|
2017
|
|
|
aragoieraz idazten duelako, horrexek egiten duela ezezagun gure begietara. Bestela, huntaz eta hartaz lasai asko hitz egin
|
dezakeen
itzal handiko pertsona baten aurrean gaudela. Agur esan aurretik, azaroaren 27an liburu bat aurkezten zuela, gonbidapena.
|
|
|
Azkenean kaka pattar hartara itzuli zen, ongi zekien arren, esan ohi zuenez, alkohola dela etsipenean eroritako herri gosetua gehien pozoi
|
dezakeen
gaitza. Miguelek amesgaiztoen olatu itsuen artean ito nahi zuela zirudien bere burua.
|
|
|
Batzuetan hari batetik tematzen nintzen, alferrik tematu ere, azkenean istorioari zerion indar ezkutu batek beste bat hartzera behartzen ninduelako. Milaka irudi osa
|
dezakeen
puzzlea egitea bezalakoa zen, milaka pieza, baina bakarrak balio zuen. Konturatu gabe, amodiozko istorio melenga batetik hilketa lazgarri baten kronika idazten hasi nintzela konturatu nintzen.
|
|
|
Hau alde batera utziz, jendeak ni ondo nagoela pentsatzen du, baina ez da horrela, argazki hura ikusten dudan bakoitzean askatasuna galtzean zer sentitzen den gogoratzen dut. Heriotzaren ateetan egotea zer den gogoratzen dut eta, txarrena, nor zaren ez gogoratzean zer sentitzen den gogoratzen dut, eta negarrez hasten naiz argazki madarikatu batek pertsona baten bizitza nola aldatu
|
dezakeen
ikusten dudanean. Ordutik aurrera askatasuna inoiz baino gehiago estimatzen dut.
|
|
|
Memoriaren Plazan bildu nahi ditu Eusko Jaurlaritzak" 1936an hasi eta gaur egun arte euskal gatazkarekin loturiko indarkeria mota ezberdinak pairatu dituztenen bizipenak". Jendarte osoari zabaldutako ariketa da, lehen lerroan egon gabe ere bakoitzak bere ispiluaren aurrean eseri eta egin
|
dezakeen
terapia kolektiboa.
|
|
|
Eguraldiaren eta itsasgoraren konplizitatearekin, aste honetan, kala berean biluzik hurbilduko naiz pasa den asteko ezezagunarengana eta, hasteko, liburuez solasean hasiko gara. Ez zait kafea gustatzen, baina dagoeneko ametsetan ari naiz bere ezpainetan izan
|
dezakeen
zaporearekin.
|
|
|
2012an, kulturaren eta artearen sorkuntza eremu gisa hasi zen. Bonbardaketatik bizirik atera ziren haien lobek osatu zuten," utzi diguten lekukotzarekin eta ondarearekin bakoitzak bere esparruan egin
|
dezakeen
ekarpena egin dezan", azaldu du Maitane Uriartek.
|
|
|
Joxean, nire nobio eternala, ez zen inoiz guztiz ohitu tarteka nigan nabaritzen zituen samurtasun ez logiko horietara, lekutik kanpoko lainezara gerturatzen ziren desio urrundu haietara, Mikelekiko amodio hartara hitz batez. Baina ezinbestez bere tripetako borondate on bortxatu guztiaz baliatu zen ustezko neure bitxikeria haiek jasan ahal izateko, bakarrik patuak bizitza osorako oparitutako nobio batek jasan
|
dezakeen
moduan (zein ironikoak eta maltzurrak diren denboraren distantziak asmarazten dizkidan metaforak!).
|
|
|
Beraz, beldur garela behar dugu bizi, behatuki ibili eta, geure indarrean baino Jainkoaren faborean fidatzenago garela, umiltasun handi batekin otoitzetan jarri, nahi gaitzan sostenga, erortzetik begira eta, bekaturik gabe gauden batez, beregana dei eta tira. Zeren ontasunean azken fineraino iraute hau inork ere bere buruz ezin merezi
|
dezakeen
dohaina bada ere, ordea, guztiarekin ere, egin behar du batbederak bere aldetik ahal dagiena, merezi balezake bezala. Zeren gure otoitz guztiak entzutera eta konplitzera obligatzen ez bada ere Jainkoa, ordea, gainerakoan prestik dago ahala egiten duenari heltzeko, jabetzeko eta eskua emateko.
|
|
|
Vade et interroga mulierem praegnantem, si quando impleverit novem menses suos, adhuc poterit matrix eius retinere partum in semet ipsa? Zoaz eta galdegiozu emakume izorrari ea, bederatzi hilabeteak betez gero, eduki
|
dezakeen
haurra sabelean.
|
|
|
Baina engainatzen zarete. Zeren pagamendua izango duenak utzi behar du bekatua bekatu egin
|
dezakeen
denboran, eta hartu bertutea orduan berean.
|
|
|
Eta esaten denean ez dela halako bekatua barkatuko, aditzen da ez dela barkatuko ez zeren Jainkoak ezin barka
|
dezakeen
edo ez duen zenbait barkatzen, baina zeren, bataz, gutxitan barkatzen baitu, eta, besteaz, zeren gaitz baita eta, azken finean, zeren, nola maleziazkoa baita eta ez ahultasunezkoa, ez baitu halakoak bere egitez barkamenik merezi.
|
|
|
Ez dadila egon, beraz, inor penitentziarik egin gabe eta bekatuak utzi gabe bekaturik ezin egin
|
dezakeen
denboraraino; ez dadila egon bortxaren begira.
|
|
|
Non est admodum gratum, o mater, Deo munus quod qui offert, ideo offert, quia illius usum suprema interdicit dies. Ene ama maitea, badirudi ezen ez zaiola Jainkoari eder eta ez plazent pertsonak berak ezin goza
|
dezakeen
gauza ematea eta presentatzea. Da dum sana es, ne si moriens dederis, invita dedisse arguaris:
|
|
|
Jakin behar duzue ezen lurretik hasi eta zeruraino mundu guztiak eduki
|
dezakeen
arto bihi kontu bezainbat urtez pena horietan egon zaretenean aterako zaretela hortik, orduan zuen penak bukatuko direla.
|
|
|
Eta arrazoirekin kontsola litezke, zeren lurrak ehun mila milaren ere eduki
|
dezakeen
arto bihi kontu baino urte gehiago egongo baitira eta egon baitute pena haietan. Eta txindurri batek ere, mila urtetik mila urtera behin edanez, lehen agor, xuka eta buka bailitzake munduko ur guztiak, itsasoa bera barrenean dela, haien penak bukatuko diren baino.
|
|
|
Nola penatan eta lanetan denak, baldin gero ondoan irabazi handi bat edo kargu ohorezko bat espero badu, ez baititu pena eta lan haiek guztiak deus sentitzen, hala atseginetan eta plazeretan dabilenak ere, baldin plazer haien ondoan sentitu badu gaztigu handi bat harentzat prestatua dagoela, ez da posible atsegin haietan atsegin osorik har
|
dezakeen
. Aitzitik, orduan atsegina atsekabe bihurtzen zaio.
|
|
|
Azkenean goxoki bat da kirolariarentzako uda guztian ilusioa mantentzeko. Bestalde, pentsatzen dut gal daitekeela lehikortasuna, eta horrek eman
|
dezakeen
ikuskizuna
|
|
|
galdetu zidan zorrotz. Etortzen ez bada, haiek irabaziko dute, korapiloa aska
|
dezakeen
gizon bakarra da eta. Greziako Gobernuak jakingo balu, Karolides ez litzateke etorriko, berak ez dakielako ekainaren hamabostean zer egongo den jokoan.
|
|
2018
|
|
|
MALEN. (Arduratuta Manuelek jaso
|
dezakeen
errietarengatik.) Ez, Manuel ez da izan. Barkatu, neu izan naiz, nirea da errua.
|
|
|
Batzuen kaltea besteen onura dela esaten dute. Kasu honetan, baina, kaltetuak eta onuradunak zeintzuk diren zehaztea ez da eman
|
dezakeen
bezain erraza. Egia da akzioen kontua dela eta BAH galera ekonomiko handia pairatzen ari dela, baina orain arte lortu dituen irabaziak herritarren oinarrizko eskubide baten urraketaren emaitza direla kontuan hartuta, istorio honetan BAH kaltetua baino gehiago onuraduna izan dela ematen du.
|
|
|
Haren lehen adibideetako bat da Alan Patonen Cry, the Beloved Country (1948, Negar egin, aberri maitea). Erru kolektiboa eta aurreiritzi arrazistak gainditzen lagun
|
dezakeen
adiskidetzea ditu hizpide Mendebaldeko eskoletan apartheid a irakasteko gehien erabiltzen den nobelak. Bi gai horiek Stephen Kumalo apaiz zuluaren istorioaren bidez aurkezten zaizkigu; bere herrixkatik Johannesburgora doa Kumalo, eta bertan dela, bere seme bakarrak, Absalomek, gizon zuri baten seme bakarra hil duela jakiten du.
|
|
|
Trauma idazten saiatu diren hainbat lanen antzera, Delboren liburu hau erabat fragmentarioa da. Lekukotza pusketez osaturik dago eta pusketa horiek beraiek isilunez beterik daude ez baitago izua bere osotasunean antzeman
|
dezakeen
lengoaiarik. Alabaina, liburu honetatik nabarmentzekoa dena zera da, XX. mendeko lehen erdialdeko erregimen totalitarioen biktimak omentzeko Delbok egindako ahalegina.
|
|
|
" Egun on Patxi: horra hor nire iritzia eta erantzun zintzoa, ez diat uste Euskaltzaindia nor denik hori bideratzeko, arrazoia ematen diat bera baino hoberik ez dudala sumatzen inguruan, baina hausnarketa horixe bera dek falta zaiguna, nork bideratu prozesu hau, eta ez erabakitzea une honetan nork egin
|
dezakeen
. Beraz, saia gaitezen beste bide batetik, nahiko aditu, elkarte eta instituzio publiko eta pribatu bazaudek eta horretarako. agian prozesu honetan nork zer noiz aportatu eta nola norekin gidatu erabakitzea falta dek?"
|
|
|
Beraz, nahiz eta euskarak azken 30 urteotan %70 lur gehiago izan; nahiz eta elikatzeko %70 aukera gehiago izan, lur hori elikagai potentziala du, baina ez benetakoa. Euskara elika
|
dezakeen
lur berri horrek, hiztun berri horiek, ez dute euskara elikatzen, baizik eta, loreontzi berean dauden erdarak elikatzen dituzte. Hiztun horiek horregatik moldatzen dira hobeto erdaraz:
|
|
|
Hori dela eta, kontuan har dezagun bertze gauza bat ere, maizkara atzentzen duguna: euskaldun batzuek uste dute berek ibiltzen duten hizkuntza dela munduan hiztunen aldetik maitasuna har
|
dezakeen
bakarra. Baina hori ez da hola.
|
|
|
Arrazoi bategatik: euskara kontuetan ari garenok badirudi denetarik jakin behar dugula, aski da euskara jartzea goian, eta orduan gai gara, antza denez, horren azpian dagoen edozer konturi buruz hitz egiteko, eta hitz egiteko, gainera, interesa izan
|
dezakeen
zerbait erranez. Ez da, ordea, nire kasua.
|
|
|
Etsai hori hurbil kokatzen da, auzoan berean maiz, eta hura da sorgina. Herioa beste norbaitek sorginkeriaz eragin
|
dezakeen
sinestea mundu osoan bada, edo izan da, eta haren bidez norberaren arazoari neurri handiagoa ematen zaio; dimentsio soziala alde batetik, auzoen arteko gorrotoan eta liskarretan duelako iturria; eta, bestetik, naturaz gaineko dimentsioa, magiaz eragina delako, ez delako zerbait arrunta, berezkoa edo naturala; bidenabar, herioaren aurrean sentitzen den kulpabilizazioa beste batengan proiektatzen d... Horrelako joera orain ere atzematen dugu gure artean, beste modu batez gauzatua:
|
|
|
Gaia zabala baita, bi ardatzetan garatuko ditut argudioak eta bi ataletan azalduko. Hurrengo kapituluan begiratuko dugu nola dibinitate femininoen izaerak baldintza
|
dezakeen
lur gaineko emazteena, ea mundu honetakoen egoera beste mundukoen isla denez. Kapitulu honetan, berriz, gure mitologiako kondairetan agertzen diren emazteei so egingo diegu, zelan ikusiak diren eta zer status duten, mende honetako aurrerakoiek errebindikatzen duten berdintasuna erdietsi dutenez, bizitzako edozein arlotan.
|
|
2019
|
|
|
Nik ere zerbait entzun dut bai horretaz dio Joek. Baina ez dut ulertzen nola ogi gatzatu batek halakorik egin
|
dezakeen
.
|
|
|
Kontuz egin beharreko lana baita. Ez dut uste, ez mila artean, beharbada, ezta bi mila pertsonen artean ere, haren gustura pinta
|
dezakeen
bat ere egongo denik.
|
|
|
Jaiotza, heriotza eta ezkontza erregistroetan murgiltzen dira, eskelak eta bestelako prentsa oharrak bilatzen eta behatzen dituzte. Zuhaitzaren abarrak osatzen lagun
|
dezakeen
edonolako informazioa bilatzen adituak dira. Baina enbor komun hark, andre hark, hamazortzi seme alaba izan zituen eta sinestezina dirudi pertsona baten ondorengoen kopurua zenbat biderkatu daitekeen lauzpabost belaunalditan, are gehiago pertsona horrek hemezortzi seme alaba izan dituenean.
|
|
|
" Uretan idaztea", esaldiak iraun ezin
|
dezakeen
zerbait idaztea adierazten du. Uretan idatz daiteke, baina urak, bare edo haserre, idatzitakoa oro eramaten du berarekin.
|
|
|
841 Estatu baten handitasuna gerra bat galdu gabe gal
|
dezakeen
bataila kopuruaren arabera neurtzen baldin bada, pertsona baten handitasuna bizitza galdu gabe gaindi ditzakeen zoritxarren kopuruaren arabera neurtu liteke agian.
|
|
|
Min fisikoa alde batera utzita, pertsona batek jasan
|
dezakeen
min handienetako bat maite duen norbait galtzea da. Halako egoeretan dauden pertsonei laguntzen espezializatuta dago Patxi Izagirre psikologo klinikoa.
|
|
|
Horren adibidetzat jo du" beste espezie askotan bezala, anisogamiatik eratortzen den inbertsio parental bereiziak ekar
|
dezakeen
guztia".
|
|
|
" Emakumezkoak gene onak lortu baditu bikotetik kanpo, eta bikotearen barruan, berriz, zaindari on bat badu, ez du arazorik. Hala ere, neurri batean, gure historia ebolutiboan zehar, gure espezieko emeari interesa liezaioke ar bati lotuta egoteak ekar
|
dezakeen
lasaitasuna, bikote den arrak taldeko gainerakoak aldendurik manten bailitzake".
|
|
|
Eta irribarre egiten du, irribarre. Gogoan dut beste gizon bat ere, korrika, eta ez dut ulertzen nola egin
|
dezakeen
korrika oin ikaragarri handi, desitxuratu eta zauritu haiekin, eta kardan giltzadura bat ziruditen belaun puztuen inguruan artikulatutako bi makila bezalako hanka haiekin; eta korrika egiten du hala ere, eta ondotik igarotzean haren arnasestu erlatsa, presatsua entzuten dut; ez dakit zer adierazten duen arnasa horrek, itomena ala beldurra. Hor dago zotinka besoetan daukadan haur hori ere.
|
|
|
Hortxe, beraz, pieza hauen beste bertuteetako bat, José Donosok esan zuen hura gogora ekartzen didana: " arte lan batek eragin
|
dezakeen
esperientzia zirraragarrienetako bat garaikidetasuna haragitzean datza, ez hura formulatzean".
|
|
2020
|
|
|
Sorpresak, ordea, maizenik izan dira atseginak: idazleren bat poztu egin da aspaldiko gauzek oraindik oihartzuna izan dezaketela ikustean, itzultzaileren batek izan
|
dezakeen
saririk hoberena hartu du iruzkinen batekin, editoreren batek harrotasuna erakutsi du gazte lotsabakoren bat idazle on bat zela atzemateagatik, eta liburua egitera animatzeagatik. Bada atalagatik beragatik inoiz zoriondu nauen idazle konsagraturen bat.
|
|
|
Emakume liberatuak orobat, jazband jazband! jotzen duen beltzarekin dantzatu zen emakume andaluziar bat, Biarritzera hiru mutil euskaldunekin joaten den ingeniari aleman baten emaztea. Edota polimaitasuna iradoki
|
dezakeen
eztabaida: " Maitasun bakarrak betetzen duen biotza al dezu?
|
|
|
Funtsean betiko debatea baitago, Miranderekin zer egin. Kezka ez da gaurkoa, ea inork literatura ona egin
|
dezakeen
eta, era berean, eta besteak beste," antidemócrata y racista" izan. Afera zahar eta arantzatsua, artearen eta moralaren arteko harremanez hitz egitera behartzen gaituena, obraz eta berau sortu duen gizabanakoaz.
|
|
|
Errua, ziurrenik, ez da gainera Magritterena, publizitateak eta margolaritza surrealista kitschak egin duten haren irudien eta eskemen gai hustiaketarena baizik. Baina aipatu beharrean aurkitzen naiz, nire kritika (edo dena delako) honetan eragina izan
|
dezakeen
heinean.
|
|
|
Beraz, palestinarrei asko falta zaie ezinbestekoa den simetria minimo bat lortzeko. Gero, gutariko bakoitzak ikusi du zer egin
|
dezakeen
bere alorrean gutxieneko simetria hori aldarrikatzeko, baina, dudarik ez dago, liburuan agertutako tokiak, egoerak eta haiek denak pentsatzeko moduak gurera ere ekar genitzakeen.
|
|
|
Nazioak sortzen du Estatua edo, Frantzian bezala, Estatuak sortzen du Nazioa? Galdera honek ardaztu
|
dezakeen
eztabaida ordukoa da.. Ordukoak dira ere kulturgileak boteretsuen mendeko artisau izatetik artista izatera pasatzea, eta, horrekin batera, lehen intelektualak plazaratzea.
|
|
|
Boto emaileek moderazioa saritzen dutela dirudien honetan, ez al du aurrera egingo eskumen borroka instituzionalak, hots, estatuaren deszentralizazioaren aldekoak EAEn, eta epe luzeagora Katalunian ere han estatuak plantea
|
dezakeen
formula desmobilizatzailea kontzertu ekonomikoa izan liteke; autodeterminazio eskubidearen aldeko borrokaren kaltean?
|
|
|
...ru argitara berrian, gai asko jorratzen ditu orain arte literatura aztertzaile eta iritzi emaile gisa baino ezagunago ezker abertzaleko politikari gisa izan den gasteiztarrak bi urte Espainiako espetxeetan egindakoa da erakunde armatuan integratua egotearen akusaziopean, nahiz akusazio hori gezurra izan, eta aipatutako liburuaren zati handi bat literaturak euskal gizartean etorkizunari begira bete
|
dezakeen
zereginak hartzen badu ere, idatzi honetan soilik berak egindako autokritikari erreparatuko diot, Sarrionaindiaren autokritikaren ildoan kokaturik berea, euskal herritar guztion bizikidetzarako ekarpen ona delako ustean.
|
|
|
Hori, hori! Eloik ustekabean salto egin zuen. Ongi dakigu hori egun. Egun gai honen inguruan ikerketak badaude eta badakigu elikadurak bizitza zenbatean luzatu edo laburtu
|
dezakeen
. Eta ez da hainbesterako:
|
|
|
Eta ez da hainbesterako: hilabete edo urte eskas batzuk besterik ez dira elikadurak eragin
|
dezakeen
diferentzia. Hilabete horien ordainean hainbesterako ardura eta sakrifizioak merezi ote duen, bakoitzaren erabaki subjektibo bat da.
|
|
|
Adineko pertsonen egoitzetan egunero gertatzen dira horrelakoak. Munduan susmo gutxien piztu
|
dezakeen
gauza da hori. Batez ere zendutako adinekoak erre, edan eta bestelako botika eta sustantziak hartzen bazituen, popperetik hasita eta Viagraraino, anfetaminetatik igarota; eta are gutxiago lekuko ugarik zendutakoaren kontsumo joera hauei buruzko testigantza eman balezakete.
|
|
|
Gorputz batek gorde
|
dezakeen
behazun guztia jaurti zutenean, liskarra baretzen joan zen.
|
|
|
Onbidearen nondik norakoak ez dira inoiz erraz asmatzekoak, beraz, eta badira boladak aurrera ezin atera izaten direla baten batek daki zeren erruz ala inork inola ere aurrez ikus ez
|
dezakeen
motibo edo ustekabekoagatik. Oñatetarrei halako bat suertatu egin zitzaien Gaztela aldetik ekarri ohi zuten artilearen salneurriek gainbehera ederra ezagutu zutela Europan erlijio gatazkak ia oharkabean sortu orduko.
|
|
|
Ulertu egiten da Mongolian zer poza eragiten duen eguzkia izango dela jakiteak. Eta iragarpenetan kale egiteak zer ekar
|
dezakeen
.
|
|
|
Haren pentsamolde feministan, baita zentzu humanoan ere, bizimodu burges eta kontraesankorrean izan arren. " Amodioa da guztia urre bihur
|
dezakeen
alkimista bakarra; amodioa da heriotzaren, zahartzearen eta ohikeriazko bizitzaren aurkako sorgintasun bakarra", azaldu zuen Henry Millerren eta beste zenbaiten amoranteak. " Haragiak haragiaren kontra perfume bat sortzen du, baina hitzen talkak sufrimendua eta banaketa besterik ez du ekartzen", deskribatu zuen idazleak.
|
|
|
Nola jakingo du hark gobernuaren ofiziale gisa, edo gizon legez, zer den eta zer egiten duen, ni, errespetatzen duen bizilaguna, auzokide eta izaera oneko pertsona legez ala ero eta bazter nahasle gisa tratatu behar ote nauen erabaki beharrean aurkitzen den arte. Ikusi du orduan, bere jatortasuna kolokan jartzen duen arazoa gaindi ote
|
dezakeen
bere ekintzari dagozkion gogoeta edo hitz zakarrik gabe. Ondo dakit nik mila, ehun, hamar gizonek hamar gizon prestuk soilik, zera!
|
|
|
Hor aurkitu lituzke esklabo iheslariak, baldintzapeko askatasunean dabilen gatibu mexikarrak eta bere herriari eginiko kaltea salatzera datorren indioak, toki baztertu baina libreago eta ohoretsuago horretan, non Estatuak, alde beharrean, kontra dituenak sartzen dituen: esklaboak dituen Estatu batean gizon libre batek ohorez erabil
|
dezakeen
etxe bakar horretan. Norbaitek uste badu hor barruan haien indarra galdua legokeela eta haien ahotsek Estatuaren belarria jadanik atsekabetzerik izango ez luketela, hau da, pareta horien artean jadanik etsai izango ez zirela, horrek ez daki noraino den egia okerra baino indartsuagoa, ezta ere zein eraginkorrago eta indartsuago borroka dezakeen zuzengabekeria bere soinean apur bat jasan duenak.
|
|
|
esklaboak dituen Estatu batean gizon libre batek ohorez erabil dezakeen etxe bakar horretan. Norbaitek uste badu hor barruan haien indarra galdua legokeela eta haien ahotsek Estatuaren belarria jadanik atsekabetzerik izango ez luketela, hau da, pareta horien artean jadanik etsai izango ez zirela, horrek ez daki noraino den egia okerra baino indartsuagoa, ezta ere zein eraginkorrago eta indartsuago borroka
|
dezakeen
zuzengabekeria bere soinean apur bat jasan duenak. Eman ezazu boto osoa, ez soilik paper puska bat, zeure eragin osoa.
|
|
|
Bizitzeko aukerak murriztu egiten dira" erraztasunak" omen diren horiek handitzen diren heinean. Gizon batek, behin aberastutakoan, bere kulturaren alde egin
|
dezakeen
gauzarik hoberena da pobrea zenean zituen egitasmoak gauzatzen saiatzea. Jesu kristok Herodesen aldekoei haien izaeraren araberako erantzuna eman zien:
|
|
|
ala bolborategi eta gotorleku mugikorrak, agintean diren gizon lotsagabe batzuen zerbitzuan? Bisita ezazue Itsas Armadaren basea eta marine bat behatu, Ameriketako gobernu batek sor
|
dezakeen
gizon mota, alegia, bere sorginkeriaren bitartez sortu ere: gizatasunaren itzal eta arrasto bat, bizirik eta zutik, eta dagoeneko, esan genezake, armen azpian lurperaturik, hileta doinuz lagundurik.
|
|
|
Badira milaka hizlari, politikari eta hitz ederreko gizon; baina gaur egungo arazo gatazkatsuak konpontzeko gai den mintzalari batek ere ez du oraindik ahoa zabaldu. Elokuentzia elokuentziarengatik maite dugu eta ez, adieraz
|
dezakeen
egiagatik edota susta dezakeen heroitasunagatik. Gure legegileek ez dute oraindik ikasi librekanbioa eta askatasuna, batasuna eta zuzentasuna zein baliotsuak diren nazio batentzat.
|
|
|
Badira milaka hizlari, politikari eta hitz ederreko gizon; baina gaur egungo arazo gatazkatsuak konpontzeko gai den mintzalari batek ere ez du oraindik ahoa zabaldu. Elokuentzia elokuentziarengatik maite dugu eta ez, adieraz dezakeen egiagatik edota susta
|
dezakeen
heroitasunagatik. Gure legegileek ez dute oraindik ikasi librekanbioa eta askatasuna, batasuna eta zuzentasuna zein baliotsuak diren nazio batentzat.
|
|
|
Inork ez zuen itsasontzi hura ibilaldi luze hartan ikusi Isabelgo itsasertzera inguratu zen arte, ez eta handik Malaitarainoko ibilaldi higuingarri hartan ere. Mauki Port Adamsen lurreratu zen inoiz gizon batek eduki ahal
|
dezakeen
baino tabako eta rifle gehiagorekin. Baina ez zen han geratu.
|
|
|
" Nik hori inoiz ez aita. Nik ez dut Sukhetarretik irten nahi ez bada anaiarengana bisitan joateko" haur batek adieraz
|
dezakeen
emoziorik sentituenaz.
|
|
|
Barka iezadazu esatera noanak nolabait iraintzen bazaitu, oso bestelakoa baita nire intentzioa gehiegizko formalitatea lagunarteko solas baterako, lasai Jurdan, baina, kontatzen didazunagatik eta ezagutzen zaitudan gutxiagatik, ez dut ulertzen zer den Endika Egurrolarengandik erakartzen zaituena. Egia da nik Endika Egurrola ezta ez dudala ezagutzen, haren irudi mediatikoa baizik, eta hortaz irudi oker bat izan dezaket, baina Endika Egurrolak nor erakar
|
dezakeen
galdetuko balidate, ez nuke zugan edo zu bezalako norbaitengan pentsatuko. Ez gaizki ulertu, mesedez, konplimendu bezala diotsut eta.
|
|
|
Zintzoa izan behar dut zurekin, erabat. Ez luke zentzurik izango nire etorkizuneko bizitza proiektua kolokan jar
|
dezakeen
ikerketa bat enkargatuko diodan ikertzaileari gezurretan hastea edo egiaren zati komenigarriena bakarrik ematea. Norbaitekin zintzoa izan behar badut, zurekin da une honetan.
|
|
2021
|
|
|
Nire nebak badaki erabaki tinko bat hartu dudala, gorazarrera joango naizela, domina onartuko dudala, agian ere gure aitaren omenezko pare bat hitz botako dudala. ...en didalakoan nago, baina ez du uste inolako zentzurik duenik, ez baitu ezer espero euren konplizitateaz eta koldarkeriaz herritik bota gintuztenengandik, ez du espero Luzaro inoiz herri abegikor eta irekia izatea hain hedatua eta errotua duen alderdikeria bortitza luzarotarren izaerarekin bat, batez ere gainontzekoen iritziak aintzakotzat hartzerakoan, ezin baitute bururatu haiek ez bezala pentsa
|
dezakeen
norbait ezeren, ezer oso larriren, erruduna izateke. Nire nebak ez du amore emango bere setakerian, ez diot ere eskatzen, ez dut eskubiderik, beranduegi omen da aldatzeko, gehiegi sufritu du, nahikotxo dut ostiraleko kontzertura baldin badator, egia esan hori da biziki nahi dudana, nire nebari erakutsi kanpoan egondako urteak, nire hezkuntza berezian xahuturiko diru guztia, ez direla alferrikakoak izan, ez direla ihesbide hutsa izan, izan badutela euren atarramentu ona.
|
|
|
Ni etxeko norbaitekin topatzeko beldurrak nago. Mâredek irribarretsu begiratzen dit, berak ez du halako ardurarik bere ama etxetik inoiz irteten ez baita, gehiena jota etxe azpiko harategi islamikoraino, berak dakien hizkuntza bakarraz barra barra egin
|
dezakeen
aldetik. Nire kasuan, ordea, ez dut ama edo arrebak ustekabean harrapatuta izateko beldurrik soil soilik, badaude hor zehar nire lehengusu Hâkim jakintsua bere supermerkatu txatxar eta zantarretik edonoiz irten litekeena, eguerdian etxean bazkaltzeko ikastolatik datorren irakasleren bat edo, edota jeneralean nire ama eta arreba ezagun dituen edonor; biak gazteleraz polito modaltzen dira-eta.
|
|
|
Hildakoaren aurpegia, tatuaje berezi bat, arroparen bat edo identifikazioan lagun
|
dezakeen
bestelako daturik izanez gero ere, identifikazioa ez da errazten, aipatutako kasuek berresten duten bezala. Holakoetan lekuko hedabideetan albistea eta argazkiak plazaratzen dira, baina hildakoa ezagutzen duen norbaitek ikusi behar ditu eta kasualitate handiegia da hori.
|
|
|
Ez dakit ez ote zen bera ere, hain justu, denborei aurrea hartutako homo whatsappiens bat... Izan ere, zer whatsappiensago, Sapiensaren txiste merkeak kuadrillakoen poteoan errepikatzeari utzi, eta eguneko perla, eguneko pizgarri filosofikoa, txio batek iraun
|
dezakeen
luzeran sintetizatzea baino...
|
|
|
GAZTA ez delako GAZTE. Eta gezurra dirudi E minuskula ziztrin ezdeus batek nola alda
|
dezakeen
panorama, nola itzulipurdika dezakeen etorkizuna. Baina momentuz, gazteak, oro har, ez darabil euskararik bere egunerokoan, eta hortaz, GAZTEA ez da GAZTA, eta kontraesan itzela da, gaztea GAZTA ARO betean bizi baita.
|
|
|
GAZTA ez delako GAZTE. Eta gezurra dirudi E minuskula ziztrin ezdeus batek nola alda dezakeen panorama, nola itzulipurdika
|
dezakeen
etorkizuna. Baina momentuz, gazteak, oro har, ez darabil euskararik bere egunerokoan, eta hortaz, GAZTEA ez da GAZTA, eta kontraesan itzela da, gaztea GAZTA ARO betean bizi baita.
|
|
|
Ez dakit ur hark ondo egin zidan, ala zigarrotxoaren eragina izan ote zen, ala kanpoan zegoen beroak eragin ninduen, baina L" Afrodita ritrovata bila azkenik, munduko edozein museotan lau orduko bisitaldiak egin
|
dezakeen
kalteaz pentsatzen joan nintzen.
|
|
|
Hegazti horren akordearen meritua da kexu orotatik libre dela. Abeslariak erraz hunki gaitzake, malkoa zein barrea eragin, baina non da gugan goizeko gozamen aratza piztu
|
dezakeen
hura. Zenbaitetan, zabortegi goibeletan, edo igande batean gure egurrezko espaloiko baretasun ikaragarria apurtuz, edo, apika, doluzko etxe bati beha nagokiola, oilar baten kukurrukua entzuten dudanean, urruti zein hurbil, nire baitan pentsatzen dut" Guztiarekin ere, gutako bat ondo dago", eta bat bateko zurrusta batez nire onera itzultzen naiz.
|
|
|
Baina epistemologian ere esperimentu geopoetiko bat da, dakiguna nola dakigunaren peskizan, non Thoreauk pentsamenduaren eta esperientziaren, ezagutzaren eta ezjakintasunaren arteko oreka naturalaren gakoa bilatzen duen. Oreka edo sendabide hori erritmo naturaletara egokitzean datzala dio Thoreauk," gauak eraman
|
dezakeen
egunaren proportzioan aurkitu behar dela, neguak udarena, pentsamenduak esperientziarena". Dakiguna eta ez dakiguna ziklo horren faseak baino ez dira, eta biak behar ditugu, ibiltzeko bi hankak behar ditugun moduan.
|
|
|
Beharbada sentiberagoak izango ginateke gure adimenaren eta moralaren hazkuntzarako eragin garrantzitsu batzuekin, baldin eguzkiak ahulago egin izan baligu distira eta haizeak leunago jo; eta gai atsegina da, zalantzarik gabe, azal leunaren eta azal latzaren arteko proportzio egokia zehaztea. Baina nik uste nahiko agudo eroriko den zarakarra dela sendabide naturala gauak eraman
|
dezakeen
egunaren proportzioan aurkitu behar dela, neguak udarena, pentsamenduak esperientziarena. Askoz ere aire eta eguzki argi gehiago egongo da gure pentsamenduetan.
|
|
|
Ziurrenik, hobea da hori gizaki bat hazteko, ukuiluko behikia eta hiltegiko zerrikia baino. Emadazue basatasun bat, zeinaren ikustea ezein zibilizaziok ez
|
dezakeen
eraman kuduen hezur muin gordinak irenstetik biziko bagina bezala.
|
|
|
Ez nau, ez, oso aintzakotzat hartzen. Hogeita hamazazpi urte, oraindio bizitzan funtsezko ezer egin gabea, hots, urteak pasa ahala nolabait aurreratu egin dudala adieraz
|
dezakeen
zerbaiten jabe, ez etxe propiorik pantanoko txalet tippia osabaren ezagun batek alokatzen dit-eta, ez benetako automobilik, ez eta hau guztia eskuratzeko premia, kemen edo denborarik ere, eta gutxi balitz bezala ere eman nuen urrats bakar eta benetan erabakikorrean ere porrot garbi garbia egindakoa, banatuta eta noizbehinka bakarrik ikus dezakedan seme batekin, bere moduko benetako gizonezko bati...
|
|
|
" prankotarrak eta gu adiskide izateagaitik ontxe emongo neuke neure bizitza" (66 or.). Agirrek berak, ohar batean, bere buruaz agertzen duena bezain erlijiozkoa eta erromatarra, beharbada (ik. 120 or.), nahiz eta neskatoari bizkarreratzen zaion gogoeta biologiko emozionalak bakerako arrazoiei buruzko zalantzarekin ere utzi
|
dezakeen
irakurlea: " Riktrudisek[...] gogoan eroan eban dukea, esanaz bere artean, barru barruan, ta ixil ixilik:
|
|
|
127 Alabak aurreratu du jadanik nola balia
|
dezakeen
aitak dion maitasuna ere: " Zeuk esaten deustazu, Ama, nire Aitak maite nabela, ni ikustean daukala bere poztasun bakarra, neuk bere badakit Arnoldo zarraren biotz leiñargiak zenbateraiño naben maite, bere mingostasunen eztigarritzat naukala, bere aingeru jagole zerutarkotzat, milla bidar adierazoten emon deustanez.
|
|
|
Ezin falta nola bai, nola ez! liburua eskuetan hartu orduko irakurlea artegaraz
|
dezakeen
eragozpenik ere. Esate baterako, eleberrian azaltzen den ikusmolde ideologikoa eta haren tratamendua eta garapena.
|
|
|
Uste izatekoa da uste hutsetan geratu behar, ez baita hipotesia berretsi
|
dezakeen
testigantzarik garaikide askorentzat ez zela Agirrek berak" noveluca" eta" pobre hijuela mía" zeritzon hartan, euskara hutsezkoa izateak eman ziezaiokeen balioaz gainera, erakargarri gerta zitekeen bestelako amurik, ez eta sintonia ideologikorik ere, erlijioaren esparrutik etor zekiokeenetik at184.
|
|
2022
|
|
|
Bai, nik balio
|
dezakeen
bat ezagutzen dut. Normalean seietatik zazpietara hasten da mugitzen, eta nano hilaren inguruan mugitzen da.
|
|
|
Nahiz eta biak batuta segundo oso batera ez iritsi. Azken batean, kalkulatu denez, segundo baten bueltan dago gizaki batek bere kabuz neurtu
|
dezakeen
denbora zatiki medianoa. Hau da, gehienezko eta gutxienezkoen arteko zatiki guztien Zero meridianoa.
|
|
|
Tipi tapa, dabilenaren doinua, tipi tapa, gorputzaren balantzari eusteko ahalegina, tipi tapa, kalkulua, hurrengo pausoa non eta nola emango, oinak zer harri zapalduko, zein zuhaitz sustrairen gainean, zein koskatan pausatuko, tipi tapa, aurreikusiz beti gure erasoari nola erantzungo dioten harri koskor, zain eta koska horiek, ustekabekoei aurre eginez ez erortzeko, kontuz irrist egin, tipi tapa, motxilak dagien presioa bizkarrean sentituz, oinetakoekin bezala harekin ere bat eginez, eta harkaitzen gaineko leku zailetan, eskuak ere hanka, gorputza atezuan, hirekin besarkaturik... Beti hor helburua, gu baino gorago, burgoi, eta haraxe heldu arteko onik ez, kosta ahala kosta heldu nahi, Heriori itzuri ezinik batzuetan, eta iritsitakoan saria, askotan, ez beti, edertasuna, inongo artistak lor ez
|
dezakeen
gisakoa, gailur harroak, horma tenteak, aintzira lasaiak, ur jauzi alaiak, izotz eta elur dotore, betierekoak, erreka jostalariak, beroa, hotza, haizea, euria, lainoa, trumoia... Egunsentiak urrez janzten hau, eguerdiak zilarrez, iluntzeak urregorriz, zuriz neguak, kolorez larrazkenak, berde anitzez bedatseak...
|
|
|
Horrela bada, sistema batek entropia bajua izango du baldin eta munduaren gainontzekoarekin barreiatu eta partekatu
|
dezakeen
energia badu. Entropia altua izango du bere energiaren zatirik handiena partekatu badu.
|
|
|
Bainan ez du betetzen bigarren legea: amildegiaren sakonarekin eta aidearekin partekatu
|
dezakeen
energia erabilgarri asko du, eta horrela sahietsezina da gainbehera eror dadin. Horrela egiten duenean energia potentzial grabitatorioa energia zinetikoa bihurtzen da eta ibilbide guztian bero energia ere (aidearekin marruskadura eta amaieran lurzoruaren eta bere gorputzaren beroketa).
|
|
|
Klima aldaketak eraldatu egingo du gaztaren geografía, arnoarena alda
|
dezakeen
bezalaxe?
|
|
|
Taldearen arabera, izotz superionikotik datozen hidrogeno ioi askeak funtsezko eginkizuna dute gure planetako eremu magnetikoak mantentzeko, eguzki erradiazio arriskutsuak saihesten dituztenak. Horregatik, orain, Neptuno, Urano edo are urrunago dauden beste planeta batzuetan egoteak estralurtar bizitzaren arrastorik iradoki
|
dezakeen
galdetzen dute.
|
|
|
adoratzen zaituzten jende askorekin aurkituko zarete eta beste batzuk gorrotatuko zaituzte, jeneralian beren gogamen organizatua, hotza eta kalkulatzailea dela medio, lasai xamar egiten diote aurre bere agintekerak sorraraz
|
dezakeen
erresuminari. Batzuk pentsatzen dute pesimistak direla, baina ezta pentsatu ere; gertatzen dena da gauzen alde ilunari begiratzea gustatzen zaiela balizko jazoeretara prestatuak egotea eta horrela egoerei hobeto aurre egin, bai badakite errendimendu bat ona izanik ere, beti izan daitekeela askoz ere hobeagoa.
|
|
|
Emaztetasunak gizonei ematen dien beldurrean eta hartatik sortzen den Ama izugarriaren arketipo misoginoan kokatzen da sorginen gaiztakeria; eta haren ondorioz irudimenak justifika
|
dezakeen
emaztearen erahiltzea ere," Hiru uhinak" ipuinean gauzatzen dena (Vinson 1883: 20).
|
|
|
Hori esanda, gatozen ekimen honek albo kalterik izan
|
dezakeen
erreparatzera. Itzulingurutan astirik galdu gabe, aurrera dezagun sumatzen diogun albo kalte nagusia:
|
|
2023
|
|
|
Landare exotikoa zainduko du, nahiz eta ez jakin zaintzeko gai izango den ala ez, nahiz eta ez jakin landareak zaindua izan nahi duen ala ez, nahiz eta ez jakin landarearengatik edo bere buruarengatik egingo duen. Landare batek jar
|
dezakeen
erresistentziaren gainetik pasatzea erraza da. Eta ez dago eztabaidarik.
|
|
|
Pertsona garen aldetik, noren antza eduki nahi dugun erabaki beharra zagok. Ausardia handiz itsasoratzen den marinela, bizitza besteen alde arriskatuz eredutzat hartu, edo hainbeste beldurra izan
|
dezakeen
gure gizarte honetan besterik gabe iraun, besteen sufrimenduaren aurrean bihozgabe bihurturik. Nik aita ez nian ezagutu apenas.
|
|
|
Memento batean, emakumearen gorputza antzeman dut; nola hala, nire gainera bota du bere burua. Orain bai, orain dastatu ditut emakumearen malkoak eta odola, nire mugiezinezko gorputzak ezin aska
|
dezakeen
izerdi madarikatua.
|
|
|
zein adarrek kontu
|
dezakeen
|
|
|
Arkeologoa izaki, leizeen inguruko pilo bat galdera egin dizkiot, Pirisek historiaurreko isiltasunarekin duen harremana ikertze aldera. Zehazki, isiltasun horren ezaugarriengatik galdetu diot, isiltasun betea, betegina edo betearazlea den, berau entzuten duen oro isilarazteko gaitasuna duen, isiltasunarekiko adikzioa sorraraz
|
dezakeen
. Berehala despatxatu nau, arkeologiak hotsen gainean ezer gutxi argi dezakeela esanda, edo deus ez.
|
|
|
Pertsona batek gertaera baten aurrean jasango duen estresa berak ematen dion esanahiarekin lotua dago. Egoera berrian dagoen subjektuak eduki
|
dezakeen
gizarte sostengua ere faktore garrantzitsua da, estresik egongo den ala ez jakiteko. Ez da gauza bera situazio estresatzaile bati norberak bakarrik aurre egitea edo gizarte sostenguaz aurre egitea.
|