarekin25 lotura zuzena du nazioaren konstrukto ideologikoak.
|
|
|
Aurreko galderari erantzuteko baietzak zein ezetzak duten garrantzi nabarmena azpimarratuz, hurbil gaitezen orain Estaturik ez duten nazioetara, eta ikus dezagun zer nolako errealitatea aurki daitekeen eta zein den kulturari dagokion gai honi buruz Estatu nazioarekin bat egiten ez duten beste era honetako nazionalismoek erakutsitako jarrera, eta oraintxe bertan airean utzitako galderak berebiziko pisua hartuko duela konturatuko gara. Hasteko,
|
diogun
ezen mugimendu nazionalistak izugarrizko kapital politikoa izango duela eskuartean, baldin eta berak ordezkatuko lukeen kultur taldearen errealitateaz nolabaiteko gizarte mailako sinestea edota uste osoa zabaltzen badu. Estatu nazioaren markoan, edozein dela Estatu nazioaren lurraldean edota erakunde mailan bultzatu eta lortu nahi duen aldaketa (dezentralizazio administratiboa, autonomia, federakuntza, independentzia)?
|
|
|
Aldi berean,, los registros de multas que hubiesen impuesto en cumplimiento de la Ley de 1857? direlakoen informazioa oinarrizko irakaskuntzako ikuskariei ematea agindu zitzaien alkateei210; gero ikuskariek, beren aldetik, konparatu egin behar zituzten aipatutako zentsoak jasotako matrikulekin; etab. Beraz, erraz ohar gintezke,
|
diogun
honen inguruan, Moyano legeak izan zuen garrantziaz, herritarren kontrolerako Estatuaren makineria finduz zihoan heinean, Hobsbawn ek aipatzen zuen ingeniaritza ideologikoaren penetrazioan funtsezko abiapuntua izan zela argiro ikusiz.
|
|
|
Indiar gorria gure ondorat erori zen eta, hura erori bezain fite, lasterka egin zuen haren lagunak aterantz. Eta Antoniok, perilik neurtu gabe indiar eroria lurretik jasotzen zuela, halaxe erran zion zaldun errabiatuari, gaztelaniaz bai, baina euskaldunok gaztelaniari eman ohi
|
diogun
doinu bereziarekin, zeina An tonioren ezpainetan are bereziago egiten baitzen:
|
|
|
Umetarik hala irakatsi zidaten Ezpeldoiko jaun Christian Etxehandik eta haren emazte Graziana Larresorok, zeinak baitziren ene gurasoak eta zure aitona amonak, erraiten zidatelarik ezen, etxe printzipal bateko anderea izan nahi banuen, funtsezkoak izanen zitzaizkidala manera onak eta buru hoztasuna, eta hobe izanen nuela neure sentimenduen gordetzea eta itzalean mantentzea ezen ez haien agertzea. Ordea, batzuetan hain dira larriak bizitzan gertatzen zaizkigun gauzak, non ez baitago bertze erremediorik tokitik ateratzea baino, eta tokiz toki ibiltzea eta sentimenduei leku emaitea, egiari zor
|
diogun
begiruneagatik.
|
|
|
—Ez nahastu gauzak, Martin, zeren gauza bat duk superstizioneari
|
diogun
beldurra kendu nahi izaitea, eta bertzea behekoak goikoari, berez eta izaitez, zor dion errespetua —ihes egin zuen osaba Joanikotek.
|
|
|
Baina kontrara ere egia da, zeren borondateak ere bere eremua baitu, eta, ohituraren ohituraz eta usantzaren usantzaz, geure humoreen gorabeherak bideratzen ikas baitezakegu, eta disimulatzen ere bai, ondorez. Eta zernahi disimulatzen dugu, beldurra ere bai, heriotzari
|
diogun
beldurra. Baina ez beti, zeren borondatearen eremuak ere bere mugak baititu eta, mugotarik harat, berriro nagusitzen baita naturaleza.
|
|
|
Bai, irri egizu, jaun André, ene konturat bada ere, zeren irri bakoitza heriotzari ebasten
|
diogun
bizi puska bat baita, nahiz eta batzuek erranen dizuten ezen irria deabruaren mintzaira dela, gure nigar purpuilazko lur hau are nigargarriago eginez; irri egizu, bai, zeren eta gau hartan Amsterdamen gertatuak, nitaz denaz bezainbatean, komedia baten antz handiagoa baitu, nahiz eta komedia haren harietarik tragedia bat zegoen dilindan, ni barren barrendik bizi ninduena, zeren eta errabia errabia... amarekin, aita Bartolomerekin eta jesuitek Iruñan irakatsi zidatenarekin, neure haragia gurutzerako bidetik ateratzen nuela, bizipozerako bidean jartzeko asmotan.
|
|
|
Egun, lehen mundua deitzen
|
diogun
herrialde garatuetan noski, arazo nagusia ez da gizakiak irakurtzen ez jakitea, edo liburutegiak erabiltzeko eskubiderik ez izatea; egungo arazo nagusi bat informazio bolumenak sortzen du, hau da, informazio ugaritasuna da arazoa. Informazioz inguratuta bizi garen gizarte honetan arazoa dugu maiz, behar dugun informazio kopurua baino gehiago eskuratzen dugunean edo/ eta sarri behar dugun informazio hori falta dugunean.
|
|
2001
|
|
|
Agintean dagoena dagoela, guk garbi daukagu zer eskatu behar
|
diogun
, egoera politikoa alde batera utzita. Euskaltzalea izan gabe ere euskararen normalizazioa eskatu behar diogu.
|
|
|
Ez ote dugu finean, ezin hezia zen boza, ezin taparazia zen ahoa, ezin ixilarazia zen oldarra neurtu? Ez ote dugu azkenean idazlearen libertatea, idazleari preseski batzuetan barkatzen ez
|
diogun
hain preziatua den libertate hori kanonizatuz mugatu. Arestiri ez ote diogu berak beretzat hautatua zuen outsidertasuna ukatu?.
|
|
|
Guk geronek ondo geronena dugu haixea eta inguruan eta ingurumenean agintzen duenak hamabost axola. Diruari
|
diogun
beldurra nagusi, lurrak ia antzutzeraino pozointzen eta gure barrunbeak estoldatzartzat jotzen ditugun artean bada mundu honetan gosea mahaikide duten tokirik. Gosearen aurkako borroka bertena dagoen kutxazaina baina urrutiagora begira antolatutako estrategia jasangarrian zutabetzen dute han, batzuk.
|
|
|
Demokraziatik urrun gaude. Badirudi demokrazia dela etsaiari exijitzen
|
diogun
zerbait, gure baitan baliorik ez duena.
|
|
|
Inor gutxi ausartuko da, gaur egun, zalantzan jartzera euskararen batasunak gure hizkuntzaren bilakaeran egundoko aurrerakada suposatu zuela, eta oraindik batasun hori abian bada ere, euskal komunikabideen hedadurarako laguntza paregabea eta urte gutxitan hainbeste jende euskaldun ikasi bihurtzeko ezinbesteko tresna izan dela. Besterik da ikasitakoari eman ohi
|
diogun
erabilera, ordea, eta horrexek kezkatzen ditu adituak, hain zuzen. Alegia ohiz darabilgun euskararen kalitateak.
|
|
|
Bukatzeko, derragun sumagarri/ sumagaitz arteko muga nahiko eztabaidagarria izanik ere, pertzepzioari legozkiokeen arazo eta zalantza teorikoak alde batera utziz, irizpide horri nahiko egokia deritzogula, testu narratiboen azterketan ikusten
|
diogun
erabilgarritasunagatik.
|
|
|
Gaurkoan, Ramon Saizarbitoriaren nobelak ditugu hizpide, gutako irakurle askorengan betiko geratu diren obrak, hain zuzen. Saio honi jarri
|
diogun
izenburuan adierazten denez, mundua erromantizatzeko modu hori begiradan (lehenengo hiru nobeletan) eta oroimenean (azkenengo bietan) oinarritu da, eta hauexek izan dira, jarraian zehaztuko ditugun testu estrategiekin batera, poetika desberdinak testuratzeko egileak eskura izan dituen abiapuntuak. Has gaitezen, hortaz, azterkizun ditugun nobelek eragin dizkiguten irakurketak azaltzen, egileari eta bere garaiari buruzko hainbat datu eman ondoren.
|
|
|
Paper horiek betetzea kontu zaila iruditzen bazaigu ere, badugu bide egoki bat: faktura eta agiriak ordenatu eta txukuntzeari eskaini ohi
|
diogun
denbora tarte urria hobeki aprobetxatzea, urtero urtero Haziendarekin dugun topaketak kalte gutxiago edo hobari gehiago ekar diezazkigun.
|
|
|
Valentziako Psikologoen Kolegio Ofizialak emaniko datuen arabera, pertsona bat ebakuntza egitera bultzatzen duten arrazoiak ugariak eta era askotakoak izaten dira, eta horien jatorria modu askotako insatisfakzioetan aurki daiteke. Zenbaitetan, ezin betetze horrek geure buruari planteatu
|
diogun
ereduarekin izaten du zerikusia (miresten dugun aktore bat, adibidez), irudi bat eman nahi izatearekin edo, soil soilik, denboraren aztarnak ikusezin egin nahi izatearekin.
|
|
|
– Ikasleari hizkuntz laginak manipulatu, ikertu eta horiekin esperimentatzekogonbitea egiten
|
diogun
neurrian, ardurak bere gain hartzeko aukera izango du.
|
|
|
– Lagun bati etxebizitza erosi dugula esaten
|
diogun
eskutitzean.
|
|
|
Maiztasunak, larritasunak, komunikazioa oztopatzeko neurria eta beste zenbait puntu hartukoditugu kontuan. Eta honek guztiak bakoitzari zenbat denbora eta ahaleginaemango
|
diogun
esango digu.
|
|
|
– Irakasleetako bat harrituta geratu da memoria lanari eman
|
diogun
trataerarekin; ez omen zuen uste entzute ariketak memoriaren garrantzia saihestuz biderazitezkeenik, eta orain horrelaxe dela konturatu omen da.
|
|
|
4 Entzutezko ulermenari eman
|
diogun
tratamenduan, zein akatsazpimarratuko zenuke. Zergatik?
|
|
|
Prozedura erabaki aurretik, zein helbururi ekin nahi
|
diogun
erabaki beharkodugu, dagokigun ikastaldea eta aukeratu ditugun testuak abiapuntu harturik. Testuberarekin, behin baino gehiagotan esan dugun bezala, hainbat helburu landu ahalizango ditugu (trebetasunak, hizkuntza adierazleak, ikas estrategiak, komunikazio estrategiak, ikasleen motibazioa...).
|
|
|
Ezin bertzela gertatu, batzuetan hainmolde ponpoxoan. Herri? erraten
|
diogun
bazter zoko honetan gure lekua, euskalliteraturarena, euskal kulturarena, are euskaldunena ere, zein den azaltzean, adostasunetik hain urrun gaudelarik.
|
|
|
[...] arteari kontrajartzen
|
diogun
errealitatea (bizitza esan ohi dugu) dagoenekogauza txit estetizatua da: hastapenetik errepresentazio literarioa da16.
|
|
|
Gaurkoan, Ramon Saizarbitoriaren nobelak ditugu hizpide, gutako irakurleaskorengan betiko geratu diren obrak, hain zuzen. Saio honi jarri
|
diogun
izenburuan adierazten denez, mundua erromantizatzeko modu hori begiradan (lehenengohiru nobeletan) eta oroimenean (azken bietan) oinarritu da, eta hauexek izan dira, jarraian zehaztuko ditugun testu estrategiekin batera, poetika desberdinak testuratzeko egileak eskura izan dituen abiapuntuak. Has gaitezen, hortaz, azterkizunditugun nobelek eragin dizkiguten irakurketak azaltzen, egileari eta bere garaiariburuzko hainbat datu eman ondoren.
|
|
|
Gaur tabernan Paul Auster-en Leviathan liburuan, gezurra ez ingurukoei baizik eta batez ere –eta lehendabizi– geure buruari saltzen
|
diogun
ipuina dela irakurri dut. Esaldi horri jiraka ibili naiz egun guztian, hitz horien ukaezinezko arrazoiaz hausnartuz.
|
|
|
A: Zigor gisa baino gehiago, gizateriari egin behar
|
diogun
zerbitzu gisa.
|
|
|
Gazteak kritikazaleak agertu zaizkigu eta ni ere bat horretan. Kritika horrek, amorratua baino amorratuagoa izanik ere, ez du jaioterri maitasuna desegingo, ez baita hau geure buruari
|
diogun
maitasun hilezkor eta etenezinaren ondorea eta eranskina baizik. Harritzekorik aski ez badut aurkitzen neuregan, neure herrian aurki dezaket:
|
|
|
Diodan horren guztiaren haritik, behar bezala eskertu ez
|
diogun
aitorpen bat egin zuela Koldo Mitxelenak Salamancako Unibertsitatea utzi eta Euskal Herrikora irakasle etorri zen garaian:
|
|
|
Interesgarria, halaber, frankismoaren azken hondarretan euskal munduak sortzen zuen lilura gaur zertan den aztertzea; eta orduko lilurak distira galdu badu, zergatik galdu duen ikustea. Irudi aldaketarik balego, zeri egozten
|
diogun
batzuek eta besteek.
|
|
|
Tartekoa naizenez, alde batera utzita ofiziala edo, nolabait esan, den batu era (baturako hobe oraingoz batua baino), harrera txarrik izan ez duena bestalde, harrigarria da, kazetaritzan adibidez, gero eta nabariago den batasuna, are elkarren kontrako diren aldizkarietan ere. Ez dira oztopo guztiak gainditu, ez eta gutxiago ere, baina prosa arruntaren mailan gero eta xeheagoak dira bereizkuntzak, zenbait handiagoa izanagatik37 Xehetasunok,
|
diogun
bidenabar, ematen zaien garrantzia baino gehiago ez dute.
|
|
|
zenbat ere aspaldiago orduan ere egiazkoago gerta zitekeen beharbada gure munduan. Gipuzkoar batek,
|
diogun
errenteriar batek, bazituen, nekez aurki baitaiteke jaioterri bakarreko gizakirik, bi sorterri  guttienez: sorterri nagusia eta sorterri txikia, orduko ohituraren arabera.
|
|
|
Beste bi soil soilik erantsiko nizkioke neure baitarik. Euskalkiei dagokienez, ez dakit noraino Mendibururen bikoteek bazter batzuetako eta besteetako euskararen arteko osina gainditu nahi luketen edo, horren premia lehen bezain nabarmena izanik orain, zenbaitek ahaztua daukan arren, erretorikari zor
|
diogun
hitzen parekatzea. Auzia sub ìudice utzirik (eta astakiloren batek berriz ere esango du, izenik aipatu gabe, Kintanaren hiztegitik edo hartu dudala, maizegi omen?
|
|
|
Ez ote gara euskaldunok âez naiz holako edo halako euskaldunez ariâ, urtea joan urtea etorri, betiko haurtzaroan bizi? Gaur azkenik munduari zor Â
|
diogun
hitza esateko zorian gaudela deritzat, eta uste hori Egunkari hau irakurtzeak biziro sendotu dit. Ez daukagu beste biderik.
|
|
|
Zeruetaraino goretsi behar ez badugu ere, ez da, bada, Etxepare, dagokion lekuan daukagula, euskaldun garen aldetik
|
diogun
zorra nahiz gogotik aldendu, gutxiets genezakeen olerkaria. Poeta gazte baten, maiz zaharragoak gogor hartzen dituen baten, hitzak aldatuko ditut hona, Ibon Sarasolarenak, Jakinen (24, 1967, 13 or.):
|
|
|
Lehen burutik hasten bagara," jelkide" horiek ez ziren" jelkideak"," jeltzaileak" baino, eta nork bere buruarentzat begiz jo duen izena zor diogu gainerakoek. Gero, izengoitirik ipini nahi badiogu, edota bestek asmatu badio,
|
diogun
argi eta garbi ez dela izena, izengoitia baizik14.
|
|
|
Har dezagun, beraz, Arestiri zor
|
diogun
, azkenekoz behintzat, Barrutiaren Vulgata. Bi lekutan behinik behin dugun baino testu zintzoagoa lor dezakegu, grafiaren aldaketa zela bide gaizki idatziak pixkaren bat aldatuz, Fontes Linguae Vasconumen, oraingo alean5, frogatzen saiatzen naizena frogaturik gelditu bada.
|
|
|
Plan honek dakarren lanaren handia zaila da neurtzen, baina
|
diogun
duela hamar urteko Elkartearen aurrekontua 6 bider handitu dela orain arte, eta aurton eskuartean darabiltzagun perspektibekin, aurrekontu hori hamar bider handiago bihur daitekeela duela 10 urte geneukan hura baino. Adibide bi baino ez jartzeko, eskola programa(" Idazleak ikastetxean") eta solasaldiekin(" Idazleekin solasean") bakarrik gure aurrekontua izugarri handitu da, batetik eta bestetik joan den urtean guztira 430 bat ekitaldi egin baitziren Euskal Herri osoan zehar.
|
|
|
1. Egoera honi eman ahal
|
diogun
interpretazio bakarra politikoa da. Tamalez, euskarari buruz hitz egiten denean, gutxitan mintzatzen da linguistika edo soziolinguistikaren ikuspuntutik, gehienetan politikaz hitz egiten da.
|
|
|
Legeak ez daude agerpenetan, baizik eta subjektuak ezarri behar ditu adigai hutsen bitartez. " Geuk ezartzen dugu izadia deitzen
|
diogun
agerpenen ordena eta erregulartasuna" 11 Izadia apertzepzioaren batasunak ahalbidetzen du.
|
|
|
2) Bekatuaren sorreraren eta bere ondorioen misterioaz burumakur, bekatari baina fededun, bekatua dela-eta Jaungoikoari egiten
|
diogun
galdera geratzen zait, zailena: nolatan aingeruak sortu, gizakia sortu, jakinean aingeru eta gizaki asko —edo baten bat— betiko galdu egingo dela?
|
|
|
Hainbestean –erantzun zuen Ugatzak– Oraingo ideia da prozesuari aurre egiten utzi nahi ez dizkioten gizarte taldeak dinamika konstituiente batean sartzea, zeinean, prozesuaren bultzatzaile aktiboak izango ez badira ere, ez baitira erabat prozesuaren aurkakoak izango, indiferenteak izango dira prozesuarekiko, edo ez, guk gure borrokaren indarraz prozesuari ematen ahal
|
diogun
edukia eta bultzadaren arabera, ahaztuz, bidenabar, orain bost urte prozesuaren guztiz aurkakoak zirela, baina ahaztu gabe agian oraintxe bertan prozesuaren alde jartzen ari direla, edo beharbada ez erabat prozesuaren alde baina bai dinamika prekonstituiente, edo rekonstituiente batean sartzeko moduan. Ez al da hala, lagunak?
|
|
2002
|
|
|
Zenbat literatur sari ez ote ditu jada eskuratu Fernando Morillo gazteak! Ezagutzen
|
diogun
azken emaitzan, Ibaizabal argitaletxearen eskutik plazaratu duen «Bihotz nahasiak» idazlanean, hamasei urte inguruko lau gazte aukeratu ditu idazle azpeitiar honek bere nobelako protagonista gisa, non gazte horien arteko harreman nahaspilatsuetan sakontzeaz gain, polizi nobelen ukitua duen narrazio misteriotsua tartekatu duen Fernando Morillok. Ikasturteko lehendabiziko egunean, sorpresa polita izango dute Nereak eta Maitanek, beren ikasgelan bi mutil berri ikusterakoan, eta haiek ezagutzeko ahaleginetan hasiko dira.
|
|
|
Kongresuaren erronka nagusia sinesgarritasuna berreskuratzea da. Sinesgarritasuna barne indarretan, sinesgarritasuna euskal gizarteari proposatzen
|
diogun
proiektuan, baita euskal gizartearengan sinestea ere, zeren ez badugu benetan sinesten euskal gizartean nola eskatuko diogu bere konfiantza guregan edo gure proiektuan?
|
|
|
Orduan, botereak herritarren geldotasuna lortzeko araudi hori erabiltzen duen neurrian boterea bizi dadin ezinbesteko geldotasuna eta distantzia, zein neurrian da desobedientzia zeharkakoa edo zuzena? Egia da, ordea, estatuen politikari aurre egiten
|
diogun
neurrian desobedientzia gero eta ekimen zeharkakoagoa bihurtzen dela.
|
|
|
Gure informatzaileek ziurtatu digute, gainera, kontu sekretu horrek balio izan duela, halaber, BBVAko administrazio kontseiluko" familien arteko ustelkeria batzuk gauzatzeko". BBVAko zuzendaritzak erantzun gabe utzi du azkenean adierazi ditugun datuak kontrastatzeko behin eta berriz egin
|
diogun
eskabidea, baina, Espainiako Bankuaren espedientearen berri eman zueneko komunikatu ofizialean jakinarazi zuenez, kontu horrek ez du kaltetu" erakundearen ondarea" eta kontuko dirua ez dute baliatu" legez kanpoko ordainketak egiteko"
|
|
|
Lan egiteko eskubidea du atzeratuak beste guztiak bezalaxe. Ez da guk errukiz ematen
|
diogun
zerbait. Lanaren bidez ez bada, ez da osatzen iñor.
|
|
|
jaiotzen den orok duen zoria, baldin eta nahikoa bizitzen bada (bestelakoa okerragoa da, nahiz honi buruz ere egon badauden iritzi kontrajarriak). Dena den, garrantzitsua ez da adin handia izatea lortu duenari deitzen
|
diogun
era, nire ustez behintzat, pertsona hori behin zahartzarora iritsiz gero, aurkitzen den egoera baizik. Eta hain zuzen hortaz mintzo zen Z. ARGIAko editorialgilea.
|
|
|
Agian, batzuek egonkortasun instituzionala bermatu nahi zuten, beste batzuek Udalbiltza eta antzeko prozesuak indartu nahi zituzten... Gaia konplexua da baina nik uste dut inork ez ziola heldu gure oraingo proposamenarekin markatzen
|
diogun
bideari, nahiz eta ez dugun esan nahi guk markatzen dugun bezala heldu behar zaionik. Hala ere, dokumentuan proposatzen ditugun zenbait gairi heldu behar zaiela uste dugu.
|
|
|
Eta ez digute beste alderdi bat osatzen utziko. Ez galdetu nola egingo
|
diogun
aurre legez kanpo uzten bagaituzte, ez dakidalako, baina egin dugu, aldez edo moldez
|
|
|
Beste zenbait esparru, berriz, indarra galtzen joan da eta egun naturalista izena merezi duten pertsona gutxi aurki ditzakegu. Biodibertsitatearen krisiari aurre egin nahi
|
diogun
une hauetan, beharrezkoak dira landare eta animalien bizitza ongi ezagutzen duten pertsonak, eta baita mendiko lanetan trebatuta daudenak ere. Honela, ikastaro honen bitartez naturalismo klasikoa aldarrikatu eta esparru horretan sartzeko aukera eskainiko da.
|
|
|
Gure hizkerek melodia berezia dute eta horren erantzule nagusiak azentuazioa eta intonazioa dira. Hitz gutxitan laburbiltzeko, azentuazioa hitz bakoitzari ematen
|
diogun
indarra da, eta intonazioa hitzak esaldi batean kokatzen direnean sortzen den melodia. Hitz bakoitzari ematen diogun azentuak eta hitzen azentuen arteko harremanak sortzen dituzte melodia desberdinak azpieuskalkietan.
|
|
|
Hitz gutxitan laburbiltzeko, azentuazioa hitz bakoitzari ematen diogun indarra da, eta intonazioa hitzak esaldi batean kokatzen direnean sortzen den melodia. Hitz bakoitzari ematen
|
diogun
azentuak eta hitzen azentuen arteko harremanak sortzen dituzte melodia desberdinak azpieuskalkietan.
|
|
|
jakin mina. Jakin mina, guk" jolasa" esaten
|
diogun
hori, haurraren aktibitate nagusia da. Jakin min hori elikatu egin behar da, bai komunikazio aldetik eta bai manipulazio aldetik, bestela iristen da une bat umeak interesa galtzen duena, galdetzeari uzten diona, ukitzeari uzten diona… lotu egiten duguna.
|
|
|
M. Bradburyk El mundo moderno lanean (Edhasa, 1990) egiten dituen planteamenduei jarraituko bagenie, esan genuke euskal eleberrigintza XX. mendearen erdialdea arte nagusi izan zen estetika historiko eta ohiturazkoa alde batera utzi eta mende hasierako Modernism haren berrikuntzak bere egiten zituen modernitate osteko eleberrigintza bihurtu zela. Bestela esanda, egun euskal eleberrigintza modernoa esaten
|
diogun
horrek, zeina sortu baitzen 1957an lehen lan existentzialistaren eskutik, errealitatean lotura zuzena duela II. Mundu Gerra osteko proposamen europarrekin, alegia, modernitatearen amaierara hurbiltzen ari den eleberrigintzarekin. Espainian, Katalunian edo Frantzian apurka apurka eman zena (errealismoa; eleberri modernoa:
|
|
|
landareari eman nahi
|
diogun
itxura lortzeko, guk aukeratzeko arrazoi nagusia izan dugun eta landatzean lehenetsi dugun egitura horretara lehenbailehen irits dadin.
|
|
|
Ezin da kategorikoki esan hau honela da eta egokiagoa da nik hau honela ikusten dut esatea, errealitatea interpretatzeko ikasi dugun moduak erabat baldintzatuko baitu gure aldartea, eta horrek gure bizitzari emango
|
diogun
norabidea.
|
|
|
Nolabait esateko, komunikatzea berariaz onartua digun jendearekin (edo guk onartua
|
diogun
jendeak gurekin) bakarrik aritzeko txat modukoak dira aplikazio horiek.
|
|
|
Kontzeptuhoni (eta proposatzen duen filosofia edo jarrerari) irakurketa askotarikoak egindakizkioke, eta horrek bihurtzen du hain korapilatsu eta gatazkatsu. Gainera, erabiliaren erabiliaz, edukia higatu eta argalduko ez ote
|
diogun
beldur denik ere bada.
|
|
|
«euskal hizkuntza komunitatearen eta bere kideen gaur egungo eta etorkizuneko hezkuntza beharrei modu beteaneta iraupen aseguratuan erantzungo dieten unibertsitateko euskarazko irakaskuntza, ikerkuntza, argitalpen ekoizpena, kudeaketa eta egitura molde egokiak behar dira, hala kantitatez nola kalitatez».Beraz, euskal unibertsitatearen garapena osoa izango da, euskal hizkuntza komunitatearen eta berekideen beharrak kalitatez eta kantitatez egoki betetzen dituenean, eta unibertsitateari dagokion arloangarapena eutsigarria izango da, orainean bertan etorkizuneko izana modu egokian ahalbidetzen duenneurrian. Azkenik,
|
diogun
ezen guk eutsigarri hitza hobetsi dugula, beste arlo batzuetan erabiltzen denjasangarri hitza alde batera utzita, eman nahi diogun esanahi aktiboa hobeto adierazten duelakoan.
|
|
|
«euskal hizkuntza komunitatearen eta bere kideen gaur egungo eta etorkizuneko hezkuntza beharrei modu beteaneta iraupen aseguratuan erantzungo dieten unibertsitateko euskarazko irakaskuntza, ikerkuntza, argitalpen ekoizpena, kudeaketa eta egitura molde egokiak behar dira, hala kantitatez nola kalitatez».Beraz, euskal unibertsitatearen garapena osoa izango da, euskal hizkuntza komunitatearen eta berekideen beharrak kalitatez eta kantitatez egoki betetzen dituenean, eta unibertsitateari dagokion arloangarapena eutsigarria izango da, orainean bertan etorkizuneko izana modu egokian ahalbidetzen duenneurrian. Azkenik, diogun ezen guk eutsigarri hitza hobetsi dugula, beste arlo batzuetan erabiltzen denjasangarri hitza alde batera utzita, eman nahi
|
diogun
esanahi aktiboa hobeto adierazten duelakoan.
|
|
|
Euskarak gure beste hizkuntzek ibili dutenbidetik kilometro batzuk baditu egiteke, eta hor datza arazoa. Beraz, kirol jantzizirabaz dezagun euskararentzat zor
|
diogun
garapen osoa, hizkuntza baliabideprepositiboak eman diezaizkiogun, daukagunetik ezer ere galdu gabe, esan nahibaita, hizkuntza baliabide prepositibo horiek osagarriak liratekeela?.
|
|
|
Beraz, ikasleak duen lana saioa prestatzea da: zer eskatu
|
diogun
, zer egingoduen, nola, zer forma erabil dezakeen...
|
|
|
Artikulu honen bidez, euskalgintzari egin
|
diogun
ekarriaren berri eman nahi dizuegu. Ondoko lerro hauetan, hitz bitan, euskara ikasteko/ irakasteko edo eskuratu/ jabetzeko beste proposamen bat, beste baliabide bat, eskaini nahi dizuegu.
|
|
|
Ezin da gure lurretan orrelako landara ta piztirik ugaldu. Gurutzearen itzalak galtzen ditu emen orrelako landare ta piztiak, gurutzearen itzalak eta guk geure izen onari
|
diogun
begiruneak. Bai, goialdeko basurdeak baño geiagotan agertzen dira baserrietara urietako zakur amorratuak, baña euskaldun gurasoak ajolarik ezpaluteke edo euskal mendietan gurutzerik ezpalitz, laster ugalduko litzatezke zakur, otso ta basurde amorratuak Euskalerrian ta baserrietan bertan.
|
|
|
De facto, kultura berdintzailerako deia gero eta ozenagoa da gure etxe atarian. Gure esku dago atea zabaltzea, bai eta noraino sartzen uzten
|
diogun
ere.
|
|
|
Bere erabakiak gizarteari ezartzeko, botereak beharrezkoa du gizartean kontsentsu maila zabala lortzea. Iritzi publikoa deitzen
|
diogun
horrek errazten dio bidea botereari. Iritzi publikoak gizartearen barne integrazioa ahalbidetzen duen fenomenoa da; askotan, arrazionaltasunagaz zerikusirik ez badu ere.
|
|
|
Pertsonak bakartzeari dion beldurrean bertan jaiotzen da isiltasunaren espirala deitzen
|
diogun
fenomeno komunikazionala. Taldean egonda bizitza errazagoa da; txirrindularitzan, esate baterako, tropelean joatea onuragarria da norberaren indarrei eutsi ahal izateko.
|
|
|
Iritzi publikoak pertsonaren portaera ereduak ezartzen ditu. Iritzi publikoari
|
diogun
beldurragatik, portaerako eredu pertsonalak gizarteak onartzen dituenetara moldatzen ahalegintzen gara.
|
|
|
Pikutaren beldurrak, desohorearen beldurrak, iritzi publikoa egituratzen du. Legeari
|
diogun
beldurrak iritzi publikoa eratzen du. Inkestek ere iritzi publikoa konformatzen dute.
|
|
|
Genero horiek guztiak kateaturik edo uztarturik agertzen dira denboraren joanean. Genero horien guztien gehiketak telebista deitzen
|
diogun
fenomenoaren gainegitura sortzen du.
|
|
|
Gizarte eredu burges eta kapitalistetako komunikazio eredua da eskuartean duguna, balizko askatasunaz diharduena, baina gizarteko talde eragileen indarraren erabatekotasuna ahanzten duena, nonbait. Gizarte erantzukizunaren eredu deitu
|
diogun
horrek ez du gizartearen askatasuna bermatzen, ezta horretan bere helburua ezartzen ere. Gizarte erantzukizunen teoriak boterearen garapen ideiekin ezkontzen ditu hedabideak.
|
|
|
Sasikultura deitzen
|
diogun
hori gizarte klase ertain eta behekoetan kontsumitzen da, batez ere klase horien aisia betetzeko tresna erosoa delako.
|
|
|
Baina irudia bera ere erreala izan daiteke. Mendi bati egin
|
diogun
argazkia ez da mendi erreala, baina bada argazki gorpuztua, paperean marraztu dena edo proiektoreari esker pantailaratu dena. Honela bada, errealaren ordezkoak bizitza eta existentzia propioak izan ditzake.
|
|
|
Zeinu linguistikoa komunitateari dagokio, askotan komunitate linguistiko bakar bati; eta zeinu linguistiko hori ez da ezer giza talde horretatik kanpo. Zeinu linguistikoaz modu absulutuan
|
diogun
hau, gainerako zeinu motei ere badagokie, hein handi batean.
|
|
|
Beste gabe, lotsa ta damuac biureracico dituenaquin, diot, deseguinbear degula lotsaari au: quendu gure icen onari ezarri
|
diogun
cetaca, ta ugarra; ta emen jaiqui dan ospe ta errierta bera izan dedilla etsayentzat caltegarria. Berriz aurpegui ta biotzetan aguiri dezutenoc eguiñaren atsecabea, nai badiozcatzute eman Batzarrari bere Bialquiñac, Aguintari Nagusiari zor zayon mendetasuna, Nirì nere emazte ta umeac, aldeguin zazute lenago asmo gaiztoetan dirautenen albotic, ta atozte nere aldera.
|
|
|
Osagai horiek neurriz gain hartzeak arrisku handiagoa sortzen du gaixotasun kardiobaskularrak, lesio hepatikoak, erekzio disfuntzioak edo testikuluen tamaina murrizteko. Gainditzeko borroka Carlos Imaz doktorearentzat, elikadura nahasteekin lotutako nahaste psikologikoetan aditua baita, “irudiari garrantzi gehiegi ematen
|
diogun
mundu batean bizi gara, eta normala da horren ondorioz patologiak sortzea”. “Vigorexikoa ispiluari begiratzen zaio eta klenke ikusten da.
|
|
|
Osagaien proportzioa aldatu egiten da eman nahi
|
diogun
erabileraren arabera
|
|
|
Saltsa hori oso ondo konbinatzen da barazkiekin, gaztarekin, haragi egosi zatiekin, hestebeteekin, itsaskiekin eta abarrekin. Esne litro bakoitzeko irin eta gurin proportzioa, ematen
|
diogun
erabileraren arabera Bexamel saltsa: 40 g gurin eta 40 g irin esne litro bakoitzeko.
|
|
|
Gertakari bakoitza, baita batere garrantzirik gabea dirudiena ere, mundu bat da, eta pieza desberdin asko biltzen dira gertakari deitzen
|
diogun
mundu horretan. Guk ezin dugu hori nola den deskribatu baino, hori da gure ofizioa.
|
|
|
Politikariak, kazetariak, ederra jendilajea. Zenbat malapartaturi ematen
|
diogun
jaten! Eta mundua salbatuko dutela uste duten beste zera horiek?
|
|
|
Nik ez dut zalantzarik, globalizazio mundu honetan, Ameriketako Estatu Batuetako bizimodua gainbehera nahitaez datorkigun honetan, hizkuntzatik hasirik denak berdindu nahi gaituela, ez dut zalantzarik, diot, horren aurrean euskalduna sentitzea, euskalduna izatea eta euskaraz mintzatzea dela gure nortasunari egiten
|
diogun
ordaindu ezineko opari eder bat. Euskara da, horrenbestez, gure nortasunaren ezaugarri funtsezko bat, desberdin egiten gaituena, eta bereizi, denak berdindu, berdinak izan gabe, nahi gaituen mundu honetan.
|
|
|
Hori pentsatzen nuen nik, agian zertxobait inozoa nintzelako edo, eta han gazte guztiak lasterka ikusteak benetan pozgarri egiten zitzaidan. Euskal Herri guztia bazterrik bazter eta gainetik beheiti, gauez nahiz egunez, euripean nola eguzkiarekin, goitiko herrietatik beheitiko hirietaraino lasterka eta gelditu gabe gurutzatzeko prest bagaude euskarari
|
diogun
maitasun izugarria erakutsi nahian hori egiten dugunean, nola nahi duzu, bada, egotea. Pozaren pozez, hain barneko dugun hizkuntza honen etorkizuna orain dela hogeita hamar urte baino ziurrago ikusten bainuen egun horretan.
|
|
|
Nahi nuke leku batzuetan eraman dezaten, eta osotasunean eramaten ez badute, neurri batean bederen eraman dezaten, baina ez dakit hori posible den. Berak GarcÃa MÃ ¡ rquez aipatzen du, euskalkien arteko desberdintasunak direla-eta, argia egin nahian, nola erabiltzen duen idazle honek bere herriko hizkera eta zein ederki ulertzen
|
diogun
urrunekoek ere. Baina, beldur naiz, euskalkien arteko desberdintasun hauek batzuetan Kolonbiako eta Salamancako hizkerekin konpara badaitezke ere, beste batzuetan Salamancako unibertsitateko irakasle baten gaztelania landuaren eta Caceresko nekazari analfabeto baten gaztelaniaren artean dauden desberdintasunekin erkatu genituzkeen.
|
|
|
hizkuntz normalkuntzak aurrerapauso handiak eman ditu hainbat esparrutan, eta oraindik euskaldundu ez diren eremuak lantzeke ditugunak dira, horietan ere egoera iraularazi arte; oraingoa ez dugu jo behar, ez, behin betiko eta zinezko errealitatetzat. Kontua da, hizkuntz aldaketa horrek denbora luze eta ahalegin handiak eskatzen dituela, eta oraindik ezin izan dugula euskararen berreskuratze prozesua amaitu; horri segida ematea da belaunaldi abandonatuari uzten
|
diogun
herentziaeta eginbeharra.
|
|
|
Beloaren edo hidjab aren erabilerak, batzuetan, mendebaldarrok ematen
|
diogun
interpretazioaren aurkako zentzua dauka. Jantzi tradizional eroso eta merkea izateaz gain, hura daraman emakumeari libreki mugitzea eta unibertsitatera eta lan esparrura iristea ahalbidetzen dio.
|