|
2000
|
|
|
2050ean munduko estaturik zaharrena izango da, eta batez besteko adina 54,3 urtekoa izango da, hau da, munduko batez bestekoa baino 16 urte altuagoa. Zenbait adituk
|
dioenez
, hemendik 2025 urtera bitartean Europak 35 milioi biztanle galduko ditu eta 159 milioi langile gehiago ditu egungo lan egiturari eutsi ahal izateko.
|
|
|
NBEko Biztanleria Batzordeko zuzendari Chamiek
|
dioenez
, arazoa ez da 2050 urtean zenbat europar geratuko den jakitea, baizik eta haien lan gaitasuna zein izango den ezagutzea. Une honetan, Europako batez bestekoa erretiratu bakoitzeko 4 edo 5 langilekoa da; 50 urte barru erretiroa hartu duen bakoitzeko 2 langilekoa izango da, eta Espainiako Estatuan, 1,4koa bakarrik.
|
|
|
Nafarroako naturaren kontserbaziorako legeak, bost babes figura ezartzen ditu; erreserba integrala, natur erreserba, lekune naturala, natur monumentua eta natur parkea. Nafarroako 8/ 87 Legeak
|
dioenez
, erreserba integralek, babes neurri zorrotzak izan behar dituzte, bertan balio biologiko nahiz ekologiko handiak baitaude, ondorioz, ingurune hauetan ez da inongo giza-jarduerarik baimentzen. Debeku honetatik at leudeke jarduera zientifiko eta dibulgatzaileak, nahiz eta hauek ere murriztuko dituzten.
|
|
|
Areago oraindik haiek lirateke demokraziaren izenean aritu diren bakarrak. Berak
|
dioenez
gatazka honi buruz ez daukagu ezjakintasuna baino. Baina ahaztu zaio aipatzea, eta ukitu barik uzten du, indioak zapaltzeaz gainera, odoletan bai aurpegi zuriek besteek zeukaten oro lapurtu zietela, hor zegoen gizatasuna suntsitu arteino.
|
|
|
Pentsa, Espainiako Konstituzioa bera 140 urte lehenago zegoen gatazka bati buruz ari da hizketan. Horrez gain, Estatutuaren Bigarren Xedapen gehigarriak
|
dioenez
, Estatutua onartzeak ez du esan nahi Euskal Herriak bere historian zehar izan dituen eskubideei uko egiten dienik. Indarkeriarik gabeko egoeran, alderdi politiko bakoitzak bere proiektu politikoak mahai gainean jarri eta, beharrezkoak izanez gero, egungo markoan aldaketak egiteko bide ematen zuen Ajuria Eneko Akordioak.
|
|
|
Egileak
|
dioenez
," betidanik anaiak izan diren bi herri horiek elkartu nahian" burutu du lan hau. Horretarako historian zehar gai honi buruz idatzi duten idazleen bilduma egin du, Juan Bautista de Erro y Azpirozetik, Sebastian Febrel eta Francisco Garcia Berlanga bitarte.
|
|
|
Dirudienez, ordea, Olmeda maisuak eginiko hainbat kantuk neurri bera du. Olmedak berak
|
dioenez
, Gaztelan eta baita Sorian ere" rueda" k dantzatzen dira, eta 5/ 8koa da hauen konpas zaharrena eta berezkoena.
|
|
|
Hala ere, ikerketa bat egin litzateke gehiago jakiteko, gizon bakar batek ezin baitio hainbeste enkarguri aurre egin. Urrabietaren goreslea den Jorge Oteizak
|
dioenez
," nahiz eta Vierge sinatu, jende mordoa zeukan berarentzat lanean". Urrabieta kezkatua zegoen bere marrazkiek imprentan jartzean kalitatea galtzen zutelako.
|
|
|
Ohar taulan
|
dioenez
, aretoan Alaskako hainbat kontuz hitzaldiak ematen dituzte egunero. Hoberik ezean, hara jo dut:
|
|
|
Iban Zaldua EHUko historia fakultateko irakasleari bururatu zitzaion gaia. Berak
|
dioenez
," urte askotan historia azaltzeko lehengaia testua izan da, irudiaren indarra eta zehaztasuna itzalean utziz. Baina ez dago dudarik irudiak, bere zentzurik zabalenean hartuta, argazkia, komikia eta zinema, tresna baliagarriak direla historia irakasteko".
|
|
|
Kondairak
|
dioenez
, behin Bidarraiko neska gazte bat galdu zen inguru hauetan, eta herrikoek, kezkaturik, haren bila hasi zirenean, ez zuten arrastorik ere aurkitu, ez gorputzik eta ez ezer. Hala ere, inguruetan" hago, hago!" esaten zuen ahots bat en tzuten zen.
|
|
|
Medikuek ere gomendatu egiten diete gaixoei batzuetan, modu extraofizialean beti ere. Dena den, Kalamudiako kideak
|
dioenez
," medikuek oro har ez dute ahalegin berezirik egiten. Instituzioei presio handiagoa egin litzaieke.
|
|
|
Bada, horien artean erdia baino gehiago MCCn, 12.000 lagun gutxi gorabehera. Plazaolak
|
dioenez
," momentuz ez gaude MCCn sartuta. Dena den, aukera dago langileak Goienako bazkide izateko, udalak ez ezik, erakunde pribatuak ere bazkide laguntzaileak izan daitezke".
|
|
|
Arrautza kopurua ez du helburu, baina ez dago arrautza hauen parekorik. Mari Karmenek
|
dioenez
, batzuk kaskarrak gelditzen dira eta beste batzuk arrautza jartzaile paregabeak dira.
|
|
|
Soziologo frantses honek
|
dioenez
gizartearen historiak garbi erakusten du" ez dagoela politika sozialik baldin eta hartara behartzen ez duen gizarte mugimendurik ez badago" eta, bere ustez," bankuen Europari, moneta bakarraren Europari, Europa polizial eta zigortzaileari oso aurreratua jadanik eta Europa militarrari benetako Europa sozial batez aurre egin nahi diotenen arazo nagusia helburu hori lortzeko behar dir...
|
|
|
Baina ordubeteko iraupena duen film bat egin duten lehen aldia izan da. Urbek
|
dioenez
," guztiontzat apustu handia izan da, zerbait berria delako, orain arte egin ez den zerbait. Egindako lanarekin oso gustura gelditu gara denok, eta ziur gaude arrakasta izango duela".
|
|
|
HBk
|
dioenez
, haiekin dituzuen lotura guztiak hautsi nahi dituzue PSE EErekin Eusko Legebiltzarrean itun bat lortzeko.
|
|
|
Hemen batzuek eta besteek esaten dute EAJk aukeraketa bat egin behar duela, abertzaleen erregistroetan edo espainolen erregistroetan sar gaitezen behingoz. HBk
|
dioenez
, EAJk azalpen bat eman behar du PSOErekin zertan ari garen argitzeko, eta ez dugula Vatikanora joan behar mirarien bila. Miraria, baina, ez dago Vatikanon HBren esku baizik.
|
|
|
mintzakidetzako partaide bat, bitartekari bat, eta abar. ETAk
|
dioenez
, ez zion Espainiako Estatuari su etena eskaini, euskal gizarteari baizik, eta honen barruan abertzaletasunari. Aber tzaletasunen barruan EAJ dago.
|
|
|
ITPren etorkizuna, Joaquin Coellok, bertako kontseilari ordezkariak,
|
dioenez
, eskalako ekonomiaren eta teknologia arloko independentziaren bidetik etorriko da. Horretarako, mantenimendu talde bat bultzatuko dute, bezeroetatik gertu egon ahal izateko.
|
|
|
Horretarako ordea, Musika eta Plastikarenak murriztuz. EAEko hezkuntza sailak
|
dioenez
euskal ikasleei ez die ordutegi zabalkunde horrek eragiten, berez, gutxieneko ordu horiek gainditzen dituztelako. Arazo ordea, edukietan datza.
|
|
|
Argia n" Trajedien kronika klabe minorrean"(, 63 or.) artikulua argitaraturiko komentariogileak
|
dioenez
, idazle zintzoaren irizpideari lotzen zaio beti Sarrionandia, beti zerbait berria entseatzen du liburu bakoitzean. Argiako komentariogileak dionez, Ifar aldeko orduak liburuan kronistaren papera bereganatzen du Sarrionandiak" Trajedien kronika egiten duela esango nuke nik.
|
|
|
Kandelako kritikoak
|
dioenez
, Narrazioak ipuinetan kontaketa bera da nagusitzen dena, eta prosa poetikotik hurbil dabil kasu askotan, hain zuzen ere, oso harira eta ongi lotuta datozen konparazioak eransten dituelarik. Era berean esaten du liburuan erregistro barietatea sumatzen dela, autoreak aitortua baitu liburu honetan duen helburuetako bat euskarari literaturan bide berriak ibiltzen laguntzea duela.
|
|
|
Iñaki Aldekoak
|
dioenez
Narrazioak liburuan" errekurrentea da Coleridgek aspaldian kontaturiko marinel zaharraren baladako istorioa, Baudelairek ere albatrosari eskainiriko gorazarrean jaso zuena. Aingeru Epaltzak aldiz, nabigatzea bizitzaren metafora gisa jotzen duen Aldekoaren aipamena eta Borgesekiko aurreko erreferentzia elkarlotu egiten ditu:
|
|
|
Marginalia (Elkar, Donostia 1988) liburuak Edgar Alan Poeren liburu baten izenburutik hartzen du izena eta hark bezala, genero aldetik sail ugaritan banatu beharrekoak izango liratekeen testuak biltzen ditu. Liburuaren kontrazalean
|
dioenez
, 1987an idatziriko saio laburrak biltzen dira liburu honetan, Argian argitaratuak zituen" Bazterrekoak" izeneko atalak bilduz. Literatura, poesia eta arteari buruzko oharrak eta gogoetak izkiriatzen ditu.
|
|
|
Hitz joko paradoxikoa hautatu du egileak izenburutzat, berez XVII. mendeko euskal idazle baten liburutik harturiko atsotitza dena. Lopez Gasenik
|
dioenez
, istorio guztietan zehar noizbehinka errepikaturik agertzen da esaera hau" batasun ia erlijiosoa ematen diolarik liburu osoari". Arnaut Oihenartek Atsotitz edo errefrauak bilduman jasoriko Han izanik hona naiz esaera ilunaren azalpena euskal idazle hark azaltzen zuen modura, bi txoriren arteko elkarrizketa egoeran kokaturik ulertu behar da:
|
|
|
Sarrionandiak testu guztiz labur epigramatikoez osaturiko liburu honetan, aurrekoetan bezala, erreferentzia pribatu ugari sarrarazten ditu, Lopez Gasenik
|
dioenez
," lagunei dedikatutako zenbait pasarte dezifratzeko giltza zein den ezin jakin dezakegularik" irakurle gehienok.
|
|
|
Atal honetan aipatzen ari diren genero aldetik sailkagaitz gertatzen direnen artean berriena dugun hau hiztegi baten modura eratua dago eta tankera ezberdineko osagaiez taiutua. Hiztegi baten tankera du, baina ez da" hiztegia bakarrik, ipuin laburrak, saio tipi ugariz osatzen da" egileak berak
|
dioenez
," eta aforismoz, eta munduaren lau partetako ene auzokoen aipuek hornitzen dutela". Osagai ezberdin horien elkartzetik sortzen dena sorpresa da ordea:
|
|
|
Liburua egiterakoan egileak hitzak aintzat hartzeko premia sentitzen duela dio, oraindik munduko gauzak izenda daitezkeela sinesteko. Izan ere Sarrionandiak liburu honen xede eta ilusio handia zera omen du egileak berak
|
dioenez
: " mintzairak oraindik balio duela eta munduko gauzak hobetu daitezkeela" sinetsi nahi du.
|
|
|
Poemen gainean agertzen den zenbakiak poema osoan zenbatgarren lerroan gauden adierazten digu eta, bide batez, zenbait poema elkarren artean bereizten. Kandela kolektiboak (Euskal Letren dantza 1983, Hordago 1983)
|
dioenez
," poema laburrak ditugu normalean, labur eta zuzenak, koplak bezain motzak gehienak baino askoz ere garratzagoak. Epitafioak bezain garratzak eta askotan txikiagoak." (34 or.)
|
|
|
Poemaren hasieran F. Holderlinen aipamena egiten da"... baina zertarako egin poesia aro gaitz hauetan" eta poemak hain zuzen ere horren erantzuna bilatzen du, poesia egiten dihardu baina aro gaitz horrekiko kontrajarpena etengabea da, Kandelako komentariogileak
|
dioenez
," modu askotan errepikatuko duen kontrakoen binomioa ikusten da: batetik kartzelatik kanpo dagoen orok bere baitan biltzen duen" agiatasuna" (35 or.). Izan ere, kartzelaz kanpoko guztia erreferentzia oroimena edo suposizioa baita presoarentzat" gaur ere goiz ilunduko du/ zohardian izarrak biztuko (35 or.)" begira ezazu han goian ilargia/ elkarturik omen daude... (36 or.) izarrak suzkoak omen dira.
|
|
|
Kartzelako errealitatea presente dago poema guztian," labankada izoztuen antzera" Kandelako komentariogileak
|
dioenez
. Kartzelako errealitateak kanpokoari buruzko amets guztiak errematatzen ditu:
|
|
|
Hitzaurrearen arabera, esan daiteke egileak ordurarte poema adierazgarrienen bilduma egitea zuela asmotzat eta" kartzelako kobla eta sonetoak" nahiz Izkiritaturik aurkitu ditudan ene poemak liburuko zenbait poema apokrifo besterik ez zituela bereizi corpus honetatik. Hautaketaren irizpideak emanak zeuden beraz, eta
|
dioenez
, Izuen gordelekuetan barrena liburutik" orri ugari" aparte uztea erabaki zuen liburu berrian.
|
|
|
1985eko urte berean Susa argitaletxearen eskutik argitaratu zen, bestalde, Sarrionandiak eginiko beste itzulpen lan bat Marinela. Beragan eragin sakona izan duen Fernando Pessoa poeta portugaldarraren antzerki lana da itzulgaia, eta liburuan hitzaurrean
|
dioenez
," Gatazkarik eta mugimendurik ez dagoen teatro estatikoa da".
|
|
|
Laberinto honetan irteerarik ez, bizimodu merkatarira itzultzea salbu, eta irteera hau are eta urriagoa. Hau da, bada, Malcolm Lowryren mundua, edo Laberintoa eta eta poema batean
|
dioenez
gartzela, zeinetan gauza ederrenei ere funtsezko gabezia eta suntsidura bait darie".
|
|
|
Un acercamiento" izeneko artikuluan, Etiopia osteko poeta taldearen barruan Sarrionandiari ematen dio garrantzi berezia. Artikulu honetan
|
dioenez
, Bernardo Atxagak argitaratu zuen poema liburua da oraingo euskal poesiaren mugarri nagusia, baina Sarrionandiak 1985eko Ni ez naiz hemengoa liburuan bildu omen zituen hobekienik poesia berri honen oinarri teorikoak. Sarrera gisako batez azal ditzakegu bada, Jon Kortazarren ustez poeta multzo berri honek dituen oinarri teorikoak eta euren ezaugarri orokorrak.
|
|
|
hots, oroitzapenen bidez ezagutzera ematen zaigu bakoitzaren pentsatzeko modua. Juaristik
|
dioenez
" Marcel Prousten famatu hartan bezala, edozein objetu asko zaie memoriaren makina martxan jartzeko eta beren burua testuinguru konkretu batean kokatzeko." (El Diario Vasco IV) Honen guztiaren bidez pertsonaien barne munduan sakontzeko aukera eskaintzen badigu ere, askotan erabilitako estilo trinkoak hurbilpen hori zailduko digu.
|
|
|
Apalategik
|
dioenez
, sentimenduei buruzko nobela bat egiten saiatu da; ez eleberri sentimental bat. Haatik, egileak dioskunez," nahiko garratza da, eta ironiaz betea; batere ez idealista." (Asurmendi, Mikel:
|
|
|
Bigarren parteko 7 artikuluak
|
dioenez
, Eskualde tipietako hizkuntza gutxituei dagokienez, erabiltzen diren herrialdeetan politika bideak egokitu behar zaizkie, praktikarako bideak indarrean jarriz eta maila guztietan behar diren aukerak eta bitartekoak ipiniz, hezkuntzan zein hizkuntz irakaskuntzan. Politika aldetik, debekatu egiten da hizkuntza tipiagoa ukatzea, bai eta garapena arriskuan jarriz baztertzea ere.
|
|
|
Seme alabak eskolatu nahi zituzten gurasoek ordea, ezin ba kexatu, beren haurrak ikasketarik gabe geldituko ziren beldurrez. Jokaera horren lehen lekukoetariko bat dugu, nik dakidanez behintzat, Nafarroako Galipentzu herriko maisua, 1730 urtean era horretan haurrak zigortzen zituena, Jose Mateo zeritzan galipentzuarrak urte horretako irailaren 14an Orreagako artxiboan utzi zuen lekukotasunak
|
dioenez
; Bernardo Estornés Lasak bere liburuetariko batera oso ongi eraman zituen euskarak historian zehar izan dituen gertakariak, Canto y cantares de Euskalerria. Poemario nacional vasco (1994) delakoan.
|
|
|
Bigarren Artikuluaren lehen zatiak
|
dioenez
: –Gizaki orori dagozkio Adierazpen honetan adierazitako eskubide eta askatasunak, eta ez da inor bereziko arraza, larru kolorea, sexua, hizkuntza, erlijioa, politikako edo bestelako iritzia, sorterria edo gizarteko jatorria, ekonomi maila, jaiotza edo beste inolako gorabeheragatik?.
|
|
|
KalahorrakoapezpikuenaholkuaketaEuskalHerriarenpremiakgogoanhartuz, Bartolomerenasmoa, Icasiquizunac sailekolehenliburukihonensarreran
|
dioenez
, apaizeilaguntzeazenJainkoarenHitzaeuskarazaldarrikatzen.Etabigarrenliburuanerelehenengoanhasitakobideberetikjokodu, bestelakozurrumurrubatzukentzunbazituenere; hau da, hobezitekeela azalpenak iganderoko
|
|
|
Jakina, Bartolomeezzenpozikgeratuerantzunhonekin, komentuanlehenbailehensartzekoirrikazbaitzegoen; etaluzapenhori zela etabeldurzen, Gorbernuakkomentuarenegoeranegargarriaikusirik, habitaezinekotzatjozezakeelako, teilatuakkonponduezikneguanbeheraetortzekoarriskuhandiabatzuen. HorregatikPredikariausartak, 1813koabuztuaren17an, komentuansartzeaerabakizuen, komentuko etabaratzekogiltzakeskuraturik, etaaldibereanalkateari, MartinLauzirikajaunari, jakinaraziz.Honek, kontalariberak
|
dioenez
,, berrion horregatikpozezbeterik, ogerlekobatemanzionAitahorriKomentuanemango zenlehenengomezarako limosnatzat? 265.
|
|
|
Hala ere, Guilhaudis ek
|
dioenez
(1976), artikulu hauek lehen begiradan bakarrik berrekoizten dute Deklarazio Amerikarrak eta Frantziarrak diotena. Hain zuzenere, kolonialismoaren aurkako borrokak eta ohiko nazioarteko praxiak nahasi egindituzte elkarren arteko bi eskubide desberdin hauek:
|
|
|
Gestalt Terapiak
|
dioenez
, ametsetan gure nortasunaren zati alienatuak agertzendira, gure baitatik errefusatzen ditugunak. Ametsak, orainaldian berbiziz, alienatuta dauden zati horiek integratzeko aukera dugu.
|
|
|
Caparros-ek (1993a)
|
dioenez
, talde psikoterapia analitikoak oraindik mugatugabea du bere objektua, eta, bere teoriari dagokionez, gizabanakoaren kideekikoharremana subjektu bakunaren eraikuntzan duen eraginari buruzko teoriekin lotutadago. Beraz talde analisiaren teoriak gizabanakoaren ezagutzarekin du lotura etazerikusia, eta bere teoria eta teknika ere, gizabanakoari zuzentzen zaizkionekindaude elkarreraginean.
|
|
|
Myers Scotton ek11
|
dioenez
, ordea, gizarte orotan komunikazioa bideratzenduten arauek egoera bakoitzari markatu gabeko aldaera bat lotzen diote. Arau horiapurtzeko modua, eta komunikazioa markatzeko era, ez dagokion aldaera bat erabiltzea da.
|
|
|
Peirce-k
|
dioenez
pragmatismoak ez du bilatzen soilik egia edo errealitatea zehaztea; pragmatismoak hitzen edo proposamenen esangura eta jarduera komunikatiboanolakoa den argitu nahi du. Objektu bati buruz dugun ideia ez da gauzatzen guregogoetan modu isolatu batean, gure zentzu edo oharmen sistematik at; ideia horiobjektu horrek gure jarduera mentalean eragiten dituen ondorioei lotuta dago, ezinbestez.
|
|
|
Izenburu honen pean biltzen ditu Peirce-k silogismo edo argudioei buruz ditueniritziak. Hark
|
dioenez
, silogismo edo argudio guztiak hiru kategoriakoak izan daitezke: induktibo, deduktibo edo abduktiboak.
|
|
|
Zazpigarrena, gizakiak berezkoa du komunikazio bide hau, eta jaio garenetikgaratzen dugu (Donegan ek
|
dioenez
, umeak honetarako entzumenaren feedbacka etasare propizeptiboarena darabiltza, besteak beste), eta honegatik suposatu behar da, badaudela hizkuntz oinarri komun batzuk gizakion adimenean; komunikazio aleak erealdi berean prozesatzen ditugu, sistema konbinatorio diskretu bat erabiliz, soinu kateaketa informazio trasbasea (bakoitza bere aldetik baina paraleloki) eraginkorki burutzenikasten ditugu, ...
|
|
|
bat.Hori bai, arautegi honek ez ditu fonemak eraldatzen, beraien alofonoak baizik; beraz, arautegi hau soinuen ekoizpenari dagokio eta ez beraien ulermenari. Pinker ek
|
dioenez
, entzun nahi duguna entzuten dugu, ez gara konformatzen soinuak jasotzearekin, darabilgun hizkuntzak dituen soinu idealizazioen baitan interpretatzen ditugu. Adibideugari ematen ditu Donegan ek bere artikuluan honi buruz, adibidez zein ingurunetansudurkaritzen den bokala, zein hizkuntzatan betetzen den arau hau, zeinetan ez etazergatik.
|
|
|
Konkista egoera historiko hori aipatu eta gero, konkistaren gertaeratikabiapuntu hartuta, zenbait hausnarketa egiten saiatuko gara. Hasteko, Elhuyar HiztegiEntziklopedikoak
|
dioenez
, konkista (tu) da,. Gerran arerioaren lurralde jakin batezjabetu?. Konkista kontzeptua hobeto uler dezagun, hurbil zaizkion kontzeptuakargituko ditugu lehenik.
|
|
|
Bestalde, egia lortzerik balego, denboran barrena bereganatu luke gizakiak. Eta filosofian, definizioz, kontzeptuetan barnebiltzen eta adierazten da egia.Baina, Kojeve k
|
dioenez
, kontzeptuzko ulerkuntza oro heriotza da. Azter dezagunastiro.
|
|
|
hitzean, hortaz, hilik da errusinol erreala. Kojeve k
|
dioenez
, errusinola eternala balitz, denboraz at izango balitz, edo denborarik gabe, errusinol ideiaez legoke errusinol errealaz bereiz. Errusinol ideiaren existentzia enpirikoa errusinolbiziduna litzateke, eta ez, errusinol?
|
|
|
Gainera, espiritua ez da heriotzaren aurrean kikiltzen, ezta hondamenetik gordetzen ere; espirituak, aitzitik, heriotza pairatu egiten du, bere aldamenean bertantxetinki gelditzen da. Kojeve k
|
dioenez
, espiritua mintzoak aditzera emandako Izatea da, eta espirituaren bizitza jakintsuaren existentzia, hots, munduaren egia adierazten duenmintzoaren kontzientzia. Orobat, bukakorra eta hilkorra denez, gizakia bere bukakortasuna eta heriotza onarturikoan baino ez daiteke benetan jakituriara hurbiltzen has.Txillardegik dioenez, kontzientzia galtzen duenean da hila gizona.
|
|
|
Kojeve k dioenez, espiritua mintzoak aditzera emandako Izatea da, eta espirituaren bizitza jakintsuaren existentzia, hots, munduaren egia adierazten duenmintzoaren kontzientzia. Orobat, bukakorra eta hilkorra denez, gizakia bere bukakortasuna eta heriotza onarturikoan baino ez daiteke benetan jakituriara hurbiltzen has.Txillardegik
|
dioenez
–kontzientzia galtzen duenean da hila gizona. Honengatik diogukontzientzia kamustuta dutenak erdi hilik daudela? 23 Eta giza kontzientzia ezinbestean hil beharraren kontzientzia duzu funtsean.
|
|
|
Kojeve k
|
dioenez
, errealitatearen gaineko mintzo egiazkoa, mintzoaren gainekoazalpena barnebildu behar duena, erreala den heinean, ezerezak Izatea suntsituzburutzen duen jarduera deuseztatzailetik dator, alegia, borrokatik, gizakiari emanzaion izatea suntsitzen baitu?, eta lanetik, borrokan sentituriko heriotzaren aurrekoizuaren ondorio den lanetik, naturaren berezko izatea suntsitzen baitu?. Gizakiabera ez baita jarduera hori baino:
|
|
|
Herria eta herritasuna mantentzen dituztenelementu sozio kulturalak konstrukzio sozialak direla. Korronte hauek arbitrariotasundeitzen duten teoriak
|
dioenez
, herri baten kultura, herri honek garrantzitsutzataukeratzen dituen elementuen sinbolizazio interpretatzailean datza. Aukeraketa, arbitrarioa da, inolako esentziek determinatzen ez dutena; arlo kontzeptuala eta praxisoziala inplikatzen ditu, pentsamenduaren eta ahalgarrien teilakapena delako.
|
|
|
irrati estazio lokalek garrantzia hartu dute. Jorge Xifra k (Giza Zientzien Institutuko zuzendaria eta irakaslea kazetaritzan)
|
dioenez
: –beren irrati estalduran duten eskualdeari buruzko informazio hautatua ematen dute, hizkuntza autoktonoen zabaltze garaian edo susperraldian bultzada ematen dute, irrati estazio estatalen albisteen kontrapisua izan daitezke, eta hiritar zein herritarren sustatzen dute, funtzionario, politikari eta buruzagi lokaleekin harremanetan jarriz?.
|
|
|
Arau orokorrak
|
dioenez
, ezin daiteke siglarik edo laburkinik erabil. Laburdurak saihestu egin behar dira, baita gidoitik kendu ere, eta hori horrela izan behar da laburdurak oso ezagunak izan arren (jn., and., dr. eta abar).
|
|
|
Jakina denez, erabilienetarikoa, dei telefonikoena da. Alejo Garcia-k
|
dioenez
: –irratilaria egunero egoten da jendearekin.
|
|
|
Goitik behera, eraikuntza honen alderdi guztiak arautu ziren: ...riak (Irakaskuntza Publikorako Kontseilu Nagusia, kontseilu akademikoak, eskolak eta ikuskaritza), oinarrizko irakaskuntza (edukiak, irakasleak, agintari arduradunak,...), bigarren irakaskuntza (zentroak, agiriak,...), etab. Sare honen beste mailak gutxietsi gabe sareak berak du garrantzi nagusia, oinarrizko irakaskuntzak aparteko bultzada jaso zuela esan dezakegu, bera izango baitzen, Giolito k99
|
dioenez
, batasun nazionalaren zutabea.
|
|
|
Beharbada, adibide batek hori ulertzeko errazbidea eskainiko digu. Jo dezagun, esate baterako, gertuko testuinguruan, Frantziaren kasuan hain zuzen, gertaturikoa ikustera; Brunot ek
|
dioenez
:
|
|
|
herritarrak egin, herritar frantsesak nazio frantsesaren itzalpean. Gómez de Castro-k
|
dioenez
:
|
|
|
Ordura arte, mendeetan zehar izandako senide pobrea izan zen oinarrizko irakaskuntza, eta boterean egondako taldeek ez zioten ia jaramonik egiten, horien interesgunea unibertsitatera mugatuta egonik. XIX. mendean, ikusteko aukera izan dugun bezala, zeharo aldatu zen oinarrizko eskolari buruzko ikuspegia; Ruiz Berrio k202
|
dioenez
, nortasunik gabeko erakunde galdua izatetik (maila horretako irakasleekin gertatzen zen moduan), testuinguru politiko, sozial eta ekonomiko berrian (Estatu Nazioaren eraikitze prozesua kokatzen zen testuinguruan, alegia) helburu nagusienetarikoa izatera pasatu zen. Hau hezkuntza sistema nazionalen garai historikoa da; irakaskuntza sekularizatu egin zen, eta Estatuek eskola sistemak arbitratzeko aukera egin zuten, beren irizpide ekonomiko, sozial, politiko eta ideologikoen arabera203 Eta oinarrizko irakaskuntza irakaskuntza sistema nazionalaren barruan bildu zen, Moyano legeak mende erdiko prozesuaren gailurra jorik.
|
|
|
Dena den, tartean bide honi urratzeko ahaleginak egin baziren ere, ikuskaritzaren benetako sorrera 1849an izan zen, orduan abiatu baitzen ikuskaritzaren antolaketa erregularra. Ruiz Berrio-k
|
dioenez
,, el nacimiento del cuerpo de inspectores se debió mucho al afán del gobierno por vigilar, controlar y dirigir la enseñanza en todos sus pormenores? 247 Zaindu, kontrolatu eta zuzendu, horiexek ziren ikuskaritzaren ardatz nagusiak. Eta irakaskuntzako maila ezberdinen artean, arestian aipaturiko arrazoiarengatik, oinarrizkoenean ziurtatu beharreko kontrola izan zen gobernuak premiazkoen gisa bizi zuena248 Izan ere, Gobernua ohartu egin zen horretarako baliabide zorrotzen faltan zegoela, eta, ondorioz, administrazio barruko, cuerpo?
|
|
|
—.. Eta haien petzeroak, turista mota guztiak: frantsesak bereziki, baina baita, informazio honek
|
dioenez
, holandarrak eta britainiarrak ere.
|
|
|
Hamar urte nituen orduan, eta bi arreba. Amak
|
dioenez
, Isabelek oinak atera zizkion lehendabizi sabeletik, eta beti izan omen du nekea Isabelen neurri eta tankera egokiko oine  takoak erosten. Eta Karmele; azken urteak ero etxe batean erre zituen apaiz batek bataiatu zuen Karmele, baina gure arrebak eta apaizak ez dute sinbiosirik izan.
|
|
|
/ zenburuak berak
|
dioenez
, Migel Unamunok bere bizitzan zehar euskararekiko izan zuen, edo, hobeki esan, izan zituen jarrerak jorratzeko asmotan natorkizue. Zer esanik ez, honi buruz lehen ere asko esan eta idatzi da, baina oraindik bazterretan entzun eta irakurri behar izaten ditugunak gogoan izanik, ez dut uste gaizki etorriko zaigunik Bilboko idazle eta filosofo handiak gure hizkuntzaz adierazi zituenak berriz maiseatzea, haiek testuinguru egokian hobeki ulertzeko.
|
|
|
Gara egunkariarekin antzeko egin dezakete: Gara eta Egin gauza bera omen dira orain, Garzonek
|
dioenez
, eta duela bi urte Egin eta ETA gauza bera zirenez, ba atera kontuak.
|
|
|
Liberalek, batez ere beraien burua antiperfekzionistatzat jotzen dutenak, merkatu soziokulturalean esku hartzen duen estatu batek bizimodu jakin bat bultzatzen (edota oztopatzen) duela pentsatzen dute, modu horretan gizabanakoen autodeterminazioari mugak ezarriz. Rawlsek
|
dioenez
, adibidez, askeak diren gizabanakoek beraiek eutsiko diote baliotsutzat jotzen duten bizimodu on jakin bati, botere politikoaren inolako laguntzarik gabe. Merkatua bera, eta ez estatua, gizarte batean estimatuak diren bizimoduak mantentzeaz arduratuko da (1971:
|
|
|
Egiaztagarritasun printzipioaren sintetizatzaile fidelena Alfred J. Ayer izan zen, batez ere 1936ko Language, Truth and Logic [Hizkuntza, egia eta logika] kontuan izaten badugu. Berak
|
dioenez
, lehendabiziko bertsioak, hertsienak, bete zuen enpirismo logikoaren etapa hau, Vienako Zirkuluarena, hain zuzen. Jo dezagun, bada, Ayerrengana.
|
|
|
Munduan ibilia da Antxon, baina,
|
dioenez
, ez dauka urrunera joateko gogo berezirik. Aralar aldera edo horrelako lekuren batera joan nahiko luke kartzelatik irtendakoan, bakardade apur baten bila, zaratarik ez dagoen lekuren batera.
|
|
|
– Polixene Trabuduak
|
dioenez
, behin bakarrik hiltzen dela esan omen zenion behin.
|
|
|
Itsasertzera jo genuen, tonbarrien aurreko talaiara; kondairak
|
dioenez
, jentilek Aiako Harritik Baionako katedralaren aurka jaurtitako bi harkaitz handi dira tonbarriak, jomugara heldu gabe Hendaiako itsasertzean uharte txiki eta ikusgarri gisa geratuak. Abbadia gaztelua genuen atzean," Zazpiak bat" aldarrikapenaren sortzailearena izandakoa; ondoan, ostera, Alemaniak Frantzia okupatu zuen garaian eraikitako bunker ugariren hondakinak.
|
|
|
Irailaren amaierako egun batean utzi nuen lana eta biharamun goizean aski goizik alde egin nuen etxetik, bakarrik eta oinez, Inazio Loiolakoak bezala, hari buruzko liburu baten izenburuak
|
dioenez
. Ez nekien zenbat denbora emango nuen etxetik kanpo, eta ez nion inori abisurik eman.
|
|
2001
|
|
|
Hala ere, Mandelek
|
dioenez
, ekonomia berria iraultza teknologiko hutsa baino zerbait gehiago da, iraultza finantzarioa ere bada, eta, horregatik, egungo ekonomia jendeak uste duena baino askoz ere hauskorragoa da. Horregatik dio, 1990eko hamarkadan Ipar Amerikako ekonomiaren ahalmena behar bezain aintzakotzat hartu ez zen bezalaxe, oraingoan ere, agian, ez dela behar bezain kontuan hartzen etorkizun hurbil batean gainera etor daitekeen krisialdi larria.
|
|
|
Mandel ez da gaur goizean jaioa, eta badaki Ipar Amerikako erorialdia ez dela egun batetik bestera bat batean gertatuko, Ipar Amerikakoa bezalako ekonomia batek baliabide ugari baititu gorabeherei aurre egiteko. Nahiz eta burtsek goia jo 2000 urtearen lehen zatian, Mandelek
|
dioenez
, oraindik beste bi edo hiru urte igaroko dira ekonomiaren atzerakada gauzatzerako. Nolanahi ere, informazioaren arloko teknologiako sektoreek, inbertsioak eta enpleguak, epe luzera, onera egingo dutela aitortzen du.
|
|
|
Horrela, Mandelek
|
dioenez
, 1995etik 2000ra bitartean sortutako lanpostuen %60 kudeaketakoak edo profesionalentzat izan dira, eta teknologiaren beheraldiak kalte handia egingo die. Mandelek dioenez, lehenengo erasoaldia gertatu da dagoeneko 2000 urtean, giza baliabideen kudeaketan aritzen den Challenger, Gray & Christmas izeneko Ipar Amerikako enpresaren arabera, larri zebiltzan". com" enpresek 17.000 langile kanporatu baitzituzten urte horretan.
|
|
|
Horrela, Mandelek dioenez, 1995etik 2000ra bitartean sortutako lanpostuen %60 kudeaketakoak edo profesionalentzat izan dira, eta teknologiaren beheraldiak kalte handia egingo die. Mandelek
|
dioenez
, lehenengo erasoaldia gertatu da dagoeneko 2000 urtean, giza baliabideen kudeaketan aritzen den Challenger, Gray & Christmas izeneko Ipar Amerikako enpresaren arabera, larri zebiltzan". com" enpresek 17.000 langile kanporatu baitzituzten urte horretan. Berrikuntza geldotzearekin batera, langile gutxiago da produktu eta enpresa berriak sortzeko, eta horrek langile kopurua murriztea eragingo du goi mailako teknologiako konpainietan.
|
|
|
Teknologiaren beheraldiak berrikuntzan eta produktibitatean ere izango du eragina. Mandelek
|
dioenez
, hainbat produktu garapen urratsean daude oraindik ere, batez ere mugikorren esparruan, baina hazkundeko konpainia berrien presio bortitzik gabe. Estatu Batuek galdu egingo lukete ekonomia berriak ideiak merkaturatzeko izan duen arintasuna eta bizkortasuna.
|
|
|
Produktibitateak 1995etik 1998ra bitartean izan duen gorakadaren erdia baino gehiago aldakuntza teknologikoak hartutako abiadura biziaren ondorio izan da. Mandelek
|
dioenez
, zaila da arrisku kapitalari horko zer nolako zatia dagokion jakitea. Baina oso esanguratsua da, arrakasta izan duten teknologiako konpainia berri guztiek arrisku kapitalaren bidez edo burtsan lortu izana beren finantzaketa.
|
|
|
Barton Filmsek Bilbon aurrera daraman ekimenean ere gaztetxoak dira protagonista, eta pelikulak horregatik eskainiko dira goizeko hamaiketan. Maria Jesus Diezek
|
dioenez
, ikastoletako haurrak klase orduetan zinera etor daitezen lortzea da helburua. Ekimen honen barnean dauden pelikula guztiak Deustoko Avenida zine aretoetan eskainiko dira, eta egunero egongo da horietako bat karteldegian.
|
|
|
Hobetuzek duen antolatzeko modu honek Forcemen eredutik urruntzeko helburua du. Izan ere, ELAk
|
dioenez
," eredu horren arabera, etengabeko prestakuntzaren egitasmoa barruan dauden erakundeen finantzabide bihurtu da (sindikatu eta patronalena), zuzenean edo zeharka. Fondoen hartzaile izan behar luketenek ez dute horiei buruzko inolako erabaki ahalmenik".
|
|
|
Ulergarritasunez jantzirik ageri zen, halere. " Alvin Toffler amerikar soziologoak
|
dioenez
, benetako koska egingo dio gizonari, pertsonari, geroak, datorren denborak. Benetako txorabioak menperatzen du pertsona, aldaketa aundiak denbora motxean inguratzen zaizkionean eta ez inguratu bakarrik, gaiñera barne barneko aldatuarazi egiten diotenean".
|
|
|
Gabrielek baina bere eginkizun literarioa eta poetikoa zuen buruan. ' Bizkaitarrak' deritzon poeman
|
dioenez
, berak lurra makinatu eta landu egin nahi zuen. Han amaitu zen EGIkoarekikoa".
|
|
|
Horixe da Ekonomia eta Gizarte Kontseiluak (CES) duela gutxi egindako txosten baten emaitzak agertzen duena. Txostenak
|
dioenez
, Gizarte Segurantzak egokitu beharra dauka Espainiako Estatuko gizartean azken bi hamarkadetan izan diren aldaketetara.
|
|
|
Gizarte Segurantza ez zegoen prestaturik emakumea lan esparruan sartu den neurri garrantzitsuan sartzeko, eta, 60ko hamarkadako Espainiako Estatuaren gizarte egiturari atxikita geratu da. CESek
|
dioenez
, nahiz eta emakumeek lortzen duten estaldura esparrua, sistemaren babes maila eta prestazio kopurua, azken urteotako arau aldaketei esker, zertxobait hobetu den," oraindik ez da lortu gaur egungo gizarte eta lan arloko egiturari behar bezala egokitzerik". Prestazioak eskuratzeko ezaugarriak eta baldintzak, txostenak dioenez, gaur egungo gizartearen eta ekonomiaren egiturari baino 60ko hamarkadako Espainiako gizarteari lotuagoak daude.
|
|
|
CESek dioenez, nahiz eta emakumeek lortzen duten estaldura esparrua, sistemaren babes maila eta prestazio kopurua, azken urteotako arau aldaketei esker, zertxobait hobetu den," oraindik ez da lortu gaur egungo gizarte eta lan arloko egiturari behar bezala egokitzerik". Prestazioak eskuratzeko ezaugarriak eta baldintzak, txostenak
|
dioenez
, gaur egungo gizartearen eta ekonomiaren egiturari baino 60ko hamarkadako Espainiako gizarteari lotuagoak daude.
|
|
|
Axular katoliko hertsia da eta bere moralean argi ageri da. John Donneren esaldiak
|
dioenez
, erlijio guztiak dira errainu beraren islada. Protagonistak berak umetan baditu bere zalantzak.
|
|
|
" Lur bat haratago" libertatearen sinboloa da, baina Irigoienek edo Joanes Etxegoienek
|
dioenez
askotan ez dugu gure burua ezagutzen eta gure buruaren esklabo bihurtzen gara. Irakurleak jakin behar du lur bat haratago doala, utopiaren bila zabal zabalik.
|
|
|
" pesca al cerco" euskaraz trainarekin antxoatan" edo biziarekin atunetan da, eta" viento de fuerza 3" haize berdea da. Apraizek
|
dioenez
, arrantzaleak haserre egon ohi dira itzulpenekin, ez dira-eta identifikatzen, batzuk gogor samarrak direlako. Zera esan digu Apraizek:
|
|
|
Aula del Mar elkartea da egitasmo honen bultzatzailea. Espainiako Estatu mailako elkarte honek izaera kulturala, soziala eta hezkuntza mailakoa du, Pedro Prieto fundatzaileak
|
dioenez
. 1999an, itsas ingeniari honek lanbide bereko Jose Maria Domingorekin sortu zuen Aula del Mar, diru irabazi asmorik gabeko elkartea.
|
|
|
Espe Lopezek eta Oskar Gomez berak idatzitako ugari eta baita bizi izan zen bitartean heriotzari buruz asko hausnartu zuen Robert Filliurenak ere. Gomezek
|
dioenez
autore frantsesaren obra" Bancarrota" ren inspirazio izan da: " Artista plastiko gisa nabarmendu bazen ere niretzat poeta bat izan zen.
|
|
|
Oso gertu berriz, herriari izena eman dion San Jorge parrokia, kondairak
|
dioenez
, Ingalaterratik ihesi zetozen monje batzuek egindakoa. Antzinako eliza aurre erromaniko horren aztarnarik ez da geratzen, eta XII. mendearen bukaeran eraiki zen eliza erromanikoaren aztarnarik garrantzitsuena Bilboko Museo Historiko Etnografikoan gordetzen da, bere tinpanoa hain zuzen.
|
|
|
Horregatik Huescako Antzerki Ferian estreinatuko dute gazteleraz" Oihanaren legea" ekainaren 26an. Taldeak egin duen lanik" garestiena" den hau Euskal Herria naiz Espainian antzezteko esperantza dute gainera," beti ere Huescan dugun harreraren arabera", Laskurainek
|
dioenez
.
|
|
|
Kopuru hori igotzen doa eta bertakoak arabar sentitzen diren heinean, giro euskalduna sortzen eta indartzen ari da Argantzunen eta inguruan. Araba Euskarazko koordinatzaileak
|
dioenez
," hemengoek, arabartzat dute beraien burua eta euskara haien hizkuntzatzat hartzen dute".
|
|
|
Kontu hauetaz landa, lana bikaina dela azpimarra dezagun, berriz ere. Isidro Olkoz Berruezo, Kultura Patronatuaren Lehendakariak
|
dioenez
, «Tafallaren bertze historia bat argitaratu zenetik 80 urte igaro dira. Ordudanik, gure hiria gaur egun dena izatera bideratu duten gertaera garrantzitsuen lekugune izan da.
|
|
|
Lehenengoak" demografiak pentsioak kapitalizatzen ditu" gaiaren inguruko txostena biltzen du. Bertan
|
dioenez
, nazioarteko hainbat erakunderen aurreikuspen demografikoek argi gorriak piztarazi dituzte Europako klase politikoa artean, horien ondorioz ekonomiaren arloan sor daitekeen egoeragatik. Europako pentsio sistemak nahitaezko eskema publikoetan oinarritzen direla adierazten du, eta, horren arabera, epe ertain baterako dauden aurreikuspen demografikoek gastu publikoaren igoera nabarmena iragartzen dute pentsioen arloan.
|
|
|
Bigarren aldizkariak «Situacion (España)» kritikatu egiten du orain dela gutxi gobernuak, CEOEk eta CCOOek hartutako akordioa, pentsioen erreforma atzeratzen duelako eta pentsio sistema publikoaren bideragarritasunari buruzko zalantzak argitzen ez dituelako, erreforma horien ardura eta kostuak datozen belaunaldien eta oraingo batzuen bizkar utziz. Aldizkariak
|
dioenez
, akordio horretako neurririk gehienak adituek gomendatzen dituzten eta Europako beste herrialde batzuetan hartu dituzten neurrien aurkako bidetik doaz.
|